12 Dec. '15. No. 2007 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Qaliclë is de ellende eer toegenomen dan verminderd, nu de strenge Oosteuropeesche winter de slecht-behuisde, slecht-gekleede, door-en-door verarmde bevolking komt overvallen. Gelukkig is de organisatie der levensmiddelen-distributie en der philanthropie voortreffelijk ingericht. De Poolsche en joodsche comité's in Rusland, het burgercomitéder stad Warschau (een reusach tige organisatie met een dertigtal secties), de Posensche en Krakausche comité's doen wat ze kunnen, daarbij steun ondervindend van de heele wereld; zoo bracht alleen Nieuw-Zuid-Wales 25.000 pond sterling bijeen, groote sommen komen uit Zuid- en Noord-Amerika enz. Gelijk bekend, bestaat hier te lande een Nederlandsch comitévoor philanthropischen steun aan Polen. De ondervoorzitter, prof. dr. N. van Wijk, over tuigde zich dezen zomer ter plaatse, hoe goed het geld in Polen besteed wordt en ihoe onbeschrijflijk er de ellende is, verge leken met al wat we hier onder oogen heb ben gekregen. Het is daarom, dat wij gaarne de aandacht vestigen op het Amsterdamsche subcomitévan genoemd Nederlandsch comité, bestaande uit de volgende dames en heeren: mr. B. E. Asscher, mevr. De Bussy-Kruysse, mej. M. Bonnike, ds. K. Fernhout, mej. D. Kohnstamm, ds. dr. A. K. Kuiper, mr. D. E. Lioni, mevr. de Marez Oyens-Reynvaan, mej. R. Manus, ds. L. C. Schuller tot Peursum, mevr. Strater-van Ogtrop; penningmeester is de heer F. Th. Everard, Singel 397. Aan gezien slechts een klein deel van Amster dams bevolking door circulaires kan wor den bereikt, bevelen wij met te meer aan drang het Amsterdamsen comitéaan in de belangstelling en offervaardigheid van alle burgers. INDUSTRIE Een punt dat door den oorlog met grooter klaarheid op den voorgrond is getreden, dat is de verspreiding van de verschillende takken van industrie over Europa en de ongemakken die tijdens den oorlogstoestand de verschillende landen ondervinden van het gemis aan artikelen, die uitsluitend uit het buitenland werden betrokken. Daaraan verbonden is als min of meer van zelf sprekend een streven merkbaar ge worden om wat tot dusver werd geïmpor teerd, zelf te gaan fabriceeren, en hoewel ons land niet de grootste overlast heeft van de stremming in de circulatie van de pro ducten der industrie, zijn ook hier stemmen over dit punt opgegaan. Het komt mij voor dat de kern van het vraagstuk door sommige enthousiasten niet is gezien. Een zeker continuiteitsgevoel dwingt ons tot het waarnemen van analogie tusschen de staten en staatjes van Europa en een groep van evenveel individuen, een neder zetting, een familie als men wil, en wel een familie waarvan de leden elk een bizondere plaats innemen die hen voor bepaalde iunctiën het geschikst maakt. Zooals in een huisgezin de een aanleg heeft ?voor den handel, de ander voor de studie, een derde voor een ambacht, zoo kan niet worden ontkend dat verschillende staten, zoowel door natuurlijke ligging als door hulp bronnen, in de bevolking iets kenmerkends zijn gaan vertoonen. Nu leert de welbeproefde wet van de samenhang tusschen maximum productie en verdeeling van arbeid dat een familie of nederzetting van bijvoorbeeld 20 personen als vanzelf door verdeeling van arbeid, door specialiseering, zal geraken tot de gunstigste levensconditiën, zooals zelfs in de dieren wereld hier en daar voorkomt, en de ver leiding is sterk om het begrip familie uit te breiden tot dat van statenbond. Daarbij behoeft men nog niet te denken aan een bond bestuurd door een raad, met regle menten enz., maar slechts Europa als statenverzameling te beschouwen als eene familie die zich nog aan 't organiseeren is, uit welke organisatie logischerwijze, bijna als gevolg van een natuurwet, moet voort vloeien : kracht, vrede en eenheid door ver deeling van arbeid. «n MEVROUW NIELS' TRIOMF DOOR MINCA VERSTER-BOSCH REITZ IV (Slot) Ze had haar boodschap gezegd, een vage boodschap die evengoed ongezegd had kunnen blijven; een boodschap over eieren die ze misschien van de week noodig zou kunnen hebben, maar misschien ook niet. En over de boter die ze meende dat geler was dan anders, en ook anders van smaak; of er met zulk warm weer al gauw kans zou zijn op grasboter; even maar zag Margreet Niels als in tergend visioen haar kluitjes Vitello die nooit geel, minder geel, of geler waren, en evenmin vsrschil toonden in hooi- of in grastijd... Ja, ja... en... hoe of 't met de kaas stond ? Afijn... Toen had ze op eens 't vezelen gansch vergeten, was stil voor zich heen, naar buiten blijven kijken, ver de potbloemen binnen, en de geschoren haagdporn-pauw buiten, naar den verzanden zijweg vlak tegenover haar, die de Driehoek heette, waar geen wandelaar ooit kwam, en waar kittig nu, en heel vlug, mevrouw Johanna Pluysgat liep... liep... liep, en in 't oude zijhek van Vlietenburg verdween. Blieft mevrouw soms 'n lekker belegen stuk ? Jaapie kan 't best nog brengen van daag" ... Is-ie niet korstlg ?" vroeg mevrouw Niels zonder haar blikken van 't Vlietenburgsche diensthek af te wenden, en 'taan moeder Entink's intellect overlatend om te beoordeelen of zij de kaas of Jaapie bedoelde. Korstig ? Wil ik eens 'n stuk halen, dat mevrouw 'teerst zien kan, of wil mevrouw effles mee in de kaaskamer?" Mevrouw gaf de voorkeur aan 'teerste, verloor intusschen 't zijhek aan den Driehoek, niet uit 't oog... Als mevrouw tijd heb om 'n oogenblikkie te blijven en 'n koppie thee te drinken? Want waar zou de discontinuïteit zijn aan te wijzen in de overgang van familie op statenbond, waar toch onbetwistbaar elk rijk of staatje iets karakteristieks ver toont t. o. z. van de geschiktheid voor be paalden arbeid, zoo goed als een individu? Wanneer wij den toestand in Europa vór den oorlog aldus bezien dan kan het speci aliseeren van de verschillende staten in bepaalde richting, waarbij ik bijvoorbeeld denk aan Duitschlands aniline industrie en die der Kurzwahren in Ludenscheid, aan Rotterdam's transitohandel, enz., moeilijk anders beschouwd worden dan als gunstige punten in de evolutie van Europa met als einddoel een statenbond langs natuurlijken weg ge vormd, want wat te dien aanzien wordt ontworpen op min of meer diplomatieken basis is minderwaardig. Het verschil is kenmerkend. Een statenbond met een bestuur, met een reglement langs diplomatieken weg ver kregen is als een huisgezin met kibbelende kinderen die steeds door weer aan de leiding trachten te ontkomen en ieder huns weegs gaan. De vredesbeweging heeft het bewezen, en van de nieuw gevormde anti oorlogsraad zal het voortbestaan afhangen van de in zichten in het economisch leven en van niets anders, en de daaruit te putten practisch bruikbare lessen. Men moge in de kringen die zich voor de vredesidee hebben warm gemaakt ver beelden dat het ethisch beginsel toch een maal zal zegevieren en zich voor de desil lusie nu ondervonden, troosten met hoop op beteren toekomst, men mag echter deze idealen die zoo oud zijn als het menschdom zelf en in de christenillusie reeds zoo klaar en helder mogelijk waren geformuleerd, niet meer zoeken dan het woord ideaal toelaat, de grens tusschen de geleidelijke ontwikke ling van de werkelijkheid die als aan onbe kende natuurwetten gebonden schijnt, en iets dat men zoo gaarne zou bevatten om die evolutie plots te kunnen beïnvloeden ten gunste van het ideaal, waarnaar men grijpt zonder kans om uit de werkelijkheid zich te ontworstelen Een meer practische vredesidee is echter gebaseerd op de rolverdeeling der staten in de economische ontwikkeling van het geheel, zooals het streven naar vrede in een land is gegrondvest op eene analoge rol verdeeling onder de burgers, de samenstel lende bestanddeelen van den staat. Uit dat oogpunt bezien is aanmoediging tot industrieele expansie niet zonder bedenkens, te meer wanneer wij de stimulans daartoe in werking zien treden op het oogen blik dat abnormale toestanden de aandacht vestigen op een rolverdeeling die nimmer in 't oog sprong doch nu aan velen duidelijk wordt. Scherp omlijnd komt dus de kwestie neer op de beschouwing van het vraagstuk of in een bepaalden staat de afwezigheid van productie van een bepaald artikel, stimulans mag zijn om dat artikel te gaan fabriceeren. Om den vollen omvang van dit punt te beseffen, met de mogelijkheid voor oogen om langs den natuurlijken weg te geraken tot een statenbond waarin door rolverdeeling vrede heerscht, dienen wij ons een bepaald geval voor oogen te stellen, bijvoorbeeld het geval dat wij aan Duitschland een ernstige con currentie gingen aandoen in de vorm eener aniline industrie, terwijl omgekeerd op eenigerlei wijze Duitschland Rotterdam als haven trachtte te fnuiken. Want, niet waar, het geval van concurentie op een enkel klein terrein is onvermijdelijk oorsprong van zich uitbreidenden strijd. Men heeft dat wel eens de vreedzame strijd der volkeren genoemd, maar zeer ten onrechte, het systeem van invoerrechten is er het bewijs van, het systeem dat onmisbaar is om feitelijk mislukte of voor een bepaalden staat niet door de natuur aangewezen arbeids wijzen en productiewijzen in stand.te houden. De strijd der naties op handelsgebied kan een vreedzame worden, kan zich ontwikkelen in de richting van een gezond familieleven, door economische organisatie, doch daartoe behoort allerminst een streven om binnen Ze is zógezet"... opperde weifelend de gulle boerin. Mevrouw had den tijd ... haar oogen lieten niet af van den Driehoek... ging daar niet eveneens Agaat Heeleveldt, snel, schuw,alsof ze op verboden paden liep... ja, ja, mevrouw had den tijd, voor kopjes thee, voor alles,... als ze tenminste de Driehoek er maar bij in 't oog kon blijven houden. En ze dren telde wat dichter naar 't raam in den hoek, heel in de schuinte was daar't groote hoofd hek van Vlietenburg te zien... Toen knikte ze vriendelijk, nam graag 't aanbod aan. En terwijl dieper in de boerenwoning 't geroep klonk van moeder Entink aan Bartje om de thee te zetten, de deur van de kaas kamer dichtsloeg, en de baas snauwde van wege de tocht die de jongens met de open deeldeuren maakten als ze toch wisten dat er 'n kalf van dien nacht in 't stroo lag... terwijl Marytje tersluiks, op kousevoetjes naar binnen glipte om 'n mooi theekoppie uit 't kabinet te lichten, en twee nog heel kleine Entinkjes ergens vlakbij, onbedaarlijk begonnen te huil-bulderen, omdat ze geen oudbakken koekje uit 't mooie Zondagsche trommeltje kregen dat moeder toch voorden dag haalde... stond mevrouw Niels onbe wegelijk en gansch aandacht, en zag... zag dat Johanna Pluysgat langzaam en voornaam rustig 't Vlietenburgsche hoofdhek kwam uitwandelen, eerst even staan bleef, nog binnen 't hek, quasi gedachtenvol den weg optuurde, toen overstak naar,... lieve, lieve hemel, naar den voortuin van moeder Entink, waar stoelen stonden, en tafeltjes, en dikwijls dames 'n glas melk kwamen drinken. Daar ging ze zitten, bleef ze zitten ... Achter zich hoorde Margreet Niels wat de kamer in komen, werd de thee gebracht, of de kaas... Ze keerde zich niet om, keek, keek alleen maar heel star nu... eerst ver baasd, met 'n opkomend uitbundigheidje van triomfantelijk plezier... Want, in de beukenlaan, dicht bij 't hoofdhek kwam nu Agaat Heeleveldt langzaam aan drentelen, keek links en rechts de weg langs, stapte eveneens naar den overkant en de Entinksche voortuin in... Margreet Niels begreep. Ze keerde zich om, zag vrouw Entink met den homp kaas, en 't kopje thee... ja ja, diékaas was best... puik!" ze lachte haast overmoedig, vergat zelfs naar den prijs en naar 't gewicht te informeeren, en dat overH E. IN R l , . j [BEUGEL ^^^^^^^^^^^^?^^^^^^^| ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ COIFFEUR DE DAMES 49RtGULlER5GRACHT (GE5LOTEN HUIS) AMSTERDAM ff HENIMÉTEINTURE GEGARANDEERD ONSCHADELIJK \ NATUURLIJKE KLEUREN eigen grenzen te willen voorzien in de ge compliceerde behoeften die niet binnen die grenzen tot ontwikkeling zijn gekomen doch ontstaan zijn als uitvloeisel van het hooren tot een grooter geheel. Uit den aard der zaak is een dergelijk streven om in eigen behoefte te voorzien onlogisch en tegennatuurlijk, het brengt on vermijdelijk een sluiting der grenzen mede, en verscherpt de verstandhouding met eiken nabuur, want in extenso doorgevoerd leidt een dusdadig systeem tot het tegendeel van wat door verdeeling van arbeid wordt be reikt, en wat door dat natuurlijk systeem wordt beoogd. Het is uit den aard der zaak niet mogelijk om al de categoriën van industrie te noemen welker exploitatie met gunstig gevolg bin nen de landsgrenzen kan worden onderno men als rustende op natuurlijken grondslag, maar wel degelijk zijn enkele groote lijnen aan te geven die men in 't hoog hebbe te houden ten einde met koel hoofd tegen de enthousiasten te kunnen staan die de oorlog en wat deze aan 't licht heeft gebracht op het terrein der economische verhoudingen, aangrijpen om onberaden expansie van inlandsche industrie aan te moedigen. Die groote lijnen zijn: 1. Ons koloniaal bezit, leverantie dus van grondstoffen. 2. Onze, handel, de bemiddeling dus, de organisatie, van inkoop en verkoop in Eukwam haar nooit... En 't kopje thee ... gut, gut, wat was dat nog warm .. zou nog wel 'n kwartier duren eer ze 't drinken kon... maar 't was toch heerlijk !" ... en ze lachte weer, uitgelaten als 'n kind aan wie een onverwachte verrassing werd toegestopt. Of mevrouw 't heèle stuk wou houden," informeerde moeder Entink met schuw ont zag ; ze was van haar klant geen buiten sporigheden gewoon. Maar Margreet Niels' blikken en gedachten waren weer gansch vastgezpgen aan 't taf eitje in den voortuin, 't tafeltje mét Hanna Pluysgat en Agaat Heeleveldt... O, ze had begrepen, ze wist nu dat die twee 'n rol hadden gespeeld, 'n rol terwille van hun wangunst op elkaar's ver meende voornaamheid." Ze had gezien n begrepen, heel de arglis tige opzet van hun gefingeerd lidmaatschap, hun quasi vergadering-bezoek! de geniepige truc van 't jachterig binnenglippen door 't nooit gebruikte, afgelegen, vervallen diensthek, om breeduit, statig langzaam, ten aanschouwe van hoe meer voorbijgangers hoe liever, de feudale hoofdtoegang te kunnen uitwandelen! En nu, nu zaten ze nog te contróleeren wie nog meer de vergadering bezocht! 't Is anders 'n heel brok," waarschuwde schuchter, de boerin, 't zal wel om en de bij de vijf pond zijn"... Ja... ja, zeker... dat kan wel," was 't vage weerwoord van Margreet Niels,... O, ze had ze in d'r macht... ze wist nu!... als ze wou... als ze wou, dan kon ze voor al 't geniepig geplaag nu wraak nemen... Enne... dat kost dan zestig centen 't pondMevrouw weet zeker wel dat-ie opgesla gen is"... Mevrouw luisterde, noch antwoordde. Langs den weg kwam Julie Melsert aandrentelen, keek, stak over, kwam verrast naar 't Pluysgat-Heeleveldt-tafeltje. O, kon ze toch maar verstaan wat die drie elkaar wel alle maal wijsmaakten! Want nu geloofde ze evenmin meer aan 't lidmaatschap van Julie... 't Was allemaal bluf en aanstellerij!... en zij-zelf bleef de eenige uitverkorene... en Phie l.. o, Phie's toekomst, goeie lieve Phie... Haastig greep ze 't kopje thee, dronk 't in een paar teugen leeg; ze moest weg, nu dadelijk, nu diédaar buiten nog alle drie bij elkaar waren. Zenuwachtig zette ze 't leege kopje op de oudbakken koek die naar 't schptelmidden was gegleden, reikte 't moeder Entink over, die er naar keek... Nee, ze had Keizershof BIBY-MTIKELEII Prima afwerking, Soliede kwaliteiten, BOUWT TE HUHSPEET. Mooie boschrfjke terreinen. Spoor.Tram, Electrisch licht, Telephoon. Inlichtingen Mij. .DE VELUWE", Nunspeet. TAMINIAÜ'S - JAM - American ?? Eau de Cologne wordt het MEEST gevraagde Merk. Imp.: JEAN MULDER, Sloterdijk. ropa waarvoor Rotterdam en Amsterdam zich steeds meer specialiseeren en waarvoor steeds grooter kapitaal wordt geëischt. 3. Takken van nijverheid die reeds zijn ingeburgerd en voor uitbreiding vatbaar zijn. Wat geëischt wordt om deze.levensaderen behoorlijk te voeden door kapitaalverschaf fing en opleiding van arbeidskrachten dient voor te gaan bij de somtijds verlokkende perspectieven die door abnormale omstan digheden van tijdelijken aard geopend worden, en als vermoedelijke bronnen van welvaart in conrurrentie met in het buiten land bestaande, en aldaar reeds ingeburgerde takken van nijverheid worden voorgespiegeld. Zoo ooit, dan diene men te wachten, tot lang na den oorlog te wachten, met het oprichten van ondernemingen die niet kunnen worden beschouwd te dienen tot versterking Illtlllllllllllllll geen tijd meer... Was ook bang voor kiespijn... Nou, dan 'n andermaal, kiespijn was toch maar 'n naar ding!... 'n stukkie blaadje van 'n moederplant in je kies douwen, dat wou nog wel'res helpen... enne... Mevrouw wist dus van de kaas ... enne... Jaapie moest 'm dan maar brengen?" Er had eerbied geklonken in moeder Entink's stem; sjonge, sjonge, dat had ze nog nooit van d'r leven, van mevrouw Niels beleefd! Vijf pond kaas van zestig centen... dat maakte drie gulden... en 't brok was niet eens voluit vijf pond... afijn, zoo precies kan je 't ook niet af mikken .. Ja ... zeker... ja, adieu ... en bedankt voor 't kopje thee"... Margreet Niels ging, de kamer uit, 't bak huis door, 't mulle boerenerf over, dat vol lag met donspluis van kippen die ruiden, en mestval van 'n langs gereden wagen, maar haar triomf-weg was... de weg naar haar komende, haar nabije glorie... Ze ging den voortuin door, in de richting van hét tafeltje, met, als peinzend, de oogen naar den grond; toen, vlak bij, keek ze op, gunst, zitten jelui hier allemaal! wat ge zellig!"... Openlucht-meeting!" lachte Juli Melsert, komt u er ook bij ?" Ze stond al op, greep voorkomend een stoel, toen, sarcastisch: O, nee, u moet immers vergaderen, u zal nog te laat komen !" Ja, je mag wel voortmaken; 't is niet erg beleefd om zoo laat te komen!" zei Hanna Pluysgat, haar onderzoekend aankijkend. Weifelend bleef Margreet Niels staan ;... ze moesten in 't idee blijven dat ze haar in 't nauw brachten; zooveel te grooter was dan straks haar triomf; en jelui dan", vroeg ze, jelui hoort er dan toch immers ook te zijn. Agaat Heeleveldt's felle oogen rolden van de een naar de ander... hoe zou 't afloopen, hoe zou 't afloopen... Maar mevrouw Pluys gat was voor geen klein geruchte vervaard: Ik voor mij heb even acte de présence gegeven... 't was er mij te vol en te be nauwd, phuf!"... Ik vond 't er ook vreèselijk druk hè... verschrikkelijk!" beaamde toen Agaat ge affecteerd klagelijk. Dus... u ziet 't," hield Julie lacherig vol, u bent de eenige die nog uw plicht moet doen!... We zullen u met eerbiedig ontzag na-oogen!" Neg bleef Margreet Niels weifelend staan, zag ze de felle oogen vol leedvermaak, vol VRAAGT TANOMIOOCL&rt van de voornaamste levensaderen van ons land, en waarvan de twee eerstgenoemden ongetwijfeld de meeste aandacht verdienen. Aldus werkende zal men de concurentie door het buitenland onze reeds bestaande bronnen van welvaaart aangedaan bemoei lijken en den nabuur niet benadeelen; de natuurlijke en eenige weg om te geraken tot een statenbond zonder strijd. Gebruik maken van de abnormale om standigheden om takken van industrie te scheppen die mogelijk spoedig de onhoud bare concurrentie der ceeds bestaande buitenlandsche zouden hebben te gemoet te zien zoodra het economisch stelsel weer normaal is geworden, moet als van onnatuurlijken oorsprong tot groote deceptie leiden, niet slechts hier maar in alle landen. Dr. N. G. VAN HUFFEL plaagzucht, de oogen die haar verdachten van hun eigen kleinzielig bedrog, en die door hun contröleerend gekijk, haar dat be drog onmogelijk zouden willen maken ... Ze weifelde, zweeg. En de drie paar oogen felden zegevierend. Toen was Margreet Niels' oogenblik ge komen, was haar triomf daar. Jelui hebt gelijk," zei ze kalm, adieu dan... tot ziens!" Ze wandelde 't tuintje uit, den weg over, 't feodale hek in. En terwijl ze met liefkoozend gebaar, 't handtaschje met de subsidie, tegen zich aandrukte, de vreeselijke subsidie die haar al zooveel zorg gebaard had en die nu, met al de verschrikking toch nog redding bracht, schreed ze voort, al maar voort, de lange, lange beukenlaan, tot aan 't stugge hooge gevaarte dat 't Huis Vlietenburg was... schreed ze, niet meer schroomvallig door den dwang der ongeziene oogen achter die ramen, maar gansch voornaam en statig zich bewegend, onder 't weten van de felle, wangunstige drie paar oogen, achter haar... Toen beklom ze 't bordes, schelde... De triomf, o, die volledige, nooit meer te vernietigen triomf!... 't Duurde zeker wel vijf minuten eer ze werd opengedaan!... En ze wist dat ze kijken zouden, blijven kijken, zoolang er nog maar iets te kijken was... Ze smoorde haar angstige bedremmeling voor de freules, voor de oude douairière... Ze zou, ja... ze zou binnengaan, en ze te spreken vragen... en dan d'r subsidie zelf afdragen. Haar blik dwaalde ver terug,... langs de beukenlaan..., de rijksweg,... de voortuin van Entink ... O, haar triomf, haar alles overheerschende triomf... Ze rekte zich wat, statig, onver schillig, hautain ... Toen hoorde ze geritsel; ze keerde zich om, neep 't taschje met de subsidie tegen haar hart, slikte... slikte zenuwachtig... o, nu nog weg te kunnen... En toen verzwolg haar, de groote wijd open deur. BERICHT. Het feuilleton van dr. Jaak Boonen: Jan Snuffels ging uit vrijen, werd ontijdig afge broken, daar de schrijver moeilijkheden ondervond met de toezending zijner copy uit België, naar hij ons meldt. De vele lezers die ons om een vervolg vroegen, zullen daarmede na het nu loopende verhaal, verrast worden, dus in het volgende nummer.