5 Dec. '15. No. 2006 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND .waarna zij omstreeks 9 uur met een gevoel van verlichtingen genade huiswaarts keerde. Des nachts om n uur verzocht zij hare jongere zuster Emma om mede naar Mettlnus terug te gaan, opdat deze ook haar van den duivel zou bevrijden. Teruggekomen ?in het huis van Meltinus vonden zij dezen nog wakker en bereid aan het verzoek te voldoen; hij bracht zijn mond op dien van Emma en blies haar op den mond en in de neusgaten. De duivel kwam echter niet snel uit; er was weerstand. Toen werden Piet, de knecht, de meid en de kinderen geroepen om bij het duivelbannen te assisteeren, maar Piet kwam niet; eindelijk verscheen hij, roe pende: Ik heb met den 'rommel hier niets te maken." Hierop sloeg Mettinus hem met een blaaspijp dood; het lijk werd vervolgens nog getrapt en geslagen door Mettinus en de anderen, waarbij de kinderen huilden en riepen: Och vader, doe dat toch niet." Emma antwoordde: Piet voelt het toch niet." Allen voelden zich buitengewoon vol daan en gelukkig en zongen: gezegend zij God, de duivel is verslagen!" De dader werd eenige uren later in verzekerde bewaring gebracht: doch de overigen bleven den geheelen dag in het huis bidden en psalmen zingen, en niets kan hun de overtuiging ontnemen dat er hier een wonder had plaats gehad, en de duivel verslagen was. In de tweede plaats zij hier herinnerd aan de geschiedenis die zich bijna honderd jaar geleden in het dorpje Wïldenspuch in het kanton Zürich afspeelde. Er leefde daar, zegt het verhaal, een welgestelde boer, Johannes Peter, een man van een ordelievend en vlijtig, maar eigenzinnig en twistziek karakter. Zijn jongste dochter, Margaretha, toonde reeds in haar prille jeugd een sterken religieusen aanleg; en het feit dat zij op het Kerstfeest ter wereld was gekomen, droeg er zeker toe bij dat haar omgeving dezen aanleg allerminst tegenging. Deze Marga retha nu kwam onderden invloed van zekere Juliane von Krüdener, een dweepzieke vrouw, die als een boetpredikster omstreeks 1815 door Zwitserland rondtrok, dikwijls door scharen van duizenden geloovigen omgeven. Margaretha Peter werd nu op haar beurt het centrum van een kring van godsdienstige fanatici, bij wie zij in een reuk van bijzon dere heiligheid kwam te staan. Voortdurend had zij visioenen en luide verkondigde zij hare aanstaande hemelvaart: God zou haar in levende lijve van de aarde naar den hemel nemen, gelijk hij met Enoch en Elia gedaan had." Tot eindelijk op 13 Maart 1823 deze dweperij haar tragische ontknooping aanving. Op dien dag verzamelde Margaretha hare huisgenooten en aanhangers om zich heen en deelde hun mede dat haar in den nacht was geopenbaard dat zij allen zonder onder scheid tegen den duivel moesten strijden opdat deze Christus niet zou overwinnen. Hierop begon zij, uitroepende: Gij schelm, gij moordenaar der ziel!" met de vuist, en dan weder met een hamer, tegen den muur, op de tafel en op de stoelen te slaan. Ver volgens beval zij allen naar een kamer van débovenste verdieping van het huis te gaan, waar blokken hout, bijlen, hamers en koe voeten moesten worden bijeengebracht, en thans sloeg men met woede op het hout in. Den volgenden dag herhaalde zich dit tooneel en met zooveel ijver volbrachten de ingewijden hun werk, dat het inwendige van het sterk gebouwde huis bijna geheel verwoest werd. Hierbij riep Margaretha met krijschende stem: Sla toe, hij is een schel m, een moordenaar der ziel, verweert u tot op i uw bloed, laat uw leven voor Christus; sla toe, totdat gij bloed zweet; die zijn leven in Christus verliest zal het gewinnen, die het behouden wil, zal het verliezen." Ditzelfde werd door anderen herhaald. Vervolgens riep zij weder, dat zij den geest zag harer overleden moeder, en dat zij Jezus Christus klaar voor oogen had. Des avonds om half acht, toen allen uitgeput door het werk der verwoesting, schier in elkaar zonken, riep Margaretha op eens uit: Christus heeft overwonnen" en op haar bevel moesten allen zich op de knieën werpen, om God voor zijnen bijstand te danken. Spoedig echter begon Margaretha op hare zuster Eüsabeth los te slaan, om de geesten die in haar waren te verdrijven; tegelijkertijd beval zij de anderen om zich met de vuisten op het hoofd en op de borst te slaan, en toen baar vader dit niet met voldoende energie scheen te doen, sloeg zij zelve op hem in, terwijl zij de pijn, die hij hierdoor gevoelde, den onderwerp Heeleveldt wat begonte verslijten. Niels Gade?' riep Julie met emphase. Mies proestte weer,... Niels Gade! God diéis prachtig, heusch! en dan zingt Phie zeker uit de Peer Gynt-Suite"... .. .?En wordt tot hofzangeres op Vlietenburg benoemd!" .. . Op 'n fabelachtig honorarium !" ... Dat natuurlijk op den tweeden muziek avond, broederlijk onder de talrijke schuldeischers zal worden verdeeld... de plech tigheid zal hoogst indrukwekkend zijn en 't publiek wordt dringend verzocht, na afloop, staande 't slotkoor aan te heffen"... Julie voleindde niet, dacht even na. Nou? Welk slotkoor?" gichelde Mies. Nun set bedankt mein lieber Schwan ?"... Ben je mal... bovendien is dat geen koor"... Wat dan? Ein fester Burg ist unser Phie?" Weer schaterden ze 't allebei uit; toen zei Julie: Kind, kind wat doen we nu toch flauw! Nu zitten we al die stumpers van dorpsphilantropen voor de mal te houden en ... ik hoor er net zoo goed bij!... dat dacht je niet, hèMiezekind ?" Jij l" Ja, ik! Maar ik ga er nooit heen! ik pleng mijn subsidie op 't altaar der naastenliefde en daarmee basta! Ik weet zelfs niet eens wanneer er vergaderingen zijn" ... Overmorgen, Donderdag l ik hoorde 't juist van mevrouw Pluysgat;" zei Mies... Zoo... Nu enfin... 't laat me koud1'... Ik zou zoo'n vergadering op Vlietenburg best eens willen bijwonen! dan zie je meteen 't mooie ouwe kasteel waar anders nooit iemand uit onze kring wordt toegelaten, hè.. en 't prachtige park! daar ken ik net alleen 't dienstpad van,... als Ma onze Sien niet missen kon en ik wel eens 'n enkele keer medicijnen aan de tuinmanswoning afgaf"... Mies lachte voor zich heen, bij de herinne ring, ... 't groote hoofdhek in !... hèdan voel je je zoo voornaam... ik keek altijd even rond of er wel wandelaars waren die mij er in zagen gaan !... Maar als je 't hek binnen ben, dan moet je al heel gauw opzij af, 't anderen Adam noemde, die niet wilde ont wijken. Eindelijk maakte de overheid aan dit tooneel een einde door de deur te forceeren en de deelnemers uiteen te jagen, doch beging hierbij de fout hen alle op vrije > oeten te laten, waardoor den volgenden dag, 15 Maart 1823, het lieve leven weder kon beginnen. Aan elf bijeengeroepen aanhangers ver kondigde Margaretha nu, dat, wanneer Christus overwinnen en de Satan overwon nen worden moest, het noodzakelijk was dat er bloed moest vergoten worden. Zij zelve had zich voor vele zielen borg gesteld, voor welke zij gaarne sterven wilde. Zij beval nu de aanwezigen zich met de vuist op de borst en het hoofd te slaan, en gaf hiertoe zelve het voorbeeld. Weldra echter greep zij haren broeder aan, onder den uitroep: De satan begeert uwe ziel," en bracht hem, met een ijzeren ring, verscheidene slagen op het hoofd en de borst toe. Toen het bloed begon te stroomen, riep zij: Ziet, hoe de duivel de horens uit het hoofd van Casper te voorschijn brengen wil, ziet hoe zij reeds op de borst zichtbaar zijn." Nadat Casper was weggebracht, zeide Margaretha, dat het gebeurde nog niet genoeg was, dat men voor Christus het leven moest laten, en dat zij zichzelve gaarne wilde opofferen. Vervolgens vroeg zij den aanwezigen, of zij ook bereid waren voor de vele arme zielen te sterven? Toen allen dit toestem mend beantwoordden, wees Margaretha hare zuster Elisa^eth aan als het eerste slacht offer, die zich hierop zelve eenige slagen op het hoofd toebracht en .verlangde dat men maar onmiddellijk dood zou slaan. Margaretha sloeg haar nu met een ijzeren hamer op het hoofd, en beval daarna aan zekere Ursula Kundig het begonnen werk te volbrengen. Na eenige aarzeling ram deze een koevoet op, en beukte hiermede zoolang op de ongelukkige Elisabeth, dat zij, zonder eenig teeken van pijn te geven, den laatsten adem uitblies. Dit was echter nog niet voldoende. Alsnu sloeg Margaretha zichzelve met een ijzeren bijtel op het hoofd, en verlangde dat Ursula Kundig haar dit ook deed. Zij liet thans een bekken aanbrengen, en zeide, terwijl zij haar bloed hierin liet stroomen: dit bloed wordt tot redding aan vele zielen vergoten." Hierop volgden nog meerdere insnijdingen met een scheermes aan hoofd en hals. Ein delijk zeide de martelares dat zij zich wilde laten kruisigen en verlangde van hare vrien din Ursula dat deze haar hierin behulpzaam zou zijn, aan welk verzoek op herhaald aandringen gevolg werd gegeven. Terwijl Margaretha voortdurend uitriep: God sterke uw arm; nu worden de zielen verlost en satan overwonnen" werden haar nagels door de handen en voeten, door de ellebogen en door beide borsten geslagen. Toen de krui siging volbracht was, beval Margaretha dat men haar thans den schedel moest inslaan; Ursula beproefde haar een mes in het hoofd te steken, doch dit kromde zich om. Toen nam een der andere aanwezigen een koevoet en verbrijzelde haar den schedel, Zoo eindigde het treurspel van Wildenspuch. De autoriteiten die door een krachtiger ingrijpen het geheele bloedbad hadden kun nen voorkomen, dempten nu den put toen het kalf verdronken was. Ursula Kundig werd veroordeeld tot zestien jaar tuchthuisstraf; voor de overige deelnemers varieerden de straffen tusschen acht jaar en zes maan den, hetgeen voor den toenmaligen tijd zeker al buitengewoon humaan was. Aldus een tweetal voorbeelden die zeker welaantoonen dat het Katwijksche geval geen unicum is, maareen type vaneen psychische afwijking kan zijn geweest die zich helaas ook in onzen tijd af en toe voordoet. Gaat men verder terug dan valt het gemakkelijk tallooze andere voorbeelden aan te voeren; men denke slechts aan de middeleeuwsche kloosterschandalen. Gelijk trouwens de ge heele godsdienstwaanzin een middeleeuwsch karakter draagt. Het spreekt van zelf dat dergelijke voor vallen geen aanbeveling vormen voor de secten onder wier aanhangers zij zich af spelen. Toch ware het onbillijk ze als het tegendeel te behandelen; dat enkele zwakke zielen zich aan excessen overgeven, mag niet te gauw het spreekwoord doen toepassen dat men den boom kent aan de vruchten. Maar wel mag nog eens gewezen worden op de zware verantwoordelijkheid van de leiders der bedoelde secten: het is voikomen dienstpad" op, dat gaat alleen langs de stallen en 't koetsiershuis en de tuinmans woning, en dan ga je meteen 't oude zijhek, je weet wel dat op de Driehoek uitkomt, weer uit''... Ja ja, dat kan wel", zei Julie onver schillig, en deed 'n vage greep naar 't piquante romannetje dat, van haar beenen gegleden, ergens op den grond lag. En toen ze 't te pakken had, geeuwde ze nogmaals met ostentatie en begon te bladeren naar de plek waar ze had opgehouden te lezen... Dien Donderdagmiddag ging mevrouw Margaretha Niels uit; in haar handtaschje had ze 'n enveloppe die 'n brief bevatte n twee zifverbons van 2 gulden vijftig; de brief vertegenwoordigde haar excuses voor de achteloosheid waaraan zij zich bij 't geldwisselen had schuldig gemaakt, en de twee zilverbons vertegenwoordigden de subsidie, de ramp-za-lige subsidie. Ze wist zelf niet wat haar 't meest hoofdbreken had gekost, de brief of de subsidie... Oom Koos, op Laren was de reddende engel geweest; die wou haar vier jonge kalkoenen cadeau doen; wat zijn ze waard, had ze hem quasi schertsend gevraagd; nou ... tien pop" had-ie gezegd ; en zij ... gut, ze wist zelf niet waar ze zoo maar in eens de durf vandaan gehaald had, ze had gezeid:... Weet je wat Koos, hou jij de kalkoenen, en geef me liever de tien pop.... afijn, toen was ze toch'n beetje zenuwachtig geworden, ze had wel kunnen gaan huilen, 't was toch eigenlijk haast bedelen... afijn hij had ze d'r toegestopt. Nu wandelde ze rustig den weg op naar Vlietenburg... totdat Hanna Pluysgat haar inhaalde... Zoo ? Je gaat zeker naar de van Ellickhoven s..." Mevrouw Niels keek schuw verbaasd, gut-och-gut... hoe wist die nu weer van dat geld brengen ... je kon toch geen vinger in de asch steken, of iedereen bemoeide er zich mee.... . begrijpelijk dat de Appelternsche zaak voor den Appelternschen predikant, die de daders onder zijn beste gemeenteleden had gerekend, zeer onaangenaam was. Had hij door een andere opvatting zijner taak het gebeurde wellicht niet kunnen voorkomen? Mr. K. JANSMA MEDI >MEK Dagelijksche moeieüjkheden in de praktijk Het is dikwijls merkwaardig de houding van den leek tegenover de geneeskundige wetenschap en hare dragers te kennen, wan neer hij objectief, en wanneer hij subjectief tegenover hen staat. Zoolang niet zijne belangen onmiddellijk erbij betrokken zijn, heeft hij buitengewonen eerbeid voor wat de geneeskunst tot stand bracht en vermag, en vergeeft hij haar, dat ze nog niet alles weet, en nog niet in staat is, overal en on der alle omstandigheden genezing te bren gen. Maar, zoodra hij zelf of zijn naaste omgeving door ziekte wordt aangetast, wordt hij meer eischend, en vordert niet alleen een spoedige herkenning van de aandoening, maar ook een ondubbelzinnig antwoord op de vraag naar den duur enden?natuurlijk gunstigen afloop ervan. Psychologisch is dat gemakkelijk te billijken: buurmans leed schrijnt minder dan het eigene, en bij anderer tegenspoed kan men zich gemakke lijker den om vang van het menschelijk kennen en kunnen juist voorstellen, dan wanneer men zelf zich van dat kennen en kunnen afhankelijk gevoelt. Dan gaat men bovenmenschelijke eischen stellen, en, zoo daar aan niet voldaan kan worden, zegt men eenvoudig zijn vertrouwen op in de weten schap en in hen die haar beoefenen. Ook dat is gemakkelijk te begrijpen, omdat geen enkele leek ook maar de geringste voorstel ling heeft van de moeilijkheden, waarmede de medicus dagelijks heeft te kampen. Aan het begrip gezond zijn" moeten we de beteekents hechten, dat alle organen, waaruit het lichaam is samengesteld, gaaf en ongeschonden zijn, dat alle weefsels, waaruit de organen zijn opgebouwd, in ge lijke conditie verkeeren, en dat alle verrich tingen van de organen volmaakt verloopen. Wanneer er stoornis optreedt in de normale verrichtingen van een of meer organen, is het organisme ziek. En nu is het merk waardige, dat, wanneer een der organen in gebreke blijft, zijn normale functie te ver richten, het geheele organisme daarvan den Ja, natuurlijk" zei ze, moe, maar hoe weet jij dat?" Wel, er is toch vergadering vandaag van 't Vluchtelingen-Comite'! Je hebt 't me zelf gezegd... die dag van 't geld wisselen!... Donderdag... zei je" ... Och ja... ja... ik wist niet meer dat ik je dat gezegd had"... Nu, enfin, ik leg er 'n stapje op,'' zei Hanna Pluysgat, misschien kom ik straks ook nog, als ik tijd heb; maar ik ga haast nooit, dat weten de freules... A propos... zeg maar niet dat ik nog van plan ben te komen... dat is zoo bindend zie-je!... Nou, dag, dag." Ze wenkte bepaald minzaam, liep toen haastig door... Rustig wandelde mevrouw Niels verder; 't was mooi weer, ze genoot werkelijk alleen al van de wandeling; maar als ze er om dacht, dan bezwaarde haar 't doel er van. 't Aanschellen, 't binnen gelaten worden, 't drukkende vooruitzicht van die haar gansch onbekende, voorname omgeving,... 't deed haar hart van nijpende zenuwachtigheid, fel kloppen... Maar ze sprak zichzelf moed in,... /.e kon die brief immers best aan de deur af geven, en in zichzelf repeteerde ze, met zacht bewegende lippen, zófel doorleefde ze al 't komende gebeuren: Wilt u deze brief dadelijk aan freule Kathelijne geven?"... of... Dag mevrouw Niels! zeker k op weg naar Vlietenburg; wat ik zeggen wou,... ik kom u vanavond eens lijmen hoor! ik ga niet heen voor u op mijn donatrice-lijst staat, voor een dikke duit!"... Mevrouw Niels schrok geweldig, en keek sprakeloos naar Agaat Heeleveldt. Ja, ja, dat dacht u niet hè? Maar u komt niet goedkoop van me af hoor! Zpo'n stille in den lande die in 't verborgen weldoet"... Wat in 't verborgen ?" vroeg mevrouw Niels. Agaat Heeleveldt liep vlug door, wuifde lachend, keek nog eens om... Misschien kom ik straks nog op de vergadering"... Mevrouw Niels'verstand stond erbij stil; wat zeurde ze toch allemaal over een verTBADB UABJt Le Cognac Martell est garanti comme tant Ie produit naturel des vins récoltés et distillés dans la région de COGNAC. Agents: KOOPMANS en BRUINIER, AMSTERDAM. terugslag ondervindt, het geheele lichaam ziek is. Met andere woorden: in elk geval van ziekte zijn alle verrichtingen van het organisme anders geworden, terwijl boven dien in het oorspronkelijk-aangetaste orgaan bijzondere veranderingen zijn opgetreden. Hieruit volgt, dat we de ziekteverschijn selen hebben te beschouwen als algemeene en bijzondere; de algemeene wijzen op een stoornis in het bedrijf, de bij?ondere geven aan, waar de stoornis gezeteld is, dikwijls ook, van welken aard zij is. Koorts is een algemeen ziekteverschijnsel, dat we bijv. nooit missen bij longontsteking, bij buiktyphusenbij den malaria-aanval (bloedziekte). Nu zou voor den medicus de herkenning van ziekten niet moeielijk zijn, wanneer elke bepaalde afwijking gepaard ging met bepaalde algemeene en bijzondere verschijn selen; dan zou hij, zooals de botanicus zijn planten, alle ziekten naar een vast schema kunnen determineeren, en aan eiken patiënt diens etiket geven. Zoo eenvoudig gaat het in de praktijk echter niet: dikwijls, en vooral in het begin eener ziekte, treden de ver schijnselen van algemeen ziekzijn sterk op den voorgrond, en zijn de plaatselijke ver schijnselen nog niet waarneembaar, zoodat de pogingen tot herkenning falen. Nog veel ingewikkelder worden de moeielijkheden van herkenning, omdat volstrekt niet alle organismen op dezelfde wijze ant woorden op den ziekmakenden prikkel. Te dien opzichte nemen we allerlei variaties waar, die wellicht voor een klein gedeelte ook van dezen prikkel, maar in hoofdzaak toch van de bijzondere eigenschappen van het ziekgemaakte organisme afhankelijk zijn. Die bijzondere eigenschappen tezamen vor men het gestel" van den patiënt, en welk een belangrijke factor dat is voor het ver loop van een ziekte, blijkt duidelijk bij long ontsteking, die een oorspronkelijk-gezond individu in den regel goed doorstaat, terwijl een dronkaard en een grijsaard haar zelden overleven. De herkenning eener ziekte geschiedt op grond van ervaring; van ervaring niet alleen van den behandelenden medicus, maar veel meer van hen, die vór hem werkten. Vroe gere onderzoekers hebben nauwkeurig alle verschijnselen van ziekten waargenomen en genoteerd, bij deze verschijnselen gevoegd de resultaten van lijkopeningen, en op grond van al zulke gegevens besluiten getrokken over den samenhang van bepaalde ziekte verschijnselen met bepaalde veranderingen in organen. Juist de lijkopeningen en het stelselmatig in later jaren ook mikroskopisch onderzoek der organen is van buitengewone beteekenis geweest over de herkenningsleer der ziekten. In de eerste plaats heeft men met behulp van zulke gegevens typische ziektebeelden" kunnen construeeren; daarna heeft men ge tracht: ook de afwijkingen van het typische verloop der ziekten te verklaren, en in die richting velerlei wetenswaardigs vastgesteld. En met alle die gegevens heeft de medicus eiken dag rekening te houden bij de eerste het beste geval dat hij ontmoet. Eerst moet hij nauwkeurig alle algemeene verschijnselen van ziekzijn verzamelen, daarna zoeken naar de wellicht aanwezige plaatselijke verschijn selen, en dan zich afvragen, of de gevonden orgaanafwijking alle andere verschijnselen afdoende verklaart. Eerst wanneer dat het geval is, kan hij zijn diagnose stellen" en een voorspelling maken over het verloop en den afloop der ziekte. iiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiii'iiiiiiiiiiiiit gadering!... Ze wist niets van 'n vergadering af!.. Ze ging d'r subsidie brengen, dat was alles!... Ja, gunst, toen, bij Hanna had ze gewoon maar wat opgenoemd, iets wat niet bestond,... 'n toevallige datum... nu ja... en dat was nou vandaag... Donder dag. .. Op eens tikkelde haar harteklop feller, zenuwachtiger dan hij tot nog toe gedaan had,... tjee, tjee, wat 'n ongelukkige samen loop zou dat nu toch zijn! Als er nu eens werkelijk vergadering was! Maar ze had geen convocatie gekregen... Afijn, dat kon 'm zitten in d'r nog onbetaalde subsidie... Als er dus toevallig nu eens wél vergade ring was, en ze zaten daar allemaal... god, god ... had ze nu ook kunnen denken dat ze allemaal, al-lè-maal lid waren! En zij, Margreet Niels die 't voor een immense eer had gehouden,.. en 'n soort van uitver korenheid, om lid te zijn! en... en krom had gelegen en... en haast gebédeld om 't geld er voor bij elkaar te krijgen ... En als ze daar dan allemaal bij mekaar waren, en haar brief met de excuses, n 't geld er in, werd voorgelezen... of... als ze zelf bleef, en de brief gaf, en dat onge lukkige wisselen kwam dan weer ter sprake . och-got-och-got. Slank, sierlijk en overmoedig als altijd, kwam Julie Melsert op haar toe... Wat 'n verrukkelijke middag om te wandelen! Ik loop zoo ver met u mee, ja? Waar is Phie? thuis? dom kind! kousen stoppen? of Jans helpen? Phie wordt nog eens 't toonbeeld van 'n onvervalschte Hollandsche huisslpof' en dan noemen ze dat Hollandsche degelijk heid!" ze lachte uitdagend, keek mevrouw Niels tersluiks onderzoekend aan. Phie kon niet mee", zei mevrouw Niels effen. Nu? zei ik 't niet? Arme Phie... als t niet zoo goddelijk was, buiten, dan ging ik haar helpen ... arme kleine Asschepoetster" Beste Julie" zei mevrouw Niels, nog iets effener, Phie is eenvoudig niet mee omdat ik ... vergadering heb ... op-pe Vlieten burg" ... Ziezoo, dacht ze, dat is nu eens BOUWT TE NDNSPEET. Mooie boschri]keterrelnen.Spoor,Tram, Electrisch licht, Telephoon. Inlichtingen MIJ. .DE VELUWE", Nunspeet. TAMINIAÜ'S ? JAM - American ?? Eau de Cologne wordt het MEEST gevraagde Merk. Imp.: JEAN MULDER, Sloterdijk. VRAAGT Maar... volstrekt niet alle ziekten ;verloopen met zoo duidelijke symptomen, dat het mogelijk is, zich uit de combinatie der algemeene en plaatselijke verschijnselen eenige voorstelling te vormen omtrent haren aard. Voor tallooze klachten van onze pa tiënten ziekteverschijnselen dus ont breekt ons elk objectief houvast, en dan vooral treden de menschenkennis en ervaring van den medicus op den voorgrond; dan heeft hij door allerlei vragen en gesprekken zich een voorstelling te vormen ook van wat er omgaat in het gemoed van zijn patiënt, en menigmaal blijkt, dat al de klachten van lichamelijken aard berusten op een stoornis in het zenuw-, in het zieleleven. Een ver lamming bijvoorbeeld kan het gevolg zijn van een ziekte der spieren, ze is meestal het gevolg van een ziekte der zenuwbanen of van het ruggemerg, doch het onvermogen tot staan en loopen kan ook optreden als zuiver nerveus, als psychisch, verschijnsel bij volkomen gezonde spieren, zenuwbanen en ruggemerg. Weer andere ziekten,, wier verloop vrij goed bekend is, vertoonen niet alle ver schijnselen, waaruit haar beeld was opge bouwd geworden; herhaaldelijk komt het voor, dat, door nog onbekende oorzaken, typische verschijnselen afwezig of onher kenbaar blijven, en dan wordt de eisch ge steld, dat men toch een inzicht hebbe in den aard der ziekte. Wanneer een longont steking zoo diep zit, dat men de plaatselijke afwijkingen die er zeker zijn niet kan ontdekken, dan moet op grond van allerlei andere verschijnselen toch worden gecon cludeerd tot het bestaan dier ziekte. De ervaring heeft geleerd, dat ook de volgroeidheid van het organisme van invloed is op het verloop van ziekten, m. a. w., dat op kinderlijken leeftijd afwijkingen van het verloop-op-volwassen-leeftijd zich regel matig voordoen. Braken bij het begin der ziekte komt bij kinderen veel vaker dan bij volwassenen voor, en is tot pp zekere hoogte karakteristiek voor sommige ziekten bij kinderen. En juist, omdat kinderen zoo licht en zoo hardnekkig kunnen braken, ook bij geringe afwijkingen, is het dikwerf zoo moeielijk, den waren aard van dat braken te onderkennen... De medicus in de praktijk weet niet beter, of hij heeft altijd te maken met moeielijkheden als ik boven aanduidde. Het publiek heeft zich waarschijnlijk nooit eenige voor stelling gemaakt van de bezwaren, waarmee de arts ook in schijnbaar eenvoudige ge vallen te kampen heeft. Daarom meen ik goed te doen door hierop eens de aandacht te vestigen. AESCULAAl' lekker 'n dooddoener op die huis-slooverigheid... Hemel!" zei Julie quasi verbaasd, u gaat toch niet naar die duffe, verstarde liefdadigheidscomedie!... ik zet er nooit'n voet! De huisknecht kan mijn geld komen halen, maar mijn tijd er aan geven ... pas si béte'. Och, 't is toch wel aardig... enne... die dames doen toch heusch veel... en dan vind ik 't toch wel 'n eer om daar aan mee te helpen," trachtte mevrouw Niels haar idool van voorname uitverkorenheid hoog te houden. Julie lachte; Meent u dat nu heusch? Nu, ik geloof 't niet... ik geloof alleen dat ze ... enün... dat ze ... de minder aristo cratische dames er bij noodig hebben om... de vervelende besognes waar te nemen ... de kastanjes uit 't vuur te halen... en daar pas ik feestelijk voor! Maar kijk! daar zijn wij er al!" Schuw keek mevrouw Niels naar de groote oprij,... de lange beukenlaan... Wat 'n eind! hemel wat 'n eind, van de weg af naar 'thooge stille gevaarte dat 't huis Vlietenburg was! Verbeeld je dat je daar loopt, en dat ze al dien tijd voor 't een of andere raam naar je kunnen kijken ... gotoch-got neen ... nog even uitstellen ... ze voelde d'r handen klam en koud,... wist dat ze nii geen moed zou hebben om onder 't gekijk der ongeziene oogen achter 'n raam, die lange afstand af te leggen... Aan den overkant van den weg, wat schuin verderop lag 'n kleine boerenwoning; die leverde haar boter en kaas en eieren, sinds jaar en dag,... kon nu uitkomst geven... Adieu" zei ze tegen Julie, ik heb nog 'n boodschap te doen bij boer Entink,... na de vergadering straks is 't misschien wat laat"... (Wordt vervolgd)