28 Nov. '15. No. 2005 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Op de poppententoonsteHing Inzending van H. M. de Koningin en H. M. de Koningin-Moeder Russische-, Bretonsche- en Nederlandsche volksdrachten Een kijkje bij Hirsch & Cie. Op de tentoonstelling van Nederlandsche Kunstnijverheid Op de poppententoonstelling Het historisch gedeelte Links de pop Wilhelmina van Pruisen" llltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll|lf.\lllllllllllllllllllllllll|llllllinilll||||||||||lllllllllllllll|i lllllllllltllllllllliMllllllllMIIII>lll|l|lllinillllll|l|tllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIII|Mlllllllllllllllllllllllll Wat de week bracht Ditmaal een week van levendige bedrij vigheid in de hoofdstad op 't gebied van de vrouw. Daar was allereerst de poppententoon stelling! Zij behoort alweder tot het ver leden ... Wie haar niet bezocht, heeft iets verzuimd, dat niet meer kan worden inge haald. Want al de kostbare zilveren speeltuigjes, de waardevolle kastjes, kabinetjes en andere fraaie antieke meubeltjes, de karakterpoppen, de oude kostuumpoppen en nog veel, veel meer, het is alles reeds weder opgeborgen achter slot en grendel, om slechts in intiemen kring bij tijd en wijle weder het licht te zien. Nu wij dit neerschrijven, verwijlen wij in gedachte nogmaals in de groC*e eerezaal. Wij zien weder het historisch gedeelte, zoo smaakvol geschikt, alsof er leven was in die doode meest houten figuren. Wij zien weder de vitrine met poppen, afgestaan door H. M. de Koningin, met het aardige Noord-Hollandsche teenen wagentje, waarin ons Prinsesje haar poppen heeft gereden. Wij zien weder de waardevolle midden-vitri ne, de oud-Hollandsche kast met de volks dracht-poppen, alle zoo natuurgetrouw ge kleed, en... wij zien nog zooveel moois meer. Hulde aan de dames, die met zooveel fijne smaak alles wisten in orde te brengen. Amsterdam heeft vrouwen die wat aandur ven. Ten bewijze dat het dit weet te waar deeren, stond het gemeentebestuur zijn mooie zalen in het Stedelijk Museum voor de tentoonstelling af. En al het zilver in de kastjes, kasten, en op de theetafel, hetflonkerde en glom dat het een aard had daar in die deftige, sobere omgeving, waar tal van oude sjaals en Perzische tapijten als decoratie een welbehagelijk gevoel van dis tinctie aanbrachten. Vreugde en kindergenot voor een wijle in die rustige hallen. Dagen van frissche, onge kunstelde vroolijkheid in de sombere levens tijden. Ze zullen velen nog langen tijd bij blijven. * * Dan heeft de hoofdstad op dit oogenblik de tentoonstelling van Nederlandsche kunstnijverheid bij Hirsch & Cie, met het doel om tegen de naderende feestdagen de oogen van het Nederlandsche publiek te openen voor de kunst in eigen land. Er is veel en velerlei, de Distel", St. Lucas" en de Porseleyne Fles" zonden aardewerk in. De keuze is moeilijk voor haar die het St Nicolaasgeschenk op de pottery bepaalden. Toch leveren deze drie fabrieken kunst werken zeer verschillend van bewerking, toon en vorm. Verrukkelijk mooi doet het Perzisch decor van de Delftsche fabriek, met zijn ineensmelting van zachte kleuren. Krachtig werkt het aardewerk van de Distel", de kleuren als email naast elkander gezet. Sober, voornaam zijn St. Lucas' vormen en kleuren. Vogelvreugd In menig opzicht leiden we nog een armoedig bestaan en met een beetje meer inspanning en liefhebberij zouden wij het een boel plezieriger kunnen hebben. De aanleiding tot deze goedkoope verzuchting put ik uit een rapport, dat mij dezer dagen werd toegezonden en dat een beter lot ver dient, dan hetgeen rapporten en jaarverslagen doorgaans treft. Een commissie ingesteld door de Afd. Zwolle van de Nederlandsche Natuurhis torische Vereeniging heeft het bekende Zwolsche plantsoen Het Engelsche Werk" bestudeerd als vogeloord. Zij heeft nage gaan welke vogelsoorten er voorkomen, met welke tegenspoeden de vogels er te kam pen hebben en wat er gedaan zou kunnen worden, om den vogelstand te verbeteren. Zij is daarbij ondersteund door gemeente bestuur en politie en heeft nog al belang rijke resultaten bereikt. Langzamerhand gaan wij aan parken en plantsoenen heel andere eischen stellen. Wij willen er niet alleen een gelegenheid vinden om te wandelen, genietend van de frissche lucht en de schoonheid van den tuinaanleg, maar wij zoeken er ook de bekoring van het plantenleven en het dierenleven. Wij wenschen er in alle jaargetijden bloeiende planten te vinden in grooten overvloed en liefst zulke, die kenmerkend zijn voor het seizoen, voor een speciaal landschap, of voor een of ander merkwaardig deel van onzen aardbol al eischen wij er ook niet al den rijkdom of Midden in de zaal batikwerken van Ag. Wegerif-Gravestein. Welk een exotische kleurweelde. Onovertrefbaar is de kleurgamma, overgaand van geel op purper, van rozerood op diep paars. Een genot voor het oog, toch wat verblindend wellicht ten koste van de kunstwaarde. Verder een keurcollectie zilveren sierstukken van W. Voet & Zonen. Roestroode coralijnen, gevat in gegraveerd mat zilver, zósmaakvol aangebracht, dat zij geheel het pretentieuse missen aan veel steenincrustaties eigen. Dan nog fraaie geweven kussens en wandgobelins van de Nederl. Kunstweefschool. Kanten van de Kon. Ned. Kantwerkschool en Belgische naaldkant. Boeken met kunstvolle bandversiering van C. A. J. van Dishoeck, speelgoed, en van de ouvrières van het huis Hirsch des petits riens" van tule, van kraaltjes, van gaas. Lampesluiers, etherisch, feëriek in hun zacht golvende sprookjes-stof, eenig elegant voor damesboudoirs! 't Zal alles zijn weg zeker vinden. * * * En nog een gebeurtenis in de hoofdstad vroeg de aandacht van allen, die niet blind zijn voor de vragen van den dag. 't Was de groote landelijke meeting, gehouden 1.1. Zondag in de zalen van Bellevue. Honderden en nogmaals honderden, in hoofdzaak vrouwen, zijn daar 21 Nov. vereenigd. De zaal heeft een feestelijk aanzien. Langs de wanden staan de banieren, de vanen, de vlaggen geschaard van alle afdeelingen die de Ver. v. Vrouwenkiesrecht in den lande telt. Ze zijn rein-wit, of witgeel, met gouden of zwarte letters. Op enkele prijkt een stadswapen oftewel het embleem van Jus Suffragü", de vrouw houdend de weegschaal, achter haar de op gaande zon. Op het podium is de bestuurstafel gesierd met groen en witte bloemen. Het geheel geeft een indrukwekkende aanblik ! Als het uur van aanvang nadert, blijkt de groote zaal te klein en een tweede zaal wordt in beslag genomen. Dan wordt het rustig, en duidelijk verstaanbaar klinken de openingswoorden van de Presidente, Dr. Aletta Jacobs gevolgd door de geestdriftige redevoeringen van vrouwen en mannen van overtuiging in het goed recht der zaak, allen manend om door eendrachtig optreden te trachten den strijd van 22 jaren tot een vol komen rechtvaardig einde gebracht te zien. En die strijd zal eenmaal tot een goed einde komen. Rekening zal moeten worden gehouden ook met deze groote strooming. Nu... of later. ELIS. M. ROGGE Landelijke Meeting voor Vrouwen kiesrecht Het was te verwachten dat na een langen strijd van 22 jaren de vrouwen zich niet zouden neerleggen bij datgene wat haar bij de Regeeringsvoorstellen tot wijziging der Grondwet wordt in uitzicht gesteld. Als protestvergadering wasbovengenoemde bijeenkomst geenszins bedoeld; integendeel: zoowel door de presidente, dr. Aletta Jacobs, als door de spreeksters en sprekers werd erkend dat de Regeering had gedaan wat in redelijkheid van haar mocht verwacht worden, volledigheid van een echten botanisc'r-en iuin. Ook hopen wij er een rijke dierenwereld aan te treffen, vooral van vogels en insecten. Het is voor den wandelaar en vooral voor de schooljeugd heel wat waard, dat het park heesterpartijen en bloemperken bevat, die in den zonnigen morgen wemelen van een bonte insectenmenigte. En nog meer zal de stedeling het waardeeren, indien hij het mogelijk vindt om vlak bij huis het buiten gewoon indrukwekkend vogelkoor te kunnen hooren van den Meimorgen, een uur voor zonsopgang. En in een goed verzorgd stads park kan dat even mooi zijn als in de meest bevoorrechte landouwen van Kennemerland. Voor zoover ik weet bestaat er in dit opzicht in ons land nog geen enkel volko men goed verzorgd stadspark. Hier en daar wordt er wel aan gewerkt, zooals in Alkmaar en in Haarlem. Over Amsterdam wil ik in dit verband maar liever niet spreken. Maar waar een gemeentebestuur zijn leven wil beteren, kan het te rade gaan bij Zwolle en de hulp inroepen van de Nederlandsche Natuurhistorische Vereeniging of van de Nederlandsche Vereeniging tot Bescherming van Vogels. De lectuur van dat Zwolsche verslag kan dienen tot aansporing. Het Engelsche werk ligt tusschen Zwolle en den IJsel, oostelijk van den grooten weg naar Katerveer. Het mocht een beetje grooter zijn maar de ligging is allergunstigst, want naar alle kanten vindt het aansluiting aan woud, water en weide. De zee en de heide zijn vlak bij en langs zijn boomen stroomt de groote rivier, die van oudsher een be langrijke trekweg is geweest voor de vogels. 't Is dan ook met de allergrootste verbazing, dat ik uit het rapport ontwaar, dat slechts achtendertig vogelsoorten op deze plaats zijn geconstateerd. Het moesten er minstens tachtig zijn. Intusschen moet gezegd wor den dat de commissie haar lijst niet heeft geflatteerd; zij meent terecht; als een raaf of een sperwer eens over het Engelsche en zelfs meer dan dat. Zij had kunnen volstaan met te geven wat het Concen tratieprogram der vrijzinnigen omtrent de kiesrecht paragraaf in de Grondwet verlangde en wat door minister Cort van der Linden in de Troonrede van 1913 werd toegezegd: algemeen kiesrecht voor mannen en het wegnemen der beletselen uit de Grondwet voor de invoering van Vrouwenkiesrecht. Inderdaad echter geven de Regeerings voorstellen iets meer dan een blanco-artikel voor dit laatste; het positieve, dat aan den gewonen wetgever zal worden overgelaten te bepalen aan welke vrouwen het kiesrecht zal worden toegekend, is er voor in de plaats gekomen. Dat dit een stapje vooruit is, werd door allen die het woord voerden, met dankbaarheid erkend. De voorzitster wees er evenwel op, dat dit niet voldoende was; een finale oplossing van het kiesrechtvraagstuk brengen de Regeeringsvoorstellen niet, zoolang er geen volkomen gelijkheid heerscht tusschen het kiesrecht dat aan de mannen en dat hetwelk aan de vrouwen wordt toegekend. En de vrouwen kunnen er geen genoegen mee nemen als ook thans niet aan haar recht matige eischen om medezeggingsschap te verkrijgen bij het Staatsbestuur wordt vol daan. Blijft art. 80 geredigeerd zooals in de Regeeringsvoorstellen, dan kan het kiesrecht vraagstuk in ons land niet als geëindigd beschouwd worden; dit zal schade mede brengen voor de gemeenschap, omdat een rustige parlementaire arbeid er door wordt belemmerd en bovendien zooveel vrouwelijke werkkracht die nuttig elders zou kunnen worden besteed, dan nogmaals lange jaren zal worden in beslag genomen ten behoeve van den kiesrechtstrijd. Zóongeveer Fprak de presidente in haar openingswoord. De 1ste vice-presidente trad in nadere beschouwing omtrent de inge diende grondwetsvoorstellen, en toonde aan waarom ze onaannemelijk zijn voor de Ver eeniging voor Vrouwenkiesrecht. Zij wees op de rechtsonzekerheid die bij het voor gestelde art. 80 voor de vrouwen ten op zichte van het kiesrecht blijft bestaan, en op de mogelijkheid dat men het maken van de nieuwe kieswet tot in het oneindige zal kunnen uitstellen, omdat door het bepaalde in de additioneele artt. ten opzichte van het mannenkiesrecht bij dezen de drang naar een nieuwe kieswet niet groot zal zijn. Dat ten opzichte van het passieve kies recht, grondwettelijke gelijkstelling tusschen de beide seksen wordt voorgesteld, doet bij de schrielheid ten opzichte van het actieve kiesrecht vreemd aan. Zonder een daaraan geëvenredigd actief kiesrecht hechten de vrouwen weinig waarde aan hare ver kiesbaarheid voor de vertegenwoordigende lichamen; zij zouden daar toch niet in de eerste plaats zijn de vertegenwoordigsters harer sekse, doch van de kiezers die haar den zetel bezorgden. En de tegenstanders van vrouwenkiesrecht zouden, indien maat regelen werden genomen in strijd met de vrouwenbelangen, wellicht maar al te ge neigd zijn om, indien daarover werd ge klaagd, te antwoorden: welnu, er zaten toch vrouwen in de Kamer en deze hebben medègeholpen om de besluiten te nemen die gij thans afkeurt. Doch bovenal absurd en onlogisch zou het zijn om aan de vrouwen wel toe te vertrouwen den gewichtigen arbeid van het werk heen vliegt of er zelfs eens op een boom gaat rusten, is dat nog geen vogel van het E. W." Al dadelijk constateert zij, dat een van de oorzaken van de armoede ligt in de behandeling van het park zelf. De boomen worden er zeer zorgvuldig onderhouden, zieke boomen verwijderd, takwonden antiseptisch behandel l en zoo ontstaat er gebrek aan woningen voor de vogels, die in holen broeden. Deze kwaal is op zeer eenvoudige manier te verhelpen door het aanbrengen van een voldoend (dus groot) aantal nest kastjes. Ook zouden de oevers van de vijvers, indien zij hier en daar flink beplant werden met riet en lischdodden en hun gezellen gemakkelijk een deel van de rijke vogel wereld der hanken" langs den Ysel tot zich trekken. Het ligt voor de hand dat het Zwolsch bestuur deze verbeteringen zal aan brengen; als de gemeentekas het niet gedoogt, dan zijn er licht een paar goedgeefsche Zwollenaren, die een honderdtal nestkastjes beschikbaar stellen, Met groote vlijt, kieschheid en overleg heeft de commissie de lotgevallen nagegaan van de vogels die in het Engelsche werk hebben gebroed. Dat nagaan van nesten is altijd een gevaarlijk werkje, maar 't moet gezegd worden, dat deze onderzoekers niets verzuimd hebben, om de broedende vogels niet te deren. Voor dagen dauw als niemand nog in 't Park kwam, hebben zij de nesten bezocht en zorgvuldig alle sporen van hun bezoek verwijderd zoodat zelfs Curumilla of Lederkouw er niets meer van zouden bespeurd hebben. In het geheel werden 120 nesten nagegaan en het bleek, dat daarvan op zijn hoogst 21 goed geslaagd zijn. Bovendien waren er nog 27 twijfelgevallen, zoodat bijna 80 pCt. mislukten. Dit is een zeer ernstig feit, temeer, daar de meeste mislukkingen te wijten wa ren aan jongens en katten. De laatste ver nielen het meest de nesten op en in den maken der wetten, terwijl men haar nog niet in staat acht om degenen die dat werk verrichten moeten, te helpen kiezen. De Ver. van Vrouwenkiesrecht wenscht art. 80 in de nieuwe Grondwet aldus gere digeerd te zien: Het recht om de leden der Tweede Kamer te kiezen, wordt toegekend aan de mannelijke en vrouwelijke ingezete nen, tevens Nederlanders of door de wet als Nederlandsche onderdanen er kend, die de door de wet te stellen leef tijd. welke niet beneden drie en twintig jaar mag zijn, hebben bereikt. Om dit te verkrijgen hebben allen mede te werken; tegenstanders moeten overtuigd worden van het goed recht der vrouwen om het zoodoende de Regeering, die van goeden wille is, mogelijk te maken aan den wensch der vrouwen te voldoen. De drie Kamerleden die gevolg hadden gegeven aan de uitnoodiging van het Hoofd bestuur der Ver. van Vrouwenkiesrecht, konden zich geheel met het standpunt der vrouwen vereenigen. Het eerst sprak de unie-liberaal, de heer de Jong. Hij noemde de invoering van vrouwenkiesrecht urgent, en spoorde aan tot inspanning van alle krachten om thans naast het algemeen mannenkies recht het algemeen kiesrecht voor vrouwen in de Grondwet vast te leggen. Zonder grondwettelijken waarborg hangt het vrou wenkiesrecht in de lucht. Komt er met de verkiezingen van 1917 een kabinet van andere richting aan de Regeering, dan kon het vrou wenkiesrecht wel eens voor onafzienbaren tijd van de baan geraken. De heer De Jong gelooft er niets van dat men, door meer te eischen dan de regeeringsvoorstellen geven, de Grondwetsherziening in gevaar zou brengen. Evenmin hecht hij aan de bewering dat in de Kamer geen meer derheid zou zijn te vinden voor de invoering van algemeen vrouwenkiesrecht. Dat beweer de men ook ten opzichte van de Djambi-concessies; men achtte het onmogelijk dat de Kamer een besluit zou nemen tot Staats exploitatie der petroleumbronnen en ondanks die voorspellingen was er wel degelijk een meerderheid die daartoe besloot. Van dezelfde meening waren de beide andere Kamerleden die het woord voerden. Dr. van Leeuwen, sociaal-democraat, zeide eveneens dat de Regeering gunstig gezind was ten opzichte van het algemeen vrouwen kiesrecht, en dat men slechts den tegenstand der rechtsche partijen moest trachten te overwinnen, om het kabinet gunstig te stemmen voor de vervulling van de wenschen der vrouwen. Het was thans meer dan ooit tijd voor het voeren van een krachtige propaganda. Van hetzelfde oordeel was mr. Marchant, vrijzinnig democratisch kamerlid. Deze warme voorstander van vrouwenkiesrecht laat nooit na om de vrouwen op te wekken tot een volhardenden strijd, en zoo was ook nu zijn woord een aanmoediging om niet te ver flauwen. Hij is niet bang voor den zoo gevreesden sprong in liet duister; deze zou veel grooter zijn wanneer men moest over gaan van een kiesrecht, uitgeoefend door groepen kiezers uit de hoogere standen der samenleving tot het algemeen stemrecht, dan door de invoering van vrouwenkies recht, waarbij het niveau der nieuwe kiezers gelijk blijft aan dat dergenen die reeds zijn toegelaten tot de sternbus. ui" HUI riiiiiiiiiiiu IIIIIUHI iiiiiiliiiiiiiniii UMI grond, de jongens kijken meer naar wat een halven meter hoog of hooger ligt. Het spreekt vanzelf dat alleen een nauwgezet toezicht deze kwaal kan verhelpen, toezicht uitgeoefend door mannen die vol geestdrift zijn voor deze zeer bijzondere taak. Geluk kig zijn onder ons politiecorps dergelijke mannen wel te vinden, ook het Zwolsch verslag maakt melding van een zeer ver dienstelijk politieagent en daar zal dus alles ten slotte wel terecht komen. Parkbewaking is een speciaal werk, dat men niet den eenen dag aan agent nummer zooveel, den anderen dag aan een ander kan opdragen. Er wordt een zeer bijzondere geschiktheid en ambitie voor vereischt. Omtrent het uithalen van nestjes bevat het rapport een bladzijde die ik hier even over schrijf, omdat ik de zaak nooit mooier en menschelijker behandeld heb gezien. We weten niet alles van de uithalers. Maar zeker is een groot deel van de zondaren jongens uit de volksklasse, leer lingen van'de hoogste klassen der lagere school en oudere jongens, die al op een ambacht of in de fabriek werken, jongens dus van 13 tot 17 jaar. Zijn ze wat ouder, dan krij gen ze andere belangstelling en dan worden ze onverschillig voor de vogels, voor de heele natuur trouwens. Maar juist in de overgangsjaren, als de lust tot avontuur, tot baldadigheid groot is, bestaat ook de belang stelling voor de vogels. Laten we niet vergeten, er zit in het nestuithalen soms een element van wreed heid, maar dat is toch niet zoo vaak het geval. Echte wreedheid komt niet zoo veel voor. Veel meer is het baldadigheid, lust om eens wat uit te voeren, liefst iets verbodens en iets met een tikje gevaar. Dan is er verzamellust bij (heel erg soms) en dan, ten slotte, toch ook een soort van natuurliefde. En voor de groote schaar jongens, die niet kunnen doen aan sporten padvinderij, aan het verzamelen van postTen slotte sprak mej. v. d. Meer van Kuffeler nog een opwekkend woord ter aan moediging van het voeren van een krachtige propaganda; allen moeten meehelpen om de samenleving te brengen op een hooger en beter peil. Met luid applaus werd aan het slot der bijeenkomst eene reeds in de dagbladen gepubliceerde motie aangenomen, waarin het besluit is neergelegd om geen wettig middel onbeproefd te laten, ten einde te verkrijgen dat in de regeeringsvoorstellen zoodanige wijzigingen worden aangebracht, dat de bepalingen omtrent het vrouwen kiesrecht gelijk worden aan die welke voor gesteld zijn omtrent het mannenkiesrecht. Door deze goedgeslaagde landelijke meeting is de nieuwe actie voor grondwet telijke gelijkstelling van man en vrouw krachtig ingezet; laten we hopen dat zij met succes mag bekroond worden. F. S. VAN BALEN?KLAAR Herfst O 't ritselen der blaren en 't kille van de lucht, de nevels, die vergaren in windgedreven lucht! Het eenzame der wegen met kale boomenrij, een rookwolkje gestegen uit verre huizenrij! En 't zoekend in mijn oogen naar eindelijke kracht, gedachten sterk-bewogen, ontroerend in hun macht! NANDA SANDBERQEN H. MEIJER KONINGSPLEIN AMSTERDAM ZEEPEN ODEURS SACHETS KLEEDJES ZAKDOEKEN THEEMUTSEN EAU DE COLOGNE zegels enz. is in het voorjaar het nestjeszoeken de lust, de poëzie van het leven. Den eersten mooien voorjaarsdag trekken de jongens de stad uit. Den heelen winter hebben ze opgesloten gezeten, weinig be weging gehad, en nu is er ineens zooveel te ontdekken, te doen, te beleven. Ze gaan de wei in, waar de boeren nog niet zoo scherp wacht houden, omdat er nog niet veel te vertrappen is. Er worden takken gesneden om fluitjes of speren van te maken, 'n bos droog gras wordt in brand gestoken, elke salamander wordt meegepakt en elke haag, elk boschje wordt afgezocht naar vogel nesten. En een nest, dat ontdekt wordi, wordt onverbiddelijk uitgehaald. De meesten zien er weinig kwaad in: het uithalen van eieren wordt niet erg gevonden. De jongens weten niet beter, hebben nooit iets over de vogels geleerd, nooit de natuur leeren begrijpen. En de belangstelling voor de natuur die vaak sterk aaanwezig is, wordt dan een kracht ten kwade. Menige jongen vindt een nest met vijf zanglijstereitjes iets prachtigs, daarom juist neemt hij het mee. Zijn de eieren thuis, zijn ze aan de kame raden vertoond en uitgeblazen, dan valt er verder weinig meer mee te doen; ze worden op zijn best nog bij de verzameling gedaan en misschien nog eens bekeken. Maar 't vol gende nest is 't volgende onderwerp van onderzoek en bewondering met denzelf den afloop. En de vogels worden de dupe." Deze omstandigheid is niet zoo gemak kelijk te verhelpen als de geschiedenis met de nestkastjes of met de katten, maar er is toch wel wat te doen. 't Is een kwestie van volksopvoeding en daar komen nog heel andere dingen bij te pas dan vogelbescher ming. Het kleine rapportje bevat hieromtrent ook nog belangrijke uitspraken. Ik zal het trouw bewaren. JAC. P. THIJSSE