NVLAANDEREN DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 30 Jan. '16. No. 20J4 Vlaamsche Klokken en Vlaamsche Beiaardkunst Na de omreis van Jef Denijn in Neder land en na de talrijke artikels in bladen en tijdschriften, zal het misschien wel niet van belang ontbloot zijn een bondig overzicht te geven over de verscheidene aanwendin gen der klok en de ontwikkeling der nieuwe kunst, die in Vlaanderen zoo algemeen be mind werd en naar waarde geschat: de beiaardkunst. 'De klok is zeer oud en van eene eigen lijke uitvinding is er zelfs in de geschie denis geen spoor te vinden, dat eenigszins ernstig mag genoemd worden. Wij weten immers dat in de oudstbekende beschaving der Chinezen reeds klokjes werden vervaar digd, dat het gewaad der hoogepriesters bij de Israëlieten met talrijke klokjes was afgeboord, dat in sommige Grieksche tem pels de kwade geesten door het luiden van kleine klokjes verdreven werden en dat de iiniiiHiiiimiiiiii Abonnementsprijs t T'.öO per jaar. klok bij de Romeinen tot huiselijk gebruik werd aangewend. In elk tijdperk der oudere geschiedenis vinden wij het gebruik van klokjes aange stipt, maar het is slechts in de kristelijke beschaving dat ook grootere klokken ge smeed of gegoten werden en dat hun ge bruik eene voorname uitbreiding nam. Weldra werd immers in elke kerk eene klok opgehangen en geklept of geluid om de kwade geesten te verdrijven, brand en onweer af te wenden en, algemeen nog, om de geloovigen samen te roepen en ze aan te sporen tot gebed en ingetogenheid. Monnik Gerbert (in de lle eeuw, meen ik) pastte de klok toe op het slaan der uren en uit deze nederige poging ontwikkelde zich van lieverlede het automatisch spel dat men te Mechelen rammel en in Vlaan deren wekkering noemt. Het is immers bekend dat men het slaan der uur liet voorafgaan van den zoogenaamden voor slag, die de aandacht der gemeentebewoners moest opwekken voor het uur, dat ging slaan; thans nog gaat in de Nederlanden de rammel het slaan der uur vooraf juist als de chlmes" in Engeland en in de Westminster uurwerken, die den vroegeren voor slag in hun weinig ontwikkelden vorm bewaard hebben. Maar in Vlaanderen en ook in Nederland had men niet zoodra de noodige klokken voor den voorslag of reeds wilde men melodie hebben, hoe ellendig en primitief ook, en klom een koster en later een beieraar op den toren om met een houten hamer op de klokken te gaan slaan, en door eenige kamanke deuntjes, de feesten van het volk op f e luisteren. Dit beieren werd weldra verbeterd door het vervaardigen van een handklavier eerst en van een pedaal daarna, wanneer het aantal klokken van lieverlede aangroeide. In de 16e eeuw was aldus Vlaanderen de bakermat der klokkenspeler! en de beide Nederlanden vonden weldra hun meesterklokgieters, die tot op heden niet over troffen werden: Waghevens, Steylaert, Dumeny, Van den Ghein en zoo veel anderen, maar vooral de gebroeders Hemony, die vaste regels vonden om de juiste harmonieken te bereiken en als de Stradivarïi in de klokgieterij aanschouwd worden. De liefde voor klokkenspelen is een eigen aardige karaktertrek van den Vlaming en den Nederlander: Geen kerkje, geen stad huis, geen halle mocht er gebouwd worden of er moest een torentje op om een beiaardje te bevatten, en zelfs als hij verplicht is naar vreemde streken te verhuizen dan weet hij het zoo aan te leggen dat in zijn nieuw vaderland een klokkenlied hem herinnert aan het land dat hij verlaten heeft. Meer dan drie eeuwen meldde aldus het Watersnood (Teekening voor de Amsterdammer" van George van Raemdonck) Holland's eeuwige oorlog iinHiiiiHiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiijiiMniiiiiiiiiitiiiHiiiiuiiiiiii beiaardspel onzer torens wanneer het volk feest of triomf vierde of zich eenvoudig verheugde in voorspoed en vrede. Eigenaardig was dit voorzeker en het verwondert ons geenszins dat een Longfellow, een Victor Hugo het klokkenspel in heerlijke gedichten bezongen; maar kunst eigenlijke kunst was het niet en kon het ook niet zijn, al mochten ook sommige beiaarders hun naam in de geschiedenis geboekt hebben omwille eener grootere virtuositeit. Het is pas sedert een dertigtal jaren dat hierin verandering gebracht werd, dat vader Adolf Denijn eerst en later zijn zoon Jef Denijn naar middelen gingen uitzien om het al te primitieve speeltuig te verbeteren, om meer stevigheid en lenigheid tevens te geven aan het mekanismus en aldus den beiaarder in staat te stellen om het enorme speeltuig te beheerschen en naar de golvingen zijner eigene ziel te doen zingen van wel en wee, hoop en liefde, van al de gevoelens, die een kunstenaarsziel doen trillen. Wat Jef Denyn als technicus en als kun stenaar vermocht te bereiken werd honderd maal in boeken en bladen beschreven en werd nog het innigst uitgesproken door de ontroering van zooveel kunstenaars en muziekliefhebbers die, verrukt, naar zijn machtig klokkenlied kwamen luisteren. De laatste periode van zijn loopbaan was juist begonnen toen hij zijn kunst wilde doen voortleven en zoo mogelijk nog ont wikkelen door het kweeken van leerlingen in zijn beiaardschool. Ik was zoo gelukkig met hem al de plan nen te bespreken, om naar het voorbeeld van den meester, de beiaarders der toekomst op te leiden tot ontwikkelde, fijngevoelige en fermgebouwde kunstenaars. De oorlog heeft al onze plannen verstoord en de inrichters naar wijd en zijd uiteen geslagen, onze torens en beiaarden stuk geschoten en gansch België zóvervormd dat daar slechts nog plaats is voor zuchten en tranen. Maar ns komt dat alles weerom omdat we nog werkkracht en initiatief bezitten, omdat onze kunst niet mag ten onder gaan en wij dat niet willen. En dan zal eens weer de beiaard spelen uit alle torentransen. Ni m es (Gard) Frankrijk 1915 EDW. DE KEYSER GEHEEL NIEUW ARQON LAMPEN 171 KEIZERSGRACHT AMSTERDAM * VAN-STLUCAS GIDDING&ZONEN * : 5CHILDER5 I V ATELIERS ? VOOR ( DEC-SCHILDERWERK l *4 ONTWERPEN -VOOR j v* KUNSTNUVERHEID , K pUDEKUNST-HANDEL rf * ROTTERDAM «i AERT VAN NESSTR.13O * t TEL-6«K I In den Silveren Molenbeeeker. CORNS. SCHOORL Kalverstraat Orootste sorteerin^ Damestasschen met Zilveren Beugel. Prijscourant op aanvrage. Huirne keuze in Z1LVERWERKEM :-: op elk gebied. :-: Wat iemand met genoegen gebruikt, ziet hij ook gaarne in handen van anderen. Dit verklaart de steeds stijgende vraag naar FONGERS-rijwielen. Eigen filialen: Amsterdam, Nassaukade 500; Arnhem, Bakkerstraat 5|; DenWaag, Spui 45 en Reinkenstraat 121; Groningen,!Heereweg85; Leiden, Breestraat 86; Middelburg, Lange Delft 19; Rotterdam, West-Nieuwland 16; Utrecht, Neude 12. GOOSEN & SWAGERMAN E PIANO'S IN ALLE STIJLEN. EN HOUTSOORTEN l ffl V-BERDUX S E ? KAPS e.a CATALOGI FRANCo OP AANVRAGE : BOE.KHORST5TR. IH9. TEL. ZO5I. DEN HAAG: GEBR. B. H. & H. KOOLHAAS Makelaars en Aannemers ELANDSGRACHT H :: TEL N. 7800 Agenten der Centrale Hypotheekbank te Den Haag. Bijkantoor van de Mij. van Brandverzekering voor het Koninkrijk der Nederlanden te 's-Hertogenbosch. BOUW-CREDIETEN Bestel Uw Jacht bij de H.V. HAARLEHSCHE JACHTWERF Dir. H. W. DE V006T. hoorder SSpaame, Haarlem. KUNDIG8TE EN MODERNSTE UITVOERING. KLEERMAKERIJ H. J. LOOR, Lijnmarkt 2, Utrecht. Nieuwe EngelscheStoffen. PRIMA COUPE. J. J. DE (Firma M. DAVIDSON) MEUBELMAKERIJ BEHANGERIJ. MODELHUIS FREDERIKSPLEIH 10. Tel. N 6529 , J CHEMIGRAFISCHE KUNSTINRICHTING % DIRK SCHNABEL AMSTERDAM CLICHÉ'S VOOR ZWART EN KLEURENDRUK ONS NIEUW PROCÉDÉIS KOPERDIEPDRUK GESCHIKT VOOR ELK PAPIER. j~r\ d Tipperaiy3 cenfeoyaar BvRAEBELSi /AEUBILEERinG /AAAT5CHAPPUI A/ASTEBDA/Ara l ROKIMI28-I30S RELIEFSTEMPEL - ATELIER Invitatiekaarten MENU'S. BALBOEKJES, enz. Atelier B. van Mantgem 'SINGEL S62 hoek Vijzelstr. Q)e 3)vuJl&&u£vootlW 5?JCIuUmau voet eav voUe &n viuqqe uUvoeu/ruj