DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 29 April '16. No. 2027 i (l 5 r ONZE PftlJSV^AAG Om Vaderland, en speciaal onze lezers kring telt meer puntdichters en teekenaars, dan wij hadden durven vermoeden. De in zendingen op onzen prijsvraag om eene toepasselijke teekening, of een puntdicht te maken over het wetsvoorstel, waarbij de tijd een uur verzet wordt des zomers, liepen in de honderden. Intusschen hebben wij onze keuze moeten doen en... gedaan. Sommige inzendingen, die te omvangrijk waren, deden denken aan lauwe soep, waarin de aroma van het denkbeeld nauwelijks bespeurbaar was. Anderen weer waren ge meenplaatsen op maat en rijm. Allereerst laten wij hier de besten volgen: 1ste PRIJS: De Zomertijd We zullen langer daglicht krijgen, Een voordeel, niet te overzien, En dit hebben we nog wel te danken Aan tets, dat 't daglicht niet kan zien. I. B. THEMANS 2de PRIJS: JEen uur van onbedachtzaamheid jjton maken, dat men jaren schreit." Zoo leerden wij in ouden tijd. Maar dat een uur van gauwigheid Ons heele Nederland verblijdt, Dat leert de nieuwste nieuwigheid; De Zomertijd. H. HOEKSTRA 3de PRIJS: Meer Zonlicht! Waarom? Als 't in 't duister geest en spook ziet, Komt. het kleine kind dan ook niet Om meer licht bij moeder klagen ? Zou ook zoo nu z' in gedrang is Onze Staat als 't kind dat bang is Om een uur meer zonlicht vragen ? V. , A. en verder eenige aardige puntdichten, die echter geen prijs verwierven; waarmede De verrassingen zijn niet van de lucht af. Nauwelijks zijn wij bekomen van onze ver bazing over de landing van Russische troe pen te Marseille, of er breekt te Dublin een oproer uit, en tot vermeerdering van de paniek in Engeland komt een Duitsch smaldeel voor Yarmouth en Lowestoft en wordt er een nieuwe serie van Zeppelin-raids ge opend. De Pester Lloyd, blijkbaar van mee ning dat deze lijst van surprises nog niet lang genoeg is, voegt er nog n bij en noemt Dr. A. Kuyper een sympathiek" staatsman. Van al deze gebeurtenissen is ten slotte de landing der Russen te Marseille toch de merkwaardigste. Over de andere valt niet Veel na te praten; de bedoeling ervan is voor ieder duidelijk; maar wat de Russen in Frankrijk komen doen, daar is het laatste woord nog niet over gezegd. De lange duur van de reis ze moeten eerst per Transsiberischenspoorweg naar Wladiwostok en vandaar over zee zijn ver voerd verbiedt om eenig verband te leg gen tusschen hunne komst en de gebeurte nissen voor Verdun. Een vermeerdering van hunne reservetroepen zou den Franschen zeker niet onwelkom zijn; maar het plan voor het transport naar Marseille moetal beraamd zijn in den tijd, toen Verdun nog geen gevaar liep. Neen, met Verdun heeft het niets maken; meent de pers vrij eenstemmig; het is niets dan een theatraal bewijs van wapenbroeder schap; tegelijk een contra-beleefdheid voor de zending van Fransche artilleristen en vliegers, die aan het Russische front dienst doen. Aan uitwisseling van beleefdheden tus schen bondgenooten ontbreekt het in dezen oorlog niet; maar de aanwezigheid van Fransche artiHeristen en vliegers aan het Russische front kan toch door meer afdoende redenen verklaard worden, dan uit den wensch om de vriendschap door een klein geschenk te onderhouden; de mogelijkheid is niet uit gesloten, dat ook de bezending Russen naar Marseille nog iets anders beteekent dan een handdruk. illllillllliliimiiiiiiiiiiiiiililMiiliimiiiiiiiiiiiiMmmiiiiiiiiii Max Reinhardt Reinhardt musz an einen eigenen Weltgeist des Theaters glauben, dessen Flamme irgendwo einsam neben der Flamme des groszen Weltgelstes brennt." ARTHUR ELOESSER Max Reinhardt, der Herr Professor, die den Leerstoel der Regie in Duitschland schiep en dezen met zijn persoonlijkheid volledig bezette, bezoekt ons land op een goed oogenblik. Vreest niet, dat ik de tijdsomstandigheden in deze voldoening betrekken ga, de omstan digheden des tooneels weerstaan den tijd, en de wereld, welke Reinhardt ons brengt, is goddank een andere dan die waarin wij leven. Het goede oogenblik, waarop mijn optimisme doelt, behoort aan de geschiedenis der Nederlandsche Tooneelspeelkunst, zoo als ze hier dan, langs klippen en gevaren, reilt en zeilt... Over Reinhardt zijn boeken vol geschreven, door mannen van beteekenis en invloed. Uit o. a. het werk van dr. Siegfried Jacobsohn en uit het dezen winter verschenen boek van Heinz Herold, den bekenden cri ticus, kan men, min of meer verbijsterd, dat n mensch tijdens zijn leven al deze stof wij niet verhelen, dat er ook onder de overigen, niet afgedrukte, nog zeer uitne mende waren l Vaderllef," zei kleine Jantje Op den eersten Mei, Ik heb erover zitten denken, Maar ik kan er toch niet bij: De menschen gaan de klok verzetten, Maar zeg nou 's als u kunt, Hoe moet de zon den tijd nou vinden, Voor het hoogste punt?" Meer licht! Nu zal de wijsheid tieren, waar nooit ze 't licht en zag Een uur meer licht, n lichter uur per dag, Verlichterharten.hoofdenenverlichterbreinen Van al de Grooten dezer aarde, die 't geluk der Kleinen Zoo snood ten offer wierpen voor hun vurige winzucht en misdadige hoovaardij Nu wordt het lichter, overal; nu staat de Vree nabij. v. D. F. Als de klokken n uur worden voorgezet.... Dan komt de tijd, Dat ieder pleit Voor Vree! Wordt hier en daar gezegd: Ge loopt den tijd vooruit", Het antwoord zij met recht: Al roept ge niet zóluid. Ook gij doet mee!" D. H. Zomertijd" Prijsvraag Is 't niet genoeg dat kranten liegen, Moeten het ook de klokken doen? Hun' koperen monden ons bedriegen In 't Hooggetij" van Zonnenoen, In morgen en in avonduren. .... In 't plechtig uur van middernacht, Als 't maangelaat" met koud begluren .... Stil om die dronken wereld lacht. L. C. S. Voor de teekeningen zie bladzijde 12. Maar het zijn er immers op zijn hoogst slechts eenige duizenden? Zeker; het waren maar twee transportschepen, die den vriendengroet naar Frankrijk overbrachten; van het verhaal van een Lyonsche courant, dat reeds eenigen tijd geleden Russische troepen in Engeland zijn ontscheept en vandaar over Hdvre naar het Fransche front werden ge bracht, gelooven wij ook niet veel. Niet alleen omdat daarvan dan toch wel iets zou zijn uitgelekt; maar een aan wal brengen van Russische troepen in een Engelsche haven moet vooraf zijn gegaan door een inscheping in Archangel, de eenige NoordRussische haven, die door een spoorweg met het binnenland is verbonden; en die lag nog dicht, toen die inscheping zou moe ten zijn gebeurd. Zoolang het bij de twee transportschepen, bleef, was er geen reden om te veronder stellen, dat een belangrijk aantal hulptroepen uit Rusland naar het Fransche front kwam. Maar gisteren is een tweede bezending ge volgd; en waarom zou men nu ook niet een derde en een vierde kunnen verwachten ? Want de voornaamste reden, waarom men de eerste ontscheping tegelijk voor de laatste moest houden, was deze, dat het geheim daarvan niet terstond verklapt zou zijn, als er nog andere troepen onderweg waren; nu men het in Frankrijk niet noodig heeft geacht, de aankomst van het eerste trans port te verzwijgen, hoewel men wist dat een tweede nog blootstond aan het gevaar om door Duitsche of Oostenrijksche duikbooten te worden aangevallen, kan men niet langer de bekendmaking van de ontscheping als een bewijs beschouwen, dat alle troepen, die men verwachtte, behouden zijn aan gekomen. De gelegenheid tot napraten over de eigen lijke bedoeling van de transporten blijft dus nog open. Zoo er nog meer volgen, wordt het aantal naar Frankrijk overgebrachte Russen wel wat groot om de bezending alleen te beschouwen als een broederkus, dien het Russische volk aan het Fransche volk in de loopgraven komt brengen ; daar gelaten nog het omslachtige, tijdroovende en kostbare van dezen vorm van vriendschapsbewijs; een telegram van den Tsaar aan Poincaréof Joffre zou veel gauwer zijn overgekomen en had heel wat minder ge kost. Maar er zullen toch nog verscheiden transporten te Marseille moeten worden ont scheept, voordat men het recht heeft, uit hunne aankomst de conclusie te trekken, dat Rusland met een belangrijk contingent opwierp, den ganschen Reinhardt bestudeeren, alle pro en contra's overwegen, en tevens tot de slotsom geraken, dat veel van wat hier gedrukt staat voor ons nog onvol doende erkend en te weinig begrepen, fun damenteel inzicht bevat. Wir haben wieder das Theater als Theater," schreef een ander, Friedrich Gerber, in een der Blatter des Deutschen Theaters" en deze uitspraak, eenvoudig als het ei van Colombus, houdt de kenschets in van Reinhardt's levenswerk. Tooneelspeelkunst, in de eerste plaats: tponeelspeelkunst, spel der bewogen verbeelding, dat in en om zichzelf bestaat. Max Reinhardt men moge over de mid delen die hij beproeft en den uitslag zijner daden denken zoo men wil is vór alles een geloovige in zijn Kunst. In zijn eigene, dat is niet de literatuur, de muziek, de schilder- of beeldhouwkunst, maar de levende nheid van deze alle te zamen, in eene, uit en door hem den hartstochtelijken tooneelverbeelder, den bezielden speler geschapen atmospheer. Het geloof in deze kunst, die, aan anderer kunst ontvlamd, den vuurdoop ontving binnen de muren van zijn theater, die met hem staat en valt, is Reinhardt's sterkte, en de vreugde van dit geloof schijnt uit over zijn Oeuvre" Als een zon heeft hij ieder-die-wat-kon tot zich getrokken, dienst baar gemaakt aan zijn verlangen: het too neel in Duitschland groot te maken. Spon taan en onverschrokken stuwde hij er zich door, van het Kleines theater" naar het Neues," van het Neues" naar het Deutsches," het Kammerspielen-Haus verbond hij eraan, en zijn ongebreidelde fantaisie ver langde de arena, immers meer ruimte rond om zijn, aan geen wetten onderworpen kunst. Tegen een leger van bedenkingen" heeft deel gaat nemen aan een groot offensief van de geallieerden op het westelijk front! Over de landing te Marseille maakt men zich in Duitschland nog niet erg ongerust; de Kölnische Zeitung spreekt schamper van eine klagllche Komedie." Maar om de nota van Wilson wordt niet gelachen. Het is dan toch de definitief en onher roepelijk laatste nota geworden. De schrijf machine is aan kant gezet. Indien de keizer lijke regeering thans niet zonder verder uitstel verklaart, dat zij hare tegenwoordige methode van duikbootenoorlog tegen pas sagiers? en vrachtschepen opgeeft en niet zorgt, dat hiervan door daden blijkt, blijft er voor de regeering der Vereenigde Staten geen andere keus over dan de diplomatieke betrekkingen met de Duitsche regeering geheel te verbreken." Het zonder waarschuwing torpedeeren van de Sussex een van de verschrikkelijkste voorbeelden van de onmenschelijkheid van den duikbootenoorlog, zooals de comman danten van Duitsche schepen dien voeren" heeft bij president Wilson den doorslag ge geven tot hft stellen van zijn ultimatum. Een ultimatum, waarin de Duitsche methode van duikbootenoorlog tegen handelsschepen wordt genoemd geheel en al onvereenigbaar met de grondbeginselen der menschelijkheid, met de sinds lang bestaande en onbetwiste rechten der onzijdigen en met de heilige voorrechten der niet-combattanten." Voor die grondbeginselen en die rechten neemt de regeering der Vereenigde Staten het op, niet alleen voor de veiligheid en het leven van hare eigen burgers. Daarom is de beslissing, die de Duitsche regeering thans zal hebben te nemen, v,oor alle onzijdige Staten van het hoogste gewicht. Geeft zij toe, dan zal zij voortaan koop vaardijschepen alleen mogen laten torpe deeren, wanneer behoorlijk zorg wordt ge dragen voor de veiligheid van passagiers en bemanning; daar dit in de praktijk bijna onmogelijk zal zijn, staat de inwilliging van dezen eisch ongeveer gelijk met de belofte, dat duikbooten alleen tegen vijandelijke oorlogsschepen zullen worden gebruikt. Wei gert zij het hoofd te buigen, laat zij het aankomen op een breuk met de Vereenigde Staten, dan zal niets haar voortaan ook weerhouden om van het wapen der duikboot een zoo scherp mogelijk gebruik te maken; zoo zij geen rekening meer heeft te houden met Amerika, zal zrj zich om de protesten van de kleine onzijdige Staten in het geheel niet bekommeren. Ook voor de afwikkeling van de Tubantiaen de Palembang-zaak om van anderen te zwijgen zal Duitschland's antwoord op de nota Wilson vermoedelijk niet zonder beteekenis zijn. Tusschen het geval van de Tubantia en dat van de Sussex bestaat een groote over eenkomst. In een bijlage bij Wilson's nota wordt als bewezen aangenomen, dat de Sussex ge torpedeerd werd, omdat de bellenbaan is waargenomen door den kapitein, den eersten officier en den bootsman; uit het onderzoek van in de Sussex aangetroffen stukken me taal bleek, dat deze afkomstig waren van een Duitsche torpedo. De nota zelf verklaart, dat deze feiten van den beginne af de con clusie onvermijdelijk maakten, dat de tor pedo was afgevuurd door een Duitsche duikboot; aan de mogelijkheid, die in Ne derland nog is aangenomen, dat n.l. een duikboot van andere nationaliteit een Duit sche torpedo zou hebben afgeschoten, be hoefde men in het geval van de Sussex niet te denken. Evenals bij de Tubantia" heeft bij de Sussex" de Duitsche regeering alle schuld aan de ramp ontkend. Uit de bijlage van Wilson's nota blijkt, dat de Sussex" zon der eenigen twijfel door een Duitsche duikiilliliiiiiiiimiiiiiHiiiiiiiiiijmiiiiiiiiiiHiiii Sanatogen Enkele lepels daags sterken zenuwen en lichaam. 2O.OOO Artsen erkennen dit schriftelijk. iiiiiiiiiiiiiiiii. miiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitmiiiii hij front gemaakt, mislukkingen gedekt met voorstellingen, die een openbaring waren van wat een regisseur, in de eigenlijke beteekenis van het woord, vermocht, teleur gesteld heeft hij, en verbluft, een groot publiek, tusschen ergernis, overgave en bewondering, gebannen gehouden. Hoog spel dorst hij spelen, en hij heeft het kun nen doen, omdat zijn kunstenaarschap over tuigend is. Dit spel, wij voelen het, is hem heiligen ernst, ook al gooit hij er wel eens met de muts naar. Hij vond het uit, het heeft het lief, en hij beheerscht het. Van zijn medewerkers krijgt hij het mogelijke gedaan omdat zij weten: als het erop aan komt, kan hij het. Hij hoeft maar uit den regiestoel te stappen, een sukkelende actrice bij de hand te vatten om haar met n gebaar te doen verstaan: Zie zó, dit is Shakespeare... Met een wenk aandenelectricien staat de scène in het licht zijner machtige verbeelding, onnaspeurbaar bloeit en rijpt het om hem heen in het rijk waar alles en niets is, en boven den daagschen dag rijst uit het leven van den geest. Welig, boeiend-in-zijn persoon, overtuigend voor zoover wij uit willen gaan van zijn stand punt : het tooneel om het tooneel. Een van de grieven tegen Reinhardt is dat hij na een eerste reeks voorstellingen, waarop zijn aandacht zich concentreert, zijn hart van een stuk aftrekt en het dan in een andere dan de oorspronkelijke bezetting hinunter" laat spelen om zelf met zijn voornaamste krachten de handen weder vrij te krijgen voor een volgend stuk. De verknochtheid aan zijn werk ook dan nog wanneer het in een bepaalden vorm versche nen is, een verteedering, welke sommige kunboot is getorpedeerd. Volgens de verklaring der Duitsche regeering is op 24 Maart 1916, des namiddags te 3 uur 35 minuten M. E. tijd, op l Vs mijl ten Z. O. van Buil Rock Bank, een schip door een Duitsche onder zeeboot getorpedeerd; dit schip is echter, volgens evengenoemde verklaring, niet de Sussex" geweest, omdat een schets ervan, door den commandant van de duikboot ge maakt, niet overeenstemt met een photographie van de Sussex" in de London Graphic. Daar tegenover stelt de bijlage van Wilson's nota vast: dat de Sussex", volgens verklaring van den gezagvoerder, op 24 Maart 1916, des namiddags te 2 uur 50 minuten W. E. tijd (?3 uur 50 minuten M. E. tijd) werd getorpedeerd, op een plaats, die een halve mijl verschilt van de in het Duitsche bericht aangegevene; dit geringe verschil van tijd en plaats in de beide be richten doet echter niets ter zake, omdat op den genoemden dag geen ander schip dan de Sussex", zonder waarschuwing is getorpedeerd; daar volgens de verklaring der Duitsche duikboot, dan de zooeven be doelde, op genoemde dag en plaats een stoomschip heeft aangevallen, moet zij het zijn geweest die de Sussex torpedeerde. Hieruit moge men in Nederland de conclussie trekken, dat een verklaring van de Duitsche regeering, dat geen van hare duikbooten schuldig is aan het torpedeeren van een bepaald koopvaardijschip, nog voor revisie vatbaar is. Misschien zal het nader onderzoep van het Tubantia-geval dit ook aantoonen. Aan de Tubantia-zaak wordt althans gewerkt". Of de Nederlandsche regeering in de uitspraak van den Raad voor de Scheepvaart betreffende de Palembang aan leiding heeft gevonden om aan de Duitsche regeering de vraag te stellen, of soms een Duitsche duikboot bij vergissing de Palem bang heeft getorpedeerd daarvan is nog niets gebleken. Evenmin is er trouwens van gebleken, dat het Nederlandsche volk hun kert naar het oogenblik, waarop de Tubantiaen de Palembang-zaak tot klaarheid zullen zijn gebracht. Het is al weer Voo lang geleden, dat ge val van die twee schepen. En er gebeurt zooveel. En de schrik van den 31 sten Maart zit ons nog in de beenen. 26 April 1916 G. W. KERNKAMP De Officier als Opvoeder De schrijver van deze ingezonden bijdrage, een man van rijpe ervaring in het officiersleven, wijst op de nood zakelijkheid, dat de maatschappelijke taak der officieren in ons leger meer tot haar recht komt. De taak van den officier in een militie leger is tweeledig. Hij moet zijn: militair aanvoerder, en tevens opvoeder en leider van de personen die aan zijn zorgen zijn toevertrouwd. Om goed opvoeder en leider te zijn, moet hij met zijn ondergeschikten medeleven, belangstellen in al hun lief en leed, hun kennen en voor hun belangen opkomen, waar dat noodig mocht blijken. Hij moet vertrouwen winnen en beschouwd worden als de oudere broeder, tot wien men zich, zonder aarzelen wendt in moeilijke omstandigheden. Daartoe is het noodig dat de officier elke gelegenheid aangrijpt om met zijn mannen te spreken, hun persoonlijke belangen tracht te leeren kennen, hun voorlicht omtrent tal van zaken, die, door onbekendheid met de oorzaken, dikwerf aanleiding geven tot onte vredenheid en door slechte elementen aan gegrepen worden om den geest te bederven. Van de officieren komt de luitenant het meest met den soldaat in aanraking. Hij heeft gelegenheid te over om, ongezocht, het hiervoren aangegevene na te komen, vertrouwen te geven en te winnen, den goeden geest wakker te houden en tot verdere ontwikkeling mede te werken. Maar om dat goed te kunnen doen moet hij over een groote dosis zelfvertrouwen beschikken. Hij, die maatschappelijk hoog staat en werkelijk algemeen ontwikkeld is, heeft in den regel dat zelfvertrouwen, dat zich-gemakkelijk voelen, in vrij groote mate, toch stenaars noopt tot een oneindig zich verdiepen, omwerken, vijlen en verfijnen, kent hij niet. Hij moet zich uitvieren, gelijk de eeuwige minnaar, in telkens een nieuwe illusie. Een door Reinhardt verlaten" stuk heeft dikwijls nog maar den titel gemeen met hetzelfde stuk gedurende de wittebroodsweken, en veel vaart onder de vlag van zijn roemruchtigen naam, dat voor den oppervlakkigen beschouwer dien naam niet releveert. Om een lichtvaardigen Oedipus" en eenonschoone Helena" staat hij bei uns" nog altijd in den hoek... Hij zal daar ongetwijfeld thans uitkomen, en tevens ervaren, dat wij hier op tooneelgebied al zijn onze middelen beperkt, vele talenten ongeschoold, grootsche daden be zwaarlijk en derhalve schaarsch volstrekt niet zoo van-gisteren bleven als hij wellicht van hooren zeggen had. Openbaringen als indertijd Lautenburg bracht met zijn prach tig afgestemd samenspel in het Qrand-Theatre als de Ueber-unsere Kraff'-voorstelling van Helene Riechers en Waldemar, als enkele prestaties van Brahm's Lessingtheater en, in een bepaald genre, het werk van Retzbach en Burg, lijken mij zelfs voor Max Reinhardt niet meer weggelegd. Wederkeerig zou men hem thans enkele Nederlandsche voorstellingen kunnen toonen, die voor de zijne niet onder doen. Maar dat neemt niet weg, dat wij in hem den Grootmeester der Regie, boven deze allen, k boven den fijnen, geletterden, doch beperkte dr. Brahm, blijvend erkennen, opnieuw van hem hopen te leeren, en - ferm critisch naar onzen land-aard zijn invloed zullen ondergaan. De opzet van dit gastspel maaktindruk. Macbeth", Strindberg's Totentanz". Was Ihr Wollt". Al in de volgorde dezer stukken VROUWEN-K1ESRECHT EVA SP. Veertig duizend echte vrouwen Zijn op Kiesrecht niet gesteld. Vrouwen 'hooren thuis te zitten Met de breinaald en de speld. Luurtje- spoelen, kousj e-stoppen, Trekken aan het wiegetouw; Neusje-poetsen, potje-koken Is de roeping van de vrouw. Veertig duizend wijze vrouwen Wenschen Eva naar de Maan : Want die wilde ook regeeren En toen was de pret gedaan. Mannen, wilt ge billijk wezen: Stelt dan, als een goed begin... Naast de Eerste en de Tweede, Nog een Derde Kamer in. Laat de vrouwen daar regeeren Neemt de proef eens voor een jaar; Vergelijk dan uwe Wetten En de hunne met elkaar. Dikwijls vinden zij in uren Waar gij jaren over tobt; Voor de meest gewone daden Zijn wij soms te veel versnobt. Vrouwen, wilt ge mee bevelen, ? Kiest dan nooit als Kamerlid:... Iemand die voor de reclame Altijd op congressen zit. Zij die over Kiesrecht schrijven In brochures of in krant, Zijn, omdat ze zooveel weten, Wel het minste bij de hand. Kiest een dood-eenvoudig menschj'e Dat u met geen dogma kwelt; Het verschil zit bij de vrouwen : Niet in kennis, of in geld. Kiest een flinke koffiepikster Moeders van een kind of zes, Die zijn billlijker en ruimer Dan een Kiesrecht-dokteres. Mannen, laat ons Adam wezen Van de wieg tot aan het graf f Als de vrouwen ons regeeren Zijn we van den rommel af! Mannen, laat ons vredig leven Zooals Adam heeft gedaan. Eva wachtte niet op gunsten... Zij beval den appel aan. Paradijs, 23-4-'16 voelen wij: regie. Dan Lessing's Minavon Barnhelm", der Biberpelz" en Gespenster", waarvan we de beide laatste, met Else Lehmann in de hoofdrol, gaarne als een stille hulde aan de nagedachtenis van Otto Brahm aanvaarden. Onbelangrijks bevat dit pro gramma niet, ook niets dat met uiterlijke middelen te bewerkstelligen zou zijn. e toovenaar, die Sumurun" schiep, de ont zagwekkende enscèneur, die de Legende van Beatrys" (The Miracle) voor duizenden en duizenden tot een overgetelijk schouwspel maakte, blijft achterwege. Ook zullen wij den gezonden caricaturist niet zien, welke Turandot" en die Deutschen Kein- Stadter", met inbegrip Schiller en Kotzebue, tot een kos telijke curiositeit wist op te fleuren. Doch het Shakespeare-blijspel, ontwerp, dat improvi satie vraagt, zal ons schadeloos stellen. Dit omvat eigenlijk den ganschen Reinhardt en dit in het bijzonder schijnt mij het eigendom van zijn onuitputtelijken geest. Was Ihr wollt", zójong, zófrisch, zoo tintelend licht en los in nochtans stijlvolle gebondenheid... Wij hopen, dat alle Nederlandsche tooneellisten voor dien avond vrij-af krijgen en ervan zullen ... gloeien. Want op gloed komt het ten slotte toch aan. En daarom begon ik deze inleiding met vast te stellen dat Max Reinhardt, tooneelkunstenaar van Europeesche vermaardheid met de begaafde spelers die hem vergezellen, (Paul Wegener, Else Lehmann, Rose Bertens, Hans Wassmann e. a.) ons land bezoekt op een goed oogen blik. Er is hier ontgonnen terrein. Er zijn ontvankelijken?En Holland kan welvaren k bij deze, neutrale, omstandigheid. TOP NAEFF 9 8 9