6 Mei '16. No. 2028 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Buiten en binnen de kooi Zij, die streden Met teekeningen voor de Amster dammer", van J. M. Canneel. Aan Cyriel Buysse De profundis. Ik ken ze, ik ken ze goed. Niet zooals de velen, die door nieuws gierigheid gedreven, eventjes een kijkje in ?een Interneeringskamp kwamen nemen, von den dat die geïnterneerden in hun zonder ling, vreemdkleurig plunje op een achtergrond van prikkeldraad er leuk" uitzagen, dat die Belgen in gevangen ballingschap toch erg gedwee en philosofisch waren, zich après imiiiiiimiimiiiiiiiiiiiiuiiitifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiliiim tout" best in hun lot konden schikken, hoor. Hebben zij niet immers ontspanning ge noeg: boeken, kranten, bioscoop, schouw burg, sport, school? Mein liebchen, was willst du mehr? Zij zijn nu eenmaal ge nterneerd ! Geïnterneerd", wreed, vreemd woord, dubbel bastaardwoord van oorsprong en beteekenis, woord dat de glorie, de wijding mist der krijgsgevangenschap en toch feitelijk hetzelfde is, de geïnterneerden haten je, ellendig woord van mossel-noch-visch! Ik ken ze goed, de geïnterneerden, beter en anders dan bezoe kers ze kennen kunnen. De geïnterneerden! Het is nu al maanden lang geleden dat zij noodgedrongen na den val van Antwerpen de Nederlandsche grens overschreden, dat zij werden ontwapend en geïnterneerd. «* Maandenlang reeds slijten zij in Neder land het Interneeringsleven. Ook zij, wachten, wachten Wachten! Van 's morgens als het licht tot 's avonds als het deemstert, leven zij in af wachting van iets dat gebeuren moet, dat gebeuren zal, dat maar niet gebeuren wil: de eindelijke verlossing! Slapend en wakend droomen zij van huis, van moeder, van vrouw en kinderen. Wijd sperren zij hun droomoogen dan open, maar hoe ze ook tastend grijpen willen naar het droombeeld, de treurige werkelijkheid blijft immer diezelfde verlaten, eindeloos-bruine Veluwsche heide, met dezelfde lage sparreboschjes aan den einder. Hier binnen den prikkeldraad is hun terrein, hun gebied, hun wereld". Zij leven er in lage, langwerpige loodsen, eenbaarlijk zwart en groen geverfd en in lange, eentonige reken geplaatst, met ondiepe loopgraven er langs heen voor het over tollige water. Bestaat er wel iets zieliger, in-treuriger dan zulk een loodsenkamp bij sneeuw- of regenweer ? ? Het lijken dan wel allemaal ingegraven doodkisten: doodkisten voor het lichaam, de afgetobte, magere, gelitteekende lichamen van hen, die streden; doodkisten ook voor de zielen, de ontgoochelde, moede, versufte zielen van hen, die lijden. Schijnbaar gedwee en philosofisch bruischt het in hun gemoed. Wel trachten ze door onschuldige grap of kunstig knutselwerk hun schrijnend wee te vergeten, wel doen ze. de stakkerds, leuk" voor vreemden, pour la galerie, want ze zijn te fier om beklaagd te worden en zij braveeren" een gemakkelijk medelijden. Zij, die streden, zijn geen bedelaars. Maar o, zonder de hoop van terugkeer in het bevrijde vaderland, zonder de stralende, glanzende hoop van vrijheid, die soms opflikkert in hun verdofte oogen, zonder die stilzwijgende verzekerdheid in hun torve ziel dat alles eens tereg sal kom", ware hier op den langen duur voor hen, voor Sneeuw op de loodsen Een paar geïnterneerden ITECHNISCME RU BRIE EEN MERKWAARDIGE CONTROLE Het verbruik van lichtgas op verschillende uren (van den dag loopt sterk uiteen en daaroml zorgen de gasfabrieken voor verIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIII het oogenblik van het grootste verbruik de druk het grootst. Het gas in de gasleiding komt ook onder een kleine gashouder, die in de kamer, waar de drukregulateurs opgesteld zijn, aanwezig is en doet deze gashouder bij het toenemen van den druk omhooggaan en bij het afne men ervan weer dalen. De beweging van dien gashouder wordt door een staaf, die eraan bevestigd is, overgebracht op een klein pen netje met inkt, dat zich beweegt langs een cylinder, die bedekt is met papier, waarop de inkt een streep trekt, als de cylinder door een uurwerk in het rond wordt gedraaid. Alles andering in den aanvoer, door regeling van den druk, waarmee het gas in de stadsleiding stroomt. Deze wordt zoo geregeld, dat in het midden van de stad de druk, waarmee het gas uit een kraan stroomt, ongeveer constant is. Op de fabriek is natuurlijk op is zoo geregeld, dat de cylinder in een etmaal ronddraait, terwijl op het papier een verdeeling is aangebracht, die het aflezen van den druk op elk moment mogelijk maakt. De aldus verkregen drukdiagrammen geven een beeld van het leven van de bevolking van een stad en het is de moeite waard op de hierbijgevoegde reproducties de beteeke nis der verschillende punten van de dia grammen na te gaan. De figuren l, 2 en 4 zijn reproducties van stadsdrukdiagrammen, die door den heer dr. Terneden, directeur der Zuidergasfabriek, ter beschikking gesteld werden. Fig. 3 is op dezelfde schaal als de Amsterdamsche nageteekend van een origi neel Haagsch diagram, dat voor dit doel welwillend door de directie der gasfabrieken geleend werd. Vergelijkt men fig. l en 2, dan blijkt, dat op Maandag de Amsterdam sche bevolking om half negen gereed is aan den arbeid te gaan, want de behoefte aan gas daalt dan sterk. Aan het diagram van Zondag is te zien, dat een groot ge deelte der bevolking ook op dien dag om half negen klaar is, maar dat even over negen de langslapers zich doen gelden. Op beide dagen wordt om halftwaalf een maal klaar gemaakt. Des Zondags wordt echter meer warm gegeten op dien tijd dan een dag later. Op Zondag is het wasschen van het servies even vór een uur afgeloopen, ter wijl het op Maandag iets over een het ge val is. 's Maandags, direct na beurstijd maken blijkbaar de café's een hoogeren druk noodig, terwijl de druk op Zondag vrijwel con stant blijft. Tegen vier uur gaat in het be treffende jaargetijde de straatverlichting aan en wordt ook in huizen, kantoren en winkels het licht aangestoken. Dit laatste verklaart, waarom de top van het diagram op Maan dag aanzienlijk hooger ligt dan op Zondag. De voorbereiding van den hoofdmaaltijd en het afwasschen van het vaatwerk houdt des Zondags veel langer aan dan op Maandag, omdat velen ook 's avonds opnieuw aan het werk moeten. De stijl dalende lijn op Maan dag doet echter zien, dat de meeste kanto ren voor zes uur sluiten, terwijl ook lang zamerhand vele winkels dicht gaan. Iets over n 's nachts vereischt alleen de straat verlichting een constanten druk, die laag blijft tot ongeveer vijf uur, wanneer de arbeidersbevolking op gaat staan. Vergelijkt men nu het diagram van den Haag (fig. 3; dit is van Maandag 13 Dec. 1915 en komt dus precies overeen met fig. 2) met fig. 2, dan valt direct een groot verschil in karakter in het oog. De twee stijle toppen ?om half acht en om kwart over vier hebben geen sociale beteekenis. Ze vertoonen de drukstooten, noodig voor het uitdooven en aansteken der straatlantaarns, hetgeen daar automatisch gebeurt. Fig. 3 vertoont een geringe stijging tot ongeveer kwart voor tien, hetgeen wijst op de afwezigheid van een vroeg opstaande bevolking, terwijl er veel langslapers aanwezig zijn. De hoogere druk van vier tot kwart over negen wijst ZIOMEJRTIJD Teekening voor de Amsterdammer*' van George van Raemdonck De Tijd (op 30 April, des avonds 11 uur): Ik begrijp het niet... ben ik dan een uur achter ? llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllllHllllltllMIIIIIIHIIIIIIIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHIIIMIII den betweterigen philosoof", voor den mopperenden ouden ruiter", voor den oolijken coco-marchand" en de anderen het leven een gruwel, een foltering. Maar zij, die streden, wachten met geduld en vertrouwen. PAUL DE KEYSER Kamp van Harderwijk Inhoud van Tijdschriften: Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift : Frans Hals, 'Drinkende Jongen. Het Determineeren van Oude Hollandsche Schil derijen, door dr. W. Martin. Edouard Manet, door Kasper Niehaus. Oudere Engelsche Caricaturisten en Illustrators, door Cornelis Veth. De Vaart. Ver minkte Boomen, door Helene Swarth. Martje Vroom, door J. M. Qoedhart-Becker. De Verwenschte Thuiskomst, door Gerard van den Hoek. De Pauw, door H. J. v. d. M. Kroniek. Groot-Nederland, Mei '16: Dr.J. L. Walch, Gedichten. Dr. J. L. Walch, Narkissos. Ph. C. Visser, De Paarse Dame. Marie Metz-Koning, Verzen. Maurits Wagenvoort, Het Koffiehuis met de Roode Buisjes (V). Just Havelaar, De Eeuw der Stijl loosheid. Literatuur door dr. J. L. Walch. Dram. Overzicht door dr. J. L. Walch. Als Bijlage: Dramatische bijdragen: Als de Kersen Bloeien", door dr. J. van Epen. op een langeren duur van het middagmaal en het ontbreken van kantoren. Verder is te zien, dat de Hagenaars ongeveer een uur vroeger naar bed gaan dan de Amster dammers, want in den Haag begint om twaalf uur een sterke drukverlaging, die om half een geëindigd is, terwijl dit in Amsterdam pas om een uur afgeloopen is. Fig. 4 doet zien, dat zoo'n stadsdruk diagram ook nog andere dingen opteekent dan de etenstijden der stadsbewoners. Het is het diagram van den dag, waarop over ons geheele land de storm heerschte, die o.a. in het Haagsche Bosch zulke verwoestinAbonnementsnrijs f T'.ÖO per jaar. sterker werden om tegen half vier het maximum te bereiken en langzaam in kracht af te nemen. De diagrammen worden op de verschil lende gasfabrieken bewaard en bestudeerd, omdat daaruit te leeren is het gemiddelde gebruik op eiken dag en in elk jaargetijde. Op het papier, waarop het diagram ge noteerd moet worden, wordt nu uit die gegevens met potlood een lijn bepaald, (Zie de rechte lijnen in fig. 4), die de waarschijn lijke behoefte voorstelt en de wachthebbende beambte zorgt nu, dat deze potloodstreep zoo nauwkeurig mogelijk door het toestel gen aanrichtte. Doordat de wind dan sterk in (de lantaarns blaast, wordt voortdurend de uitstrooming van het gas verhinderd, waardoor drukgolven in de leiding ont staan, die door het controleerende toestel genoteerd worden. De eerste stooten zijn om halfacht opgeteekend en duidelijk is te zien, dat de wind constant van kracht bleef tot even na middernacht, toen de vlagen gevolgd wordt. Hij kan dit doen door op den drukregulateur een grooter gewicht te laten drukken. In vele gevallen geschiedt dit door in een bak, die op dien régulateur ge plaatst is, water te doen vloeien, hetgeen den druk regelmatig doet toenemen. Een afvoerkraan maakt afname van den druk mogelijk. J. F. v. O. Stadsdrukdiagram van: