Historisch Archief 1877-1940
;22 «Ajfrfl '16. - No. 2028
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
3
H. ZUMPOLLE.
69 laliiintr. - 29Vetniitr. ? 38
TeL 9449 Tel. 4105 - Tel. 2686 *
MEDDENS
S.B.
gereed en
naar maat vanaf
r «5.-.
Coupeur-reiziger
te ontbieden.
11
Bijzonder
gemakkelijke
Clubfauteuil.
VRAAGT
- American
Eau de Cologne
wordt het MEEST gevraagde Merk.
Imp.: JEAN MULDER, Sloterdijk.
GRATIS
ontvangt U op aanvrage proefnummers van de
Nieuwe Kleine Kapitalist"
Financieel Nieuwsblad.
Administratie: SINGEL 342, AMSTERDAM.
TELEFOON N. 6925 en N. 6241
Berat ITLOTINGEN VAN PREMIELEENINGEN, BETROUWBARE
ADVIEZEN, ACTUEELE ARTIKELEN, PRODUCTIES, DIVIDENDEN enz.
VERSCHIJNT WEKELIJKS.
Abonnementsprijs
50 ets. | per kwartaal.
IIIHIItlllllllllllllllltllllllllllllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
Onze Crisis van 31 Maart
1916 en de Duitsche Pers
, Lookers on see the most of the game"
Het is zeer leerzaam kennis te nemen van
de wijze waarop de Duitsche pers zich heeft
geuit voor de geheimzinnige crisis, die in
ons land op 31 Maart 1916 en de daarop
volgende dagen heeft rondgespookt. Een
crisis, die haar scherpste uiting vond in de
extra-editie waarmede de Avondpost" zich
heeft geblameerd, en die de dolzinnigste
'geruchten door het land deed spoken.
Een crisis onder welker naweeën thans nog
onze militairen gebukt gaan, en die er ook
nog~toe heeft bijgedragen, om ons volk weer
iets verder in de richting van leugen en
knoeierij op te voeden, zooals duidelijk
wordt -wanneer men de treinen die tot voor
kort militaire verlofgangers plachten te ver
voeren, thans gevuld ziet met sjof el
gekleedeburgers" (?) van militieplichtigen leeftijd.
Dat de Duitsche pers de hier in Holland
circuleerende geruchten omtrent onrechtma
tige elschen der Geallieerden gretig opnam
en met vette letters afdrukte, het is begrij
pelijk en verklaarbaar. Deden niet na de
Tubantia" en de Palembang" in Duitsch
land geruchten zich voor over ernstige
moeilijkheden met Holland zoodat, naar ver
luidt, Duitsche troepen aan onze grenzen
werden geconcentreerd ? Voor Duitschland
was een bericht dat wij nu met de andere
partij overhoop lagen, niet dan zeer welkom,
de Duitscher zou hebben kunnen zeggen:
als het ultimatum niet bestond, zou men het
moeten uitvinden". Het bekende telephoontje
van het Amsterdamsche consulaat het ware
onvoegzaam hierover veel te schrijven, nu
des rechters beslissing nog wordt afge
wacht is zeer goed te verklaren, hetzij
als een naïeve vreugdeuiting, hetzij... als
iets anders.
Wanneer wij nu datgene wat de Duitsche
bladen onder de vette opschriften als
UltiIIIIIUIIMIIIIIIIIIIIIUtllllllllllllll
MASIRO
(Schets uit het Zuid-Afrikaanse Boeren-leven)
DOOR
CHRISTINE HOEKSTRA
(Vervolg)
VI
Zondagmorgen om elf uur waren allen
in de eetkamer samen gekomen. Aan het
midden van de tafel, met de kleine, grijze
kop en de brede rug duidelik afgetekend
tegen het volle licht, dat door de open
gangdeur binnenstroomde, zat de huisvader,
gekleed in z'n Zondags pak met de oude
Familiebijbel, 'n mooi gebonden gezangboek
en 'n versleten prekenboek op een gestapeld,
matum der Entente an Holland," Hollands
Neutralitat bedroht," afdrukken, nader be
schouwen, treft daarbij in de eerste plaats
dat de pertinentste en alarmeerendste tele
grammen van particuliere zijde de redacties
bereiken uit den Haag. Uit den Haag, waar
de Avondpost verschijnt, het bijblad van 't
Departement van Oorlog, en waar de be
kwame diplomaat Von Kühlmann resideert l
Zoo schreef het Berliner Tageblatt in het
2de Avondblad van l April: Die
Ententemachte haben wie es heisst an die
hollandische Regeering die Auff orderun g gerichtet,
die Grenze gegen Deutschland für jeden
Warenverkehr zu sperren. Die Aufforderung
hat Angeblich den Charakter eines Ultima
tums. Es ist anzunehmen dass dieser Schritt
auf der Pariser Konferenz beschlossen wor
den ist." (Part. telegram uit Den Haag d.d.
31 Maart.)
Naar uit de Münchener Neueste Nachrichten
d.d. 2 April Ochtendblad schijnt te volgen
werd dit bericht niet alleen aan het Berliner
Tageblatt geseind maar aan verschillende
Berlijnsche bladen (?Die obenerwahnte zweite
Ansicht vertreten die Mitarbeiter mehrerer
Berliner Biatter, welche melden:" enz. volgt
het hierboven aangehaalde.)
Is deze onderstelling juist dan zijn der
halve aan de Haagsche correspondenten der
Berlijnsche bladen gelijkluidende, en naar
thans wel gebleken is, onjuiste
mededeelingen over de internationale positie verstrekt.
OotJn de eerste dagen na l April blijft
de h:**3che correspondent van het B. T.
hardnekking bij zijn opvatting, dat door
Engeland pogingen gedaan zijn om van de
Nederlaridsche Regeering concessies, van
militairen doch voornamelijk van
economischen aard, te verkrijgen.
Een tweede verschijnsel valt ons op in
de beschouwende artikelen door de redacties
(een enkele maal door Duitsche medewer
kers) aan de Hollandsche crisis gewijd naar
aanleiding van de gepubliceerde telegrammen.
Deze artikelen verschenen in de Frank
furter Zeitung van l April (Avondblad)
voor hem. Op de rustbank in de ne hoek
zaten de meisjes bij elkaar, op de andere,
daar recht tegenover de jongens met in het
midden Jan van Niekerk, die Liesbeth zo
nu en dan knipoogjes toewierp, waarop zij
verlegen tegen hem glimlachte, wat weer
aanleiding gaf, dat de andere jongens en
meisjes op hun beurt blikken van ver
standhouding met elkaar wisselden.
De huismoeder zat op een stoel dicht bij
de deur naar de kombuis, waar ze elke tien
minuten zachtjes binnen stapte, om naar
't middageten te kijken.
Van Zijl begon de dienst met het opgeven
van Ps. 146 en daarvan het eerste vers.
Drie noten te laag, begon hij met z'n hese,
oude stem: Prij-es den He-ér met blij-de
gaalmen," door de anderen gevolgd. Liesbeth
en haar jongkerel" spanden alle moeite in,
enigszins de rechte noten op de rechte maat
te zingen, daarin eerst door Jeanne geholpen,
die 't evenwel spoedig opgaf, omdat de zware
stem van de huisvader hen allen over
schreeuwde en volgens zijn maat meesleurde.
Na het zingen deed de oude man een
kort gebed, waarna hij zijn nikkelen bril
op de neus zette, terwijl zijn gezicht als
MEUBILEERINGMAATSCHAPPIJ
- HOLLAND
MEUBELT ARTISTIEK UI VONflOIS OF VILLA
VOORf 500
650.
775,
875.
1100.EN HOOGER
STOFFEERT ARTISTIEK UW IOOHHOIS OF VILLA VOOR:
f 250
«
290.
425.
550.
675.HOOGER
- AMSTERDAM
N. Z. VOORBURGWAL 274
o. h. Nieuws v. d. Dag Int. Tel. 5974
- VRAAST PRIJSCOURANTEN
EN
TE NUNSPEET
MOOIE BOSCHRIJKE TERREINEN
SPOOR, TRAM, ELECTRISCH
LICHT, TELEPHOON
INLICHTINGEN MIJ. DE VELUWE"
mam
n N^I
Abonnementsprijs t V.&O per jaar.
Berliner Tageblatt van l April (Avondblad).
Kölnische Zeituna van l April (Avondblad)
en Vossische Zeitnng van 2 April (Och
tendblad).
Opmerkelijk is dat al deze artikelen, zooals
aanstonds zal worden getoond volkomen
dezelfde strekking hebben, hetgeen op
officieeje inspiratie wijst.
Dit wordt nader aannemelijk gemaakt door
het volgende telegram opgenomen in de
Münchener Neueste Nachrichten van 2 April,
(Ochtenblad).
Unser Berliner Vertreter telegraphiert uns:
Berlin, l April, (Privattel.). Aus Holland
liegen bis heute abend keine Meldungen
vor, die irgendwie zur Erklarung der
dortigen Aufregung dienen könnten; und so ist
dem heute tnittag gesagten nur wenig
hinzuzufügen. Vor allem muss mit grösster
Bestimmtheit ausgesprochen werden, das
zwischen Deutschland und Holland keinerlei
Zwist besteht. Wenn also die in Holland so
plötzlich erwachten Besorgnisse nicht ber
haupt weit bertrieben sind, so mussen sie
sich diesmal nach einer anderen Seite richten.
Die kluge und feste Politik, die die
niederlandische Regierung wahrend des ganzen
bisherigen Kriegsverlaufes beobachtet hat,
lasst uns völlig darauf vertrauen, dass es
ihr auch weiterhin gelingen werde, ihre
Neutralitat gegen jede etwaïge
Beeintrachtigung zu wahren, und wir haben kein
Bedürfnis und keine Veranlassung, den
Niederlanden in dieser Frage irgendwelche
Ratschlage zu erteilen. Auch die deutsche
Oeffentlichkeit wird sicher nicht nur für sich
selbst ihre Ruhe behalten, sondern auch
Verstandnis dafür haben, dass gerade in
diesem aufgeregten Augenblick Holland
gegenüber die grösste Zurückhaltung die
weiseste Politik ist".
In dit telegram trekken in de eerste plaats
de aandacht de woorden : dem heute mittag
Gesagten" daar immers de correspondent
die dit schrijft tot dusverre over de crisis
gezwegen had! Wij hebben althans in de
Münchener Neueste Nachrichten niets daar
van kunnen vinden. Dit duidt erop dat hij
iiiiiiiiiiiiiiiHifiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimniiimimiiiiiiiiiii
inleiding 'n ernstige uitdrukking aannam.
Met het oude hoofd bijna op het boek, dat
open vór hem op tafel lag, las hij hortend
en stotend en met de stompe wijsvinger
woord voor woord aanduidend de geschie
denis van de koperen slang uit het n en
twintigste hoofdstuk van Numeri.
Daarna werd er opnieuw gezongen en
gebeden, toen sloeg de huisheer het oude
preke.nboek open, humde een paar keer en
las de tekst:
En Mozes maakte een koperen slang en
stelde ze op een steng; en het geschiedde,
als een slang iemand beet, zo zag hij de
koperen slang aan en hij bleef levend.
Langzaam, zich telkens versprekend of 'n
hele zin herhalend, las hij de lange preek
voor, waarin met veel woorden een ver
gelijking gemaakt werd tussen de koperen
slang op de steng en Christus aan het
kruis en de lering, die er voor de heden
daagse Christus uit te halen viel.
Jeanne probeerde eerst ernstig te luisteren
en toen haar dat onmogelik werd, ging ze
in 't rond kijken.
De oude vrouw, in haar zwart
satinetten japon, die haar magere ledematen
MCTZ\!&'CO
AMSTCRDAM
De OMTV5\MGST
VATS eew GRoore
OOSTCRSCHe TAPIJTCN
WAARONDER SOUMAKS,
K. e L- i MS.-YORO-VAJSS ,
GHGORDeS GN SHIRWANS
ere
TURKSCHC TAPIJTen
I M
KUGURBTS en PATROlSeM
.SPeCIAAL VeRVfAARDIGD VOOR
LIBeRTY&CO
eeNlGeV?RTeC?MWOORDICeR5IM HOLLAND Wi
LIBeRTY&CO
TBADB
MAR*
Le Cognac Martell
est garant! comme tant Ie
produit natnrel des ving
récoltés et distillés dans la
région de COGNAC.
Agents:
KOOPMANS en BRUINIER,
AMSTERDAM.
iHiiiiuiMiiinnimiiiiimiiiiimiiiiiiiiii
niet zijn eigen taal uitspreekt, maar iets van
iemand anders overneemt.
In de tweede plaats valt het op dat het
telegram zich nmaal met zooveel woorden,
en naar de strekking bovendien nog twee
maal niet tot het Duitsche publiek maar tot de
Duitsche pers wendt. Vooreerst n.l. wordt
de pers opgewekt om tegenover Holland
terughoudend te zijn; ten tweede moet
duidelijk uitgesproken worden dat er niets
tusschen Duitschland en Holland is, en ten
derde moet men zich onthouden van -raad
gevingen aan Nederland.
Voegen wij hier aan toe dat alle boven
aangehaalde hoofdartikelen aan de hier
gestelde voorschriften beantwoorden, dan
ligt de conclusie voor de hand dat het
telegram van de M. N. N. niets anders is
dan een officieel schema voor een redactio
neel artikel dat in den middag van l April
te Berlijn aan de Duitsche pers is uitgegeven,
doch dat de correspondent der M. N. N.
gemakshalve onuitgewerkt aan zijn blad heeft
geseind.
Deze conclusie wordt nog ondersteund
doordat de eenige uiting die wij in de
Duitsche pers hebben kunnen vinden, die
niet beantwoordde aan een der drie hier
gegeven instructies, n.l. niet terughoudend"
was, immers zich begaf in een beschouwing
over Duitschlands houding bij een optreden
van Engeland tegen Nederland, gedrukt was
vór het bedoelde communiquéwas uit
gegeven. *) In het ochtendblad van l April
van den Hamburgischer Correspondent wordt
gelijktijdig met het verschijnen van de eerste
telegrammen door de redactie geschreven
dat de Duitsche diplomatie de
Nederlandsche Regeering hier moet steunen, en verder:
Sollte die Entwicklung der Dinge eine
handgreiflichere Unterstiitzung unseres
Nachbarlandes gegen Vergewaltigung verlangen, so
werden wir sie zu geben in der Lage sein"
Het is duidelijk dat de Duitsche bladen,
*) Dit is ook de eenige beschouwing
voorafgaande aan het communiquédie wij
hebben kunnen vinden.
omslofte, zat, de knokige handen gevouwen
in de schoot, stijf recht op, de stichtelike
woorden als in te zuigen.
Van de jongelui evenwel, zat, na een half
uur alleen Jan van Niekerk om zeer ver
klaarbare reden, de oude man nog aan
dachtig aan te kijken en naar hem te luisteren.
De anderen geeuwden eens en glimlachten
dan tegen elkaar of veranderden van houding
om zich daarna weer voor 'n ogenblik tot
luisteren te dwingen.
Van de mensen zwierven Jeanne's ogen
naar de ruw houten zoldering; de naakte,
met grijs-blauwe klei bestreken muren;
maar de twee kleine raampjes met witte
gordijntjes er voor, uitziend op het achter
erf; en de verschillende deuren. Dan tuurde
ze op de hangklok, die een eind boven het
ingemetselde baardje hing - wat duurde
die preek lang! en daarna dwaalden
haar blikken naar de enkele, ongeverfde
boekeplank. Nieuwsgierig naar de schatten,
die daar bewaard werden, probeerde Jeanne
de titels te lezen.
Eerst kwam ze aan enige bijbels, daarna
verscheiden oude schoolboeken en ten
laatste aan een paar stichtelike werken, die
TAMINIAÜ'S
? JAM ?
KLEERMAKERIJ
H. J. LOOK,
Lijnmarkt 2, Utrecht.
Nieuwe Engelsche Stoffen,
PRIMA COUPE. '
Costnmes van'f 40 tot tflQ
Coupeur-reiziger te ontbieden --?
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiii
indien zij geen officieelen wenk ontvangen
hadden, zich zeker meer in dezen zin geuit
zouden hebben. Evenzeer spreekt het ook
van zelf dat dergelijke uitingen hier ,te
lande een zeer ongunstig effect gehad zou
den hebben, en dat het van de Duitsche
Regeering van haar standpunt dus zeer goed
gezien was dit te voorkomen.
Neemt men op deze wijze de zaak nauw
keurig onder het vergrootglas, dan verschijnt
de meening in de Nieuwe Courant uitgespro
ken, als te naïef en onhoudbaar: dat in de
Duitsche pers niets te bespeuren is geweest,
wat naar bijzondere tendens of informatie ge
leek". Wij betwijfelen of dat blad, althans wat
betreft de terstond in de Duitsche bladen
opgenomen telegrammen uit den Haag, de
geruststellende verzekering bij nadere over
weging zou kunnen handhaven.
De conclusie waartoe wij komen is dus
dat zoowel uit Den Haag als uit Berlijn
alarmeeren de berichten over onze crisis in
de Duitsche pers zijn verspreid, een con
clusie die zeer zeker versterkt de in dit blad
van 8 dezer onder Van verre en van nabij"
uitgesproken onderstelling of de geheele
schrik aan Nederland op het lijf gejaagd,
niet het voortbrengsel is van een Duitschen
diplomatieken zet.
Het geval heeft nog steeds behoefte aan
openlijke opheldering. Nog steeds schijnt
onze Regeering ook de positie van den
Duitschen consul te Amsterdam als
unerschüttert" te behandelen, hoewel reeds aan
stonds, in toonaangevende parlementaire
kringen b.v., diens heengaan als vanzelf
sprekend werd verwacht. Wij behoeven hier
toch geene vertegenwoordigers van vreemde
landen als persona grata te beschouwen,
die zelve erkennen, valsche of onbekookte
paniek-berichten uit te hebben gestrooid!
Nog dezer dagen toonde de Zwltsersche
regeering het juiste begrip van hare positie,
toen zij eenen attachéte Bern, von Bismarck,
deed vertrekken omdat hij zich in Zwitser
land Duitsche Treibereien" veroorloofd had.
, LOOKER ON
tot opschriften droegen: Voor iedere mor
gen en avond'" Het Huisaltaar" en De
Wekstem."
Allemaal vrome boeken," dacht ze, en
ik heb zelf eigenlik niet iets prettigs mee
genomen om te lezen, 'k Wou, dat ik Scott
en Macaulay maar thuis had gelaten en in
hun plaats een leuk romannetje had."
Eindelik, om half n, was de dienst
klaar en met 'n nauw onderdrukte zucht
van verlichting, stonden de jongelui tegelijk
op en gingen, alsof ze door iets voortge
dreven werden, allen te samen naar de
tuin, om zich daar nog gauw even voor
't eten met lemoenen te .verkwikken.
Vil
's Middags om half drie, terwijl Jeanne,
een donkerrode dressinggown" omgeslagen,
nog op bed lag, bezig The lay of the last
Minstrel" heel plichtmatig met aantekenin
gen en al te lezen (ze hadden 't voor hun
eksamen en op aandringen van haar vader
had ze't maar meegenomen), kwam de dikke
Liesbeth met zware stap haastig de kamer
in met haar tee.
(Wordt vervolgd)