15-April '16. No. 2025 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND MEDDENS' S.B. gereed en naar maat vanaf r .-. Coupeur-reiziger te ontbieden. TAMINIAÜ'S ? JAM ? 005TCR5EEK MEU51LEER1N(5EN eene kampplaats voor tragische conflicten tusschen beiden. Voor het Westen valt van deze filosofie nog wat te leeren, hoe ver dit het ook gebracht heeft in het formulee ren van modi vivendi tusschen homo oeconomlcus en homo ethicus, vond mijn vriend de pessimist, toen ik dit punt met hem besprak. Het is mogelijk, maar in elk geval vind ik de filosofie van den Inlander geen zaak meer om onopgemerkt ter zijde te laten liggen, wanneer zij hem brengt tot de Samin>leer, die eeaige jaren geleden in Rembang is opgedoken. Deze leer verkondigde, dat de grond en de bosschen die daarop groei den, evenals de lucht en het water tot de vrije beschikking van den Inlander gescha pen waren en iedereen ^daarvan naar harte lust kon gebruik maken zonder daarvoor aan het Gouvernement verantwoording of belasting verschuldigd te zijn. Vermoedelijk is deze leer ontstaan uit eene even gemaklij ke overwinning van den homo oeconomicus over den homo ethicus in den Inlander als deze over gene pleegt te behalen. Maar al bracht deze communistische leer den In lander niet in conflict met zich zelf, zij deed hem bemerken, dat zij hem wel in conflict bracht met het Gouvernement, toen hij onder haar schild begon te grasduinen in de Gouvernements djatibosschen, een der heilige huisjes van den Indischen fiscus. De vol gelingen van Samin werden snel aan den strafrechter overgeleverd, die over hun filo_ IUBÖN MASIRO (Schets uit het Zuid-Afrikaanse Boeren-leven) DOOR CHRISTINE HOEKSTRA (Vervolg) Nog verder die kant uit", vervolgde hij, staan die druiwe en persik-, appel-, abrikoseen perebome. En achter die huis lèdie groot lande, wat tot bij die voet van die berg kom en op hulle saai ons lueerne, koren en haver. Ach ja", ging hij voort met 'n vrome zucht, ik is nou nie hoog moedig nie; maar ik voel daarom regte dankbaar tot die Heere veur alles wat hij aan mij gedaan het", eindigde hij met de ogen even naar de hemel gericht. Zeker", zei Jeanne. 't Is 'n prachtige plaats, waar u met recht trots op kan wezen",ging ze hartelik voort. En in de eerste tijd zal u het wel dikwels moeilik gehad hebben." Ja, in die begin was dit regte zwaar. En toen was ik ook heeltemaal alleen. Nader hand het mij getrouwde suster en haar man gekom en later het ik 'n bijwoner gekrij om mij te help. Want met die volk hier kon 'n mens in die eerste jare niks aanvang. Hulle was al te rauw en hulle het ook eigentlik geen lust gehad nie om onder 'n witmens te werk nie. Nou gaan dit natuurlik banje beter, maar 'n mens moet altijd bij 'n kaffer staan; hij kan nie alleen werk nie. Eén van die zwaarste dinge was om gereedskap soos ploe'e, egge, zage, hamers en spijkers, kleratie en koffie en suiker te krij; want in die da'e het ons natuurlik nie 'n statie nabij ons gehad, soos vandaag nie daar was glad geen trein in die hele land. Nou het ons toch 'n Jodewinkeltje op Masirostatie; maar vroe'er, als ons iets nodig het, moet ons dit met transportwa'ens van Port EHzabeth laat kom, wat banje lank geneem het en vreselik duur was. Daardoor het ons moet leer om amper alles self te doen en self te maak. Ons het stene gebak veur die huis s'n mure, en 'n dak van riet opgeset en ons maak pns ei'e katels, stoele en tafels. Die vrouwHILVEESUM 's-Gravel.weg. Telef. 1150 Artistieke Meubileering SPECIALE ONTWERPEN iiiiimiiiiiiiimiimi! sofie een koudwaterstraal uitstortte. Toch heeft de Saminleer getoond een taai leven te bezitten. In Rembang onderdrukt, is zij eenige maanden geleden te Soerabaia weder opgekomen. De Inlandsche opgezetenen van eenige particuliere landen aldaar bleken er allen mede te zijn besmet, daar zij op een goeden dag gezamelijk met een beroep op de leus: de Javaansche grond vrij goed voor den Javaan, weigerden hun heerlijke verplichtingen na te komen. Hier moet ik even in eene verklaring treden van den aard dier verplichtingen, die nog een middeleeuwsch wat de zoölogen noemen relict uitmaken. De afstand van de bedoelde landen, dagteekenend uit den tijd van het Engelsche tusschenbestuur, bracht voor de verkrijgers mede een heerlijk recht tegen de opgeze tenen en hen, die zij in vervolg van tijd als opgezetenen wenschten toe te laten, be staande in grondhuur en diensten. De dien sten, welke in vroeger tijden hun reden van bestaan vonden in de exploitatie van den bodem voor akker- en tuinbouw, zijn afge sleten sedert die gronden binnen de bewonings- en bebouwingsfeer van Soerabaia zijn geraakt en zij zich gevuld hebben met Inlanders, die in de stad hun werk of be drijf hebben. Alleen de heffing van grond huur is overgebleven. Het bedrag daarvan, onderworpen aan het gezag van het oude gebruik, had geen drukkend karakter en pleegt onregelmatig en alles behalve ten mense het kerse 1) en seep van vet en bene gekook, en als ons nie regte koffie kon krij nie, het ons maar koren of patatas 2) ge brand en dit gebruik. Als 'n mens nie suiker had nie, wel, dan het hij maar bitter koffie gedrink. En vandaag maak ons nog maar amper alles self. Kijk nou hier die skoene, wat ik aan het," zei de Afrikaner en stak zijn voeten vooruit. Dis wat ons veldskoene noem en beter en makkeliker skoene kan jij nooit krij nie." Ja, die zijn zeker sterk, 't Is heel mooi, zo vrij te leven, altijd in de open lucht te zijn en alles zelf te kunnen maken," zei Jeanne, aan Tolstoi denkend. Van Zijl keek eens op naar de sinaas appelbomen en zei toen: Ik denk ons kan 'n bietjie lemoene gaan eet, Gert!" riep hij zijn zoon, die eigenlik in de molen moest helpen, maar die de kans had gezien 'n ogen blik te wijden aan 't opstellen van 'n vogelwip, Gert, kom hier sol" Gert kwam en stond voor de oude man met: Ja Pa?" Gert, mij kind, pluk toch veur ons 'n paar mooi lemoene af." En toen zich 'n beetje naar rechts draaiend, waar, bij de voor, die aan de zuidkant van de lemoenboord liep, ou Piet z'n kinders aan 't spelen waren, riep hij: Antjie!" Ja, ou baas!" schreeuwde het tienjarige meisje terug, terwijl ze hard over de smalle strook geel gras kwam aanlopen, die de voor van de tuin vór 't huis scheidde. Antjie," zei de oude Boer, loop gauw gauw naar die ou-nooi en vriï'n bordje en 'n mes." Ja, ou-baas," zei Antje. Juist toen Jeanne genoeg gegeten had, cwam Sannie in de deur staan een wit innen kapje op 't hoofd en in de hand hield ze Jeanne's hoed; 'n grote panama, waar 'n sjerp van rose neteldoek om gewonden was Kom, jong!" riep ze, kom saam met mij, dan sal ik jou 'n bietjie van die plaats aat sien." Vlug sprong het Hollandse meisje op, drukte haar hoed op haar blonde haar en slank en bevallig liep zij naast haar dikke vriendin voort, het pad op, dat links om iet huis heen leidde. Over de weg, met iet front naar de zijgevel van de woning, ag het wagenhuis, waarvoor de twee zoons van Van Zijl, Willem en Gert op een grote, schaal bezig waren meel te wegen. Wil Miss Ter Duin zig nie laat weeg nie?" vroegen de jongens. 1) kerse = kaarsen. 2) patatas = zoete aardappels. J. S. MEUWSEtf. HOFLEYEBANCIER. Hotden in Moda Migaiijnen. AMSTERDAM. Leidschestraat 4, Beurspassage h. Damrak, Dam straat hoek Nes, Doelenstraat hoek Achterburgwal. ROTTERDAM. Mosseltrap 3, Boymansstraat 3. - American - Eau de Cologne wordt het MEEST gevraagde Merk. Imp.: JEAN MULDER, Sloterdljk. jSifiiiiiiiiiHfHiiSi P^fi^^t^^^.^^t'.lug»>£'g*;g-.g/y»Jfatfj»RlB Si EENIGE SPECIALITEIT KB KB KB «-< **?" KRIMPVRUË18 a a- GEZONDHEIDS D»1 f*B g? QNOERGQEDEREN j'g Djl Nedsrlandsch Fabrikaat ||B fl'ï'TRlCOTHUlSi REG.BREE5TRAAT.35 TEL. 5O66 N. KB RB volle binnen te vloeien. Daarentegen bezit de opgezetene een, zooals bij rechterlijk gewijsde uitgemaakt is, onaantastbaar recht op het gebruik van den grond zoolang hij zijne verplichting tot voldoening van grondhuur nakomt. Wilde de eigenaar een opge zetene zijn grond doen ontruimen, zoo stond hem geen andere weg open dan zijn recht bij wege van vrijwillige overeenkomst af te koopen. Hiervan werd bij de uitbrei ding van Soerabaia ruim gebruik gemaakt. De particuliere landen nabij Soerabaia, in vroegere tijden nagenoeg non-valeurs en in handen van vermogende Chiueezen en Ara bieren geraakt, verkregen waarde als bouw grond; de opgezetenen werden afgekocht en moesten verhuizen met de hun toebehoorende huizen. Meestal kwamen zij weer op een ander particulier land terecht, waarna eenigen tijd hetzelfde spel zich herhaalde. Niettegen staande de afkoopsommen die hun in handen vloeiden, verbeterden zij daar echter niet op, want zij verdwaalden hoe langer hoe verder weg en geraakten hoe langer hoe meer in onzekerheid over het behoud van een woon plaats. De Saminleer is nu hun plechtanker geworden. Dat moet maar uit zijn, dat wij grofldhuur hebben te betalen", nebben zij gedacht, en telkens hebben op te breken, als men ons wil afkoopen, het is veel recht vaardiger dat wij kunnen wonen waar wij willen zonder voor den grond te betalen". De verkondigers van deze heilsleer hadden begrijpelijkerwijs een reusachtig gevolg bij Graag," zei Jeanne en stapte op de weegschaal. Honderd en twintig pond," zei Willem kijkend. Nou Sannie." Twee honderd pond Willem!" riep Gert, die deze keer keek. Dan het het jij die laatste maand vijf pond gewin, Sannie," zei Willem. Machies, tachtig pond meer dan Miss Ter Duin." Daarna wees Sannie hun logee de stal, waar de muilen van haar vader en de paarden van Willem en Gert 's nachts stonden, de pakkamer, waar de mielies en pompoenen in geborgen waren en 't ver trek voor de jongens, die allemaal achter aan het wagenhuis gebouwd waren. Aan de rechterkant lagen de tabak-, mielie- en pompoenakkers, door kweepeerlaningen van elkaar gescheiden. Al wandelend waren ze het wagenhuis omgelopen, toen Liesbeth ken riep om te komen eten. Toen de twee meisjes aan tafel kwamen, zaten de anderen al aan en begon de dikke heer des huizes terstond te bidden. Mrs. van Zijl stond aan 't hoofdeinde, bezig 'n groot stuk rundvlees, dat voor haar in een schotel, lag, in stukken te snijden. Liesbeth stond naast haar stiefmoeder en schepte porties gestampte mielies op de borden, terwijl de oude Boer al vast 'n snee brood nam, waar hij het boter dik op smeerde. Sannie haalde de ingeschonken koppen koffie uit de kombuis, bracht tee voor Jeanne en daarna begon de maaltijd. Toen z'n grootste honger gestild was, vroeg de huisvader aan Willem: Mij kind, het jij van morre water gelei oer die lucernlande en het jullie die sakke kore gemaal, wat ik julle ges'e ket?" Ja, Pa," gaven ze beiden tegelijk tot antwoord. En tegen Gert, die na zijn vlees en mie lies opgegeten te hebben, bezig was zijn derde stuk brood met varkensvet te smeren: (dat door Sannie en de beide jongens ge bruikt werd) Gert, het jij die perde en muile van morre die veld ingeja en eerst gekniehalter?" Gert moest even wachten voor hij Ja, Pa," kon zeggen; hij had juist zijn mond vol. Gert, jong," waarschuwde Liesbeth lachend, moet nou nie zo veel brood eet nie daar is ook nog pudding, mij klein boet!" O, mij tijd l" riep Gert, zijn ogen en mond met 'n kwasie-angstige uitdrukking opensperrend, zodat allen lachen moesten, als ik nog maar plek het!" Mrs. van Zijl stond met 'n martelaarsair LI BCRTY VRAAGT FRANCO STALEN VATS Mroeri VANAF 075 ~7O C/M BReeo M6TGR VOOR BLOUSES.JAPONNGM ers KiiSDeR.uuFLK.eN MCTZ&G sCRAveifHAce AMSTCRDAM eettice veRTecenwooRDiceRs m MeoeRLAMD Illtt 'IMUIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIMinillllMIIIMIIIIIItllllllllllllllllllllll alle opgezetenen van particuliere landen. De leer sloeg dadelijk in en de inning van grond huur werd allerwege begroet met een wei gering van betaling. Wat nu te doen? was de vraag, waar de eigenaren van die landen zich voor gesteld zagen. Eenige duizenden weigerachtige opge zetenen civielrechtelijk vervolgen werd om de kosten, het tijdverlies en den omslag ondoenlijk geacht. De landeigenaren vereenigden hun belangen en wendden zich per rekest tot den Gouverneur-Generaal, de ultimo ratio en het ultimum remedium van alle kwalen in Indië, om diens tusschenkomst in te roepen. De tegenpartij van haar kant vaardigde een paar Inlandsche zaak waarnemers naar den Landvoogd af om haar zaak bij dezen te bepleiten. De GouverneurGeneraal zal tot oplossing van het conflict niet veel anders kunnen doen dan den Gordiaanschen knoop doorhakken, onteigening ten bate van het Staatsdomein van de rechten van zoowel de eigenaren als de opgezetenen mogelijk maken en na onteigening den grond voor een deel aan de Gemeente overdoen voor een gemeentelijk grondbedrijf, en het overige bestemmen voor Inlandsche woonwijk. Doch dit laatste zal de Regeering wel niet doen op den grondslag van de communistische Saminleer. Dat zou te veel perspectief openen en de betaling van alle grondbelasting in gevaar brengen. Zij moet zelve van eene toepassing in de praktijk van deze Inlandsche filosofie niets hebben. op, om het nagerecht te halen. Haar man, die toen aan 'n kom met melk en brood bezig was, legde evenwel zijn vette hand op haar knokige en zei: Ach nee, moeder. Moe nou nie ieder keer opstaan nie. Laat n van die meissie-kinders dit haal." Nee, ik sal dit maar haal", zei ze stroef en zonder de ogen op te slaan. Hoekom praat Ma so ?' vroeg Liesbeth enigszins nijdig en naar de kombuis gaande, hoorde Jeanne haar brommen van : Watter nonsens is dit nou weer." In witte japonnetjes gekleed, liepen Jeanne, Liesbeth en Sannie 's middags het stoffige, roodzanden pad op, het hek door en het klein en van ongebakken steen gebouwd huis van de bijwoner voorbij, het bos in. Onder de klaar-blauwe Zuid Afrikaanse hemel, op het smalle pad, dat zich wendde tussen groepjes mimosa's en kameeldoorns, met hier en daar gele grasplekjes, door mierhopen bedekt, wandelden de meisjes babbelend voort. Liesbeth liep vooruit en 'n voetpad in slaande, kwamen ze voor enige hutjes, die op een open plek gebouwd waren, te staan. Ofschoon het winter was, zagen ze kleine kaffertjes, geheel naakt of slechts bedekt door 'n stertriem" (het Bautu ekwivalent voor vijgeblad) en meidjes in een kombers" (deken) een jonger broertje of zusje op de rug dragend, spelen in de open ruimte. Vór n cirkelvormig hutje, met de muur van rode klei en het spits toelopend dakje van riet, hurkten enige oude meiden, 1) in kombersen" gewikkeld, neer. Ze zaten in de schoongeveegde ruimte, die door'n lage muur van klei omgeven was. In de nabijheid was 'n bok aan 'n boom vastgemaakt en liepen enige hoenders rond. De meisjes traden de ommuurde ruimte vór de rondavel" binnen, waar n van de meiden bij 'n vuurtje stond, met 'n grote zwarte pot op drie poten er boven, gevuld met kafferkoornpap, die zij bezig was te roeren. Go-paling," zei Liesbeth tegen haar, die ou nooi se, jij moet Maandag veur haar kom was.'1 Eikönnïi," gaf Go-paling lachend ten antwoord. Jij moet, Go-paling," zei Liesbeth ernstig, anders zal die ou baas jou voeter!" 2) 1) In Z. A. worden ook de getrouwde kaffervrouwen meiden genoemd. 2) voeter bestraffen, uitschelden. pierings ?=. schoteltjes. BOUWT TE NUNSPEET MOOIE BOSCHRIJKE TERREINEN SPOOR, TRAM, ELECTRISCH LICHT, TELEPHOON INLICHTINGEN Mij. DE VELUWE" iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiii Al is aan de Saminleer geen toekomst beschoren, zij is als symptoom opmerkens waardig. De Sarekat Islam was het eerste teeken, dat het Inlandsche volkswezen be hoefte gevoelde om uit zijn oud kader van passiviteit te treden. De Saminleer heeft een gelijke symptomatieke beteekenis. En van boven af wordt nu van hetzelfde ver schijnsel een nieuw symptoom gegeven. De Soesoehoenan van Solo heeft zijn kraton verlaten om den Gouverneur-Generaal te Buitenzorg diens bezoek te reciproceeren en tegelijk een rondreis te maken via Bandoen g, Batavia en Cheribon. Er ligt -een transcen dentie in deze drie symptomen. Het eerste spreekt van de macht van het ideaal der persoonlijke integraliteit, het tweede voor die van het ideaal van eene betere (i.c. communistische) maatschappij en het laatste van die van een modern cultuurideaal. Allerwege tegenstelling met de oude onder worpenheid van het individu, de maatschappij en den vorst aan de macht van het over geleverde en het van ouds bestaande, een onderworpenheid, die haar naar hoogsten graad van intensiteit bereikte in den vorst met goddelijke immanentie. Indien de moderne cultuur op dit politiek-ethnologisch relict van den voortijd als een magneet werkt, staat haar goed recht als grondslag voor eene politiek van associatie wel onomstootelijk vast. S. J. llllllllllllllllllllllllllllllIINIIIMII Ach," zei Go-paling, minachtend de schouders ophalend, maar vervolgde, zich bedenkend, is goed, ik sal kom." Go-paling," zei Sannie, hier die nonnie wil graag jouw huis sien." Kan maar zien," zei de oude meid. Sannie en Jeanne traden, bukkend de lage deuropening door, de rondavel" binnen. Het hutje bestond slechts uit n vertrek: de grondvloer" was twaalf voet in doorsnee en de hoogte van de muur ongeveer negen voet. In 't midden was een paal in de grond geplant, die het dak schraagde. Om die paal lagen enige lege zakken en schaapvellen, waar de familie 's nachts op sliep. Behalve die bedden" was er nog een klein oud tafeltje, waarop enige koppies," en pie rings" stonden. Pats" ging de deur toe, en waren de meisjes in 't donker. Wat is dat?" zei Jeanne, even verschrikt. O, die wind," antwoordde Sannie, sal ons nou maar loop?" Op de terugweg keek Liesbeth gedurig om. Waarom doet u dat?" vroeg Jeanne. O somar," antwoordde Liesbeth verlegen en 'n kleur krijgend. Dis Zaterdagavond," zei Sannie met 'n ondeugende blik. O!" zei Jeanne lachend, nu begrijp ik het.' Een ogenblik later hoorden ze iemand te paard achter hen aankomen, 't Was een jonge man met rood haar, die hen in haalde en af steeg en groette. Naand, Jan," zeiden Liesbeth en Sannie, gaven hem de hand en stelden hem aan hun Hollands vriendin netje als Mr. van Niekerk" voor. De teugels om zijn rechterarm windend, wandelde' Liesbeth's jongkerel" naast haar verder. Sannie en Jeanne keken elkaar met 'n on deugende glimlach zijdelings aan en bleven langzamerhand wat achter. Want," zoals Sannie Jeanne influisterde, ons moet hulle toch 'n bietjie 'n kans ge." Natuurlik," gaf het Hollandse meisje ten antwoord, maar zeg, ze zullen toch van avond zeker wel 'n beetje kunnen vrijen?" O ja, hulle sal seker tot elf uur opsit met mekaar in die eetkamer, So wat om nege uur gaat ons meeste van die tijd slaap en dan kan hulle maar saam op die rustbank sit gesels en lemoene en lekkers eet." (Wordt vervolgd)