Historisch Archief 1877-1940
5 Maart '16. No. 2019
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
005TER5EEK
H. ZTJMPOLLE. :
69 lilwstr. ? 29 Veenestr. - 38
Tel. 9449 Tel. 4105 - Tel. 2686_
B O UW T
TE NUNSPEET
MOOIE BOSCHRIJKE TERREINEN
SPOOR, TRAM, ELECTRISCH
LICHT, TELEPHOON
INLICHTINGEN Mij. DE VELUWE"
imiiiiiiiiiiiiiinnimiiMiii
opvatting van zaken. Een Fransch gezant
bij de Balaafsche Republiek meende in zijn
tijd te hebben opgemerkt, dat de
Nederlandsche natie het eigenaardige gebrek had
van meer aandacht te schenken aan kleine
zaken dan aan groote. Aan Rengers was dit
gebrek zeker vreemd, maar hij kon niet
nalaten het zijnen partijgenooten af en toe
te verwijten; na de afstemming van den
post voor het gezantschap bij den Paus,
door de Tweede Kamer in 1871 teekent hij
in zijne parlementaire geschiedenis aan:
De historische beteekenis van het gerucht
makend votum was minder gelegm in de
opheffing eener werkelijk onbeduidende
diplomatieke missie wier gemis de Neder
landsen-katholieke belangen hoegenaamd
niet heeft geschaad, maar inzonderheid in
het zich meer en meer openbarend streven
der liberale partij om door het vooropstellen
van betrekkelijk ondergeschikte quaesties
hare traagheid als hervormingspartij te
bemantelen.
Was dit strenge vonnis geheel onverdiend ?
Ook de later gevolgde splitsing der liberale
partij in drie fracties kon Rengers niet
goedkeuren; hij meende, dat men de ver
schilpunten te veel door een vergrootglas
bekeek en dat n partij, waarin alle scha
keeringen vertegenwoordigd waren, onefndig
meer macht kon ontwikkelen dan drie niet
altijd aaneengesloten groepen. Ook in deze
zaak was het standpunt dat Rengers innam
te hoog om te kunnen waarnemen, hoe het
zamenblijven der drie groepen in n
partijverband er ten slofte slechts toe zoude
hebben geleid, om de kracht der liberale
partij geheel te breken.
Wat Rengers bij zijne eigenaardige opvat
tingen en zijn zelfstandigheid van oordeel
zeer te stade kwam, was zijne ongevoeligheid
voor de openbare meening. Zij kwam bij
hem niet voort uit geringschatting van het
oordeel van anderen, nog minder uit een
onwankelbaar geloof aan eigen onfeilbaar
heid; zij was veeleer een vrucht van zijn
geschiedkundige studieën, die hem hadden
geleerd, dat de stem des volks maar al te
vaak de uiting is van enkelen, gedachteloos
iiiiiiiiiiiiiiitmiiiiiiittiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiMiiHiiiiiiMiiiiiiiiiimi
BONZE ZWIJG
UU het Jiddisch,
van J. L. PEREZ, door R. J. S?ITZ.
Hier, op deze wereld maakte Bonze Zwijg's
dood absoluut geen indruk. Geen mensch
wist wie Bonze was, hoe hij leefde en waar
aan hij stierf. Of z'n hart bezweek, z'n krach
ten hem begaven of z'n ruggegraat onder
een zwaren last brak... Misschien stierf hij
wel van honger? Wie weet?...
Als 'n paard van de tram doodvalt inte
resseert men zich er mér voor. De kranten
schrijven er over, honderden menschen
loopen te hoop, om het lijk te zien of minstens
de plaats waar het ongeluk gebeurde.
Maar 'n trampaard zou niet zooveel be
langstelling wekken, als er evenveel paarden
waren ais menschen.
Bonze leefde en stierf stil. Als 'n schaduw
gleed hij over de wereld. Bij Bonze's ge
boorte dronk men uit blijdschap geen wijn.
Bij z'n Bar-Mizwa 1) hield hij geen klin
kende predikatie. Hij leefde als 'n zandkor
reltje aan het strand, tusschen millioenen
gelijken. En als de wind hem opnam en
naar de andere kant van de zee bracht
merkte niemand het.
1) Aanneming.
DE AMSTERDAMMER
Weekblad voor Nederland
kost slechts/l.65 per kwartaal
HILVERSUM
's-Gravel.weg. Telef. 1150
Artistieke
Meubileering
SPECIALE ON1WEBPEN
mifmiiiiiiKffiiiifffiiiififffffiiiiiiiiifiiiiiiiiniiiimiiiimi IIMMIIIIIIIIIIII
nagebouwd door de groote menigte. Zijne
bescheidenheid hield er hem van terug, om
met ophef getuigenis af te leggen van deze
ongevoeligheid. Vandaar dat ernstige bot
singen zijn staatkundige loopbaan niet hebben
verbitterd; een populair staatsman is hij
evenwel niet geweest; hij heeft wel achting
gewekt maar geen geestdrift Ik ben er van
overtuigd, dat hij voor zich zelven hiermede
volkomen tevreden is geweest. Zijn eerzucht
zocht geen bevrediging in luidruchtige toe
juichingen; zij vergenoegde zich met het
bewustzijn van trouwe plichtsvervulling.
De Mecklenburg"
door J. ODERWALD,
Oud-Gezagvoerder van de Mecklenburg"
De zeeman is niet gewoon een lange
redevoering te houden en er lang over te
treuren, als hij een verlies lijdt het een,
twee, drie, in Godsnaam", waarmede hij een
gestorven scheepsmakker over boord zet, is
de lijkrede, die hem nu eenmaal is aange
boren of die volkomen aansluit bij zijn ge
wone manier van kort en krachtig te bevelen.
Het wil dan ook niet zeggen dat zijn
gevoelszenuw minder sterk bij hem ontwik
keld is, dan bij zijn medemensch inte
gendeel; zijn leven is echter een aaneen
schakeling van daden, wat vermoedelijk de
oorzaak is dat hij de gave van het woord
meestal mist.
Waar prof. van Hamel, dien ik ook enkele
malen het genoegen had, veilig over de
met mijnen bezwangerde wateren van de
Noordzee te voeren, verwacht dat de
vroegere gezagvoerder van de Mecklenburg
wel een hartelijk woord te zeggen heeft bij
het vernietigen van zijn mooie schip," voldoe
ik daaraan gaarne, alleen zal het ook mij
Tijdens z'n leven liet z'n voet geen spoor
achter in den modder op straat. Na z'n dood
waaide de wind het kleine plankje op z'n
graf om: de vrouw van den doodgraver
vond het 'n heel eind verder, wierp het op
het vuur waarop ze 'n pot aardappelen
kookte... Drie dagen na Bonze's dood had
de doodgraver er geen idee meer van waar
hij hem weggestopt had!
Had Bonze 'n graafsteen gekregen, mis
schien had honderd jaar later 'n
geschiedvorscher deze gevonden en had de naam
Bonze Zwijg toch nog nmaal door onze
lucht geklonken.
'n Schaduw! Z'n beeld bleef in niemands
geest, in niemands hart. Geen herinnering
aan hem bleef bestaan.
Eenzaam leefde hij, eenzaam is hij ge
storven !
Als de menschen niet zooveel leven maak
ten, had misschien 'ns iemand Bonze's
ruggegraat onder den last hooren kraken.
Als de wereld meer tijd zou hebben, had mis
schien 'ns iemand bemerkt dat Bonze k
'n mensen twee doffe oogen en vreeselijk
ingevallen wangen had; dat hij, ook als hij
gén last droeg, het hoofd zinken liet alsof
hij bij z'n leven z'n graf al zocht. Als er
niet meer menschen waren dan trampaarden
zou misschien 'ns iemand gevraagd hebben:
Wat is er van Bonze geworden?
Toen men Bonze naar het hospitaal bracht
bleef z'n plaats in het sousterrain, waar z'n
verblijf was, niet leeg. Tien van z'n ge
lijken verdeelden die plaats onder elkaar.
Toen men Bonze van het hospitaal-bed
naar de lijkenkamer bracht, wachtten twintig
arme zieken op z'n bed. Toen men hem
uit de lijkenkamer droeg bracht men twintig
lijken binnen die onder 'n ingestort huis
bedolven waren. En wie weet hoe lang hij
Tlot
(uwuiuunafca.
VRAAGT
TANDMIDOCUCn
- American ??
Eau de Cologne
wordt het MEEST gevraagde Merk.
Imp.: JEAN MULDER, Sloterdijk.
moeilijk vallen het juiste woord te vinden
om uit te doen komen hoe het bericht van
deze ramp mij heeft getroffen.
Nu is uw Mecklenburg gezonken. Het
zal u wel leed doen", schrijft prof. van Hamel
en in dergelijke kernachtige betuiging van
deelneming van iemand, die mij aan boord
van mijn schip kende, ligt misschien den
besten weerklank van de mate waarop mij
het zinken van dat schip heeft getroffen.
Het blijven van de Prinses Jüliana, hoe
treurig ook, kon mij niet zoo treffen als dat
van het schip en de bemanning, waarover
ik bijna drie jaar het commando had en
waaraan voor mij .zoovele aangename her
inneringen waren verbonden.
Nu ligt ook dat mooie schip op den bodem
der zee en de zeemanstraditie van berusten
met een een, twee, drie in Godsnaam" is
er niet eens op van toepassing, want het
treft hier dieper, waar het niet een verlies
is tengevolge van een dikwijls onvermijdelijk
onderspit delven in den strijd tegen de
elementen een strijd, dien de zeeman
zich ten volle bewust is, nu eenmaal te
moeten strijden, maat een verlies tengevolge
van een geraffineerd stelsel van wetenschap
pelijke berekening.
Men voelt zich geneigd de wetenschap
de vordering in de techniek te verfoeien,
als men van hare tegenwoordige resultaten
leest.
Het is natuurlijk uitgesloten dat een drij
vende mijn de oorzaak van de ramp is bij
de schepen van de Stoom vaart maatschappij
Zeeland. Daarvoor wordt er te scherp uit
gekeken men vaart er uitsluitend bij dag,
zooals trouwens niet anders verwacht kan
worden van gezagvoerders die het belang
van veilig vare»niet onderschatten, en zooals
b. v. ook het analoge geval was met de
Koningin Emma".
Een verankerde mijn, die verdreven is en
later onder water blijvende, grond heeft ge
pakt? Dat is wel mogelijk bij een diepgaand
schip als de Koningin Emma" maar schepen
met weinig diepgang als die van de Zeeland
hebben alle kans daar over heen te slieren.
De oorzaak van deze ramp kan dus alleen
rustig in z'n graf zal liggen, hoevelen er
al op dat stukje plaats wachten ...
Stil geboren, stil geleefd, stil gestorven
en stil begraven ...
Anders was het op gindsche wereld: in
den hemel. Daar veroorzaakte Bonze's
dood 'n geweldige opschudding.
De groote bazuin waarop ten tijde van
des Messias' komst geblazen zal worden,
deed het door alle zeven hemelen schallen:
Bonze Zwijg is verlost!" De aartsengelen
vlogen heen en weer en ruischten het elkaar
toe: Bonze komt in de gemeenschap der
gelukzaligen! In den hof Eden is opschud
ding, vreugde, gejuich: Bonze Zwijg!
Niemand minder dan Bonze Zwijg!"
Jonge engeltjes met briljant-oogjes, vleu
geltjes van goudfiligrain, en zilveren
pantoffeltjes aan de voetjes liepen Bonze jubelend
tegemoet. Het ruischen der vleugels, het
geklapper der pantoffels, en het vroolijke
lachen der jonge, frissche, rozige engeltjes
vervulden heel den hemel en drong door tot
den troon des Allerhoogsten. En God-zelf
wist al dat Bonze Zwijg gekomen was.
Vader Abraham posteerde zich aan de
poort des hemels en strekte z'n rechterhand
uit tot 'n hartelijk scholem aleichem" 1).
Z'n gezicht stradlde.
Wat wordt daar door den Hemel gerold ?
Twee engelen hebben voor Bonze'n mas
sief-gouden leunstoel in den hof Eden gerold!
Wat schittert daar zoo?
Men brengt 'n gouden kroon met kost
bare edelsteenen. Allemaal voor Bonze!
Nog vór het oordeel des goddelijken
gerichts ?" vragen de vromen verwonderd en
'n beetje spijtig.
1) Welkom.
fMCTZ&CO
eenice veRTeceiswooRDiceRs VAM
IN ALLC 5TIJLCM
coMPLere
HUISINRICHTIMG
MCUBCLMAKCRS
LeiDSCHCSTRAAT AMSTCRDAM
TAMINIAU'S
? JAM ?
J. S. MEUWSEN.
HOFLEVERANCIER.
Hoeden en Mode Magazijnen.
AMSTERDAM.
Leidschestraat 4,
Beurspasaage h. Damrak,
Dam straat hoek Nes,
Doelenstraat boek
Achterburgwal.
ROTTERDAM.
Mosseltrap 3,
Boymamstraat 3.
MEODENS
S.B.
-, gereed en
naar maat vanaf
r *.-.
Coupeur-reiziger
te ontbieden.
?nu
n
De Mecklenburg
worden toegeschreven aan nieuw verankerde
mijnen of torpedo's, en dat men dit laatste
gaat gelooven, vindt zonder twijfel zijn grond
in de laatste feiten en misschien wel niet
het minst dat van de Prinses Jüliana", die
in het achterschip geraakt is, waar in de
meeste gevallen mijnen het voorschip treffen.
Ik zal mij daarin niet verder verdiepen
wat het ook zij: mijn of torpedo het
resultaat dat dit mooie, kostbare bouwstuk
in n slag moedwillig is vernietigd, als
zoovele andere, wordt er niet minder
verfoeielijk door.
Het eenige lichtpunt in deze treurige ramp,
waarin Nederland binnen enkele dagen van
twee harer mooiste schepen is beroofd, is
dat de bemanningen en passagiers van beide
schepen zich hebben kunnen rtdden en ik
wensch der Stoom vaart-Maatschappij Zeeland
en inzonderheid mijne voormalige wakkere
bemanning, waarvan de meesten zich onge
twijfeld nog aan boord bevonden, hiermede
van harte geluk.
Voor onze zoo zwaar getroffen nationale
lijn is deze dubbele ramp ontzettend.
Reeds zoovele jaren heeft deze Zeeuwsche
Leeuw het Luctor et Emergo" in haar
ge0, antwoorden de engelen, dat zal 'n
pure formaliteit zijn! Tegen Bonze Zwijg
weet zelfs Satan niets in te brengen. Het
proces zal hoogstens vijf minuten duren!
Ge hebt er bepaald geen flauw vermoeden
van wie Bonze Zwijg wel is!
Maar Bonze Zwijg, toen de engelen hem
door de luchten voerden, en muziek om
hem deden ruischen, toen vader Abraham
hem als 'n ouden kameraad de hand drukte,
toen hij hoorde dat in den hof Eden reeds
'n stoel voor hem klaar stond, dat 'n kroon
z'n hoofd al wachtte en dat de goddelijke
rechtbank niet meer over hem spreken zou
dan strikt noodig was toen zweeg Bonze.
Zweeg van schrik als op de andere wereld!
Z'n hart stond stil. Het kan niet anders: hij
droomt of het is 'n vergissing!
Aan beide is hij gewend. Meer dan eens
had hij op de andere wereld gedroomd dat
hij van den grond geld opraapte. Heele
schatten lagen daar... En als hij ontwaakte
was hij nog armer geweest dan de dag te
voren... En meer dan eens had iemand
hem bij vergissing toegeknikt, 'n vriendelijk
woord gezegd, daarna echter zich omgewend
en uitgespuwd...
Dat is nu eenmaal zoo mijn lot," denkt hij.
Hij is bang om op te kijken, opdat de
schoone droom niet vervliege, dat hij zich
niet in een of ander hol zal bevinden tusschen
slangen en hagedissen. Hij is bang om geluid
te geven, zich te bewegen, opdat men hem
niet herkenne en in de hel sleure...
Hij siddert en hoort de complimenten der
engelen niet en ziet evenmin hun dansen
mihem.hij beantwoordt Abrahams hartelijken
groet niet en vergeet, als hij voor het
goddelijk tribunaal gevoerd wordt, goede
morgen" te zeggen!
iiiiiHiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiHitiiiiiiii
heele doen en laten
moeten beoefenen en
niet het minst in
dezen oorlogstijd.
Het vorig jaar werd
dit nog in eenige
korte trekken in dit
Weekblad beschre
ven.
Aan de veiligheid
werd steeds zooveel
mogelijk zorg be
steed, en men heeft
er gelukkig gevaren,
tot voor eenige weken
het noodlot zijn. in
trede deed met de
Prinses Jüliana.
Men desespereerde
nog niet, maar voer
dór zoo goed men
kon, tot de tweede
ramp volgde, waarvan de gevolgen voor de
hand liggen en die reeds in de dagbladen
werden bekend gemaakt: de stopzetting van
den dienst.
Men kan zich moeielijk eene andere op
lossing denken: waar men na zólangen
strijd tegen een onzichtbare overmacht twee
derde van zijn beste materiaal vernietigd
ziet, kan er slechts glorie bestaan in een
eervollen terugtocht.
Wat echter hiervan het gevolg zal zijn,
beseft ieder, die weet wat er verbonden is
aan een groot lichaam, dat velen een bestaan
oplevert en dat nu plotseling door zware
slagen getroffen wordt en alle inkomsten derft!
Dat is nog niet te omvatten en men kan
het bestuur van deze lijn, die zoovele jaren
het nationale en internationale belang heeft
§ediend, slechts kracht toewenschen om deze
eproeving te doorstaan.
Hij is buiten zichzelf van schrik!
En die schrik neemt nog toe als hij
onwillekeurig naar den vloer van de
gerechtszaal kijkt. Zuiver albast met briljanten!
Op zoo'n vloer staan mijn voeten!" Hij
verstijft van angst. Wie weet wien men
denkt voor te hebben, welken voornamen
man, welken Rabbi, welken vrome... Als
die komt ziet het er leelijk voor mij uit!"
Van angst hoort hij niet eens dat de voor
zitter met luider stemme zegt: Proces Bonze
Zwijg l" en den verdediger de stukken
overreikend, er aan toevoegt: Lees, maar maak
het kort."
Bonze heeft 'n gevoel alsof alles om hem
in de ronde draait; het suist in z'n ooren.
Daar hoort hij de zilveren stem van den
verdedigenden engel steeds duidelijker:
Z'n naam paste hem, zoo als 'n kleed
door 'n kunstenaar gemaakt, om 'n slank
lichaam past."
Wie zou daar wel spreken ?" vraagt Bonze
zich af en hij hoort hoe 'n ongeduldige stem
zegt: Geen beeldspraak asjeblieft!"
Hij heeft zich nooit," gaat de verdediger
voort, over iemand beklaagd, noch over
God, noch over de menschen. Nooit vlamde
'n vonk van haat in z'n oog, nooit heeft hij
het eischend ten hemel geheven."
Bonze hoort verder niets en de strenge
stem interrumpeert weer: geen rhetoriek("
Job wankelde en deze was ongeluk
kiger..."
Feiten, naakte feiten, eischt de voor
zitter nóg ongeduldiger.
Toen hij acht dagen oud was werd hij
besneden."
Niet te realistisch."
'n Knoeier van 'n operateur stelpte het
bloed niet."
Verder!" (Slot volgt).