ISFebr. '16. - No. 2016 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND De uitwerking van de torpedo op den zijwand van de Artemis de Artemis spreekt van een slordig of dron ken officier en de verwachting uitspreekt dat wij binnenkort zullen hooren, hoe der gelijk gevaarlek individu door zijne regee ring gestraft is. Aan een herhaalde betuiging van leed wezen over dergelijke voorvallen hebben wij immers bitter weinig! Toch ging het in den laatsten tijd nogal welletjes. Er gebeurde zoo wel eens het een n ander, maar de oorzaak daarvan was spoedig gevonden, n.l. de onvermijdelijke mijnen. Men. hoorde niet meer van duikbootaanvallen; bovendien, de Kaiserl. Reg. had haar oprecht leedwezen" uitgesproken etc., inzake de Katwijk, dus wie dacht er nu nog aan duikboot of Zeppelin-aanvallen bij het weg blijven van koopvaardij- of visschersvaartuigen ? Alles liep op mijnen", de Koningin Emma,de Texelstroom, de Apollo, de Vlissingsche mailboot Prinses Juliana, de Ellewoutsdijk, Leto, Maasdijk en vele andere, waaromtrent men weinig hoort. Sommige daarvan nota bene in een gebied dat door de Engelsche Admiraliteit geregeld gezuiverd wordt van verankerde mijnen, althans in de gevallen Koningin Emma en Prinses Juliana. Die eenigszins op de hoogte is, weet, dat het zeer twijfelachtig is dat op de plaats waar deze twee schepen werden getroffen, mijnen liggen en omdat hij, na de voorval len van de laatste dagen, een eigenaardiger) indruk krijgt van oprecht leedwezen", brengt h{j deze gebeurtenissen met elkander in ver band en denkt aan torpedeeren van deze schepen, temeer daar een duikboot zulk een schoone gelegenheid op die plaats heeft, met het oog op 't feit dat alle schepen daar beloodst worden, gestopt liggen of weinig vaart loopen. Is het niet merkwaardig dat men, tegelijk met al deze berichten, leest van een duik boot in de Thames-monding ? Hoe dit ook zij, wij zijn het volkomen eens met het Handelsblad, waar dit schrijft: Er zijn Nederlandsche schepen en treiters weggebleven, vermoedelijk op een mijn gestooten en met man en muis vergaan. Hoe weten wij dat die schepen niet door Zeppelins vernietigd zijn ?" Zeer juist: het bommenwerpen op de Franz Fisher bewijst ten volle dat de belligerenten zich niet in 't milist yan hun a-propos laten afbrengen door futiliteiten als nationaliteit van een schip of menschelijkheid. En wij kunnen nu, na het gebeurde met de Artemis aan de vraag van het Handels blad toevoegen de vraag: Hoe weten wij, dat die schepen niet getorpedeerd en de bemanningen omgekomen zijn? Het geval Artemis is voor de Duitsche taktiek wellicht een tegenvaller en het mag gevraagd worden of onze Regeering er aan leiding in zal zien, te onderzoeken in hoe_ verre in zake Koningin Emma en Prinses Juliana sprake kan zijn geweest van torpe deeren. Het geval van de Engelsche Treiler en de Zeppelins is een fortuintje voor de Duitsche bladen. Wat hebben ze gejuicht! Natuurlijk vermijdt men wijselijk te ver melden dat deze Engelsche barbaren geen marine-officieren waren, zooals bij de on telbare Artemis-gevallen, maar eenvoudige visscherlui, bij wie bovendien vermoedelijk, dank zij eerdere kennismakingen met Zep pelins, redelijkerwijze eenige vrees voor dergelijke beschavers verwacht mag worden. llllllllllllillllllllllllllllllllliiiii «B «V; \£j ^**?????»? VE|RLANGENS DOOR RATU LANGIE Volle zaal, mondain en mondain-doend publiek, van theater komend, plaats zoekend aan tafeltjes; hlertusschen door kelners met priesterwijding op effen gelaat bestellingen aannemend. Als van verre komend gedempte tonen van muziek, droomerige klanken op ijle trillers als dwaallichten zwevend boven drukte der zaal. Muziek voerde hem mee, geleidelijk, naar andere gebieden; abstraheerde van het nu, van 't heden, dat hem knelde. Westersche civilisatie drukte; drukte door conventie en fatsoen, drukte door kleeding en beper kingen; verlangens ontwaakten, machtige verlangens naar vrijheid, naar de prijsgege ven vrijheid; visioenen doken op, visioenen uit het verre verleden Ver van de brandpunten der moderne be schaving op een der groene eilandjes van de Stllle-Zuidzee stond het bamboe hutje waar hij ter wereld kwam; het klotsen van het water tegen de palen, waarop het arme lijke visschershuisje rustte, en het gieren van den wind door de openingen in de wanden waren de wiegeliederen waarmede hij in JY.A.. Hofjuwelier Koningsplein, AMSTERDAM. MiiiitiiiiMiimiimiiiim DIAMANT, PAARL.EN, JPAARL,COL,L,IERS. ItllllMIIHItllllllllllllllll ATELIER VOOR DIAMANTWERKEN Gesmeed] Tafelzilver en Serviezen ,in supérieure uitvoering. MEDDENS S.B. gereed en naar maat vanaf Coupeur-reiziger te ontbieden. J. S. MEÜWSEN. HOFLEVERANCIER. Hoeden en Mode Magazijnen. AMSTERDAM. Leidschestraat 4, Beurspassage h. Damrak, Damstvaat hoek Nes, Doelenstraat hoek Achterburgwal. ROTTERDAM. Mosseltrap 3, Boymansstraat 3. IIIIIIIIIIHIIIIIIItllllllllMllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Wij stelten voorop dat deze daad van En gelsche zeelieden uit een oogpunt van men schelijkheid ten eenenmale is af te keuren en zien er tegelijk het bewijs in hoezeer deze oorlog degenereert, want wij hebben in onze dagen beter werk gezien van En gelsche collega's. Maar na al hetgeen deze menschen in den loop van het laatste jaar hebben ontmoet, kunnen wij hun daad begrijpen. Het zou misschien de moeite loonen eens het oor te leenen aan hetgeen onze Hollandsche visschers over die daad zeggen. Er is in den laatsten tijd veel geschrijf en gewrijf over pro-Engelsch of pro-Duitschgezindheid. Het woord pro-Nederlandsch wordt bijna niet gebruikt en toch gelooven wij, dat de Nederlandsche koopvaarders van den tegenwoordigen tijd, met name de offi cieren belichaamd in de bovengenoemde Vereeniging, pro-Nederlandsch zijn. ProEngelsch zijn zij niet, maar dat hunne sympathiën meer naar den Engelschen kant dan naar de Duitsche gaan, hebben de Duitschers zichzelf te wijten. Zij zijn te veel gelijk Uilen spiegel : de wereld krijgt een hekel aan hen, maar zij hebben het er ook naar gemaakt. GEZAGVOERDER 1) Wij cursiveeren. Het Algemeen Nederl. Verbond als Taalzuiveraar en nóg wat (Ingezonden) Het Algemeen Nederlandsch Verbond heeft in dezen wilden oorlogstijd al heel wat aan vallen te doorstaan gehad en werkelijk niet zond.er reden. Het heeft helaas getoond, geen ruggegraat genoeg te bezitten, om in den storm slaap werd gesust; een stuk doek aan de spanten opgehangen, was de wieg. Niet op dit eilandje echter groeide hij op; de visschersstam trok verder, zwierf rond in kleine bootjes, zeeën doorkruisende, de groote visschool volgend. Nauwelijks kunnende loopen, speelde hij reeds met andere kinderen bijna den heelen dag in zee: lieten zich rollen over 't zand door aankomende golven, zochten mooie schelpen en steentjes; moe van 't spelen, legden zij zich neer op droge zand; de heete stralen der tropische zon hadden dra het water yan de bronzen lijfjes verdampt. Op zijn vierde jaar werden diensten van hem gevergd; met anderen werd hij dagelijks bij de netten in zee geworpen; zich drijvend houdend op een stuk bamboe, moest hij de netten op hun plaats houden; menig vriendje was spoorloos verdwenen als men weer de netten ging ophalen: men treurde in den stam, maar ach, 't was het bestaan. Zoo groeide hij op in en op het water. Herinnerde zich, zelf eens door een haai bedreigd te zijn, die reeds in verraderlijke kringen om hem heen zwom; doch er kwam hulp op zijn geroep: Ankola bezig in de groote prauw met andere mannen in zijn nabijheid een net uit te zetten, sprong te water en waagde een gevecht op leven en dood: hij zag water spatten, schuim,daarna verdwenen man en haai in de diepte, en was het stil, een angstige stilte; eindelijk kwam Ankola weer boven; met een zegekreet hield hij de oogen van het monster in de hoogte. Later op den middag vond men na eenig zoeken het ontzielde lichaam van den zee reus, waaraan de oogen ontbraken. Het was TRAOB KABJt Le Cognac Martell est garant! comme tant Ie produit naturel des vins récoltés et distillés dans la région de COGNAC. Agents: KOOPMANS en BRUINIER, AMSTERDAM. - American - Eau de Cologne wordt het MEEST gevraagde Merk. Imp.: JEAN MULDER, Sloterdijk. VERHUIZINGEN onder BARANTIE. BERGPLAATS voor INBOEDELS. Amsterdam, Frans van Mierisstraat 90. Tel. Z. 833. met eere overeind te kunnen blijven. Vooral zijn jammerlijke houding ten opzichte van het geestdriftige, mannelijke optreden der Utrechtsche studenten-afdeeling gaf het dui delijke bewijs, dat het bestuur zijn allereerste beginselen niet meer durft te handhaven. Dit heeft natuurlijk een trenrigen indruk gemaakt bij allen, leden en niet-leden, die werkelijk gevoelen voor de levensbelangen van den Nederlandschen stam. Het Verbond heeft goede tijden gehad, heeft goed werk verricht, zoowel door de bemoeiingen voor congressen en andere aanrakingen als door de boeken-commissie en door de uitgave van het orgaan Neêrlandia." Vooral de;»hoofdleiders, die in Dordt zete len, hebben recht, dat hunne groote inspan ning voor het heil van den Nederlandschen stam erkend wordt. Vór den wereld-oorlog hebben ze gedaan wat ze konden. Maar sedert den Isten Augustus 1914 is hunne houding droevig. Neêrlandia" had meer dan eenig ander blad moeten opkomen tegen het groote on recht aan België; het heeft dit niet gedaan. Maar, terwijl de verontwaardigde critici aan de eene zijde te ver gingen door hun afkeuring uit te strekken over de hande lingen vór den oorlog, hebben ze aan den anderen kant verzuimd, te wijzen op een misslag van Neêrlandia's" redactie, die aan het onmogelijke grenst en die te vinden is in het nummer van September 1915, op blz. 213. Daar is opgenomen een vrij groot ingezonden stuk van zekeren heer Cor. van Heusden te Berlijn, getiteld: Ne derland tot waarschuwing." En dat stuk zit vol met germanismenl Germanismen in het blad, dat een afzonderlijke afdeeling bezit van taaizuivering! Germanismen in het orgaan van een Ver bond met het doel, de Nederlandsche taal te handhaven en te verbreiden" ? Germanis men van de ergste soort! B.v. politieker voor politicus, slimmer voor erger, aan 't station voorbij, verwond voor gewond, samariter, gebruikt nieuwe krachten voor heeft nieuwe krachten noodig. een leven rijk aan spannende momenten; de gevaren-zwangere atmosfeer waarin men leefde, staalde de zenuwen, verhoogde de afweerreflexen. 's Avonds werden houtvuren aan het strand aangestoken; ouden en jongen kwamen bij elkander en bij bekkenslag werden soms dansen uitgevoerd, woeste dansen; als dan aan het eind de danser, na een harts tochtelijk krachtigen kreet, zich neder zette, raakten de stamgenooten in vuur en de lucht weergalmde van de gevaartartende uitroepen; als regel hield men zich echter bezig met het verstellen van netten en ander gereedscap, en door ouden van dagen werden dan, op zangerigen toon de legenden ver teld; verhalen van koningen en goden in woningen van purper wolken door groote zwermen zeevogels uit de Oosterkim bij dageraad gehaald. Men ging vroeg ter ruste, want bij 't krieken van den dag werd reeds met het werk begonnen: netten werden uit gezet, fuiken en haken opgehaald. Was de streek afgevischt, dan werd het kamp weder opgebroken, een gunstige wind afgewacht en verder ging het op de uitge strekte zee. Op geregelde tijden bezocht men Singapore, Makasar, Manado; wantdevisch moet verkocht en rijst en doeken ingekocht worden. Met stil ontzag voor het machtig kunnen heeft 't volkje in Singapore gestaard tegen de stalen rompen der Europeesche reuzenstoomers. Toch vermeed men de bewoonde streken, men voelde er zich niet thuis, voelde zich beklemd in de geordende maatschappij met de minitieus vastgestelde grenzen van het oorbare en niet. Het zwervend visschersNu willen wij het dezen Berlijnschen Nederlander geenszins kwalijk nemen, dat hij zijn moedertaal niet zuiver meer kan schrijven; de man heeft waarschijnlijk vele jaren in Duitschland gewoond en dan kan men zich licht in sommige termen vergissen. Bovendien getuigt de heer van Heusden zelf, dat hij geen schrijver is. Maar we nemen 't hem wél kwalijk, dat hij dan bij Neêr landia" komt om zulk een stuk aan te bieden. En we nemen het tien maal meer kwalijk aan de Redactie, dat ze het onveranderd opneemt. Is het misschien geschied uit onbegrensde bewondering voor den inhoud? Dan wordt de zaak niet beter. Immers, die inhoud is zoo onbeduidend en zoo flauw, als 't maar kan. Hij bevat alleen het verslag van enkele gevolgen van den oorlog, ;die de schrijver gezien heeft. Staaltjes, die men in de eerste de beste courant beter en uitvoeriger heeft kunnen vinden. En ten slotte, als moraal, de waar schuwing: vorder vrede, waak en werk, opdat de oorlog niet over Nederland kome." Die waarschuwing is dan gericht tegen het bijzonder soort van menschen in Nederland, dat gaarne de ellende van den oorlog van heel nabij zou willen aanschouwen." Die waarschuwing heeft de Redactie z noodzakelijk gevonden, dat ze er haren plicht om de zuiverheid der taal hoog te houden door vergat. Sterker bewijs van vrees en lauwheid kon ze niet geven. Immers, zij weet, veel beter dan de Berlijnsche inzender, dat die bijzondere soort van menschen" hier niet bestaat. Het beginsel der bedoelde Ne derlanders is: als 't er op aankomt, moeten wij. strijden voor de eer en de positie van ons vrije Nederland, niettegenstaande de schade en de ellende, die dit .mee mocht brengen." En daarmee spreken zij de taal van de besten onder onze vaderen, van hen, die onze vrijheid gegrondvest en gehandhaafd hebben. Dat zou ook de taal moeten zijn van het orgaan Neêrlandia". De leden van het Verbond, ten minste de overtuigde leden, kunnen voor de leuze volkje behoorde aan de zee, de vrije onmeetlijke Stille Zuidzee. O, de blauwe zeeën met hun weelde van plantengroei, hun soms bergenhooge woeste golven met witte schuimkoppen, hun groenende eilandjes in verre verschieten, hij had ze lief, als ja als een ander zijn vaderland. Als bij stille sterrenachten de vloot verder trok, en allen zich ter ruste hadden begeven, hieven de roergangers zangen aan, begeleid door het eentoonig geklots der golfjes tegen de booten; het waren weemoedige zangen, gewijd aan de zee en aan de sterren, die hun den weg wezen; zangen van berusting in de beschikking der goden. Zoo ging het als de zee kalm was; soms ook zweepten loeiende winden de wateren op tot hooggekrulde golven; dan waren alle handen noodig om de worsteling tegen water en wind te voeren; de scheepjes werden ginds en her geslingerd, nu dansend op een hpogen golftop, het volgend moment met pijlsnelle vaart in den afgrond van schuim en water glijdend; was de storm voorbij, dan werd op een groote schelp reveille ge blazen: niet altijd echter kwamen nog alle booten bijeen. Maar dit gebeurde zelden; de ouden wisten de stormen te ontwijken, wisten waar en wanneer de zee onstuimig zou zijn. De jaren verliepen; het zwerversvolkje trok van het eene eiland naar het andere, tegen wind en stroom soms de groote vischschool volgend, en dus op vaste tijden terug keerend tot oude plekken. Men had geen vaderland: de groote wijde zee, zij was de voedster moeder, die, helaas, ook menig offer eischte; men was gelukkig BOUWT te Nnnspeet. Mooie boschrljke terreinen. Spoor, Tram, Electrlsch licht, Telephoou. Inlichtingen maatschappij DU VELU WE", te Nnnspeet. VRAAGT TANDMIDOCbKN TAMINIAU'S ? JAM MEUBILEERINGMAATSCHAPPIJ - HOLLAND MEUBELT ARTISTIEK UW WOONHUIS OF VILLA VOOR: f 500 650.775 875. HOO.EN HOOGER STOFFEERT ARTISTIEK UW WOONHUIS OF VILLA VOOR: f 25O 290. 425. 550. 675.EN HQOGER - AMSTERDAM N. Z. VOORBURGWAL 274 o. h. Nieuws v. d. Oag Int. Tel. 5974 " VRAAGT PRIJSCOURANTEN vrede tot eiken prijs" niets gevoelen, zelfs niet, wanneer ze, gelijk schrijver dezes, mee vooraan gestaan hebben in de vredesbewe ging; zij kunnen alleen verschillen over de vraag, of het er op aankomt." De Redactie van Neêrlandia" zou dan ook moeten begrijpen, dat ze hare kolommen met andere dingen moet vullen dan met Berlijnsche waarschuwingen en allerlei merkwaardigheden, die buiten de groote gevaren voor den Nederlandschen stam omgaan. Ze moet opkomen voor hare be ginselen: voor versterking onzer nationali teit, handhaving onzer moerdertaal, optreden waar de Nederlandschen stam kwijnt of wordt bedreigd. Dit kan, ook onder de tegenwoordige omstandigheden, mits zonder chauvinisme of overmoed, maar vooral ook zonder onwaardige vrees. Als er weer eens zoo'n mooi stuk uit Berlijn of van elders komt, dan dient de Redactie te zeggen: laat het drukken in uw eigen oorlogvoerend land", in plaats van te overwegen (gelijk ze aan schrijver dezes berichtte), dat het toch zoo jammer is, buitenlandsche leden van medewerking af te schrikken. Anders zal het beter zijn, Neêrlandia" maar voor goed te staken en het Verbond te beperken tot zijn te kwader ure uitge vonden neventaak: bevordering van handel en nijverheid. Het kan dan als zijn devies aan nemen vorder vrede en maak gewinsten." Misschien is er intusschen gelegenheid een andere vereeniging te stichten, die onbevreesd opkomt voor de hoogste Nederlandsche goederen l). Een anderen laat ons zeggen den ouden geest te brengen in de leiding van het bestaande Verbond, is bij de tegen woordige inrichting zoo goed als onmogelijk. Dr. C. TE LINTUM 1) Deze mogelijkheid is, in den tijd tusschen het opstellen en het drukken van dit artikel reeds gebleken door het oprichten der Vaderlandsche Club." Zij zal zeker hare aandacht ook wijden aan het weren der steeds maar insluipende germanismen. l IIIIIIIIIIIIIIHMIIIIlnlIIIIMIIIIM en vrij, en kende geen andere verlangens dan dit bestaan voort te zetten Wonderlijke samenloop van omstandig heden ! Nu was hij in de centra van Euro peesche beschaving; was zoogenaamd Westersch geciviliseerd, had talen geleerd en hun letterkunde, physica en chemie. Maar onbevredigd was zijn gemoed: de schoon heid van kunst en letteren kende hij slechts van recensie; zelf doorvoeld was hij niet. In vele oogenblikken als deze ging zijn hart uit onweerstaanbaar naar de stille verlaten eilanden, naar die zeeën met hun onver gelijkelijk schoone tuinen waarin met zil verschittering milliarden vischjes zwommen. Met drukkende zekerheid voelde hij de disharmonie van het heden: hij het kind van zondoorgloeide tropen in de kille landen der Noordzee; hij voelde het als een doodelijke omarming, zijn vrije geest in de maatschapij van conventie. Hij wenschte zich terug met enorme intensiteit naar de arme zwervende visschersstam, die hij moed willig verlaten had. Waar zouden zij zijn de lotgenooten van weleer? Waar zou hij zijn, Ankola, zijn vriend en beschermer ? Waar Minora voor wie hij uit een diepe baai een bloedroode paarl had gedoken? Maar ook waar zijn zijn droomen van voorheen ? Waar het heerlijke geloof aan godinnen en princessen uit het schuim van de branding voortgekomen, aan den regen boog de trap die hemelwaarts leidt ? Het westersch geschoolde verstand heeft ze verbannen naar geestelijke rommeikamer.