Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
22 Aüg. '15. No. 1991
f*
a. Timmergereedschap; b. Onderdeelen van het veldbed; c. Raam de Mooy;
d. Aanschroefbare poten om kisten in tafels te veranderen; e.
Verbandtrommels. volgens Schimmelbüsch; ?. Opstand voor geneesmiddelen; g.
Instru' - j; h. CM
mentenkastjes;
hirurgische instrumenten.
Het Materieel van de
Nedertandsche Ambulance Voor
Frankrijk
Belangstellenden zijn in de gelegenheid
geweest, om het materieel te bezichtigen,
waarmede de ambulance is uitgerust, die
door particulieren in Nederland ten dienste
van het Fransche Roode Kruis eerdaags
v/ordt uitgezonden.Daartoe waren gedurende
een 3-la! dagen in een zaal van de Kunstkring
te Rotterdam modellen vaa de voornaamste
uitrustingsstukken zoodanig opgesteld, dat
de bezoekers een juisten indruk kregen van
de wijze, waarop het speciaal voor deze
ambulance vervaardigde materieel is inge
richt en wordt aangewend. Met bewonderens
waardige opgewektheid en met telkens even
groote welwillendheid was dr. C. J. J. Bierens
de Haan, de leider der ambulance, daar bezig
eiken- nieuwen bezoeker weer rond te leiden
en alles te verklaren. De ruime, geheel ge
vulde zaal bevatte slechts een klein deel
van al het materieel, bestaande uit bijna
700 kisten, en gaf daarom slechts een zeer
flauw denkbeeld van den totalen omvang
daarvan, evenals van den reuzen-arbeid, i
verricht door dem leider, die in 4 weken
tijds gedaan gekregen heeft, dat al het
materieel vervaardigd is in den vorm door
hem aangegeven en gekozen, op grond van
zijn groote persoonlijke ervaring op dit gebied.
Het meest merkwaardig is wel het embal
lage-materieel. Dit bestaat niet uit ruw-houten
kisten en kratten, met spijkers dichtgeslagen,
maar geheel uit nette grijs geschilderde
soliede kisten, behoudens enkele kratten,
waarin voorwerpen, van te onregelmatigen
vorm en te groot gewicht, om in kisten
verpakt te worden, zooals b.v. de
onderdeelen van rader-baren. Alle kisten en ook
de kratten zijn gesloten door middel vaif
uniforme hangsloten, zoodat geen enkele
kist opengeslagen behoeft te worden en een
zelfde sleutel in staat stelt alles te openen.
Eenige sloten van af wijkenden vorm geven dan
gelegenheid om onder bepaalde
omstandigopmerkingen aanleiding. Ik doel hier niet op
de enkele kisten, die door hun grootte, min
der practisch voor transport zijn, en daarom
pok den leider een doorn in het oog waren;
immers deze zijn onontbeerlijk voor het ver
pakken van ziekenwagentjes en dergelijke en
na lediging zeer goed aanwendbaar als
apotheek- en laboratorium-tafels, nadat er
korte, stevige poten ondergeschroefd zijn.
Mijne bezwaren betreffen allereerst de
sluitingen der kisten, die doordat ze tamelijk
ver buiten den wand dezer uitsteken een
gunstig aangrijpingspunt bieden aan be
schadiging bij onzachtzinnig transport en
tevens een aanzienlijke doode ruimte
vereischen tusschen de kisten onderling
bij transport en bij opstelling als kasten
naast. elkaar. En verder komt het mij voor
dat de aangename, frissche grijze verf, waar
mede de kisten geschilderd zijn, en die
vooral tot haar recht moet komen, als deze
bij wijze van mubilair dienst doen, dus na
het, ondergaan van verschillende transporten,
juist dan veel van hare frischheid ingeboet
zal hebben. De vraag is bij mij gerezen, of
een pitch-pine kleur niet betere diensten
zou bewijzen.
De ambulance is uitgerust met 233
veldbedden, waarvan 33 voor het personeel en
200 voor de verpleegden. Als model hier
voor is genomen het veldbed, dat door het
Nederland,sche Roode Kruis is vastgesteld
voor de ambulances, uitgezonden naar N. O. I.
ten dienste van de pestbestrijding. Dr. B.
de H. heeft zijne veldbedden echter 10 cM.
breeder laten maken, hetgeen m.i. eene ver
betering is. Deze bedden bestaan uit 4
geheel losse uit buizen gemaakte deelen, te
weten twee voetstukken en twee zijstangen,
alle bijeengehouden door een ligzeil. Voor
het transport worden de gelijkvormige voet
stukken alle tegen elkaar in kratten geplaatst,
de buisvormige zijstangen alle bij elkaar
in lange smalle kisten, en de ligzeilen
opgevouwen in vierkante kisten, zoodoende
neemt het geheel zeer weinig plaats in. De
opstelling geschiedt zeer snel en gemakkelijk,
door de pinvormige uitsteeksels van twee
afmeting, als tafelbladen dienst kunnen doen.
Op deze wijze kan elke ziekenzaal van een
wasch- en een gewone tafel voorzien worden,
terwijl van een kastdeur en twee kleine
kisten met laden een schrijftafel gemaakt
kan worden. De kisten zelve worden dan
opgesteld als kasten en de open zijde door
een gordijntje afgesloten, waarbij een deel
als hang- en een ander deel als plankenkast
uitstekende diensten kunnen bewijzen.
De kleinere kisten passen precies op de
grootsten en dienen voor vermeerdering der
bergruimte met een afsluitbaar gedeelte.
De kleeding voor de zieken is met zorg
gekozen van practische modellen en zal hun
zeker evenals de bedden alle redenen tot
tevredenheid geven.
De kleeding van het vrouwelijke personeel
is voor elk der drie categoriën uniform en
onderling verschillend, hetgeen een kleinig
heid van groot practisch belang is. De dames
der huishouding zijn gekleed in donkerblauw,
de verpleegsters in lichtblauw, en in net wit
de z.g. Helpsters"; dit zijn vrouwen, die
de verpleegsters in hun werk bijstaan, maar
als niet gediplomeerden, tot zelfstandige
verpleging niet bevoegd zijn. Zoo is de tak
van dienst, waartoe ieder behoort,
onmiddelijk aan hare kleeding kenbaar.
De huishoudelijke- en AreuAren-artikelen zijn
alle in z.g. nestvorm gemaakt, d.w.z. dat
van elk soort eene serie precies in elkaar
passend is gekozen, hetgeen de bergruimte
aanzienlijk reduceert. Op de tentoonstelling
was hiervan een voorbeeld in den vorm van
port in grijsgeschilderde kisten, gelijk aan
de overige, geborgen.
Dit nu lijkt mij eene oplossing die, wat
doelmatigheid betreft, verre ten achter staat
zoowel bij die, welke in andere landen reeds
was toegepast voor
ambulance-instrumentorium, als ook bij die, gevonden voor de
overige goederen dezer ambulance. De
instrumenten liggen in de laden in linnen
foudraals verpakt en dus niet onmiddellijk
voor het grijpen, terwijl de 3 in elkaar
passende kisten niet stroken met het beginsel
van gewichtsbesparing en tijdsbesparing bij
het opstellen. Ik zag eens bij een Russische
ambulance een instrumentarium, dat zoo
danig verdeeld was over platte laden in een
kast, dat elke lade alle instrumenten bevatte,
noodig voor n bepaalde operatie. Deze
instrumenten pasten precies op hun plaats,
zoodat ze, hoewel onmiddellijk voor het
grijpen, toch ook voor transport niet
overgepakt behoefden te worden. Dit komt mij
voor veel doelmatiger te zijn.
Voor het aanleggen van rekverbanden,
worden een aantal groote en zware toe
stellen medegevperd, die, hoewel van groot
nut in eene kliniek, m.i. niet onmisbaar zijn,
en in eene ambulance beter vervangen kun
nen worden door kleinere en meer geïm
proviseerde apparaten.
Het meubilair voor de operatiekamer, als
instrumentafels, kommenstandaards enz. zijn
gemaakt van wit gelakt hout, omdat dit
.lichter is dan metaal. Ik begrijp echter niet,
waarom niet ook hier, evenals bij de
huislance uitgerust met drie draagbaren, voorzien
van overdekking, die tevens in 3 raderstellen
volgens de Mooy geplaatst kunnen worden
en verder van twee ramen volgens de Mooy
voor het vervoer langs steile trappen en in
nauwe bochtige gangen, waarbij dan het
raam in alle mogelijke standen geplaatst kan
worden, zonder dat de daarop bevestigde
zieke ef af valt.
Ook de zoo nuttige kisten met een uitge
zochte verzameling timmergereedschappen
ontbreken niet. Wat ik wel echter mis, zijn
de middelen om den verpleegden, die niet
te zwaar ziek zijn, den tijd te korten, als
gezelschapsspelen, puzzle's enz. De ervaring
heeft geleerd, dat deze schijnbaar onbelang
rijke onderdeelen van de uitrusting toch zeer
nuttig zijn, niet alleen om de verveling te
verdrijven en zoodoende naast goede behan
deling, ligging en voediirg een opgewekte
stemming onder de verpleegden te bewaren,
maar ook om daadwerkelijk door hun
psychischen invloed en afleiding de genezing
te bevorderen.
Keurig voorbereid is ook de geheele
administratie. Alle daarvoor benoodigde
registers en boeken zijn gereed en wach
ten slechts op invulling van de gegevens.
De noodige schrijfbehoeften bevinden zich ?
in laden van kisten, die met een grooten
kistdeksel onmiddellijk een schrijftafel vor
men. Nette grijsgemoffelde metalen
schuifjes bevatten aan de eene zijde een
temperatuur-lijst, aan de andere een blanco
ziekte?geschiedenis en kunnen aan de bedden
a. Voedingsmiddelen; b. Nest kookketels; c. Draagbaar
met overdekking; d. Autoclave; e. Acethyleen-lamp;
?. Instrumenten-sterilisator.
een nest vertind koperen kookketels aanwezig.
Dr. B. d. H. deelde mede, dat, voor het
geval de ambulance geen kookgelegenheid
zou vinden in het gebouw, waarin zij onder
dak gebracht zou worden, 3
petroleumfornuizen medegevoerd worden. Te betreu
ren is het, dat daarvan geen model aanwezig
was, aangezien de keuze van een, voor
ambulance-doeleinden geschikt toestel om
het eten te. koken, mede behoort tot de
moeilijkst op te lossen punten.
De ambulance neemt voedingsmiddelen
mede, berekend voor 6 maanden en alle
verpakt in kisten gelijk aan die, waarin de
reserve-kleeren geborgen zijn en zooals deze
tevens als voorraadkasten te gebruiken.
In de behoefte van zetels is voorzien door
samenklapbare zeer gemakkelijke houten
krukjes en rugstoelen met linnen zittingen.
a. Matrassen-kist als plankenkast; b.
Verbandstoffenkasten; c. Schrijftafel.
a. Instrumentenkastjes; b. Operatietafel.
heden een veiliger bergplaats te verschaffen.
Alle kisten zijn gekozen (behoudens en
kele uitzonderingen) van 3 verschillende
afmetingen. en alle zijn zoo ingericht, dat
ze tevens onmiddellijk of na het ondergaan
van een eenvoudigen handgreep, het
ziekenhuismeubilair vormen, te weten: ligkasten,
hangkasten, stapelkasten,
nachtkastjes.schrijftafels, waschtafels, laboratorium-tafels enz.
Een deel van de kisten van het kleinste
model zijn bepakt als z.g. eenheidskisten."
Elk exemplaar bevat de goederen, d ie dienen
om 2 bedden op te maken en 2 man te
Meeden; na lediging dienen deze dan als
nachtkastje tusschen 2 bedden in. De goe
deren van dezen aard, die vór vervanging
der gebruikte dienen zijn verpakt, soort bij
soort in dergelijke kisten, die, op en naast
elkaar gestapeld met het naar voren gekeerd
scharnier-deksel dat zich in tegenstelling
met de eenheidskisten, waar het aan de
smalle zijde is aangebracht, hier aan de
breede zijde van de kist bevindt, te samen
een praktische kast met afdeelingen vormen,
voor de linnenkamer. Alle kisten zijn door
loopend genummerd en wel zó, dat de
kisten met goederen, die in een bepaalde
afdeeling behooren, zooals b.v. het ver
bandmateriaal, een achtereen volgend {num
mer dragen. Een register vermeldt achter
elk nummer den inhoud van de kist en
een alphabetische. inventaris bevat alle zaak
namen met vermelding van den kist, waarin
de betreffende goederea te vinden zijn.
Alle kisten zijn voorzien van een rood kruis
en dragen duidelijk het opschrift: Ambu
lance Néerlandaise en France." Het vinden
van goederen is op deze wijze zoo gemak
kelijk mogelijk gemaakt en het verloren
raken van kisten, zooveel doenlijk vermeden.
Inderdaad is het den leider gelukt op deze
wijze een uitermate practische
verpakkingswijze voor zijn ambulance-materieel te vin
den. Toch gaf de beschouwing mij tot twee
voetstukken aan weerszijden in twee buis
vormige zijstangen te steken en het ligzeil
met zijn verlengstukken om de stangen van
het ligraam heen te slaan en van onderen
twee aan twee aan elkaar te bevestigen.
Dit veldbed vormt een heerlijk veerende
onderlaag, is gemakkelijk te reinigen en te
desinfecteeren, heeft geen schuilplaatsen
voor ongedierte, is licht en kan zonder
moeite, ook met een verpleegde erop, ver
plaatst worden. De verpleegde ligt erop
zeer hoog boven den vloer, hetgeen de ver
pleging ten goede komt.
Een en ander maakt dat dit veldbed in
alle opzichten aan de eischen van een
ambulance-bed voldoet.
Deze bedden worden bedekt met een zeer
dunne, in een klein en een groot deel ge
scheiden, speciaal vervaardigde kapok
matras, een kapok-peluw en een kapok
kussen, twee wollen dekens, twee lakens
en een kussensloop. Al deze beddegpederea
zijn gemerkt met een rood kruisje, zijn voor
personeel en verpleegden uniform, behoudens
een roode streep, waarmee buitendien de
voor het personeel bestemde beddegoederen
ter onderscheiding zijn voorzien. Om enkele
verpleegden, wier toestand zulks yereischt,
te kunnen leggen op een onberispelijk gladde
onderlaag, zonder een enkel plooitje, kunnen
de bedden op zeer eenvoudige wijze wor
den voorzien van een z.g. spanlaken. Dit
is een laken, dat iets breeder is dan het bed
en aan de beide zijkanten een sleuf heeft,waar
door een stok gestoken wordt. De uiteinden van
deze stokken worden twee aan twee onder
het bed door, met een touw krachtig naar
elkaar toegetrokken, waardoor het laken
glad over de matras gespannen wordt.
De deelen der matrassen worden verpakt
in kisten van twee verschillende afmetingen.
De grootsten zijn zoo ingericht, dat de dek
sels uit de scharnieren gelicht kunnen worden,
en precies passend op kisten van kleinere
Voor de verlichting zijn 12 groote
acethyleen-lantaarns, bruikbaar als hang-,
staanen hand-lampen, speciaal voor dit doel
veryafordigd. Hunne doelmatigheid zal zich eerst
in de praktijk voldoende kunnen bevestigen.
Bijzonder fraai en uitgebreid is het chi
rurgische instrumentarium der ambulance.
Het omvat, behalve een zeer volledige ver
zameling van instrumenten, eenige
eenheidsbestekken in etui's, om afzonderlijk dienst
te doen. Hiervoor is het beroemde Fransche
model van Collin gekozen.
De overige instrumenten zijn verpakt in
kastjes met laden, die passen in iets grootere
met deuren. Bij gebruik kunnen de eerste
op de laatste geplaatst worden. Beide zijn
wit geschilderd en worden voor het
transhoudelijke artikelen, de nest-vorm gekozen
is, waardoor aan ruimte toch veel bespaard
zou zijn.
Voor operatietafel is het Duitsche leger
model genomen. Deze tafel is geheel
samenvouwbaar en in een tamelijk kleine en zeer
platte kist te bergen. Hij maakt echter den
indruk van niet zeer stevig te zijn, is niet
of nauwelijks voldoende verstelbaar en heeft
veel te veel uitstekende schroeven die
licht afbreken en dan niet te vervangen zijn.
Over dezen tafel was dr. B. d. T. dan ook
niet zeer tevreden. Het was echter de beste,
die hij krijgen kon.
De autoclave, inrichting voor het
steriliseeren van trommels met verbandmateriaal
in stoom onder verhoogden druk is te stoken
met gas en petroleum. Dit toestel is enkel
wandig. Het water komt onder in dezelfde
ruimte, waarin de trommels plaats vinden,
waardoor uitstekende deelen, als een peilglas
gemist kunnen worden, een voordeel, dat
voor het transport weliswaar van belang is,
maar m.i. toch niet opweegt tegen de be
proefde eigenschappen van de veel kleinere,
en lichtere verband-sterilisatoren volgens
Lautenschlager.
De trommels voor verbandstoffen volgens
Schimmelbüsch zijn alle voorzien van de
nieuwe patentinrichting die het afsluiten
van de gaten, waardoor de stoom in den
trommel moet doordringen veel gemakke
lijker en vollediger doet tot stand komen
en het indringen van stof voorkomt tusschen
den trommel en den ring die voor genoemde
afsluiting dient.
De verbandstoffen zijn alle verpakt in
kisten, gelijk aan die voor de reserve-kleeren,
en tevens dienende als kasten.
De geneesmiddelen zijn zooveel mogelijk
in tablettenvorm in keurige grijs gemoffelde
metalen doosjes van tweeërlei afmeting en
overigens de vloeibare in beugelflesschen,
de vaste in stopflesschen geborgen, en be
vinden zich slechts voor een klein deel in
ampullen. Zij vinden plaats in opstanden,
die samengeklapt met den inhoud erin een
kistje vormen, dat op zijne beurt in een
grooteren kist geborgen wordt. Ook dit
onderdeel zag ik eens beter uitgevoerd in
eene Russische ambulance. Deze had groote
stevige opstanden, die samen geklapt en
afgesloten voor transport niet eerst in een
tweede kist geborgen behoefden te worden,
maar zelve tevens daarvoor dienden. Alle
flesschen waren daarin van stopsluiting voor
zien, die op den duur beter is dan de beu
gelsluiting en door middel van een hevel
werden alle flesschen in den opstand tegelijk
door veerwerking tegen den bekleeden ach
terwand gedrukt en tevens de stop op den
flesch gehouden.
Voor het transport van zieken is de
ambuGeneesmiddelen.
worden opgehangen. Voor elke verpleegde
is een groote linnen zak aanwezig, waarin
al zijn uitrustingsstukken en vuile kleeren
worden opgeborgen. Deze zakken worden
gesloten en van een nummer voorzien, gelijk
aan het nummer dat de verpleegde zelve aan
een koordje om den hals'krijgt en kunnen
zoodoende worden opgeborgen en aan den
eigenaar worden teruggegeven, als deze de
ambulance verlaat. Of het papieren num
mertje en het wit zijden koordje, waaraan
dit hangt om den hals van den verpleegde
wel langen tijd weerstand zal kunnen bie
den, aan den invloed van transpiratie en
waschwater lijkt mij eenigszins twijfelachtig.
Een beenen plaatje aan een metalen snoertje
waren hier wellicht meer op hunne plaats
geweest.
Hoewel op de tentoonstelling modellen te
vinden waren van de kleinste bijzonderheden,.
als gummi-schprten en armstukken voor de
verpleegsters bij het baden, een thea-cosy"
en zelfs het portret van H. M. de Koningin
in een fraaie lijst, als zoovele bewijzen voor
de volledige uitwerking van den opzet, moet
het velen opgevallen zijn, dat men er geen
inzicht kreeg, hoe de leider had voorzien in
de behoefte aan twee voorname inrichtingen,
n.l. bad-installatie en Röntgen-inri.chting. Tot
mij is dit te laat doorgedrongen om Dr. B.
d. H. hieromtrent inlichtingen te vragen.
Dit spijt mij te meer, omdat beide onmis
bare onderdeelen zijn en zeker ieder belang
er in gesteld zou hebben, te weten in welken,
voor ambulance-doeleinden geschikten vorm,
deze inrichtingen te brengen zijn.
De geheele tentoonstelling maakte een
zeer aangenamen indruk en reeds bij den
eersten aanblik kan men zien, dat aan de
samenstelling van het materieel noch moeite,
noch kosten waren gespaard. Blijkbaar was
den leider de beschikking over zeer ruime
geldmiddelen .gegeven. Tot het verkrijgen
van deze zal zeker bijgedragen hebben de
toezegging, dat het geheele materieel, na
afloop van zij i gebruik ten dienste van het
Fransche Roode Kruis, zal afgestaan worden
aan de gelijknamige Nederlandsche
Vereeniging. Dit maakt ook eenigszins goed de
overigens wel niet volkomen te verdedigen
zending van zeer belangrijke hulp uit Neder
land naar het buitenland op een oogenblik
waarop het Nederlandsche Roode Kruis
meent daartoe niet gerechtigd te zijn, maar
integendeel nog met al hare krachten te
moeten blijven voortwerken, om te zorgen,
alles zoo goed mogelijk in gereedheid te
hebben, voor eventueele gebeurtenissen in
ons land.
's Gravenhage, 14 Aug. 1915.
F. HIJMANS, Arts.
a. Kisten met linnen goederen en kleeren als kasten
gebruikt; b. Matrassen-kist als hangkast.
a. Eenheidskisten als nachtkastjes; b. Veldbed; c. Veldbed
met spanlaken; d. Opgemaakt veldbed.