28 Nov. '15. No. 2005 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND De Drommedaris (1540) De Drommedaris te Enkhuizen Toen voor enkele jaren de St. Pancrastoren te Enkhuizen veel geld kostte aan restau ratie, was bij geen Enkhuizer ook maar de gedachte, dat de oude Drommedaris zoo kort daarop een dusdanige herstelling zou onder gaan. Reeds waren de gebreken sinds langen tijd van dien aard, dat een oningewijde zich de vraag mocht stellen: wacht dit bouwwerk op den slooper of zal het kunstgevoel te avond of morgen (maar dan noodwendig toch spoedig) bij de vroede vaderen ont waken en redden dit bouwwerk voor meer der verval. En gelukkig werd het laatste werkelijkheid en kon met behulp van rijk en provincie door de Gemeente in Juni 1914 een aanvang worden gemaakt met de werk zaamheden tot herstel van het oude bouw werk, welke thans zoo goed als geëindigd zijn. Op verschillend gebied was in den loop iMiiiiiillilMiiiilllimiilllli Huib Luns IN 'T BOYMANS MUSEUM. ROTTERDAM Huib Luns is, naar 't wezen van zijn werk, een renaissancist. Hij heeft de eigenaardige, vlotte begaafdheid, die we in zulk eenen ons denken ; hij heeft het vermogen zich in voorstellingen te verwerkelijken, die gedeel telijk op verbeeldingskracht, gedeeltelijk op herinnering van geziene dingen berusten. Hij is geneigd tot het mythologisch onder werp, en hij kan in een houtsnec als Ceres werkelijk iets van dat wat hij geven wil bereiken. Er is vaart in zijn werk, gemak. De prenten van de vogels en van de liggende karbouw (?) zijn zeker met verdienste. Ge voelt in zulke dat studie naar een nauwomschreven voorwerp hem goed doet, en de opschietende phantaisie (soms te vluchtig) hier juister wijze gebonden wordt. Tot haar eigen heil wordt hier de phantaisie (die ook in Kromhout's Toren is) getoomd. Zich door studeeren betoomen is wat dezen werker noodig is. Dit blijkt mij telkens opnieuw bij zijn werk. Soms vrees ik dat wij die rond ons al de tastende pogingen zien van struikelaars, en van eerlijke stumpers, en van hartstochtelijke zoekers naar naïvieteit, een beetje te bevreesd geworden zijn, om 't innerlijk ook in het vaardige gemaklijk te vinden maar hier bij Luns schijnt me dit zonder onzekerheid waar te zijn: zich be dwingen is zich verrijken. PLASSCHAERT Arti EEN BESCHOUWING F.r zijn tegenwoordig tentoonstellingen vol schelle kleur en vol ongerechtvaardigd leven. Er zijn andere, die in slecht en zwak verwerkte theorieën geen voldoend steun punt vinden om hare krachteloosheden te doen aanvaarden. Er zijn werken als die van Gestel, die een bloembladdwarrel zijn, en eigenlijk gedacht in andere technie ken. Er zijn theorieën, misvattingen, dwa lingen, fouten, maar in alle deze is toch leven. In Arti (wie durft het ontkennen?) marcheert nu de dood door de zalen; er is geen overtuiging meer, geen eenheid, geen op-bloei. Ik vergis mij: de Dood marcheert hier niet, maar hangt loom ergens over een balustrade. Enkele uitzonderingen maken deze waarheid niet onwaar. Jan Sluyters is, - Ingesloten onze Catalogus - met ruim 600 afbeeldingen Enkhuizen; Drommedaris met Spui (Foto's van A. Egmond, Enkhuizen) der tijden aan dit gebouw geknutseld, en het had tevens verschillende bestemmingen gehad. Oorspronkelijk gebouwd alsafsluiting der slad aan de Zuidzijde en tevens bedoeld als verdedigingspunt, bestond het uit een ronde torenbouw met aangebouwd rondeel, gescheiden door een poortdoorgang. In 't begin der 16de eeuw als enkele verdieping opgetrokken, werd in 't laatst dier eeuw de bouw verhoogd met nog een verdieping, en tevens de torenbouw voorzien van een achtzijdige torenkap, bekroond met een open koepel en de aanbouw met poortoverdek king plat afgedekt. Tegelijkertijd werden het uurwerk en het schoone carillon geplaatst. Hierbij zij vermeld, dat de klokken zijn voorzien van den gietersnaam Petrus Hemony en de jaartallen 1674, '75 en '76. In het rondeel ten Oosten van de poortdoorgang, bevindt zich een (vermoedelijk) wachters lokaaltje, met gemetselde schouw en enkele schietgaten, welk vertrek, met zijn gevoegd metselwerk een typischen indruk maakt. In den torenbouw is de ruimte begane gronds ingericht als hall, met rondom zes kazematten met schietgaten, eenige munitievertrekjes en een groote schouw. Op de verdiepingen herhaalt zich in den torenbouw deze groote ruimte en zijn hier in 154 en 153, overtuigend van vitaliteit, Anna Abrahams niet ongevoelig van kleur, Lizzy Ansingh geeft een levendige notitie; Bobeldijk heeft een losse gevoeligheid voor kleur, Veldheer's visch blijkt te prijzen om levendige toch decoratieve hanteering van het materiaal; Fr. Hoogerwaard geeft een Moorschen Dans, Hoytema een blad met kastanje; Mènnickendam's Bloemen kunnen vermeld worden: Osieck's inzending, Albert Roelofs, en Visser's Biddende Knaap (209), maar dit is te weinig, te weinig, voor een vereeniging als Arti" was. Wie der leden zal inzien dat, zoo hande lend als nu, de Dood in het genootschap loom blijft hangen over zijn balustrade; wie zal de dutters verschrikken, en wie zal nieuw leven zoeken en 't lokken ? PLASSCHAERT Najaarsveiling bij Frederik Muller Het had er nog iets van eene verhuizing toen wij een der eerste dagen van deze week de zalen van Frederik Muller door wandelden. Alleen de moderne schilderijen hingen ordelijk aan een wand en hier en daar stond een zeldzame glazenkast of een kostbare Fransche commode die het aan te zien was dat ze hun vaste plaats gekregen hadden. Overigens leek het of een rondedans van stoelen en feauteuils, van dressoirs, commodes en secrétaires, van klap-, speel-, werk- en andere tafeltjes plotseling gestaakt was. En hoezeer ze ook mochten aanspraak maken op de omschrijving van charmant, of joli of ook maar beau meuble of tres belle of niet meer dan belle pièce, zooals ze daar stonden deden ze als réfugiés wier goede dagen voorbij waren en wier glans en heerlijkheid met de omgeving waarin zij thuis hoorden, verdwenen was. En de kostbare Delftsche schotels en pullen en borden stonden in zulke hoeveelheden op de tafels bijeengepakt als was het nog in den ouden tijd toen dat goed" met scheeps ladingen werd aangevoerd en voor het uitzoeken was. Zelfs zoo aehteloos en onver schillig leunden in een hoek twee enorme empire-pendules tegen elkaar, dat het een weldaad moest geweest zijn ze mee te nemen om ze uit deze omgeving te verlossen. En toch waren het pièces d'un richissime ordonnance (voir la reproduction !) Alleen het kostbare blauwe porselein was al met zorg in de kasten uitgestald. En terecht. Daar zijn, met name in de ver zameling Sequeira stellen van vazen, rolwagens, peervormige flesschen en busvormige potten en ook enkelingen, kleinere flesschen met lijzen en emblemen en zones van arabes ken en 'bauden van lambrequins met peer vormige buiken en cols minces clancés", die zeker tot beste behooren wat op dit gebied in ons land onder den hamer kwam. Maar dan stonden er beneden weer lange plaktafels leeg. Daar moest het eenvoudige Delftsch een plaats vinden dat zoo grof maar toch ook zoo kernachtig kan zijn. Het was benauwend te bedenken van hoeveel kanten al die broosheid hier samenkwam en naar hoeveel kanten ze bestemd was verstrooid te worden. In elk geval zou zij gemakkelijker verplaatsbaar zijn dan dat viertal kabinetten dat ergens heelhuids in een nis scheen neergekomen, maar nog niet bekomen scheen van den schok.... Het wordt eene enorme veiling, deze najaarsvendutie van Frederik Muller. De liefhebber van blauw porselein zal er groeien", de doorsnee-mensch en vooral de doorsnee Eva zal er veel lieve kleine meubeltjes zien die ze dolgraag zal willen hebben; de kenner zal er smullen en ook wel eens de wenkbrauwen fronsen, maar de koopman die zal er koopen. H. Boekverkooping te Leiden De firma Burgersdijk en Niermans Templum Salomonis" te Leiden, kondigt in dit nummer van ons blad wederom eene hoogstbelangrijke veiling aan, die van 8 tot 18 en daar, everals in den aanbouw eenige gevangencellen aanwezig, waarvan een met eikenhout afgeschoten, door zijn gesneden inscripties, dateerende vanaf 1575, de moeite van bezien waardig is. Wat de restauratie van een en ander betreft, kan worden vol staan met memoreering van onderstaande ingrijpende werkzaamheden, die den lezer eenigermate op de hoogte kunnen stellen, met datgene, wat de tand des tijds en ook vandalisme aan zulk een bouwwerk kan bederven. De schietgaten in de buiten muren waren alle verdwenen, en} zoowel aan buiten- als binnenkant dichtgemetseld; deze zijn opengemaakt en aan de buiten zijde van zandsteenen omlijstingen in blok vorm voorzien. De sokkel met zandsteenen plintafdekking was dermate vergaan en be schadigd, dat nieuwe stukken metselwerk moesten worden aangebracht en de oude plintbanden uitgenomen en opnieuw van profiel moesten worden voorzien. De zand steenen poortbekleedingen, waaraan ver schillende lijstwerken ontbraken, zijn weer hersteld, alsmede de zandsteenen kruisramen en twee houten raamkozijnen welke aan wezig waren, zijn verwisseld voor zand steenen. De oude houten onder- en boven ramen zijn vervangen resp. door glas in iiiimiiiiiimmiiinii December zal plaats hebben. De omvangrijke catalogus van + 4600 nummers bevat als eerste afdeeling de geschiedenis en de geographie, waaronder de belangrijke historischdiplomatische bibliotheek van wijlen Prof. C. H. Th. Bussemaker te Leiden. De volgende afdeelingen omvatten het gebied der rechtsgeleerdheid, staatsweten schappen en staatshuishoudkunde, der god geleerdheid, kerkgeschiedenis en philosophie. Bijzonder goed is vertegenwoordigd de klassieke philologie, vooral de grieksche schrijvers en taalkunde, gedeeltelijk afkomstig uit de boekerij van wijlen Prof. Imgram Eijwater te Oxford. Verder bevat de cata logus veel over bibliographie, Ex-librisliteratuur, nieuwe taal en letterkunde, kunst, muziek, enz. De.boeken zijn te zien 6 en 7.December. Brieven van Generzijds Rechter David P. Hatch van Los Angeles (Californië)i overleeden 21 Februari 1912, die volgens de verzeekering van mrs. Elsa Barker, na zijn overlijden door haar hand in automatisch schrift berichten uit het hier namaals dicteerde, onlangs verscheenen als; Brieven van Generzijds" (W. Versluys). Er is onlangs in Amerika een merkwaar dig boek verscheenen onder den titel van Letters from a living dead man." Het ver scheen met den naam var Mrs. Elsa Barker, een in Amerika welbekende schrijfster, die reeds een bundel uitsteekende gedichten gepubliceerd heeft en ook een fantastische roman, getiteld The son of Mary Bethel". In een voorbericht zeide echter Mrs. Bar ker, dat zij niet de oorspronkelijke schrijf ster van die brieven was, maar dat ze haar waren gedicteerd door een ooverleeden vriend. Zij schreef ze needer in automatisch schrift, zonder te weeten wat er koomen zou. Natuurlijk werden deeze brieven niet al gemeen met goed vertrouwen ontvangen. Zij werden greetig geleezen, maar hun echt heid werd door veelen betwijfeld. Aan op zettelijk bedrog valt bij de bekende per soonlijkheid van de schrijfster niet te denken. Zij zelve is oovertuigd dat de berichten echt zijn. Maar ook familieleeden van rechter Hatch, die de ! berichten heet gezonden te hebben, verklaarden er niet aan te kunnen twijfelen, dat deeze brieven wer kelijk van den ooverleedene afkomstig zijn. Het staat vast dat men in geen geval om trent deeze brieven zal kunnen zeggen wat men zoo vaak omtrent spiritistische meededeelingen hoort: dat zij zoo onbeduidend zijn. Echt of niet. deeze brieven zijn niet De Drommedaris te Enkhuizen tijdens de verbouwing loodbovenlichten en eikenhouten luiken voor de onderramen, deze laatste aan sierhengsels draaiende. Groote stukken van het buitenmetselwerk, die dreigden uit te vallen, zijn hersteld, en alle zandsteen en loodwerken in gevels en op de kap van hun verflagen ontdaan, zoodat de oorspronkelijke steen-en metaalkleuren weer aan 't licht zijn gebracht. Het carillon en uurwerk werd door de firma Eysbouts te Asten (N.-B.) op degelijke wijze gerestaureerd, en 't carillon laat dan ook weer na een rust van pi.m. 3 jaar zijn reine, schoone klanken op gezette tijden over het stadje galmen. In de torenkap zijn tevens de verschillende dakkapellen en wijzerplaatramen in hun oorspronkelijken staat gebracht. Wat de binnen-restauratie betreft, deze bepaalde zich tot het aan brengen van verschillende eikenhouten ondersteuningsbalken en stijlen, 't ver beteren, afhakken en invoegen van met selwerk en voornamelijk de hal heeft hiervan zijn deel gekregen, daar door pakonbeduidend. Zij bevatten drachtige ge dachten, diepe wijsheid en hebben ook litterair hooge waarde. Wij gecven hier een tot nog toe niet gepubliceerd portret van rechter Hatch, den man van wien de brieven heeten afkomstig te zijn. Een hollandsche vertaling van de Letters from a living dead man" is reeds verschee nen onder den titel Brieven van generzijds". Een tweede bundel kan verwacht worden, waarvan reeds in ,,Tne Forum" van Novem ber 1915 eenige brieven zijn gepubliceerd. F. v. E. ?I< * * G. HOLLE, Met Pieter Pikmans het zee gat uit. Geïil. Bibliotheek voor jongens, De Goede Kameraad". Uitg. van Van Holkema en Warendorf, Amsterdam. Een boek van de zee, herinnerende aan jongenslectuur als Marryat en Kieviet ver schenen in deze serie, en, zooals ook dit frissche boek met aardige prenten geïllu streerd. De teekenaar Jan Wiegman, en de auteur G. Holle hebben elkander en de smaak van den Hollandschen jongen begre pen. Het is er alweer een van de oude soort, die de zee op wil; ditmaal is dit motief verwerkt in de dagen van 1593. P. P. Nieuwe boeken van deze week: EUGÈNE BAIE, 'La Belgique de Demain, 39 pag., fr. 0.60. Paris, Perrin et Cie. CH. RAPPOPORT, Jean Jaurès, met een voorwoord van W. H. VLIEGEN en een brief van ANATOLE FRANCE, 279 pag. Amsterdam, Em. Querido. Dr. N. JAPIKSE, Johan de Witt, 358 pag. Amsterdam, Nederlandsche bibliotheek onder huisgebruik veel ervan was beschadigd en zelfs een der schoongewerkte gewelfgraden was verdwenen, door het in den loop der tijden naar beneden vallen van een zwaar klokgewicht. Jammer, dat de gelden ont breken om de kelder onder het gebouw waterdicht te maken, die wat architectuur betreft eenzelfde vorm en constructie heeft als het gewelf in de begane grondhal. Niettegenstaande enkele zaken, die het waar dige van het geheel zouden verhoogen, waar onder in de eerste plaats de kelder, niet worden in orde gebracht, kan Enkhuizen toch met trots den bezoeker dit monument van ouden roem en stadsgrootheid toonen, en is door de openbreking en in gebiuikstelling van de poortdoorgang een zeer mooie dooikijk ontstaan vanaf de havenzijde, naar de voor de noordelijke poortzijde liggende ophaalbrug met als achtergrond en omgeving eenige typische oude gebouwtjes. A. JANSEN leiding van prof. H. BRUGMANS. G. HOLLE, Met Pieter Pikmans het zeegat uit, 250 pag., f 1.40, geb. f 1.90 (JongensBibliotheek De Goede Kameraad"). Am sterdam, Van Holkema & Warendorf. CYRIEL BUYSSE, Oorlogsvisioenen, 249pag., f 2.25, geb. f 2.90. Bussum, C. A. J. van Dishoeck. COR VAN OSENBRUGGEN, Wilde Jo, met platen van B. MIDDERIGH?BOKHORST, 147 pag. Gouda, G. B. van Goor & Zonen. BAS VAN DER VEER, Spreekwoorden in plaatjes en rijmpjes, f 0.50. Gouda, G. B. van Goor & Zonen. JACOB ISRAËL DE HAAN, Het Joodsche Lied, 23U pag. Amsterdam, W. Versluys. Mrs. ELSA BARKER, Brieven van Generzijds, met een voorreede van dr. FREDERIK VAN EEDEN, 248 pag. Amsterdam, W. Versluys. ALBERT VERWEY, Het zichtbaar geheim, 292 pag. Amsterdam, W. Versluys. H. P. BERLAGE, Het Pantheon der Menschheid, met een bijschrift in verzen, door HENRIETTEROLANDHOLST-VAN DER SCHALK. Rotterdam, W. L. en J. Brusse. Prof. MUNROE SMITH, Het gewicht van het onöenwg7>are.London,ThomasNelson & Sons. De Oorlog en de Duitsche propaganda, in het Nederlandsch overgezet, door mr. W. DE VEER. London, Thomas Nelson & Sons. J. C. DE BUISONJÉ, Golven, 44 pag. Bussum, R. Los. Prof. W. MARTIN, Albert Neuhuys, zijn leven en zijn kunst. Amsterdam, P. N. van Kampen & Zoon. De Liejde Sticht 1916, 127 pag., f 0.10, geb. f 0.25. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf. Prof. H. U. MEIJBOOM, Geestelijk Voedsel en Surrogaten, f 0.40.Zaltbommel,P.M. Wink. J. J. VAN HILLE, Over Ascetisme, f 0.40. Zaltbommel, P. M. Wink. iilimillliimiiiiiimiHiimiiimiiii MUZIEK Josef Pembaur (Teekeningen van Joan Collette) De kunstenaar Josef Pembaur heeft dan opnieuw in Amsterdam geconcerteerd. Eerst op een' avond, waarop een groot publiek hem met veel enthousiasme huldigde, later in samen werking met het Hollandsche strijkkwartet waar hij Thuille's concert speelde en nu Zondag als solist op het abonnements-concert van het Concertgebouw-orkest waar zijne sterk typeerende persoonlijkheid en spel eene ovatie verwekte. Pembaur is een type, een dier menschen Aan den vleugel wien het alledaagsche vreemd is. Zijn op komen op het podium beweeglijk, druk met geregeld armgezwaai. Dan buigt hij elastisch, fladderend om zijn hoofd de lange zwarte haren, terwijl de oogen tintelen van humor. Dan zet hij zich op het leuninglooze stoeltje dat zijn eigendom is en dat hij overal met zich sleept en waarvan, veraf van den vleugel gezet, slechts een klein stukje hem tot zit plaats dient. Even later vliegt als in knotsgezwaai de arm in de hoogte en hij grijpt in de toetsen, nu eens ze betokkelend als in zachte streeling met imponeerende vinger vlugheid, straks ze beukend als met hevige mokerslagen. Hij beheerscht heel zijn in strument, speelt voor zichzelf met wellust en zelfs de meest onmuzikale compositie ontvangt onder zijne handen verhoogden inhoud. Zóheeft hij Zondag van de technisch ontzettend moeilijke, muzikaal vrijwel onin teressante Mazeppa-Etude van Liszt eene brillante wedergave gegeven, waarin hij het onbereikbare bereikte. Maar van meer be koring was het scherzo fis kl. t. van Chopin, waarin hij de poëzie van zijne eigene persoon lijkheid legde, terwijl Liszt's Concert a gr. t. door hem met het orkest meesterlijk gecre ëerd werd. C. J. STRÖER