11 Juli '15. No. 1985 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Elizabeth von Arnim *) Wat moet er een pijnlijke verwarring van gevoelens zijn in het leven van vrouwen, die door haar geboorte afkomstig uit een oorlogvoerende natie, door haar huwelijk tot de vijandige partij behoorenl In dit geval verkeert tegenwoordig Gravin Elizabeth von Arnim, meer bekend als de schrijfster van Elizabeth and her german garden". Dit boek, bij den aanvang der nieuwe eeuw verschenen, werd nooit in het Nederlandsch vertaald, maar door ons Engelschlezende publiek genoten en zeer gewaar deerd. De voornaamste bekoring lag in den fijnen, diepen zin voor natuurschoon, geuit in een even fijnen, min of meer mondainen, maar nochtans natuurlijken, oorspronkelijker! trant. Het verhaal, in dagboekvorm geschre ven, droeg zoozeer den stempel van echt heid, dat de intuïtie der lezers, en vooral de lezeressen, er aanstonds een biecht in zag: een stukje auto-biografie van een hoog staande, voornaam-ontwikkelde vrouw van Britsche afkomst, maar goed thuis in de Duitsche wereld. In Duitschland was het beperkte Engelschverstaande publiek, om die reden, natuurlijk extra-nieuwsgierig naar haar juisten naam. Tot prinsessen toe werden met het Elizabethschap gedoodveifd. Doch eer, een jaar later, Elizabeth's tweede bundel A lonely summer" (een even mooie variatie op den eersten) verscheen, was het geheim opgelost en wist, in de Berlijnsche salons, ieder wat omtrent haar te vertellen. Het stond vast, dat men te doen had met eene der vele gravinnen von Armin, en dat haar meisjesnaam was geweest miss Beauchamps, (wat tot sommiger verwondering, meer Fransch dan Engelsen klonk, totdat iemand naar vermoedelijk Normandische voorouders heenwees). En het landgoed met den seringen-rijken tuin wist men nu ook precies te liggen, namelijk in het noorden van Pommeren. Het heet Nassenheide, wat wel eenigzins aan een moeras doet denken, doch in zijn tegenwoordigen toestand even min een moeras is als Nassau, dat toch oorspronkelijk ook een nasse Aue" moet geweest zijn. Nassenheide behoort thans tot de best-geëxploiteerde Pommersche goe deren en de eigenaar tot de meest vooruit strevende agrariërs", die kennis neemt van alle internationale bewegingen op wetenschappelijk-landbouwkundig gebied. Waarom hij, in zeker voorjaar, tijdelijk verdwenen was, en zijn gezin zulk een paar eenzame zomers tusschen seringen en lathyrussen had bezorgd? Er was een verhaal van een duel in omloop; en daarmee werd in ver band gebracht het epitheet van man des toorns", hem door zijne gemalin op de eerste bladzij van haar eerste boekje toegeslingerd. Dat was nu niet heel mooi van haar; want een duel is iets wat iemand in Duitschland dagelijks overkomen kan. Maar daar het echtpaar later weer rustig samenwoonde, en de man in een van Elizabeth's latere werken voldoende van den blaam van toor nigheid gezuiverd werd, achtte de publieke opinie zich omtrent haar bevredigd. Gaande weg hield men op, zich met haar particulier leven te bemoeien, en besloot verder alleen dankbaar te genieten van wat haar pen opleverde. En dat is, in den loop der jaren, niet weinig geweest. Veelgelezen werd haar reisbeschrijving over het eiland Rügen. Dit mooie eiland is, van Berlijn uit, een geliefkoosd doel voor *) The Pastors Wife, by the author of Elizabeth and her german garden", etc. London, Smith Elder and Co., 1914. De Veldkrekel Naarmate de vogels verstommen, worden de insecten luidruchtiger. Niet alleen ver vullen zij de lucht met het geruisen en ge gons van hun vlugge bewegingen maar ook met velerlei geluid, dat zij, min of meer willekeurig, voortbrengen uitangst of vreugd of uit verlangen. Die geluiden zijn, voor zoover wij weten, haast nooit vocaal; de ademhalingswerk tuigen der insecten zijn weinig geschikt om een krachtigen luchtstroom voort te brengen. Daarentegen hebben zij een hoogen graad van volkomenheid bereikt in het voort brengen van rasp- en vijlgeluiden. Zelfs hebben zij daardoor het muzikaal gevoel der menschen kunnen bekoren. Anakreon heeft liederen gewijd aan cicade en krekel en hun muziek meer geprezen dan die van nachtegaal en leeuwerik. Ik heb weer eens een poosje een krekel in huis gehaald, maar kan het met Anakreon niet eens zijn. Mijn beest wekt door zijn voortdurend gesjirp wel den indruk, dat hij vroolijk en tevreden is, maar de kwaliteit van zijn geluid komt op zijn hoogst die van het geroep van hongerige jonge musschen nabij. Ook is hij natuurlijk noch vroolijk noch tevreden, maar juist verlangend en onbevredigd. Als ik straks genoeg van hem gezien heb en ik laat hem vrij, dan wordt het er voor hem nog niet veel beter op, want in onze duinstreek heeft hij geen kans een soortgenoot te ontmoeten. Hier wonen geen krekels. Komt ge echter in Muiderberg, in 't Gooi of op menige andere plaats beoosten de Vecht en bezuiden de Waal, dan kunt ge krekels te zien krijgen zooveel ge maar wilt en misschien hoort ge ze meer dan u lief is. Misschien ook wel minder dan ge zoudt wenschen, want het geluid van onzen veld krekel is een van die, welke, naarmate wij een dagje ouder worden, buiten het bereik van ons gehoor gaan vallen. Het zijn de zeer een zomeruitstapje. Elizabeth maakte dien tocht alleen met haar kamenier, bezocht alle bekende punten, beleefde eenige avon turen, hield gesprekken (tot over moderne filosofie toe) met medetoeristen, die zij op haar weg ontmoette, en doet van dit alles verslag in vermakelijken trant. Alweer, in de eerste plaats, haar innige ontvankelijkheid voor natuurschoon; daarnaast hare geestige opmerkingen over de haar omringende Duitsche menschenwereld, die zij met een Engelsch oog ziet. Op dit thema levert zij de meest verras sende variaties. Een harer boeken draagt den titel Fraulein Schmidt and Mr. Anstruther", voor een Nederlandsche vertaling, zeer oneigenlijk tot Levensblijheid" ver draaid. De humoristische details, voorna melijk in zoover zij de tegenstelling van landaard betreffen, zijn kostelijk. Voorts kwam er een roman: The Princess Priscilla's Fortnight", waarvan de inhoud, voor tooneel bewerkt, eenige jaren geleden ook ten onzent op de planken is verschenen, onder den naam Priscilla's vlucht". De dochter van een Duitsch groothertog, van het Serenissimus-type, verveelt zich deerlijk in haars vaders kleingeestige omgeving, vlucht naar Engeland, werpt zich daar in socialen arbeid", doet in hare onnoozelheid gekke dingen, en wordt gelukkig nog, juist bijtijds, teruggebracht door haar trouwen, verstandigen minnaar, dien zij nu, na haar escapade, veel beter waardeert dan toen hij haar, bij wijze van verrassing, als bruidegom werd opgedrongen. Omgekeerd genieten wij de weldadigheidspogingen van een naar Duitschland overgestoomd Engelsch meisje, in den roman The Benefactress". Hier vormen de kaleidoscopische gegevens, die het onderwerp oplevert, de aardigste, meest bevredigende figuren. Wie een waarlijk verfrisschenden roman wenscht te lezen,schaffe zich dezen aan. En nu The Pastors Wife". Ingeborg was de dochter van een Engelschen bisschop. Haar Zweedsche naam, erfenis van een Zweedsche grootmoeder, dient als stilzwij gende explicatie van het feit, dat ditmaal de geestigheid der schrijfster zich even erbarmeloos tegen Engelsche eigenaardig heden als anders gewoonlijk nog meer tegen Duitsche keert. Maar de Duitsche komen er ook niet malsch af. Althans, de heldin, die in arren moede uit haar ouderlijk huis weg loopt, en meent in een huwelijk met een Oostpruisisch predikant een levenslus tiger bestaan te zullen vinden, komt leelijk bedrogen uit. Het blijft een open vraag, waar het leven vervelender is: in het bis schoppelijk paleis te Redchester of in de landelijke pastorie te Kökensee. Om aan beiderlei soort van verveling te ontkomen, laat zij zich bijna schaken door een Engelsch schilder. De Eer waarde Robert Dremmel, haar echtgenoot, is zoozeer in zijn eigen aange legenheden verdiept, dat hij van dat gevaar niets bemerkt. Hij doet, uit liefde voor zijn gemeente, aan landbouwexperimenten (even als Graaf Arnim!). Hieraan dankt ons land de vermakelijke bijzonderheid, dat de Dremmels op hun huwelijksreis een dag in Amsterdam stil hielden: For an infinite respectful visit to the eminent Hugo de Vries." Ik kan niet zeggen dat, van Elizabeth's verschillende werken, dit laatste mij het verkwikkelijkst aandoet. Een harer vroegere Engelsche recensenten heeft haar eens een maliciously entertaining author" genoemd. Dit malicieuse" element nu, dat in haar vroegere verhalen slechts af en toe te voorschijn kwam, in kleine boosaardigheden, die zij zich eigenlijk schaamde, treedt hier nu veel meer op den voorgrond. Haar geestigheid is minder warm en weldadig en verzoenend geworden, speculeert meer op de sympathie van de latente vitzucht harer lezers. Het is soms meer of men met Bernard Shaw te doen heeft, dan met de beminnelijke tuinierster, die, al lathyrus-bewonderend, versjes dicht voor hare drie dochtertjes, April, Mei en Juni. Maar onderhoudend is zij, als altijd. En gelijk heeft zij, ook in deze scherpe teekening van het door haar onderhanden ge nomen gebied. Wie zelf eenige ondervinding hooge geluiden, die ons deze poets bakken. Hoe hoog een krekel wel zingt we noemen het toch maar zingen weet ik niet, maar stellig hooger dan het goudhaantje en die zingt tot achtgestreept. Ik ken namelijk menschen, die het goudhaantje nog wél en de krekel niet meer kunnen hooren. Het geluid dat de vleermuizen maken schijnt even hoog te liggen als dat van den krekel, de sprinkhaanrietzanger zingt iets lager, maar toch nog hoog genoeg, om aan zestig jarige heeren teleurstellingen te bezorgen. 't Moet een raar gevoel zijn, als het zoo stil om je heen gaat worden; ik ben maar blij dat ik al die dieren nog ieder jaar kan hooren. Het lijkt niet gemakkelijk, om een krekel te zien te krijgen. Je betreedt een terrein, waar hun schrille geluid de ooren verdooft, maar er is op den grond in uw nabijheid geen levend wezen te zien en overal, waar ge gaat, schijnt geen krekel te bestaan. Dat komt, doordat ze zich bij het gedruisch van voetstappen dadelijk in hun diepe holen terugtrekken. Maar als ge geduldig bij die holen op den grond gaat liggen, ziet ge al gauw in de donkere opening een zwarte kogel glimmen en al heel gauw zit sinjeur voor den ingang te fiedelen. Ja, als hij het goed te pakken heeft, dan stapt hij lang zaam nog een eindje verder en klautert met zijn hakige pooten in den warwinkel van planten omhoog, om uit de hoogte zijn lied te laten schallen. Zijt gij gewoon, om op uw wenken beheeft van het Noordoost-Duitsche landleven, kan zich terdege verplaatsen in de gevoelens, die deze uitheemsche heldin'' in zulk een Oostpruisische pastorie moest bezielen. En wie zich in boeienden vorm wil laten verhalen hoe het er ten naastebij in het thans zoo veel besproken land van Von Hindenburg uitziet, kan het hier van de meest karakteristieke zijde leeren kennen. GEERTRUIDA CARELSEN w w w Brief van Suzy aan Suzette A Madame D'HERVÈZE 28a. Rue des Mathurins Paris Amst., 10 Juillet 1915 Ma chèrie, Ik had je in mijn laatsten brief beloofd, je wat van de Hollanders te vertellen. Maar ik smeek je, sta mij toe, dat in een volgenden te doen. Het gaat eenvoudig niet! Er is iets over mij gekropen, dat ik niet goed analyseeren kan, iets zóweemoedigs, zoo aangrijpends, dat ik een gevoel heb, of ik er niet meer bovenop kan komen. Ik zie je verschrikte oogen. Waarop Suzy ! in 's hemelsnaam, wdir bovenop ? Suzette, Suzelte, ik verlang naar Parijs, ik verlang zoo ontzettend naar Parijs. Maar o schande! ik durf er haast niet voor uit te komen niet naar het ernstige Parijs van tegenwoordig, met hare atmosfeer van wel dadigheid en liefdezorgen, met haar heir van verpleegsters en roode kruisvaandels. Neen, naar dat Parijs verlang ik vandaag niet. Maar naar het anderei Naar de flonkerende, dol verheugde wereldstad van vór Augustus 1914; naar het schaterende, feestvierende Parijs met hare magic-cities en Luna Parks, met hare schitterende wed rennen en gekostumeerde bals, waar men met evenveel onverschillige luchtigheid van den eenen indruk op den anderen gleed, als in de vermaarde Tango van de Corte" naar de media luna"; naar het Parijs, subliem van gratie en altijd levendige be koring, maar ook soms een beetje belache lijk door de buitensporigheden van het snokisme, waar men de wereld onderstboven leerde bezien, en zeker om die reden nergens anders zich kon tehuis gevoelen. O Suzette! ik voel mij van daag of ik ook weer op mijn hoofd sta! Want ik denk in deze nachtmerrie-tijden, met verrukking aan de vreeselijk lichtzinnige komedies, waar ik toen bij gaapte met een verveeld blaségemoed, aan de helgekleurde losse kostumes, die de couturier Poiret lanceerde, en die altijd kostumes, nooit japonnen zijn geweest; ik denk aan de zilverwit, oranje, paarsblauw, zeegroen gepoederde hoofdjes van onze vriendinnen, aan de armbanden, die zij boven den elle boog of om den enkel droegen, aan de mollige, geparfumeerde weelde van vertrek ken en auto's... Ik hoor je uitroepen: Ah! tu m'enbêtes, dat komt allemaal immers wel weer terecht. Zó'n gezegde van je, Suzette chèrie, zou mij goed doen; evenals ik zou herademen en weer hoop vatten, bij het zien van je laatste nieuwe tailleur, en de nuance ind finissable" van je nieuwe laarsjes en hand schoenen of de zeer opvallende, hevig onlo§ische deuk van je chapeau de chez Lewis"? Vog altijd 100 f r. voor een vorm-zonderiets-erop, of zijn de prijzen gedaald?!) Eén luchtig zinnetje, ne gracieuse geste van jou... en ik ben weer de oude, opti mistische Suzy. Suzette, Suzette, als een klein stout kind, dat huilt om de maan, die niemand hem geven kan, roep ik om Parijs, strek ik mijne armen uit naar het Zuiden, vliegt mijn hart, over België heen vers la France adorable." Wat ben ik wuft en veeleischend, niet waar? Bij eene allerliefste Hollandsche familie gelogeerd, Schipmager heeten de menschen (prononcez : Chippemagère!), heb ik slechts af te wachten wat de toekomst brengen zal. En Holland is zóaardig, zegt iedereen, zeggen de vreemdelingen, zeggen ook de Hollanders! Waar je kijkt, mooie, Schema van een voor- Het oor van de krekel vleugel van de krekel; aan de buitenzijde bij r de rasp, bij t een van de scheen van trilvlies den voorpoot diend te worden en mist ge daardoor on gelukkiglijk het geduld, om eens een minuut of tien te wachten, neem dan maar een lange grasspriet, zoo'n pijpdoorsteker, en wurm daarmee in 't gat. Niet lang duurt het of de krekel komt te voorschijn en on danks zijn grimmig uiterlijk kunt ge hem gerust beetpakken. Door hun harde huid zien alle insecten er min of meer gepant serd uit; de krekel spant de kroon; hij ziet er uit of hij zoo pas afgeleverd is uit een kunstsmederij. Uit het gebombeerde voor hoofd puilen een paar ronde oogen vooruit, daarvoor staan op kunstige voetstukken de vette weiden, vette mooie koeien, dito dito menschen. Ondanks al dat heerlijke, eindig ik toch dezen brief, met een kus... en een snik. Ah Paris! Charpentier's Louise heeft het al vór mij gezegd. Je SUZY Salade op den dagelijkschen disch De Vegetarische bode" heeft onder haar artikel een vertaald stukje uit Te Healthy Life", getiteld: De weg naar gezondheid door gebruik van salade", waarin o. m. lezenswaardigs over het toebereiden van salade voor den disch het volgende wordt gezegd: Alle salade-groenten moesten op sierlijke en smakelijke wijze worden toegediend. Salade moet met groote zorg worden gewasschen, herhaalde malen telkens in zuiver water. Zoo mogelijk moest dit wasschen worden gedaan door de vrouw des huizes zelve, of anders toevertrouwd aan een ver antwoordelijk perspon, die volkomen nauw gezet is in dergelijke zaken. Gedurende het wasschen moeten de bladeren goed schoon gemaakt en nagezien worden; zij moeten worden afgescheurd, niet afgesneden. Bij zeer koud weder kan het verstandig zijn een weinig warm water in de kom te doen, die men gebruikt, anders is het schoonmaakproces allesbehalve een aangename bezigheid. Als het gedaan is, kan men de bladeren een uur lang laten weeken, of 's nachts (niet langer) fn koud water laten liggen, waarin een weinig citroensap is toegevoegd, om de salade mooi bros te krijgen. Groene groenten, die niet voor onmid dellijk gebruik noodig zijn, worden het best bewaard in een koelen kelder in een vochtigen linnen doek. Zij moeten niet al te lang in het water blijven staan. Alvorens op te dienen, moeten de groene bladeren in een emmertje van ijzerdraad gedaan en verscheidene malen rondge slingerd worden, om wat er nog aan vocht aan is kwijt te raken; ook kan daartoe een ver giet worden gebruikt. De huisvrouw die salade opdient in een kom op welks bodem een hoeveelheid water ligt, toont dat zij de kunst niet verstaat. Hier volgen de namen van eenige fijnere soorten van saladen die het geheele jaar in verband met het jaargetijde kunnen worden verkregen, alle kunnen rauw worden ge geten : kropsla, andijvie, waterkers, sterkers, komkommer, selderij, chirory (gebleekt), prei, voorjaars-uien, spinazieblaadjes, jonge worteltoppen, jonge biettoppen, jonge knoltoppen, kervel, zuring, molsla, veldsla, OostIndische kersbladeren, tomaten, radijs, posteleintoppen, aspergetoppen, doperwtjes en groote boonen (indien jong en zacht.)" Naar ons voorkomt kunnen velen met deze wetenschap haar voordeel doen. Zijn er nu onder onze lezeressen pok dames die bijzonder lekker salade kunnen aanmaken ? Het schijnt ons toe dat hierin toch het zwaartepunt ligt voor het smakelijk opdisschen van salade-groenten. Wij plaatsen gaarne ten algemeene nutte eenige raadgevingen dienaangaande. E. M. R. * * * Verzoeke alle stukken voor de rubriek Voor Vrouwen" in te zenden: Koninginneweg 93, Haarlem. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiniiimi ,J. a iTr.iïr<iiïiclil!iJJJililfl Doei Uw inkoopen in hei JMagazijn. DEBIJfNKORF AMSTERDAM 6OAFDEELINCEN LUNCHROOM LEESBIBLlOTM EEK Groote sorteering. Prima kv/aliteiten. /^/==^\ Billjjke prijzen. lange zwarte sprieten en daarbij zijn nog een drietal kleine oogjes te zien. Rondom de mondopening is een heel arsenaal van haken en tangen en hefboomen, dat zijn lippen en kaken met groote tasters, die ge allemaal in werking kunt zien, door hem een grassprietje of zoo iets in den mond te duwen. Ondertusschen zit hij u te duwen met zijn sterk gespierde groote achterpooten, die tot springen zijn ingericht. Met de voorpooten graaft hij en daarin zit ook zijn oor eventjes onder wat men zijn knie of elleboog zou kunnen noemen, in 't stuk van den poot, dat scheen heet. Aan de buitenzijde van die scheen vindt ge een ovale opening, die een viiezigen bodem heeft, aan de binnenzijde is een dergelijke opening, maar kleiner en rond. Het microscopisch onderzoek toont aan, dat deze trommelvliezen in verbinding staan met talrijke zenuwuiteinden, afkom stig uit een zenuwknoop. Het muziekinstrument zelf draagt hij op den rug, want dat wordt gevormd door de voorvleugels. Die zijn heel ongewoon van vorm, ze bestaan uit een gedeelte, dat in rust den rug bedekt en een ander stuk, dat daarmee een rechten hoek maakt en de zijden van 't lichaam bekleedt. ;Het rugstuk is heel vreemd geaderd, dicht aan den schouder ligt een driehoekig gebogen ader stuk, dat zeer belangrijk is, want daar be vinden zich aan de onderzijde de rasptandjes, die voor het geluid zorgen. De aderen laten op de vleugels een paar dunne gladde plekken vrij, die blijkbaar gemakkelijk kunnen trillen. Krekeitje zingend De Veldkrekel Als nu 't dier gaat zingen, neemt hij een heel aardigen stand aan. Hij tilt de vleugels een eind omhoog, zoodat de zijdelingsche lappen niet meer tegen het lichaam sluiten en schuift ze dan zeer snel heen en weer over elkander, 't Is duidelijk te zien, dat daarbij die vleugels ook op en neer vibreeren en dadelijk ontstaat het schrille geluid.Veel inspanning schijnt het onzen vriend niet te kosten, hij houdt het met plezier een uur aan een stuk vol, in gevangenschap even goed als in de vrije natuur. In het insectarium van Artis zijn er tegenwoordig een aantal te zien, ze zingen den heelen dag. De wijfjes zingen niet, maar ze komen wel op den zang af, met al de bekende gevolgen, dat behoef ik eigenlijk niet eens te vertellen. Sommigen komen naar zoo'n mannetje toe, hooren hem aan en nemen verder geen notitie van hem. Anderen komen bij twee mannetjes en dan gaan die dikwijls allerhevigst met elkaar vechten, meestal op leven en dood en dan vreet de overwinnaar, als 't kan, den overwonneling op. Wat 't wijfje dan doet, [blijft nog steeds onzeker. Soms "accepteert zij 't mannetje en dan wil het nog al eens voorkomen, dat zij aan 't eind der historie haar minnaar opvreet, zooals dat ook bij vele spinnen gebruikelijk is. Overigens heeten die krekels vegetariërs te zijn, maar ik heb toch ook wel gezien, dat ze bladluizen aten, die waren trouwens toch nog groen. Waar veel krekels voor komen, houden zij het grasland werkelijk duchtig kaal. Hun holen houden zij netjes schoon; Gilbert White vertelt, dat zij hun uitwerpselen deponeeren op een platform in de nabijheid. Daar moet ik toch eens naar uitkijken. De huiskrekel lijkt in menig opzicht op den veldkrekel, maar is slanker, bleek van kleur en heeft lang niet zoo'n gezelligen ronde kop. Hij zingt vooral 's avonds en 's nachts, maar ook wel overdag. Een van mijn mooiste Zondagmorgen-herinneringen is wel die van een bezoek aan een groote grofsmederij aan den Kinderdijk. Daar zaten in de groote werkhal, waar het de de heele week geda verd had van mokers en machines, de witte krekeitjes vredig te zingen op de aambeelden. Een boschkrekel hebben wij ook, maar die is nog al zeldzaam. Hij is zwart, met gele vlekjes aan zijn kop. JAC. P. THIJSSE