DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 11 Juli '15. .?No. 1985 aog verschenen in het tijdschrift Vers et Prose," bieden in een vorm die den Poëet geheel persoonlijk is [een langere of kortere, als proza geschikte, meest onberijmde, soms geassonnanceerde, maar steeds prachtig gerythmeerde strophe, die vaak ook in regel matige, berijmde alexandrijnen te ontleden is] de meest uiteenloopende genres aan, die de dichtkunst bieden kan: Luchtige, vroolijke liedjes vinden we, en volkswijsjes, en oude legenden, en vaak fantastiesch-geschiedkundige verhalen of vertelsels a la gauloise, maar ook hymnen uitdrukking van een godsdienstige aanbidding der natuur; elegieën en antieke zangen. Ook innig teere verzen vol diepe emotie, naast fijnste schildering van's dichters land,van l'Ile-de-France vooral, waarvan hij een liefde uit die groeit tot extatiesche aanbidding van de wereld, van het heelal. Zoo waarlijk Fransch is Fort's geest, om zijn gratie naast zijn diepte, zijn scherts en zijn spotternij naast zijn groote ernst; om zijn gezonde levensvreugde, en de gemakkelijkheid waarmee hij van den eenen indruk op den anderen overgaat, zonder dat de eene aan ernst, de andere aan vroolijkheid verliest. En zijn beelden zijn zoo spontaan, zoo nieuw en toch zoo van-zelf sprekend, waar ze echter niet minder pak kend om worden. Het ligt voor de hand dat deze Poëet, kind van Frankrijk, zoon van Noord-Frankrijk vooral, van de thans zoo bitter-lijdende, wreed-vertrapte, maar fier weer zich ver heffende provinciën, niet sprakeloos kon toezien de huidige ramp. La Cathédrale de Reims" schreef hij als eerste van 'n serie gedichten die gedurende een jaar in een veerttiendaagsch geschriftje verschijnen zullen. Een fel satyrieke strophe: Monstrueux général baron von Plattenberg, si je vous dois ce chant d'amour a mon glise, je vous passéen retour, sachant qu'ils ternisent, Ie soufflet des Poètes et Féchafaud du Verbe, mais je tiens magasin de gifles consacrées a tous les allemands que j'ai pu rencontrer komt met lichte variatie storen de dich terlijke evocatie van de Cathedraal die toch wel een zér eigenaardige beteekenis heeft voor den Franschen artiest. Devant elle, pres du Lion d'Or," je naquis Enfant, les yeux encore brouillés de paradis, je la rêyais. Peut-être m'apparaissait-elle en musicale brume a travers l'air du Ciel, et comme elle apparaït aux plus subtils des anges, dont tous les sens légers volent et s'entr'échangent. Hij wordt gewiegd door haar muziek, en: l'angélique murmure, imperceptiblement, dèvint berceuse humaine aux lèvres de maman, Et la complainte mue du bon roi Jean Renaud, (lors je ne savais pas que c'était que les mots) faisait s'évanouir pour moi dans les ablmes, et jusques a ma mort, Ie chant des Kéroubims. Dan wordt zijn blik haar gewaar, als moeders vingeren er het kinderhoofdje heen wenden : et père souriait de sa hete enfantine a me tourner les yeux vers I'église sublime: Regarde!" Ah l oui, mes yeux a peine clos ne voyaient pas plus loin que Ie bleu dés carreaux et que des blancs rideaux sur eux l'ogive calme. Geheel bewust wordt hij haar eerst later: ce fut plus doucement qu'elle naquit pour moi, rèelle, grande, immense et rêvée a la fois. Elle naquit pour moi, devinée par mes yeux, un matin de printemps au cri des hirondelles. Mes menottes ont cru la prendre au bleu des cieux !... Grand jouet de mon ame, frangaise forêt de pierres, et vous tours, mes immenses hochets, vous tes deineurés, Ie seul jeu de mon ame... Als kind speelt hij in haar schaduw, maar dan wekt zij de eerste extasen van den jongeling: Mais quand je fus ton visiteur farouche et pale... apre au bonheur d'aller cueillir la fleur d'extase les mains tendues vers la lumière des vitraux et que la peur sacrée, qui met l'ame en sursaut, me prenait dans la nef oüchantait la voix grave et connue des enfants aux jours du paradis, quand je 't eus faite moi que tu me Ie rendis! Nu is 't de dichter wiens droomen slechts van de Basaliek vervujd zijn, en krijgen we haar eigenlijke schildering: Ta forèt tend sur moi ses bouquets de figures, et comme de gros troncs treints pas des lianes. De hel met de duivels, en de prelaten; en notre dame avecDieu qui la couronne"Voorts: la Rose au Coeur Vermeil, tremblante de Lueurs;" en les Rois de France, coude a coude," en Ie blanc troupeau de tous nos grands bergers;" Jeanne d'Arc fantöme adoré" en Christus met de Apostelen en de Heiligen; maar vooral de Torens, die ten hemel stijgen. Peuples, Rois, chevaliers s'engouffrent dans I'église au cri de Jeanne, et l tendard qu'elle a saisi propage une ferveur qui rend les sons quasi des incendies sacrés que Dieu lui même attise, et vrai!... Ia cathédrale brüle, Ame des ames, et grondant de ferveur monte au ciel en raffale. Reve de ma jeunesse, il faut que vous soyez la Véritéfran9aise. Vous l'étes tout entière! Songe oüma Cathédrale eüt pens m'effrayen-changée en f lam me allègre illuminant nos terres, lyrique mais gaulois, je vous ai du la grace de ne chanter nuls chants que du gout de ma race. La Basilique a pris la forme de la Flamme, sitöt qu'elle sortit du coeur de Jean d'Orbais, mais plus inextinguible et haute depuis Jeanne, holocauste vers Dieu de tous les coeurs francais, vous avez pu, non moins que Ie ciel toilé, baron von Plattenberg, l'éteindre ou la brüler! Zoo is dus de Cathedraal geworden brand punt van leven, laaiende vlam die ten hemel stijgt, eeuwige onuitdoofbare vlam die kunst en kunstenaar bezielt, hoogste gedachten en edelste werken wekt, en naar buiten uit slaat ter eeuwige eere van Frankrijk, van den Franschen geest. Vél heeft Fort nog te zeggen: Au nom de la poésie pure-qui, sapristi! a bien Ie droit anssi de dire un mot j'ai foison de choses a chanter, d'héroiques et de nationales, de réconfortantes et même de cruelles. Enfin, n'a-je pas un peu graice d'état pour tre en pleine indignation, tant Rémois, néjuste en face de la Cathédrale assassinée Je désire pourtant que mes chants soientmales et parfois presque joyeux: j'entrevois la victoire. Hélas! Oui, je pleurerai nos morts aussi nos braves soldats et la mort de nos plus beaux monuments dans l'Est et Ie Nord, de tant d'oeuvres d'art, preuves du haut gout frangais... Poète, je me crois appeléa chanter la tragique beaut de l'heure présente, a glorifier l'héroïsme de notre France, 1'héroïsme aussi de la satnte Belgique... J'espère avoir fait mon devoir de poète francais a l'heure oül'inspiration me poussant et Ie chagrin aussi, j'ai cru devoir lever la voix. Belangwekkend zal het zijn, de uitingen van dit lyrische talent na te gaan, in de supreme uren, die Frankrijk thans doorleeft. J. POPPELHOUWER V W W Th. van Hoytema, op zijn vijftigsten verjaardag (18 Dec. 1863?18 Dec. 1913). 1. Te midden van veel kamers huist ge op een klein kamertje, vriend. Oe zit daar weinig getemd, maar veel geschramd door het Leven. De schrammen die telt ge (én, twee, drie, vier) wanneer ge den moed wat verliest (wien gebeurt dat nooit,) maar gewoonlijk telt gij ze niet te erg Vooral niet als ge met vrienden zijt. Hoe rap blijkt ge dan van rede! Ik heb u menigeen in den hoek zien duwen, die zich meer dan u gelijk 'soms waande). Als ge met vrienden zijt, dan is het Leven u wei-bereid. Gij hebt geen pijn in den rug meer, en 't gezicht met de napoleon-trois" aan de kin, luimt op, ziet uit, wordt fel en begint te kijken als een vogel die buit ziet. Als ge moede zijt, zit ge neergehurkt, maar als ge goeds-moeds zijt lijkt ge een snelspetterende vogel. Snaaksch zijt ge dan, Droomer, Aristokraat (niettegenstaande veel rauwe woorden); gekneusde en toch elas tische. Snaakscher moet ge geweest zijn, toen ge jong waart. Ik kende u toen niet, maar raad het; nog is het spoor dier snaakschheid maklijk te volgen. En vol rebellie waart ge eens en zijt ge nu nog: een gewoonte van een kunstenaar. (Daarom ook een Aristo kraat; vriend, die vaa socialisten niet afkeerig zijt.) Ge zijt veel geteekend. Haverman heeft u eens misteekend. Hij luisterde te veel naar 't rauwe, soms geëxaspereerde schelden, en zag niet door uw moedwilligheden heen maar ik herzeg het u: al stond ge op uw kop (maklijk zou dat niet meer wezen), ge blijft wat ik weet dat ge zijt: een rauwlippig gentleman", die zijn teer heid bergt. 2. En uw werk? Op dat kleine kamertje, uw hol" (vogel en dierenteekenaar), waar ge u overdag terugtrekt (behalve tijdens de maaltijden, wanneer ge menschlijk en needrig naar be neden zakt om bij vriendelijke verwanten te spijzen), op dat kamertje staat rond u, uw werk. Menigeen zou denken dat daar alles kris-kras door mekaar lag, maar ge zij t zóniet;alsvelenumeenen. Alles staat op zijn plaats, en is in orde. Hier en daar hangt aan de lage muren een teekening, een schilderij die niet van u zijn, maar verder is 't alles door u, uit u, van u: boeken, en beesten op litho's, op teekeningen, op schilderijen (niet het gelukkigste deel der productie). Natuurlijk hebt ge, in kleur f ij ne en smaakvolle, u wel eens bezondigd tegen de schoonheid (wat een steenen zijn om deze zonde noodig voor ons allen!) Tegen het leven en-de-gratie der kleuren hebt ge echter weinig kwaads gedaan. De vorm" is niet altijd in uw werk het stevigst stut, maar wel vult ge goed het vlak, en wel is altijd uw kleurenspel zuiver en fijn (dit zijn de eigenschappen, die gij als mensch in den daaglijkschen omgang wel woudt verbergen, maar die uw werk nooit verborg!). Verder, ge weet het min stens beter dan ik, is uwe uiting niet alleen uit u zelf en uit de lucht komen vallen. Van de schrandere Japanners hebt ge veel geleerd maar wie kan later wijzen, wien niet eerst gewezen wordt? En wat hebt ge gemaakt ? Kalenders vooral, en sprookjes van Andersen (met de warmte, het klimaat van het sprookje er-in). Het Leelijke Jonge Eendje hebt ge in kleuren verzonnen; een boek van den Torenhaan en van dien op-den-grond hebt ge geteekend, teekenend geschreven. Den kalkoen hebt ge geteekend, toen hij dood was, voor een donker vak gehangen (hoe breed de pluimage!); een Leguaan hebt ge haast als een oud graveur gezien. Zilver-reigers (hoe deftig hebben zij toegeschenen) en een cactus, zij behooren bij uw beste werk. En ge teekendet nog meer. Op den Loosduinschen weg zaagt ge een Begrafenis staan, en ge maaktet er iets van. Ziek laagt ge in Londen, en ge maaktet een brug (die ge van uit uw raam zaagt)... En ge weet, wat slootkanten zijn. 4. Nu wierdt ge vijftig. Een craquelébord zijt ge; schoon geborsten door het Leven. Ieder der figuurtjes is een schoone schram in het geheel, en heeft haar waarde. Gij weet wat ge waard zijt; wij weten het. Dat maakt de zuivere vriendschap gemaküjk. Gij behoeft ons niet te vleijen, wij u niet te streelen. Hard zijt ge, zoo noodig, genoeg. Den kristal len kern bewaardet ge, ongeschonden. Dat is het voornaamste. Dat voorkomt iedren valschen daad. Spitsvondig behoeven wij niet te zijn jegens u in onze liefde; rechtaf zijn we. Recht strekt zich de yriendenhand van ons allen, en zij aarzelt niet en wankelt niet in dit strekken (graag grijpen de vin gers), want wat wij zoeken zijt ge: echt. PLASSCHAERT (Uit Plasschaert. Opmerkingen en gegevens. Waltman 1914). Nieuwe boeken van deze week M. J. BRUSSE, Boefje (13e druk) 187 pag., f 0.65. Rotterdam, W. L. & J. Brusse's Uit gevers Mij. H. L. DOLLEMAN-THIERRY DE BYE, Ge dachten en Gedichten, verzameld door 75 pag., f 1.50 geb. (2e druk). Haarlem, H. D. Tjeenk Willink & Zoon. Mr. S. VAN HOUTEN, Liberaal of Pauselijk Staatsbeleid, 191 pag., f 1.25. Haarlem, H. D. Tjeenk Willink & Zn. Op Reis door Nederland, Pension en Hotelgids, Bezienswaardigheden, enz., 181 pag., f 0.40. Amsterdam, E. van Waart. Over de voorgeschiedenis van den Oorlog met Italië, 36 pag. 's Gravenhage, Martinus Nijhoff. * * « Inhoud van de Juli-Tijdschriften Op de Hoogte: Dr. E. B. Kielstra (por tret) S. Kalff. Een forensendorp in 't Gooi. Wolkenkieken. De Oorlog, De Duitsche Marine. W. P. J. Overmeer, Uit het vroe gere en het tegenwoordige gevangeniswezen. Anton Tschechow, Egoisme. J. H. Rössing, Dr. Combertus Pieter Burger Jr. Schaaksrubriek bijlage plaat. De Levende Natuur: Jac. P. Thijsse, Boschandoorn. K. Boedijn, Naar de Korhoenders. Leon A. Springer, Campanula Persicifolria Cath. Cool, Nieuwe en zeld zame Nederlandsche Paddenstoelen gevon den. J. Heimans, Uit de tijdschriften, Vragen en korte mededeelingen. Elseviers Geïllustreerd Maandschrift: Kasper Niehaus, Paul Cezanne. Cornelis Veth, Oudere Engelsche Caracaturisten en Illu strators. Dirk Cooter. Stendhal (Henri Beyle). - Amélie de Man, Late Liefde. Kroniek. Onze Eeuw. Prof. Dr. P. J. Blok, QuatreBras en Waterloo. G. F. Haspels, David en Jonathan (verv.) Fenna de Meijier, Jean-Christophe, van Romain Rolland. Jhr. M. H. Smissaerts, De Oorfogszeeongevallenwet" (slot) Prof. Dr. N. van Wijk, Bulgarije, Indrukken en Beschouwingen (I) Mr. P. Otten, Ode aan den wind. C. K. Elout, Binnenlandsch Overzicht. Buitenland. Leestafal. De Nieuwe Gids: G. van Hulzen, Aan 't Lichtende Strand. C. van der Pol, Kloos terlingen. Joseph Cohen, Mirjam. Frans Erens, Uit het dagboek van een grensbewoner. Arthur Knaap, Aan het front. |ac. van Looy, Het Konijntje. J. R. van Stuwe, Nieuwere Engelsche dichters (Rupert Brooke f) Dr. G. van Hoorn, Grieksche Schoonheid. Cornelis Veth, Hollandsche Kunstenaarskring. Kunst Notities. Jules Schürmann, Mijmeringen van een Mandarijn. Augusta Peaux, Gedichten. J. Winkler Prins, Wild Romantisch plekje. K. H. de Raaf, Aanteekening. Jeanne Kloos. Reyneke van Stuwe, Bibliographie (over Kinderboeken) Willem Kloos, Literaire Kro niek. Frans Netscher, Binnenlandsche Staatkundige Kroniek. Chr. Nuys, Buitenlandsche Staatkundige Kroniek. Stemmen des Tl/ds; Dr. B. Wielenga,Het pacifisme van Kant. Dr. J. C. de Moor, Gebroken Kleuren. Dr. J. R. Slotemaker, De Bedrijfsorganisatie. J. Jac. Thomson, Literair Keur-Overzicht. H. L. Baarbé, Buitenlandsche Kroniek. Leestafel. Vragen van den Dag: F.M. Knobel, De crisis in Oost-Azië. C. Pekelharing, Prof. Heijman's opvatting van het wezen van het goede. Petroleum als middel tegen vochtige muren. Dr. J. B. Schepers, Kunst en On derwijs. Het aantal sterren van de ver schillende grootte klassen. H. J. Franckj Uit de Amsterdamsche muziek wereld (Teekening voor de Amsterdammer" van Frans Langeveld) I. Het manuaal van Julius Röntgen. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIMIII1IIMMI De wereldoorlog en zijn gevolgen voor het maatschappelijk leven. D. Stavorinus, Wetenschappelijke bedrijfsleiding volgens Taylor. Het nationaal vermogen in eenige staten. E. van Bergen, Over de Marseillaise. Bloedbrood. Mr. H. W. Methorst, De Ja'arcijfers. De beweging van de Andromeda. Nevelvlek. Van maand tot maand: Een opwekkend woord over het leven op Java. Bibliographie. De Beweging: Albert Verwey, Van een Klein aan een Groot volk. J. de Gruyter, Naar den Vrede. Jos. Loopuit, De Natio nale Kwestie" in het Socialisme. Alb. Verwey, Nederlandsche gedachten. Leo Picard, Het Nederlandsen belang in Vlaan deren en het Vlaamsche belang in Neder land. Felix Rutten, Liederen. J. G. Danser, Drie Sonnetten. Jan van Wijlen, De Schoone Avond. Sidney Nielsen, Sonnetten en Liederen. Jacob Israël de Haan, Joodsche Liederen. Alb. Verwey, Aanteekening: Kunstgevoel en Kunstweten schap. Jacob Israël de Haan, De Duitsche Rechtsgeleerden en de Oorlog (vervolg). Boekbeoordeelingen. De Hollandsche Revue: Intérieur studie. Wereldgeschiedenis. Fr. Lieftinck (por tret). Een voorjaarstocht naar de bloeiende vruchtboomen. Oorlogswoorden. Door welke ziekten wordt ons leven in verschil lende tijdperken 't meest bedreigd. Geef ons heden ons dagelijksch brood. Nog een Natuurmonument. Karakterschets, C. J. van Ledden Hulseboseh. Revue der Tijdschriften] Het boek van de maand. IIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIiniIIIIIIIIIMIIIII Kennisgevingen voor en Ondertrouw InvtUUën, Programma' [ Dankbetuigingen, Menu' Luepapier en Corr. Kaarten Artistiek Stempelwerk BOEK. IA STEENDRUKXtliYI |B. van Mantgem HwftorcraEtler <" Stagd 562. tod KjjaMrul Imst ELECTRISCHE SPOORWEG-MAATSCHAPPIJ. T. Voor AMSTERDAMMERS die hun ZOMER VERBLIJF in Zand voort hebben, levert een Maandabonnement Amsterdam?Zandvoort per E. S. M. de meeste voordeelen op. Prijs slechts ? 11.?per maand. Geen storting van eene waarborgsom. Geen formaliteiten. SNELTREINEN 's morgens 7.40, 7.55 en 8.35 van ZANDVOORT, 's middags 4.45, 5.?, 515, 5.45 en 6.15 en 's avonds 11.30 van AMSTERDAM. Overigens elke 10 min. doorgaande diensten Amsterdam Zandvoort v. v. Vraagt gratis dienstregelingen aan onze Haltechefs, Conducteurs en aan de Reisbureaux. KALÏERSTBAAT 95, AMSTERDAM IST 3STIS R ~w~ E :e K: lT ZR-A.ZORS & STJITC-A-SES ARNHEM - DEN HAA6 - UTRECHT KUNSTINKICHT1NI DIRK SCHNABEL CLICHÉ'S VOOK ZWAK i I-:N KLEURENDRUK ONS N l F. UW PROCÉDÉIS KOPERDIEPDRUK C.KSl'IIIK l V(K>IJ IJ.K PAPIER VORMEN. Een Handboek voor Dames BEWERKT DOOB JOHANNA VAN WOUDE. Itt linwite «i wlletigsU kaïdboek tor RtlVHttf. In prachtband ?2.50, In satijn ?2.90 Uitgave v. Van Holkema & Warendorf, Amsterdam. ,?,_,. Instituut ORT, Extepnaa, Witte de Withstr. 35, Rotterdam. Aantal geslaagde candidaten voor Eindexamen H.B.S., 5e kl. H.B.S. Machinist b/d. Marine, Zeevaartschool, Vaandrig, Telegrafist, Telephoniste, Fransche, Duitsche en Engelsche Handelscorrespondentie, Boekhouden enz. Cursus 1911/12 een en dertig. ,, 1912/13 een en veeriig. 1913/14 vier en veertig. ,, 1914 15 (voorloopig) aclU en veertig. Naamlijst ter inzage. Prospectus op aavrage. School VOOP M, U L, O, en Handelsonderwp, 3, Amsterdam. Af d. A. Voorbereiding voor H. B. S. Ie klasse en Gymn. Afd. B. Onderwijs in de Moderne Talen en Handelscorrespondentie, Boekhouden, Handelsrekenen en Stenografie. Afd. C. Opleiding voor de hoogere klassen der H. B. S., Machinistenscholen, Cadettenschool, Technische School, Diploma M. U. L. O. Aanvraag voor Prospectus bij den Directeur. 8. J. VAM D KM 1100 Fl. [AVEUBILEERIMG AVAAT5CMAPPUI AMSTERDAM?"*"1 IIITERC-: BOKin 128-130^ EEK AMUSANT BOEK \BARBAROSSERIE, : Een bundel met de beste tooneelkritieken van dezen humorist-satiricus. i Ingenaaid ?0.90 Gebonden ? 1.25 : Omslag en band van LOUIS RAEMAEKERS. Uitgave van VAX HOLKEMA & WARENDOIF, A'dam. P. OBERINK & Co., AMSTERDAM PRINSENGRACHT 456 %IEIDSCHESTRAXT TELEFOON NOORD 1452 TOEPASSINGDER ELEmiCITEITOPELKGEBIED