De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1915 24 oktober pagina 19

24 oktober 1915 – pagina 19

Dit is een ingescande tekst.

24 Oet. '15. No. 2000 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 19 Achter de Schermen Het 2000ste Nr. van ons Weekblad gaat ter perse. Als wij denken aan al den arbeid die elk afzonderlijk Nr. vordert en dan de som van al die Nrs. te zatnen optellen, dan dui zelt 't ons. Nemen wij maar alleen onze rubriek Voor Vrouwen", klein onderdeel van het groote geheel. Hoe wordt er gewikt en gewogen, gepast en gemeten, beoordeeld en veroordeeld, geschift en bijeen gebracht, geschrapt en aangevuld eer wekelijks dat kleine stukje ter afdrukken gereed is. En gij lezeressen ? Het blad komt in uw handen, ge ziet de rubriek in, vluchtig menigmaal. De een heeft haar oordeel spoedig gereed: Nu niet veel zaaks deze week", de ander zegt: Aardige stukjes dit keer", een derde reageert op het gelezene en onder u allen zijn er, zeer begrijpelijk, maar enke len die weten wat zulk een schijnbaar nietig stukje arbeid in heeft. Weet ge wel welke deugden of laat mij liever zeggen menschelijke karaktertrekken er voor geëischt worden om wekelijks te worden gelezen, om met alle medewerkenden de baan glad te houden, om zelf onder de chaos van tegenstrijdigheden het spoor niet bijster te raken, om altijd frisch en subjec tief vór het werk te staan? Kom een oogenblik achter de schermen en luister naar wat ik u ga verhalen. Aan u wordt overgelaten aan het slot de con clusie te trekken. De vrouw is aan 't woord. Neen, heusch je moet je niet van je stuk laten brengen. Maak van je rubriek een mooi «stuk werk. Bevorder al wat er toe kan bij brengen ons vrouwenleven beter, mooier, degelijker te maken. Er is zooveel jonge, frische vrouwenarbeid die gedijen kan, ge dijen moet, als wij vrouwen solidair elkaar helpen. Schrap toch die recepten en al dat futiele gedoe. De tijden zijn er werkelijk te ernstig voor. Het behoort niet in een week blad thuis. Laat men een goed kookboek koopen als men variatie in spijzen wil heb ben, men heeft dan praktijk voor jaren ge noeg, maar die plaatsruimte kan heusch beter worden gebruikt. En mode ? Hebben wij niet modebladen te over, waaruit men de kleeding kiezen kan ?" Volkomen toegestemd, maar... O, wat een aardige vrouwenrubriek was het dit keer, en wat stond er een leuk kraagje in. Ik ben dadelijk gaan snorren of ik nog een mooi nieuw zakdoekje had om het van te maken. Ik vond nog een schatje, in een wip was de kraag klaar, hij staat snoesig op een lichte pongée blouse. Vertelt u ons nog eens van wat de tijdschriften verhalen" ? Ja zeker zal ik dit doen, maar... Lieve redactrice, je wordt te zwaar, hoor, in je rubriek, de groote redactie kan al zoo gewichtig zijn met al die diepzinnige stuk ken, houd jij ten minste la nóte gaie" in jou milieu. Maar word, wat ik je bidden mag, niet oppervlakkig, want dan wordt je nooit meer gelezen door... P.S. Eigenlijk heb ik toch respect voor je, dat je zooveel variatie weet te geven. Vriendelijk gezegd, maar... Hoe gezellig dat u een kookboek samen stelt, ik heb zooveel recepten en zal er u graag telkens zenden. Die vogelnestjes" verleden zijn toch zoo goed uitgevallen. U hadt dat gejuich moeten hooren, toen ze opgedischt binnenkwamen. Maar in dat Amerikaansche recept stonden geen maten aangegeven, welke vorm van lepels is nu bedoeld? Vraagt u 't die dame eens? En kunt u er niet voor zorgen dat dat niet meer gebeurd?" Ik zal het trachten, maar... Waarom komen er niet meer boekbespre kingen in uw rubriek? Ik meen van boeken door vrouwen geschreven." Dat zou zeker gewenscht zijn, maar... Zou ik eens van u mogen weten, wanneer mijn stuk/'e(?) nu wordt geplaatst? U heeft de kopij al zoo lang en ik heb de proef ook al nagezien, doch wekelijks zie ik tevergeefs naar plaatsing uit." O, die gegronde grief van zoovelen, wij zouden er zoo gaarne terstond aan tegemoet komen, maar... De heeren aan 't woord. Mejuffrouw, Ik lees uw rubriek trouw; er worden voor ons, mannen, eveneens belangrijke onderwerpen in besproken. Mag ik u verzoeken mij het adres te melden van... Ik wilde mevr... nog om eenige inlichting verzoeken." Waarom zou de man ook geen belang stellen in den arbeid ten nutte van de ge meenschap door ons, vrouwen verricht ? Maar!!!! Ja, ziet u, in uw rubriek moeten na*uurlijk alle vrouwen-vraagstukken van den dag worden besproken, maartoch niet te breed uit. Vooral veel kleine stukjes, dat leest pret tig. En dan zoo wat vrouwen aangenaam vinden: een praatje over de mode, wat deze of gene prima donna draagt, een receptje, wat mondains, zoo van alles wat. Maar vooral onderhoudende en pikante lectuur. Ja, zeker, wij voelen't best, maar??... En nu de zetter, de man die het laatste, meest afdoende woord heeft. Juffrouw, dat gaat niet, er moeten 13 cM. tekst uitgelicht worden." Maar dan moet dat stuk weer ver vallen en ik had zoo beloofd dat 't ditmaal zou meegaan." Ja, ik kan er niets aan doen niet waar? 't Materiaal laat zich niet dwingen, 't Gaat nu eenmaal niet." Je hebt gelijk, maar... Ja alïen hebben van hun standpunt ge zien gelijk. SüHoe frisch is redactioneel werk, maar tevens hoe moeilijk valt het menigmaal: de contenter tout Ie monde et... soi-même," Soi-même", want om met vrucht te kunnen werken, dient men in alle bescheidenheid toch zelve met het stempel dat men op zijn arbeid drukt in de eerste plaats tevre den te zijn. Hiermede gaat de rubriek Voor Vrouwen" in het 2000 Nr in zee. Zij geeft ditmaal voor Elck wat wils. ELIS. M. ROGGE * * De Taak der Vrouw. Door [alle eeuwen heen heeft de vrouw de taak verricht die voor haar was wegge legd, en die de omstandigheden van haar eischten. Toen zij in de vroegste tijden het land moest bebouwen, het vee hoeden1 en daarbij, hoe primitief dan ook, haar huis gezin had te verzorgen, heeft zij dien zwaren arbeid verricht en daarbij voldaan aan de eisenen die de toenmalige samenleving aan haar stelde. Later, in meer beschaafde tijden, bestuurde zij de zeer omvangrijke huishouding. Zij spon, weefde, bezorgde de slacht, maakte boter en kaas, verzorgde het pluimvee, brouwde bier, naaide, breide, enz. enz. En daarnaast rustte op haar de zorg voor de zieken, waarvoor zijzelf de medicijnen be reidde, en beoefende zij vooral de plichten der liefdadigheid. Ook dit was een veelomvattende taak, doch de vrouw vervulde haar met ijver en toe wijding, en voldeed aan hare plichten als maatschappeling op de wijze zooals de tijds omstandigheden dit van haar verlangden. Door de haar opgelegde taak in vroeger en later tijden aldus te vervullen, vertegen woordigden de vrouwen een groote econo mische waarde. Zonder haar zou al dat noodige werk niet verricht zijn geworden, en de maatschappij had groote schade geleden. Langzamerhand ik spreek nu voorna melijk van de vrouw uit den gegoeden mid denstand en uit de hoogere klassen der samenleving is telkens een stukje van haar arbeid aan de vrouw ontvallen. Het veld bearbeiden geschiedt ook zonder haar hulp; de huishouding is steeds meer vereenvoudigd, zoodat ook het dienstperso neel aanmerkelijk inkromp en zelfs het toe zicht houden haar niet veel tijd kost; de verzorging van zieken is voor het grootste deel overgegaan in handen van vakkundigen. Zij is niet meer de eenige opvoedster harer kinderen, omdat al zeer vroeg een groot deel van haar taak door de school wordt overgenomen; haar kleedingstukken ver vaardigt zij in den regel niet zelf. Welke economische waarde bleef dan deze cate gorie van vrouwen houden voor de ge meenschap ? Zij bleven kinderen ter wereld brengen, maar hiermede hield in zeer vele gevallen haar prestatie op. Want door gebrek aan noodzakelijken arbeid, verslapte haar energie, zózelfs, dat de eerste moederplicht, haar zuigeling zelf te voeden, door vele vrouwen werd verzuimd en afgewezen. De vrouwen neigden tot een leven van gemak en weel de, zij vervielen tot zelfzucht, en verlaagden in zeer vele gevallen zich zelf tot een weelde artikel. Tot groote schade voor de gemeen schap. Want hoe ook ontaard, toch blijven de vrouwen steeds de voortbrengsters van het geslacht, en zijn zij voor een groot deel de draagsters der toekomst. Hoe willen slappe, energielooze, tot weelde geneigde, genotzieke vrouwen een krachtig geslacht ter wereld brengen en opvoeden ? Slappe moeders, slappe kinderen. De ge schiedenis heeft het ons door alle eeuwen heen geleerd, dat een volk achteruitgaat wanneer zijn vrouwen ontaarden, maar dat met krachtige moeders, gezond naar lichaam en geest, de energie van een volk toeneemt, zijn welvaart en aanzien verhoogd wordt. Met dezei waarheid voor oogen, moeten de vrouwen van thans leeren begrijpen wat de maatschappij van haar verlangt. Een groot deel van het oude werk is haar door de wijziging der economische toestanden ontnomen, maar een nieuwe taak wacht haar. De vrouw kan niet meer blijven binnen de enge gezinsmuren, waar haar geest tot ver stikking komt, en waar haar kinderen zouden verworden tot kasplantjes. Zij moet rondom zich zien en deelnemen aan het rijke maat schappelijke leven, waar nieuwe arbeid haar roept. Zij moet haar tijd leeren begrijpen, met zijn nooden en behoeften, maar ook met zijn overvloed aan werk van allerlei aard, dat ook op hare hulp rekent. Zij moet weer worden moeder en verzorgster in de hoogste beteekenis van het woord, doch niet enkel in eigen gezin, maar in het groote maat schappelijke huishouden. Die taak zal zij het best vervullen door in de eerste plaats zich zelf zóop te voe den, dat zij ook na het verstrijken der eerste kinderjaren kan blijven de leidster en op voedster van haar kinderen, die zij moet toerusten met alles wat zij noodig hebben om goede maatschappelingen te worden. Maar als die taak is afgeloopen en ook voor haar die geen eigen gezin te verzorgen hebben valt er nog zoo oneindig veel te doen. Vooral in de veelbewogen tijden waarin wij thans leven. Waar vernieling, moord en brandstichting dreigen alles te verwoesten wat materieele en geestelijke waarde had; waar ruwheid en geweld schijnen voor goed de plaats te zullen innemen van recht en rechtvaardig heid, daar hebben de vrouwen zich aan te gorden en op te treden als de behoudsters en behoedsters der beschaving. Waar vernield werd in zedelijken zin, heb ben zij op te bouwen. Zij hebben te denken aan de toekomst, en moeten voor het heden het werk aanvatten dat de mannen niet alleen afkunnen, en zorgen dat er een geslacht op groeit met den ernstigen wil bezield, om te maken dat het anders worde dan het tot op heden was. Dit is de taak die de vrouw der 20ste eeuw heeft te aanvaarden, en die haar zal maken tot wat zij steeds was : van groote economische en zedelijke waarde voor de gemeenschap. F. S. VAN BALEN?KI.AAR Verzoeke alle stukken voor de rubriek Voor Vrouwen" in te zenden Koninginneweg 93, Haarlem. Gekleed in militaire toiletten De Invloed van den Wereldoorlog op de Mode Teckeningcn van Rie Cramer Voor het eerst sinds jaren hebben we kun nen constateeren, hoe nauw verband de Westersche mode houdt met de cultuur van Europa. Wanneer er internationale eenheid is, wanneer kunsten en wetenschappen bloeien, dan is er ook eenheid in de mode en draagt deze een eigen karakter. Op het oogenblik heeft zij ook iets aparts, dat over geheel Europa hetzelfde is. Niet, dat we op een cultuur kunnen bogen; verre van daar. Er zullen nog heel wat jaren moeten verloopen, eer het weer zoo ver is. Er is iets anders, dat er voor in de plaats kwam, iets, dat op dezelfde wijze als een cultuur alle hoofden en harten van Europa in beroering brengt en op alles zijn stempel drukt. En dat is de wereldoorlog. Wanneer we het woord ervoor willen gebruiken, dan zouden we kunnen spreken van een militaire cultuur. Maar dat is een contradictio in terminus; immers cultuur beteekent ontwikkeling, beschavingen daarmee is oorlog lijnrecht in strijd. Ook de mode, die altijd het kenmerk van den tijd draagt en zonder kenmerk is, als er ook van het tijdperk niets bijzonders is te vermelden, onderging den oorlog, zooals wij die allen ondergaan. En nu is het merkwaardige dit; we zou den zoo denken, dat elk land zich zou houden aan de eigen uniformen of die der bondgenooten, maar 't lijkt er niet naar: 't werd een bonte mengelmoes van alle nationali teiten, vriend en vijand door elkaar. Een combinatie van een Fransche cap, een Poolsch jacquet en een Schotsche rok is in het ge heel geen vreemd verschijnsel en de Duitsche modebladen bevelen met even weinig scrupules Schotsche rokken aan, als de Engelsche of Fransche, Hongaarsche of Poolsche mantels. De mode althans, bleef internationaal. Met dat al behoeven we er niet rouwig om te zijn, dat er eens fiksch wat leven kwam in de modebrouwerij en dat er eens een frissche loot ontlook aan den ouden stam want die militaire mode is wat aardig. Er zit iets flinks in en iets fleurigs, iets, dat de fiere draagster herschept in een wezen, dat er uitziet, alsof ze weet, wat ze wil. Misschien wil ze wel iets, dat niet goed is, iets, dat helt naar het militairisme, maar dat is minder erg, dan het lijkt. Verkeerd denken kan verbeterd worden ; de hoofdzaak is, dat er gedacht wordt. Ook wat meer kleur hebben we er door gekregen. De vredes-uniformen waren mooi genoeg; jonge meisjes dansen in welk land dan ook liever met een uniform dan met een smoking. We houden wel van dat fleu rige, maar durven het alleen niet goed zelf toe te passen. Misschien omdat het zoo ontzaggelijk moeilijk is en omdat we er wel een heel fijn aitistiek gevoel voor moe ten hebben oni de juiste kleuren en de juiste combinaties te kiezen. Die kleurige unifor mendracht hielp ons in die richting een goed eind op streek, want we hadden maar getrouw de tinten van het origineel te copiëeren om nooit te falen. In jaren zagen we niet zulke aardige din gen dragen, als in den laatsten tijd. 't Werd langzamerhand zoo afgezaagd, wat Madame Mode ons met kunst- en vliegwerk, of wie weet met hoeveel hoofdbrekens, voorzette. Gelukkig kregen we 'een paar jaar gele den de basque en daar waren we een tijd lang zoet mee. Dat was ten minste iets practisch, iets waar we allemaal wat aan hadden: armen en rijken, zuinigen en ver kwisters, dikkers en mageren. Maar de blouse met schoot had al weer afgedaan en al is het een alleraardigste dracht, het wordt velen toch te ouderwets om er nog mede te loopen. Wie nu origineel wil zijn kan zich naar hartelust verheugen in de ruime gelegenheid, die de militaire mode daarvoor biedt. Want we mogen de modellen der uniformen van alle landen tot grondvorm nemen bij de keuze van toilet, hoofdbedekking of mantel. Als we er nu maar neutraal bij blijven en in onze kleeding niet ten toon spreiden, dat we prodit of prodat zijn, dan komt het er maar op aan om het mooie te kiezen en dat mooi toe te passen. Daar zijn wijde Russische kielen, Pool sche jacquets, Engelsche caps, cavaleristenschoudercaps, huzarenkolbakken, Duitsche petten, Italiaansche hoeden, Schotsche plooi rokken en Fransche zwier. Wat zegt ge van een Bersaglieri-hoed, als op het eerste plaatje ? Wat een geestig model voor een pittig snuitje, en wat zal die zwa:te pluim, die prachtige vederdos, mooi staan bij een paar helder blauwe kijkers en een blonden krullebol. Het is de bedoe ling, dat de veeren tot juist op den schouder neerhangen; zijn ze korter, dan lijkt het op de afgeknipte staart van een fieren haan; zijn ze te lang dan wordt het een treurwilg. Voor dezen winter kunnen we ons een huzarenmantel laten aanmeten ; we behoeven daarvoor geen vreemde modeplaten; onze huzarenluitenants weten best, hoe de uniform met de zware brandebourgs en de astrakan kraag, manchetten en onderrand hen flatteert, 't model is gemakkelijk te volgen en zal ook ons goed staan. Brandebourgs op mantels zijn wel meer mode geweest, maar zóvolko men als nu toch nooit. Op eenvoudige wijze toegepast, wordt het een mantel b.v. als op plaatje 2. De pattes, waarmee de jas van voren sluit, de stevige lederen ceintuur, de strepen" op de mouwen en last not last de stijve op staande kraag wat practischer gemaakt voor vrouwendracht door de voorpunten om te slaan geven duidelijk aan, waaraan het model is ontleend. De coquette pet, die eigenlijk alweer een beetje scheef op 't hoofd moet staan, maakt het geheel tot een aardige bakvisschendracht, eenvoudig, practisch en fleurig, want... de kleuren laten we, zooals ze zijn. De jas van dat mooie blauw en de kraag, pattes en strepen van dat prachtige rood, dat zoo dikwijfs een uniform maakt tot een lust voor de oogen. De ceintuur is van zwart lakleder of van dof wit. Dit nu is de vrije toepassing van de mi litaire mode. Ze heeft nog een ander gevolg gehad en wel, dat ze de werkende vrouwen heeft geuniformiseerd. En dat is wel goed. 't Is veel goedkooper om een werkpakje te hebben en de mooie kleeren te bewaren voor den vrijen tijd. Want in den strijd om het bestaan moet vooral de coquetterie zoo weinig mogelijk meespreken. Als we werken mogen we slechts onderling concurreeren met onzen ijver en capaciteit, niet met uiter lijk schoon. Bersaglieri Ren huzaren-manteltje Nederi. Kwartiermntsje Propeller-cap Afgezien van deze moreele overwegingen, zijn er nog andere, die ons doen pleiten vór de uniform. Netheid, zuinigheid spre ken ook een woordje mee. Maar de unifor men moeten aan eenige aesthetische eischen beantwoorden, anders zijn we er niet tevre den mee. Want we willen er aardig uitzien, ook als we werken. Dat mag niemand ons beletten. En wie dat zou willen doen, mag misschien voor een kurten tijd iets bereiken, op den duur winnen wij het toch. Toos BRONDGEEST Een Tentoonstelling Het bestuur der afd. Hilversum van de Ned. Vereeniging van Huisvrouwen heeft plan, omstreeks half November een tentoon stelling te organiseeren op het gebied van kinderkleeding. Deze tentoonstelling heeft heeft tevens het karakter van een wedstrijd. Leden zoowel als niet-leden van bovenge noemde vereeniging worden verzocht, hier aan deel te nemen. Winkeliers kunnen buiten mededinging inzenden. Het ligt in de be doeling de volgende rubrieken te onder scheiden: 1. Zuigelingenkleeding; 2. Sportkleeding; 3. Speel- en schoolkleeding; 4. Kleeding voor uitgaan". Als eischen worden ge steld: doelmatigheid van de kleeding in ver band met leeftijd van het kind, aard der bewegingen en jaargetijde, terwijl ook op lichtheid en waschbaarheid der stof, practische sluiting, enz. gelet dient te worden. Vooral eigengemaakte inzendingen zijn wel kom, maar daarnaast wordt ook gaarne practische klaargekochte onder- en bovenkleeding aangenomen. Behalve kleeding zul len ook stoffen, geschikt voor kinderkleeding, worden tentoongesteld (vooral ook inlandsch fabrikaat), en een en ander op het gebied van versiering. Aan de inzendsters van het beste eigen gemaakte werk zullen prijzen toegekend worden. De jury bestaat uit de dames: Mevrouw Heybroek-Meeter, Mevrouw Hingst de Clercq, Mevrouw Loeber, Mevrouw Nuysink?Steinbuch, arts, en Mevrouw Dr. Polak van der Goot. Ieder, die door eigen erva ring op het gebied van kinderkleeding kan meewerken om deze tentoonstelling te doen slagen, wordt verzocht, zich op te geven bij Mej Gallé, Sumatralaan 5, die gaarne nadere inlichtingen geeft en inzendingen in ontvangst neemt. 9 * * Van Alles Wat. Het is te begrijpen dat nu de korte rok hoogtij viert ook de laarzenfabrikanten zich gaan beijveren het schoeisel te veredelen. Men beweert dat de nieuwste damesschoen der upper ten" dezen winter een kaplaars zal zijn, waarvan de versiering is ontleend aan de volkskunst der Rutheensche boerin nen. De breede bovenrand is geappliqueerd met figuren in hel bonte kleuren, de hak is zeer hoog en het leder soepel. Als ge een boek ter leen geeft, leg er dan het volgende rijmpje in: Dit boek is mij lief; Die het steelt, is een dief; Die het vindt, brenge het weer, Krijgt een appel of een peer. Die het houdt... Groote Goon! De galg is zijn loon! Ge ontvangt 't dan zeker terug. In tegenstelling van de stemmige kleeding in dezen tijd, komen uit Oostenrijk tot ons platte kragen van grof z.g.n. lersch haakwerk in sterk contrasteerende kleurschakeeringen. De bloem- en bladvormen liggen dicht op elkaar. Het geheel is niet zeer smaakvol en kan slechts door enkele vrou wen met succes worden gedragen. Wij zagen een kraag gehaakt van groote groene bladeren met zwarte stelen en aderen, daar bij blauwe bloemen met goudgele harten en oranjeappelen. Het was desGuten zuviel". Wie koekjes en andere versnaperingen in trommeltjes bewaart doet dwaas. Wie als onze Oost-Indische vrouwen dit alles in stopflesschen wegzet doet wijs. Want trom meltjes sluiten niet hermetisch en stop flesschen we). Zoodat al het lekkers veel langer versch blijft. Ook gemalen koffie blijft het geurigst in een glazen stopflesch. Jus suffragii verhaalt dat het reeds zeker is dat er tenminste eenige vrouwen haar stem kunnen uitbrengen bij de na den oor log vast te stellen vredesvoorwaarden. De Britsche minister van Koloniën heeft aan de Britsche overzeesche bezittingen (Dominions) beloofd, dat zij zullen worden geraadpleegd en tot die Dominions behooren ook Nieuw Zeeland en Australia, waar de vrouwen stemgerechtigd zijn. Het bestuur der Geref. Remonstrantsche gemeente te Haarlem is bezig een commis sie van bijstand te vormen, waarin vrou welijke leden der gemeente zullen zitting hebben en wier taak zal zijn het bestuur bij te staan in het behartigen der armen zorg en in andere practische aangelegen heden. Kostbare edelgesteenten blijven dezen winter, ook bij avondtoiletten, zooveel mo gelijk achterwege. Men vermijdt alle ver toon van praal en vergenoegt zich met het dragen van ertsen en gekleurde steenen. Zoo ziet men groote ovale medaillon-vormige broches en hangers van donkere lapislazula, malachiet en barnsteen, zeegroene en agaten versierselen, miniatuurtjes van geschilderd email en camee's. Als ze goed in toon met de japon harmonieeren, doen ze bijzonder aardig. Een paar fleurige steen tjes kunnen een verlept toiletje ophalen. HlMMELSPEISE" Men gebruikt l liter melk en 2 eieren, ruim 50 gram maïzena, l stokje vanille of een opgehoopte theelepel vanillesuiker, 75 gram witte suiker, 2 eetlepels gelei met pitjes, bijv. aardbeien of bessen en frambozen. Klop de eidooiers met de maïzena, kook de melk met de suiker en de vanille, doe daarbij voorzichtig vór ze kookt, de ge klopte eidooiers en laat dan alles zamen even doorkoken. Doe dit als 't bekoeld is in een kristallen schaal; koud geworden doet men er even vór 't opdienen het stijf geklopte eiwit, waardoor de gelei geroerd wordt, boven op. De aangenaamste WINTE RDR ACHT VOOR DAMES. = PYJAMA'S ===== van Zephyr, Flanel, Viyella 6.75 9.25 12.50 Koningsplein AMSTERDAM B .

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl