DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 12 Sept. '15. - No. 1994., b-1 te?l-' r t " wezen, die' zich bereid verklaarden de bil jetten in betaling aan te nemen, de matiging van de directie der Bank in het aanmaken van papiergeld, korf zich de Bank of England note in het verkeer op de pariwaarde hand haven en de goudreserve der Bank geleidelijk toenemen. Er was toen dan ook ernstig sprake van, de biljetten der Engelsche Bank weder tegen goud inwisselbaar te maken, een maat regel door de directie der bank aanbevolen, maar door de regeering, gesteund door het Parlement, bestreden, zpodat een wet werd aangenomen, waarbij de oninwisselbaarheid gehandhaafd bleef tot een maand na het sluiten van den vrede. Deze termijn was dus iets minder ruim, maar overigens even onbe paald als de verschillende tegenwoordige uitzonderingsbepalingen, die tot zes maanden of een jaar na het sluiten van den vrede van kracht blijven. Nieuwe politieke verwikkelingen deden echter kort daarna den toestand weder ver ergeren. In de monographie van Andreades Geschiedenis der Bank of England", waar aan ik het meerendeel van bovenstaande bizonderheden ontleen, vind ik het volgende aangeteekend, dat merkwaardig mutatis mutandis overeenstemt met hetgeen wij thans rondom ons zien gebeuren. De verandering begon met het continen tale stelsel. Alle Europeesche havens, met uitzondering vanr dft, Zweedsche, werden voor Engeland gesloten. Engeland beant woordde dit met eene serie gelijksoortige maatregelen, waarbij de invoer van een aantal Fransche producten en producten uit de landen, die onder den directen invloed van Frankrijk stonden, verboden werden. Bovendien leidde de slag, die door deze maat regelen aan de rechten van neutralen toege bracht werd, bijna tot een oorlog met Ame rika, terwijl de mogelijkheid daarvan eene kunstmatige rijzing in de prijzen van Amerikaansche producten ten gevolge had. Het zoude het bestek van een Weekblad artikel verre overschrijden, indien ik het verder verloop van den h'nancieelen toestand totna de verbanning van Napoleon in bizon derheden trachtte na te gaan. Laat mij daarom volstaan met mede te deelen, dat het tot nog een aantal jaren na de pacificate van Europa duurde, alvorens weder normale toestanden konden in het leven geroepen worden. De depreciatie van de Engelsche valuta bleef nog tot 1821 aanhouden en, wat zeer de aandacht verdient, in de jaren 1813?15, toen de macht van Napoleon reeds feitelijk gebroken was, nog sterker dan te voren. Het disagio bedroeg nml.: ?IIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIMH IIIHIIIIIlmlIIIIMIIIII DE GESCHIEDENIS VAN HET MES Met depen geïllustreerd door Henri van de Velde Jan Dirksen was anders geen ongemoe delijk mensen. Rustig en bescheiden ging hij zijn Gooische-kunstschildersgang. Tot de oorlog kwam. De Duitschers beschoten Luik en fel-antiduitsche gevoelens bombardeerden het kalm gemoed des heeren Dirksen. Aanvankelijk uitte zich zijn Germanenhaat in kernachtige, knetterende bewoordin gen, maar toen Luik gevallen was werd het erger. Op een morgen, Jan lag nog te bed, las hij in de courant, onder de oorlogsberichten uit België, dat het schoone Leuvensche stadhuis in vlammen was opgegaan, dat een uhlanen-hauptman, bij wijze van sport, dagelijks, na afloop van het ontbijt, drie Brugsche Bagijntjes tegelijk aan zijn lans spietste, dat een Saksische generaal, eigen handig, den pastoor van Vilvorde z'n tonsuur zou hebben uitgerukt en dat een paar barbaarsche Beieren een engelsch roode-kruiszustertje eerst de beide poezele handjes hadden afgekapt en haar daarna dwongen een uitvoerig verslag hunner beiersche barbaarschheid aan de Daily Mail te schrijven. Huiverend van afschuw stond Dirksen op. Hij liet een degelijke nederlandsche vloek en ging zich wasschen. Maar zeep ge bruikte hij niet; 't stuk Lilienmilchseife (met de stokpaardjes) keilde hij 't slaap kamerraam uit. Zijn haren bleven ongf kamd en zijn tanden ongepoetst, want de universal ffamme, de flacon Odol en de Hercules Zahnbürste vlogen de zeep achterna den tuin in CT eerst nadat hij van de ontbijttafel Paul 8'/s pCt. in 1814 24'/o pCt. . 1815 19* . 1816 16K 1817/182% . 1819 4% 1820 2% in 1801 1802 1803/9 2'/e 1810 13K 1811 79i 1812 20% 1813 22% Bij eene wet van Ï819 werd bepaald, dat de verplichting der Bank om hare biljetten in specie te betalen, opgeheven bleef tot uiterlijk l Mei 1823, maar dat dan de specie betaling weder moest worden hervat. Als overgangsmaatregel werd bepaald, dat de Bank van l Februari tot October 1820 al de haar aangeboden biljetten moest betalen met goud naar den prijs van 4.1 per ons, welke prijs daarna successievelijk verlaagd moest worden, totdat in Mei 1823 de nor male muntprijs van 3,17.6 bereikt was. Hoezeer deze wet bijdroeg tot herstel van het vertrouwen kan blijken uit het feit, dat reeds twee jaar vór den bepaalden termijn van l Mei 1823 de speciebetaling kon her vat worden. Maar toch moet in het oog gehouden worden, dat eerst zes jaar na het einde van den oorlog de toestanden nor maal werden. Opgemerkt dient nog te worden, dat of schoon de Bank niet verplicht was hare biljetten in specie te betalen, anderzijds het publiek niet verplicht was de biljetten van de Bank in betaling aan te nemen. Allerlei complicatiën ontstonden daaruit, waarvan de meest geruchtmakende was eene circu laire van Lord King, waarin deze zijnen pachters deed aanzeggen, dat zij in het ver volg hun pacht moesten betalen of in goud, of in eene voldoende hoeveelheid bankbil jetten als noodig om de bij de pachtcontracten gestipuleerde bedragen in goud tot den marktprijs te kunnen koopen. Het doel van deze circulaire was om eene beslissing uit te lokken in deze kwestie. Dit doel werd bereikt, maar in tegengestelden zin als Lord King wenschte. In het Parlement werd nml., ondanks de regeering de aanneming' ont raadde, een voorstel aangenomen, waarbij alle verschil tusschen betaling in papier of specie werd verboden, waardoor feitelijk de gedwon gen koers van het bankbiljet ingesteld was. Nadat het bovenstaande reeds geschreven was, las ik in the Economist van 3 September eene aanhaling uit Walpole's Geschiedenis van Engeland", waarin o.a. het volgende voorkomt omtrent den financieelen toestand na den oorlog: Gedurende den oorlog had men vrede gewenscht als het tijdperk van lichtere finanKaisers brood en de Coffein-freie Kaffee-Hag had verwijderd, betrad de kunstenaar, wel is waar nuchter, maar merkbaar opgelucht, zijn atelier. De kunstgewrochten van Dirksen, waar voor hij, omdat ze zoo real dutch waren, een vast afzetgebied in Engeland vond, had hij altijd met verwen van duitsch maaksel geschilderd. Nu ploften de volle en halfleeggeknepen tubes Schmincke in het haard vuur en vinnig begon de artist met zijn zakmes het met gloeiende kleuren opgezette palet af te krabben. Deze inspannende arbeid scheen kalmeerend op den schilder te werken. 't Mes schrapte geleidelijk regelmatiger en kraste minder luid. 't Was een eenvoudig stevig knipmes, jarenlang gebruikt en in het lemmet stond bijna onleesbaar een fabrieksmerk gegrift. Jan had er nooit op gelet, maar nu viel het hem open hij ontcijferde: Herder Solingen." Het mes smakte hij bij de tubes in het haardvuur dat veelkleurige vonken spat tend, een ondragelijke stank verspreidde. Dirksen voel de behoefte aan frissche lucht. Van den kapstok nam hij zijn flam bard, maar in de voering van het hoofd deksel prijkte met gouden lettertjes Habig, Hoflieferant, en de mooie nieu we hoed ging aan flarden. Met een oud jockey-petje, zonder voecieele lasten. De vrede kwam; en het grootste deel der belastingen bleef gehandhaafd. De last was te ondragelijker, .omdat in alle klas sen der samenleving onvoorziene moeielijkheden ontstonden. De landbouwer ontdekte plotseling, dat het einde van den oorlog de vraag naar landbouwproducten had doen afnemen. De fabriekant ondervond onver wachts, dat de ruïne van zijne buitenlandsche afnemers de markt voor zijne fabriekaten vernietigd had. De scheepseigenaar bemerkte, dat met den terugkeer van den vrede ook het monopolie van de vrachtvaart, dat de oorlog hem gegeven had, geëindigd was. De grondbezitter moest zich met lagere pachten en huren tevreden stellen, de kapi talist met lagere rente, de arbeider met lagere loonen." Dit alles haal ik niet aan, om te betoogen, dat een spoedige vrede niet wenschelijk is, maar wel om aan te toonen, dat na den oorlog als de eindrekening moet geregeld worden, de uitwerking van dezen waanzin nigen oorlog nog jaren lang gevoeld zal worden. Tot zekere hoogte leven wij thans nog financieel in a fool's paradise", het ontwaken waaruit noodzakelijk ernstige ont goochelingen mef" zich zal brengen, die des te ernstiger zullen zijn, naarmate de oorlog langer duurt. J. D. SANTILHANO LOF DER KERMISVERMAKEN Het September/eest in het Stadion. Te deksel" zeide, opgeruimd, mijn beproefde vriend ter rechterzijde, terwijl hij zijn vettige zwartleeren portemonnaie in de achterzak van zijn te dier plaatse ietwat spannende kleeding perste ... dat noem ik twee vliegen in n klap slaan, liefdadigheid en kermisentrée's... .!'^ Ik deed hem opmerken, dat, in het gunstigste geval, het Algemeen Steun comitévan de 12^ cent, die hij als entree geplengd had, er n en n vierde zou ontvangen. Wat hulpeloos, en alweer danig transpireerend loensde mijn zwaarlijvige vriend mij aan, en fluisterde: Ach, zooals een niet onbelangrijk deel der bezoekers, geniet ook ik een kleine bijdrage als steun in deze moeilijke dagen, doch Het getier dat ons omving maakte mij zijne volgende woorden onverstaanbaar. Onze weg had ons alweer tot het Stadion geleid, doch ditmaal was het avond, en wij hadden links vór den hoofdingang terzijde afgebogen ring of merk, liep Jan naar 't schuurtje achter zijn huis, waarzijnfietsstond. 't Was een Adler. Bijna zou hij erop zijn weggereden, maar met een vernielenden blik op het rijwiel-stempel en een nijdigen schop in de spaken, trapte hij de ma chine in elkaar. Per pedes apostolorum ging Dirksen't dorp in om een nieuw mes te koopen. Een vergeefsche wandeling, want de dorpswinkelierin-ijzerwaren had het gewenschte snijwerktuig niet in voorraad en recomman deerde : Perry in Amsterdam, waar ze natuurlijk een enorme keuze in engelsche messen hebben. Jan besloot onmiddellijk er op af te gaan. De wandeling van een groot half uur naar het naburigste spoorwegstation deed hem goed. 'n Paar minuten voor den tijd van vertrek van een trein naarde hoofd stad, kwam hij er aan en kon, de trein was al in beweging, nog juist in een leeg com partiment springen. Helaas, 't was een afdeeling Nicht Rauchen, aan de zoldering hing een Notbremse en op een deurtje stond te lezen : Abort. Gelukkig mocht Dirksen, toen de trein aan een tusschenstation stopte, in een Nederlandsche veewagen overstappen en zich voor het verdere gedeelte van de reis meer beliagelijk voelen. Ja, zijn onte vreden stemming zou wel geheel geweken zijn, wanneer hij niet bij aankomst had moeten ontwaren, dat de locomotief, die hem naar de hoofdstad-des-rijks getrokken had, van Duitsch fabrikaat was. Rij den tnnneluitgang van liet CentraalHet was een kille, nattige najaarsavond, en wij bevonden ons op de z.g. zomerkermis. Reeds aanstonds voelde ik de desillusie die mijns vriends deel zou zijn. Hij had mij n.l. gesproken van een Vanity-Fair, een geperfectionneerde Fancy-Fair, vaneen uitnemend zomer-liefdadigheids-buitenfeest, onder pa tronaat van eenige schouwburgdirecteuren. Doch op den Amsielveenschen weg reeds was ons een lauw-zoete oliebollen vetlucht tege moet gezucht, en dozijnen asp. lolmakers" omstuwden ons. Hoe jammer" had mijn zwaarlijvige vriend opgemerkt, dat het al deze lieden onmogelijk zal zijn mede te werken tot het goede doel, de liefdadigheid..!" Maar reeds bij het ingangshekje drongen alle stakkerds ons terzijde, en elleboogden tot het loketje, waar luttele stuivers de pa radijsdeuren voor hen openden. Aardig" had mijn vriend nog gezegd, aardig hoe die eenvoudige menschen dub bel gaarne betalen, nu zij er iets goeds door doen ...." Allengs echter had zijn gelaat een andere uitdrukking aangenomen. Tusschen twee tenten door, onderscheidelijk aangeduid als 3 de lekkere bakker" en de alpensport," bereikten wij het eigen lijk iiefdaüinheidsterren. Daar knalde de kop van Jut, tierde de spullebaas en jankte het orgel, zoodat mijn vriend ietwat teleurgesteld opmerkte: pre cies een gewone kermis." station schreeuwden hotelportiers: Hotel Stadt Miinchen, Sladt Elberfeld! en op het \v7 r)7 Ik zou graag een Engelsch" mes willen hebben," stamelde Diiksen en schuw rond kijkend vroeg hij: ik ben hier toch welbij Perry?" Zeker meneer," antwoordde de bediende, en wij verkoopen uitsluitend engelsche artikelen, maar, ziet u, aan een engelsch ' zakmes, kan ik u tot mijn leedwezen niet helpen. Probeert u 't eens bij van Embden op de Nieuwendijk, dat is de groot ste staalwarenhandel van de stad. Daar zult u stellig slagen ! Lichtelijk beteu terd ging Jan naar van Embden, maar ook daarwaren geen engelsche messen te koop. Duitsche messen bij dozijnen! Toch gaf lui den moed niet verloren en eindelijk gelukte het hem ergens, voor veel geld, een echt engelsch mes te koopen- F r stond stationsplein riepen de krantenverkoopers Kölnische Zeitting, Berliner Tageblatt / Dirk sen stikte haast van woede. Zelfs de op schriften Pilsncr Urquelleen Augustinerbrau die hem aan de koffiehuisvensters langs het Damrak vroeger vriendelijk toelonkten, irri teerden hem thans in hevige mate en eerst in de Kalverstraat, in het magazijn van Perry, herkreeg Jan zijn kalmte. Gretig snoof hij de geuren van Engelsche parfums, zee pen en smelting-salts op en vriendelijk vroeg hij den winkelbediende: een goed zakmes. Een keur van messen, een collectie van de meest uiteenloopende modellen, kwali teiten en prijzen werd hem voorgelegd maar ... alles made in Gcrmany. Twee geurige Carmen's, blootshoofds een bloem tusschen de roode lippen, streefden ons voorbij, en een hunner riep mijn vriend iets toe, dat als seissieslijmer" klonk... Ik durf niet te veronderstellen, dat dit dames van de Tombola zijn..." deed schuch ter mijn begeleider, doch op hetzelfde oogenblik werd hij aangegrepen door een driftig roepend individu, dat hem in de genoegens van het lachhuis" wilde doen gelooven. Nu had er juist dien avond in de couranten gestaan dat iemand op de Zaandamsche kermis in een lachhuis" van al zijne kost baarheden beroofd was... De herinnering aan dat bericht en de ontnuchtering die mijn vriend ging bevangen deden hem den man ruw afschudden. , Een korte worsteling was het gevolg, waarbij mijn zwaarlijvige vriend tuimelde, en met een doffen slag met het achterhoofd tegen het plankenbordes van het lachhuis bonkte... Terwijl hij, opstaande, de modder van zijn jas veegde, snelde een jongmensch toe, dat zich bekend maakte als commissaris van een bekende voetbalclub. Nog begrepen wij het verband niet, toen hij toornig verklaarde, dit terrein wél ver huurd te hebben voor een kermis, maarniet om kapot getrapt te worden door wat hij lompe pooien" dorst te noemen. Verbaasd keken wij om ons heen... en inderdaad, wij moesten ons op de veel gewel geen fabrieksmerk of firmanaam op, maar de winkelier garandeerde hem de echt heid met de verklaring dat duitsche messen nooit zoo hoog in prijs zijn. Gelukkig en tevreden begaf Dirksen zich naar 't station, waar hij onzen gemeenschappelijken vriend Labaski ontmoette, die, met een vragende blik naar 't schunnige sportpetje van den artist keek en toen de geschiedenis-van-het-mes met al wat daar aan vast zat te hooren kreeg. Labaski is 'n aar dige kerel, ik hou van 'm als van mezelf, allén, hij doet steeds of hij overal verstand van heeft, 't Is mogelijk dat zijn vak het meebrengt, hij is journalist, maar zijn je-saistout-isme is gewoonweg onuitstaanbaar. Toen Jan dan ook zijn verhaal geëindigd had en als stuk van overtuiging het mes tevoorschijn haalde en het Labaski ter hand stelde, zei deze: Amice je hebt 'n strop. Dat 's een doodgewoon Duitsch" mes. Smijt 't gerust weg. Overigens zie ik voor jou de toekomst donker in. Vergis ik me niet, dan draag je kleeren van Pcek en Cloppenburg, een Duitsche firma, dan heb je Dr. Jaegers-Nor mal ondergoed aan en loop je op moffrikaansche Sa/amartrfer-schoenen. Er zit dus voor jou niets anders op als barrevoets in je bloote body naar 't Gooi te kuieren. Zie dan ergens een Engelsche bijl te leenen en sla daarmee thuis je Bechstcin-vleugel, je Wellenschaukelbad en je Wecksterelisator in gruzelementen. Mis schien heb je dan een rustige nacht. Apropos, met de vernie'igingvan de Licbfraümilch en Mosclbliimchen in je kelder, zal ik mij gaarne be lasten. B. l. STOURI