BOEKBESPREKING. AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 23 Jan. '16. - No. 2013 ACHTER DE SCHERMEN. Belangrijke en merkwaardige herinneringen van den impresario Jos. J. Schürmann. Vrij bewerkt naar het Fransch door J. H. van der Hoe ven. Uitgegeven door Meulenhoff & Co. in net jaar MCMXV. Laat mij het onmiddellijk neer schrijven: dit boek heeft n fout. Het is te bescheiden. De auteur dezer be langrijke,'en merkwaardige herinnerin gen, onze even voortreffelijke als beroemde landgenoot Jos. J. Sch rroann, is ténederig en plaatst zich, in zflne interessante mémoires tézeer > achter de Schermen". Men verge lijke slechts de nevenstaande beel tenis van den eminenten impresario met zijn hieronder afgedrukt visite kaartje. Hoe angstvallig wordt de kloeke rechterhand (versierd met den kost baren ring, hem door Z. M. Alexander III, Czaar aller Russen, vereerd) verborgen gehouden en hoe schuch ter maskeert de groote man, met zijn linkermouw en manchet, juist dat gedeelte van zijn manlijke borst waarop de tallooze eereteekenen fon kelen, hem door Keizers en Konin gen; geschonken t Jos. J. Schürmann Chevalier de la Legion cfHonneur Chevalier de l'Aigle rouge (Allemagne) Christ du Portugal, Isabelle d'Espagne Liakat de Turquie, Mérite Civil de Bulgarie, etc. Paris 49, Boulevard Haussmann Ontval sim. (Somme) Les Charmettes Twintig jaar geleden had ik het voorrecht den heer Jos. Schürmann voor het eerst te ontmoeten en de kennismaking met dezen even eenyoudigen als beminnelijken mensch, heugt mij als de dag van heden. Het was te Nij.iüNovgorod, ter gelegenheid van een eendenjachtpartij door mijn Neef Prins Feodor Labaski, op zijne uitgestrek'te waterwildrijke landgoederen aan de oevers van «Jen Wolga, gearrangeerd. De jacht had een, zelfs voor Engeland, buitengewoon gunstig verloop. De heer Jos. Schürmann toonde zich een meer dan volleerd jager. Hij had, als ik het wel heb, 2371 canards voor zijne rekening genomen, hetgeen hem de eereplaats aan den avondfeestdisch bezorgde. Hij zat aan het hoofd van de tafel, tusschen mijn Neef en Orootvorst Wladimir, in een dier luxueus ingerichte russische restaurants, waar. als ik mij zoo mag uitdrukken, de W. C. schitterender en vorstelijker ingericht is dan de mooiste zaal in ons Trianon. Ik zal mij niet wagen aan een beschrijving van de sprookjesachtige zaal- en dischdécoratie, aan een taxatie van het kristallen, zilveren en gouden eet- en drinkgerei, nog minder aan een opsomming van de ons toegediende spijzen en dranken (de Menu zou meer dan 2^ kolom van ons blad vullen!) en nog minder aan een schildering van het infernale bachanaal dat den dag besloot; hiertoe zouden de heeren Querido en Dante mij hun pennen moeten leenen. Ik wil u slechts het moment van den avond mededeelen. 't Kwam op 't betalen aan. De met (24 karaat)-goud-behangen lakeien dienden de rekeningen rond en Z. K. H. Wladimir wierp een blik op de Hem aangeboden nota. Nooit zal ik dien blik vergeten en nog klinkt mij in de ooren het donderend stemgeluid, .waarmede Z. K. H. den lakei omverblies: Potverdikkemewo, slechts dertien honderd Roebel 1" Ik zie nog Z. K. H. op de tafol klimmen, en er als een ongetemde volbloed hengst op rondgaloppeeren, alles onder Zijn Qrootvorstelijke voeten verbrijzelend, brul lend: Grootvorst Wladimir betaalt geen rekening onder de tienduizend Roebel!' Ik zie nog hoe het illustere gezelschap, on der lulde, bewonderende, russische kreten zich opmaakte den Orootvorst in triomf door de zaal te dragen, toen, met een simpel gebaar de heer Jos. Schürmann den reusachtigen (25 karaats)-gouden Samovar greep en met een forschen zwaai den kostbaren theeketel in een nog kostbaarder venetiaanschen spiegel slingerde, waarbij hij de mij onvergetelijke woorden sprak: de impre sario Schürmann soupeert niet onder de Redacteur: Dr. A. G. OLLAND Predikheerenkerkhof l, Utrecht PROBLEEM No. 35 VAN M. FEIGL ZWART bede WIT f g h r Wit: Kal, De8, Tc3 en dl, Ld4 en g6, Pb2 en g7, pionnen c2 en e6. Zwart: Kd5, Dh4, La7, Pb8en gl, pionnen d6, e7 en h6. Wit geeft mat in twee zetten. Oplossing over 14 dagen. vijftig duizend francs l" Er ging een onbe schrijfelijk gejuich op. Mijn Neef, zwemmend onder de tafel ontdeed zich van zijn Kommandeurskruis-in-de-Wodka-Orde en GrootvorstWladimirspelddehetHoogsteigenhandig op de borst van den heer Jos. Schürmann, die het nog dienzelfden nacht onzen zwaarbeschonken troika-koetsier, als souvenir vereerde. Dit is slechts een van de vele mij bekende gebeurtenissen, die ik in de merkwaardige herinneringen van den impresario tot mijn leedwezen mis en ik betreur het ten zeerste dat het hoofdstuk in het boek van den heer Schürmann, getiteld: Mijn betrekkingen tot Gekroonde Hoofden door overdreven beschei denheid van den schrijver, zoo onvolledig is. Het is o.a. in Parijs een secret de polichlnelle (de auteur zelf heeft het mij verteld) dat de heer Schürmann een graag geziene gast bij den President der Republiek is en dat Aristide Briand (s.v.p. niet te verwarren met Aristide Bruant, den poëte-chansonnier!) bij Schürmann op den Boulevard Hauss mann, geregeld, als huisvriend over de vloer komt. A bon errtendeur demi-mot suffit. Het zal mij dan ook niet verwonderen eer lang uit de historieboeken te mogen zien, welke belangrijke rol onze uitstekende land en tijdgenoot, achter de schermen, in de glorieuse geschiedenis van het Frankrijk onzer dagen gespeeld heeft. De heeren Meulenhoff & Co. zullen onge twijfeld een Erga'nzüngsband van Schürmanns Mémoires in hun zoo smaakvol verzorgde Algemeene-Bibliotheek-editie willen opne men, maar dan, o ingetogen Josep, wat minder terughoudendheid. Gij, impresario der imperators, weet wat ge waard zijt, gij, imperator der impresarios, moogt dit niet onder stoelen en banken steken. Bescheidenheit ist eine Zier, doch weiter kommt man ohne ihr. JOHANNES LABASKI VRAQENRUBRIEK voor Algemeene Wetenswaardigheden Men gelieve de vragen voor deze rubriek in te zenden aan het Redactiebureau, met op den omslag het motto Leekenspiegel", en onder opgave van naam en adres (die als vertrouwelijk zullen worden beschouwd.) W. V. te 's-Gr. In welk tand wordt de beste vanille gecultiveerd? Welke bestanddeelen bevat vanille? Bevat vanille giftige of scha delijke bestanddeelen? Hoeveel vanille kan men b.v. dagelijks gebruiken, zonder nadeelige gevolgen er van te hebben? De beste vanille is de Bourbon-vanille, afkomstig van het eiland Bourbon (Réunion). Vanille ontleent zijn eigenaardigen geur aan OPLOSSING PROBLEEM No. 34 VAN SCHEEL EN HEATHCOTE Wit: Ke4, Ddl, Tc4 en h2, Lh8, Pe5 en g2, pionnen b4, d3 en g6. Zwart: Kb2, Dg3, Ta2 en b8, La3, pion h3. 1. Tc4-c8, Dg3Xd3 (-f3 -g2 ~g4 -g6f) 2. Pe5Xd3f (Xf3 Xg4 Xg6f). l Dg3Xh2, 2. Pd5-c4f. l DgSXdSf 2. LhSXdSf. 1. ..... Dg3-e3f (-f4f) 2. Pg2Xe3f 1. .'. . ., Tb8Xb4f 2. Pd5-c4f enz. De bizonderheid van dit probleem is ge legen in het menigvuldige aantal schaaks, («If!) dat zwart kan geven, hetgeen een record beteekent. Goede oplossing ontvingen we van: J. Koopman te1 Amsterdam, G. A. C. te Antwerpen, M. Dolman te Zeist, B. J. van Trotsenburg te Amsterdam, H. Vos te Zutphen, L. O. te Utrecht, J. Torn te Waal wijk, J. S. te Zeist, J. Rietman te Dieren. Velen vermeldden als sleutelzet 1. Tel, waarop echter bijv. na 1... Df3f wit geen mat kan geven. HET SCHAAKSPEL IN ENGELAND Ofschoon Engeland in de laatste jaren geen beroemde meesters heeft voortgebracht, is er zeker toch geen land Ier wereld, waar het schaakspel meer algemeen beoefend wordt. Ten bewijze hiervan kan o.a. dienen, dat er een vereeniging bestaat, de British Correspondence Chess Association", welke zich ten doel stelt de leden onderling corres pondentie-partijen te laten spelen. Deze vereeniging heeft ook een orgaan (Magazine), waarin de best gespeelde correspondentie)artijen der leden worden gepubliceerd. Onderstaande levendige partij komt voor n de December-aflevering van het Maga zine". Er wordt van gezegd: We hebben nimmer een correspondentie-partij gezien, De Heksenketel van Saloniki (Teekening voor de Amsterdammer" van George van Raemdonck) De dans gaat beginnen. de daarin aanwezige vanillin, welke moeilijk oplosbaar is in koud water, gemakkelijker in warm water en zeer licht in alcohol en aether. Het vanillin-gehalte verschilt in som mige soorten van 0.75-2.9 pCt. Behalve vanillin bevat vanille tot 21 pCt. vet; lOpCt. suiker, vanillinzuur en somwijlen piperonal. Volgens mannen van de praktijk geeft het langdurig omgaan met vanille, het sorteeren enz., felle hoofdpijn. Volgens Eulenberg's Real-Encyclopaedie der gesamten Heilkunde (1914) is vanille niet vergiftig. De meermalen voorgekomen cholera-achtige verschijnselen na het gebruik van vanille-ijs en vanille-houdende meelspijzen zijn tot nog toe niet verklaard. In sommige gevallen bleek het vanille-ijs verontreinigd door de gebruikte emballage, waardoor metaalvergiftiging ontstond; in andere gevallen bleken de ongesteldheden veroorzaakt te zijn door vleeschgiftbakterieën of ptomainen die met de melk of het meel in de spijzen geraakt waren. Vanille wordt voornamelijk gebruikt voor industrieele doeleinden, zooals b.v. bij de chocoladefabricatie en verder totaromatiseering van sommige spijzen en dranken. Uw laatste vraag kunnen wij niet beant woorden. umiiiiiiiiiiiiiininniiinimminniiiinmmimniiMiumiiiillummiiiii Naar aanleiding van den Brief van dr. F. van Eeden aan prof. Steinmetz De heer Van Eeden is een man met veel gevoel. Ook de feiten en quaesties van dezen wereldoorlog laat hij door dat gevoel belichten. Ik vrees dat hij het gevoel te veel boven het verstand stelt, en het ver stand te veel door het gevoel laat beheerschen. Mijns inziens behoort het verstand het gevoel te leiden, te controleeren, te corrigeeren. Het gevoel voor iets, dat volgens het verstand niet bestaat of anders beslaat, is eene vergissing; niet op het gebied van de kunst maar van het practische leven. Ook in zake van dezen grooten oorlog, die geen kunstuitvoering is, is het wijs, het die, wat betreft brillancy, vergeleken kan worden bij deze partij." De opmerkingen in de tekst zijn van Rev. F. E. Hamond. ENGELSCHE PARTIJ Wit Zwart Rev. F. E. Hamond Rev. W. E. Evill 1. e2?e4 e7?e5 2. Pgl?f3 Pb8?c6 3. c2?c3 d7?d5 4. Ddl?a4 f7?f6 5. Lfl-b5 Pg8-e7 6. e4Xd5 DdSXd 7. d2-d4 Lc8?d7 8. Lel -e3 e5Xd4 9. c3Xd4 Pc6-e5 10. Pbl-c3 PeSXfSf 11. g2Xf3 Dd5-f5 12. 0?0-0 c7?c6 Nieuw en nog niet onderzocht. De zet is wellicht beter dan a7?a6. (Uit deze partij blijkt dit echter allerminst. [Red.]) 13. Lb5?d3 Df5Xf3 14. Thl?el Ke8?d8 15. Ld3?e4 Df3?h5 16. d4?d5 Wit heeft nu een goeden aanval, die ruimschoots opweegt tegen het verlies van den pion op f3. 16 c6?c5 17. Da4?a5f b7?b6 18. Da5?a6 Ld7?c8 19. d5-d6! Volkomen korrekt! Bij den geweldigen voorsprong in de ontwikkeling van wit en den slechten stand van den zwarten koning, kan de tekstzet echter ternauwernood ver rassend genoemd worden, vooral niet in een correspondentie-partij. (Red.) 19 Lc8Xa6 Ook na andere zetten is het zwarte spel hopeloos. (Red.) 20. d6Xe7f Kd8Xe7 Op 20... Ke8 volgt 21, ef8:D en 22. La8: gevoel van sympathie en antipathie zooveel mogelijk te bedwingen, en te trachten alles nuchter te bezien om de waarheid te leeren kennen. Die dat niet poogt te doen, lijdt aan gebrek aan waarheidsliefde en rechtvaardigheidszin. Velen hebben te veel anti pathie tegen zekere partij om begeerignaar waarheid te zijn en gelijken zoo op het Jurylid, dat tijdens de behandeling eener zaak had geslapen, dus de feiten niet kende, en toch voor het schuldig" stemde, omdat, zooals hij tegen een buurman zei, het ge zicht van den beschuldigde hem niet aan stond". Die het om de waarheid te doen is, leest een neutraal blad of degelijke bladen van beide partijen, dus niet van ne partij, en ook niet van schetteraars en gevoelopzweependen. Men stelle zich eens voor een rechter, die wel wil hooren de getuige van de eene partij^ maar niet die van de andere, omdat die niet in een goed blaadje bij hem staat. Belachelijk niet waar? En men doet het misschien zelf! Kan men de zaak na onpartijdig onderzoek nog niet goed beoordeelen, dan onthoude men zich van een oordeel, of late er zich in allen gevalle niet dan zeer bescheiden over uit; en schame er zich niet over misschien een halve of neutrale genoemd te worden. Het hoofd van den wijze is vol vraagteekens, vol uitroepteekens dat van den dwaas." Niets is meer algemeen dan het oordeelen over zaken waarover men niet oordeelen kan. En niets is meer zeldzaam dan het rechtvaardig zijn jegens een vijand, een antipathieke. ledere mensch heeft zijn deug den en gebreken en zoo ook ieder volk. Maar aan het gevoel van antipathie wegens gebreken van een volk zooveel toe te geven, dat men onrechtvaardig wordt in het beoordeelen van de waarheid der feiten, van zijn recht enz. is iets waarover men zich behoorde te schamen. Ik ben geen pro-Duitscher, o. a. omdat ik de overwinning der Duitschers voor de onafhankelijkheid van ons land bedenkelijk zou vinden, maar ik heb er een afkeer van om ongeveer alles ten hunnen nadeele uit te leggen of te vergrooten. Een soort fana tisme soms van anti-Duitschers. Dan bemerkt men bij dezen natuurlijk ook zoo goed als niets van pogingen om, zooals een rechter behoort te doen, zich in den toestand van de beschuldigden, in dit geval dan van de Duitschers, te verplaatsen. Dit doende zou men misschien verontschuldigende en welMIUtMIMMIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIirllllllllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII (Stand der partij na 18... Ld7?c8) ZWART licht verzachtende omstandigheden vinden, want in het Tout comprendre, c'est tout pardonner" zit een kern van waarheid. En volgens een zeer oude rechtsregel moet de twijfel ten voordeele van den beschuldigde zijn. Hetzelfde behoort men natuurlijk te doen als de Franschen, Engelschen enz. de beschuldigden zijn. Maar tegen dit alles wordt schromelijk gezondigd, zoodat ook hierin de moreele ontwikkeling der menschheid nog op een laag peil staat. Wanneer zal het peil daarvan zoo hoog zijn, dat de waarheid en rechtvaardigheid boven alles staan? 27 Dec. 1915 Mr. E. DE GRAVE ede WIT f g en op 20... Kc7 volgt 21. Lf4f Kc8, 22. Td8f. 21. Le4Xa8 Ke7-f7 22. Tdl-d7f Kf7-e6 Op 22... Le7 volgt 23- Ld5f Kf8, 24. Lf4 en Le7 is niet te redden. 23. La8?c6 Lf8?d6 24. f2?f4 La6?c8 25. Le3Xc5f Ld6?e5 26. Td7-e7t geeft op. Want op 26... Kf5, volgt 27. Le4f Kf4: 28. Le3f Kg4, 29. Tg7:f en wit geeft mat in drie zetten of wint de koningin. Het volgende partijtje ontleenen we aan de British Chess Magazine". Wit (zonder Pgl) Zwart H. E. Bird J. Jacobson 1. e2?e4 e7?e5 2. Lfl?c4 Pg8?f6 3. d2-d4 Pf6Xe4 Correspondentie J. v. R. te L, Wij deelen uwe veront waardiging over de hyena's van den watersnood, die nu in de verlaten huizen hun slag trachten te slaan. Zij zullen zeker zoo krachtig mogelijk gerechtelijk vervolgd worden. Maar ook zij zullen daarbij aan spraak hebben op eenen verdediger, die hunne belangen moet waarnemen al zal hij daarbij hunne daden niet behoeven goed te praten. Uwe opwekking, dat geen advocaat dergelijk gespuis mag verdedigen, zou strij den met de plicht van den advocaat, om ook den grootsten zondaar eerlijken raad en bijstand niet te onthouden. * ft * Nieuwe boeken van deze week: L. BOUMAN, Een Vredesplan, 36 pag-, f 0.25, den Haag, G. L. C. Veldt. MELLINE D'ASBECK, Thoughts on a High school for Philosophy, 45 pag., den Haag, Martinus Nijhoff. AUGUST HEYTING, Groninger Dichtkunst en Groninger Krietiek, 141 pag., 's Gravenhage, G. A. Kottmann. A. H. WEGERIF GZN., Wat men moet weten vór men laat bouwen, 58 pag., f 0.60, Baarn, J. F. van der Ven. HENRI GUILBEAUX, Pour Romain Rolland, 64 pag., M. 1.?. Genève, J. H. Jeheber Berlin W. 8, Asher & Cie. Dr. A. KUYPER, Nadere toelichting op het program van de Anti-Revolutionaire partij. afl. 5, Kampen, J. H. Kok. MUI u ui in MIUI nu IIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIII 4. d4Xe5 Pe4Xf2 Om na 5. Kf2: met 5... Dh4f en 6... Dc4: te vervolgen. 5. 0-0! Pf2Xdl 6. Lc4Xf7f Ke8-e7 7. Lcl-g5f Tableau! WALGELIJK! Het vorige jaar wezen we er in deze rubriek op hoe belachelijk dr. Tarrasch zich maakte door in de N. R. Ct. veldslagen, natuurlijk door Duitschers gewonnen, op het schaakbord weer te geven. Tot onze vol doening heeft de groote Duitsche meester zich na dien tijd niet meer schuldig gemaakt aan dergelijkedwaasheden, welke met schaakkunst niets gemeen hebben. Nu heeft echter Hieronymus Fischer te Bamberg het nog heel wat bonter gemaakt. In Deutsches Wochenschach" van 19 Dec. 1.1. publiceert deze humprist op het schaakbord N.B. ter stichtingzijner?humorvollenSchachfreunden" een zesvoudig zelfmat in 156 zetten, en hij schrijft boven zijn z.g. schaakscherts: Der grosze Belagerungskrieg in Frankreich, der ungeheure Opfer von Menschen erfordert, ist hier symbolisch auf das Schach bertragen und in scherzhafter Weise (wij cursiveeren Red.) als Schlachtenbild dargestellt." Den Kriegern ais Weihnachtsliebesgabe (wij cursiveeren Red.) gewidmet." Volgt de opgave. Ter toelichting zegt de humorist o.a. Wie in einer Schlacht viele Menschen fallen, so fallen hier im Schach viele Steine. Das ist eben Das Schlachten bild, dass sich in einem vielfachen Selbstmatt am besten darstellen liesz. Die beiden Türme auf dem 1. Breit (de geestige com positie speelt zich af op zes naast elkaar geplaatste borden. Red.) wirken wie Maschinengewehre und saubern auf gründliche Weise das Schlachtfeld." Verder heet het: