DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 4 Juli '15. No. 1984 en het duide de invidualiteit aan van wie deze gevoelens draagt. Het zij haat, die hoon vol rechtvaardigheid; of sluiksche menschkennende diplomatie. Het geve een diepte die geheimen verzwijgt, of een loslippige uitbundigheid, Silenen-geluk, een dronken schap vol dikke weelde. Het geve een intel lect, helder en scherp, of geduldig en starend. Het topne ons der liefde bedeesdheid, die uit grijze oogen flonkt, of uit blauwenden als een avondhemel blaauwt. En in welk licht zal het wezen staan, dat de schilder maakt tot een nieuwe onafhan kelijkheid? Het kan zijn in n gudsend licht, waarin flauw sommige vormen lieflijk deizen; een vurige zon maakt een bloem van een mensch dan, en geen mensch meer. Het portret kan stille staan in een uur, dat zonder tijd is. De vormen ontwikkelen zich, verholen; de oogen, magnetisch, beheerschen met een juweeligen schijn de of met een licht als van onder water, een wierig" licht, trek ken en vormen. Het kan anders zijn. (Als een bloeme-ruiker van kleuren en van psy chologie, als een zedig boeket van kunst en mensche-wijsheid zijn sommige beelte nissen. Deze gaan, als schoonheid, schromeloos, hoewel bedachtzaam, door iederen tijd, want in ieder perk van den tijd is en in ieder van ons is (hoeveel vlammen ook stijgen, en hoe diep d' uren woelen) een stonde van aandacht, en een oogenblik, waar wij die rust zoeken, die verzaadt. Zulke portretten zijn blank, en staan op den steel der eeuwigheid. Soms zijn zij een meisjesgezicht, soms een gezicht van een kind; soms staan twee naast malkanderen en staren naar elkaar, in de schildering die kalm en krachtdadig, maar met verholen kracht dat is. Het portret kan ontstaan uit een barning van innerlijkheid, of met vorstelijke forschheid. Het kan Saul voorstellen en den Broeder, als een broeder van Saul. Het kan den menschen het tragische masker opzetten of afnemen en daarachter den eenvoud geven in den Pronkgrage, die ten doode gaat. Het ziet de menschen als de moede en de woeste Tooneelspelers, die stout hun rol volhouden, maar achter wie, listig en schril, het Einde, cynisch, staat. Het maakt dan, wanneer het zoo is, 't Portret van ieder, tot den Herder, den Vorst der eigen eenzaamheid. Iets anders is 't, wanneer 't de menschen maakt, steeds vol, steeds levend van vorste lijke forschheid. Er is dan een geluk in het beschouwen, want van eigen hoogte af deelt de schilder mee aan wie voor hem zitten. De schildering is dan niet naar het duistre heengaand, maar zij flonkt als alpen-weiden en als de macht van een zuidelijke zee. Er is het portret der klare primitieven; alle détail versmelt zich, gerangschikt tusschen de groote, vormaanduidende lijnen. Het wezen van den mensch staat in een recht en zeker-doordringend licht. De handen hebben haar type; de kleeren liggen koel en rustig om het lijf; de oogen beschouwen in de verte. Er is het portret der dëtailleerende en verzamelende psychologie. Kleurig begonnen de makers soms daarvan, maar gulden-een voudig eindigden zij soms. Zij zijn onzen tijd verwant. Sober en puntig zijn ze van waarneming. Ze willen het verbergende heffen, en het verborgene doen zien. Ze zoeken vanzelf het sloome karakter, dat langzaam zich geeft. De makers van dit portret schilderen het, vol eigen verwantschap. Zij omdrentelen de ziel, en benaadren haar zeker. Zij zoeken 't Intellect meer dan het gevoel. Het gevoel is gul en geefsch; het Intellect verbergt, bewust. Het Intellect is aan de Heerschzucht noodig; het Intellect vlecht de wondere weefsels, die kunnen verwarren. En deze schilders willen ontwarren. Zij willen uitrafelen. Zij willen tellen, en weten; ze zijn bereid te zoeken, lang, voor dat zij neere zetten. Ze kunnen scherpzinnig alle bagage van den geest langzaam-aan plunderen; zij zijn psychologen en gaarne tegenstander van andrer psychologie. Zij zijn puntig op het détail, en ze bewijzen graag hunne kennis. Ze hebben een zucht tot weten schap, meer dan naar de wetten (zij zijn daarom verschillend van de rustigen die vast en zeker bouwen). Ze zijn soms romantisch van gevoel, maar dat gevoel voeden zij niet (en smoren soms zoo hun kleur) ze zijn uit op een menschekennis, die ze zonder harts tocht wouden bewijzen. Van deze laatsten is iets in Jan Veth. Hoeveel ? PLASSCHAERT * * * Arti STEUNTENTOONSTELLING Een opsomming van enkele werken zij hier voldoende; zij past bij de geaardheid van wat hier te zien gegeven wordt. Eigenlijk zou ik alleen de nummers willen noteeren van de beetre dingen; maar een kort woord begeleidde toch sommigen. Tholen's Afzanderij (No. 366) geeft den schilder, zooals hij te weinigen bekend is, kleurrijk en over tuigend. Jan Sluyters gaf een figuur die niet overtuigt, en een paar wajangpoppen (330) waar kracht in de kleur is. Th. van Hoytema is het best in de Eenden (158) een snel neergezette observatie; Knap's Markt (189) is van iele kleur een niet slecht exempel. Oldewelfa bloemen (269, 270) vertoonen den beetren kant van hem; Deutmann (63) en Bonger's Vrouwenkop (38) zijn te noemen met Kever's (163); Monnichendam (239,242) met Coba Ritsema en Hogerwaard. PL. IJ M I D E N (teekening voor de Amsterdammer" van George van Raemdonck). Hollandsche visschers het slachtoffer van de mijnen der oorlogvoerenden ?iimiiiiijiiiifiiiiiijjiiiiitijiiiiiiiiiiiimtiiiijiiiiijiiiiiiitiimiii ijjiiiiiiiiiiiiiiiiiiiijjiiijijjjiiijiiiiimiijjijjjiiiiniiiiiiiiiiimiiiiiimimiiii MAANDABONNEMENTEN PBACTISCH GOEDKOOP ?8 o o ? eB N l O) 'S ë e [LECTRISCHESPOORWEGMAATSCHAPPT sterdam Jfaarlero In verbinding metde enUUrda0 te en met de lijnen ncar Zandvooryjloemendaal en Overveen l p en? etl * <W § O" <P ss00 o S. Ko o ? OQ a> N O i?i 00 es ff S 00 Dienstregelingen met tarieven gratis verkrijgbaar bjj de Haltechefs, Conducteurs en a/d Reisbureaus KOOKT: Treub De superieure 3 cents Sigaar VEREENIGING TOT BEVORDERING DER GRAFISCHE KUNST UITNOODIGING TER BEZICHTIGING DER TENTOONSTELLING VAN GRAFISCHE KUNST EDZ. KONING EN JAN POORTENAAR IN 'T BINNENHUIS RAADHUISSTRAAT 48-50 GED. OUDE GRACHT 86 TELEFOON INT. 2678 A. PH. M El N SM A iiiiiiiiiiiiiiiiimiitiiiiiiiiiiiiimiiiiimiiiiniiiiiiiitiiiiitiiiiii School voor M. U. L. 0. en Hanflelsonderwp, uysda.elka.de 3, Amsterdam. Afd. A. Voorbereiding v»or H. B. S. Ie klasse en Qymn. Afd. B. Onderwijs in de Moderne Talen en Handelscorrespondentie, Boekhouden, Handelsrekenen en Stenografie. Afd. C. Opleiding voor de hoogere klassen der H. B. S., Machinistenscholen, Cadettenschool, Technische School, Diploma M. U. L. O. Aanvraag voor Prospectus bij den Directeur. S. J. VAM KW IIOOFF. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIItlllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIimiHIHIIIIIIIII as ?.¥. TECHNISCH BUREAU v/h MOENS fc BECK, AMSTERDAM, ROKIN 122. Importeur* Haringgraatstaal. Brandvrij materiaal voor plafonds, vrijstaande wan den, trapbeschietingen, enz. in Kerken, Scholen, Kantoorgebouwen, Fabrieken, Schouwburgen, Woon huizen, Boerderijen, Stallen, enz. Monsters en nienwe prospectus-prijscourant wor den op aanvraag gratis toegezonden. nvR&EDELSi IAEUBILEERIMG /AAAT5CHAPPIJ! AAVSTEDDAAV^d ROKIM128-130^ ,o\ w s! VRAAGT CATALOGUS Kennisgevingen voor Verloving lavttaUëa, Programma'* j Dankfactalglngen, Meoa'a L«xcp«pler en Corr. Kaarten JArtiXIck Stempelwerk BOEK' M STEENDRUIKCRii |B. van Mantgem H«n*r«r*RCI«r Stag* 662. luk lïnMrul (rast Heden verscheen: NEDERLAND Reis- en Wandelgids DOOR H. K. H. VOSBERGEN Met 4 groote gekleurde Kaarten en Plattegronden. Prijs gebonden 90 cents. In iederen boekhandel voorhanden. Uitgave van VAN HOLKEMA en WARENDORF te Amsterdam. ?AAAAAAIAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA ÏEEJHOFFJCi AMSTERDAM. MAGAZIJN VA.N Echte Bronzen Pendule-Garnituren in alle stijlen. Verlichtings-artikelen v. gas en elec. licht Hoofdvertegenwoordigers vai bet ORFEVRERIE CHRISTOFLE VEÉRHOFF & Co. 42 Kalverstraat ftfffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffftt VORMEN Een Handboek voor Dames. BEWERKT DOOK JOHA.NNA. VAN \VOUDE. Het nieuwste en volledigste handboek der Etiquette. In pracbtband ? 2.5O. In satijn ? 2.9O. uitgave van VAN HOLKEMA & WARENDORF, Amsterdam.