27 Mei '16. - No. 2031 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 11 Een nagelaten studie van dr. D. Bos Het algemeen in den lande betreurde vroegtijdig overlijden van dr. Bos viel nage noeg samen met het tijdstip, waarop de instelling, waaraan de overledene gedurende w het beste deel van zijn leven, zijne krachten gewijd had, haar 25ste jaarvergadering hield. In 1690 bij de oprichting tot mede-directeur van de Nederlandsche Hypotheekbank te Veendam aangesteld, bleef dr. Bos tot aan zijn dood als zoodanig werkzaam en heeft niet weinig bijgedragen om die instelling tot krachtige ontwikkeling te brengen. Met uitzondering van de twee dertig jaar oudere zuster-instellingen, de Nationale en Rotterdamsche, staat de Nederlandsche met hare ca. f30 millioen pandbrieven in omloop aan het hoofd der binnenlandsche hypotheekbanken en heeft in die 25 jaar hare, aanvankelijk zeer matige, uitkeeringen aan de aandeelhouders geleidelijk zien klimmen tot 13 pet. en daarnaast reserven van, in het totaal, f832.422 of ruim 118 pet. van het verplicht gestort kapitaal opgebouwd. Te verklaren is het dan ook alleszins, dat het Bestuur dezer instelling aan het 25ste jaarverslag een eenigszins bizonder karakter wenschte te geven. Het deed dit echter niet door de uitgifte van een feestverslag, waarin de ontwikkeling van de eigene instelling in den breede werd geboekstaafd, maar door aan het gewone verslag eenige studiën beIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIKIIIIMIIIIIIIIIUHIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIllllllllltllllllllllltllll De Twentsche Bankvereeniging B. W. Blijdenstein & C°. Kapitaal fl5.359.1O2,5O. Reserven f7.140.597,88. HOOFDKANTOOR: Spuistraat 138/144. BIJKANTOREN (voor wier verbintenissen DE TWENTSCHE BANKVEREENIGING, B. W. BLIJDENSTEIN & Co. tenvolle aan sprakelijk is): JLHSTERDAffl, Prins Hendrikkade 139. LONDEN, B. W. BLIJDENSTEIN & Co., 55/56, Threadneedle Street. ENSCHEDE, B. W. BLIJDENSTEIN Jr. ALMELO, LEDEBOER & Co. Rekening-Courant met Rentevergoeding. Ia- enYerkeop Wissels op Binnen en Buitenland, Vreemde Munt,Conpons Incasseering op Binnen- en Buitenland. Rembonrscredleten in Noord- en Zuid-Amerika. In- en Yerkoop Effecten. Nemen van Gelden op Prolongatie met bewaring van het onderpand bij de Twentsche Trust Mij. Bevaring van Waarden. Safe Deposlts. Verzekering tegen verlies bij uitloting van fondsen. Voorschotten op Fondsen en Goederen. Credieten aan Handelaren en Indnstrieelen bij hare afdeeling CREDIETVEREENIGDiG, hetzij tegen borgstelling, crediethypotheek of andere zekerheid, hetzij in blanco. Rente voor DEPOSITO'S. Direct oprorderbaar l pCt. TIen dagen opzegging \\ Een Maand vast Gemiddelde prolongatie-koers met een maximum van 2 Drie Maanden opzegging 3 *) Zes Maanden ............ 317, *) Een Jaar 4 *) *) Van den dag der opzegging af wordt % pCt. minder rente vergoed. LEVENSVERZEKERING-BANK treffende het hypotheekwezen in het algemeen en dat in Nederland in het bizo"der toe te voegen. Die studiën zijn van de hand van Dr. Bos of zooals in het verslag beschei den wordt opgemerkt de tweede ondergeteekende (d. 1. Dr. Bos) draagt daarvoor de verantwoordelijkheid." Twee dezer studiën behandelen de ge schiedenis van het Grondcrediet, twee de Economische beteekenis onzer Hypotheek banken", terwijl eene vijfde, getiteld de Hypotheekbank als Pandbrieveninstituut" meer in het bizonder verschillende onder werpen uit de practijk van het Hypotheek bankwezen bespreekt. Elk dezer artikelen getuigt van eene ernstige, grondige studie van en groote belangstelühg in het vak, waarin de overledene naast zoovele ge wichtige werkzaamheden in het algemeen belang eene buitengewone en met succes bekroonde werkkracht heeft ontwikkeld. Wat deze studiën echter vooral waarde geeft, is, dat zij een groot aantal, aan niet voor iedereen gemakkelijk toegankelijke bronnen ontleende, weinig bekende bizonderheden bevatten, die een frisschen kijk geven op het wezen en de ontwikkeling van het hypo theekbankbedrijf. Meer bepaaldelijk is dit het geval met de eerste studie, waarin onder den titel Een kind van den nood" de aan leiding tot het ontstaan der eerste Grondcrediet-instellingen in Pruisen en Nederland beschreven wordt. In Pruisen waren het de gevolgen van den zevenjarigen oorlog (1756 1763), die tot de oprichting van de Land schaften" (eene soort onderlinge hypotheek banken met solidaire aansprakelijkheid der leden)»aanleldlng geven ; in Nederland waren het de naweeën van de Napoleontische oorlogen, waaraan de eerste Nederlandsche Grondcrediet-instelling in de Provincie Gro ningen haar ontstaan te danken heeft. Koning Willem I, die in zoo velerlei opzichten het initiatief genomen heeft tot het tot stand bren gen van instellingen, die de ontwikkeling van de bronnen van welvaart van Nederland en de Koloniën ten doel hadden, gaf ook hierbij zijn krachtigen steun. Het zoude mij te ver .voeren, wanneer ik het hoogst belangrijk betoog van Dr. Bos hier in alle onderdeelen overnam en moet ik mij daarom bepalen tot verwijzing naar het verslag van de Nederlandsche Hypo theekbank" ; wellicht is de directie geneigd, het vijftal studiën afzonderlijk verkrijgbaar te stellen. Alleen zij hier opgemerkt, dat dr. Bos in zijn betoog een aantal mededeelingen ge vlochten heeft, die ook van groot actueel belang in de tegenwoordige tijdsomstandig heden zijn. Er blijkt toch uit, welke de nawerking op oeconomisch gebied is geweest van de reuzenworstelingen van die tijden. En al moge de geschiedenis zich niet in alle opzichten herhalen en vooral de sedert plaats gevonden vooruitgang in het verkeerswezen, de gevolgen thans allicht anders doen zijn dan toen, toch kan hetgeen toen geschiedde eene vingerwijzing zijn voor hetgeen men na beëindiging van den tegenwoordigen worstelstrijd mag verwachten. Ik teeken daarom uit het artikel van dr. Bos aan: Het land was verwoest, veel kapitaal was noodig voor herstel van gebouwen en wederaanschaffing van weggeroofd vee. Gedurende den oorlog was het ruilmiddel door oveimaüge papier uitgifte gedeprecieerd. De landeigenaren hadden tegen zeer hooge rente gedurende den oorlog kapitaal nioeten opnemen. In dien tijd echter was dat bezwaar nog min der groot dan eenige jaren later. Immers de prijzen van de granen waren gedurende den oorlogstijd zeer hoog, ten deele door de depreciatie der munt, voor een groot deel echter wegens de schaarschte, die door het gebrekkig verkeer, dat hooge vrachten mede bracht en door verminderde productie in oorlogstijden ontstond. Na den oorlog daalden de graanprijzen schrikbarend. Voorraden kwamen los door beter verkeer, het ruilmiddel keerde gelei delijk tot de oude waarde terug. De onder gang stond menigen groot grondbezitter voor de deur." Hoe sterk die daling van de graanprijzen was, kan blijken uit een staatje van den loop dier prijzen na den oorlog. Tarwe in 1816 nog f 15.40 per mud (markt van Groningen) steeg in 1817 nog tot f2090, maar daalde in 1818 tot ongeveer de helft op f 11, in het daaropvolgende jaar nogmaals bijna de helft tot f 6.60 om einde December 1823 verder tot circa f 3 terug te loopen. Kan men een soortgelijken scherpen terug gang ook thans verwachten? Het zoude aanmatigend zijn daarop een positief ant woord te geven. Niet onwaarschijnlijk is het echter, dat dezelfde factoren, die in het eerste kwartaal van de negentiende eeuw werkzaam waren, zich ook in het eerste kwartaal van de twintigste na afloop van den oorlog zullen doen gevoelen. Vermoe delijk zelfs zal het proces thans spoediger verloopen, in verband met de grootere ont wikkeling van het verkeerswezen, die snel lere aanvulling van het tekort in Europeesche voorraden uit overzeesche aanvoeren moge lijk maakt, en zal het geen drie jaren na afloop van den oorlog behoeven te duren, alvorens wij weder meer normale prijzen terugzien. In den tegenwoordigen tijd van uitvoer en invoer-verboden van allerlei aard ver dient ook de aandacht, wat dr. Bos aanhaalt omtrent het oordeel van economische schrij vers in de 17de en 18de eeuw, die den uitvoer van fondsen naar het buitenland met zware straffen wilden beletten. Hij zelf voegt daaraan de volgende van practisch inzicht getuigende, opmerking toe: Tegenwoordig geldt vaak de omgekeerde meening, zou men den uitvoer van kapitaal tot plaatsing in het buitenland wel willen verbieden of onder scherpe overheidscontrole willen stellen als zijnde nadeelig voor den Staat. In belde opzichten heerscht schromelijke overdrijving. Alles hangt er van af, of de geldbeleggers goed en onpartijdig worden voorgelicht en de risico's verbonden aan beleggingen van verschillenden aard juist schatten. Dat onder schatting van het risico van belegging in vreemde ondernemingen en overschatting van dat verbonden aan belegging in Neder landsche of Indische zaken vaak is voorge komen, zal niemand betwisten. Een eerlijke en knap geleide financieele pers is goud waard." De tweede studie, gewijd aan het ontstaan en de ontwikkeling der hypotheekbanken in Nederland, zooals wij die kennen, draagt den titel Een vruchtbare gedachte". De schrijver brengt daarin in de eerste plaats een eeresaluut aan Ph. J. Bachiene, den vader van het Nederlandsche hypotheek bankwezen, die na ruim 20 jaar in geschriften en redevoeringen op het nut van een goed geordend grondcredietbank-stelsel gewezen te hebben, in 1861 de mede-oprichter van de Nationale Hypotheekbank werd. Daar naast memoreert hij de Nederlandsche Hypotheekbank" van Langrand Dumonceau, in naam Nederlantlsch, maar feitelijk «en in het buitenland werkende hypotheekbank, daar zij slechts voor een onbeduidend be drag hypotheken in Nederland, maar voor het meerendeel in Oostenrijk?Hongarije afgesloten had. Hoe deze onderneming reeds enkele jaren na hare oprichting, dank zij geflatteerde taxaties van onderpanden en Directeuren; M? N.C.M.SMITS VAN OIJEN.- J.E.J.BONNmE, Adj.Dir. D.A.AEIJELTS. Incasso-Bank. AMSTERDAM - ROTTERDAM -ALMELO Volgestort Kapitaal f8.000.000.Reserve f 1.341.000.Effectenorders. Coupons. Prolongaties. Vreemd BankChèques. (papier. Buitenl. Wissels. TE AMSTERDAM RegTÜiersdwarsstraat 6O. DE DIRECTIE maakt bekend dat de Bank gelden beschikbaar heeft voor het sluiten van eerst-hypothecaire leeningen. Verkrögbaar A1/»/?PANDBKIEVEN a 6Va %». UITGIFTE der & /« is GESTAAKT, Hyp. kapitaal beschikbaar tegen 5 /0 a 5'/4 %? De Directie: Mr. A. J. Baron VAN NAGELL VAN AMPSEN, Mr. J. F. VERSTEEVEN. Directeur: H. S. 6RATAMA Jzn. -Den Haag. PANDBRIEVEN o / /o met verplichte aflossing. KOERS ONTVAE-ENBETAALÜS Wjjziging der Depositorente. Met ingang van heden wordt de rente-vergoeding vastgesteld als volgt: Met n dag opzegging. Vs pCt (Bedragen tot ? 20.000 zijn terstond betaalbaar) Met 10 dagen opzegging.. % pCt Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens reglement. SAFE DEPOSIT-INRICHTING, geopend: op werkdagen van 8% tot 5 uur. beursvac.dagen 8% 4 Loketten van ?2.50 per maand (?10.?per jaar,) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Amsterdam, 24 Maart 1916. De Hollands* Voonckotliuit HAARLEM, JANSWEQ 42. Bijkantoren: Amsterdam,Damrak99 Rotterdam, WQnhaven 129a. 's-Gravenhage,Oed.Burgw.38 ' Maastricht, Stationstraat 36 De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van /5OO en verkoopt 4% pCt. schuld brieven in stukken van ?1000, ?500, ?100 en ?50. CREDIETVERBENIGING AMSTERDAM OPGERICHT IN 1853 Hoofdkantoor: KEIZERSGRACHT 277 Bijkantoor: STADHOUDERSKADE 118 KAPITAAL f 4.000.000.?RESERVES f 1.004.000. te Alkmaar. Arnhem, Deventer, Dordrecht, A /TIVTTC/^U A OT>I?rVI 's-Gravenhage, Groningen, Leeuwarden, AUE.IN l OV~n.rt.rr GIN Maastricht.MÏdnelburg.NIjmegen.Rotterdani. Tilburg, Utrecht en Zwolle. j-«T'hT-'T'\Yl-"l*T?1KT legen eene rente in verhouding tot het promessenLrvtLllll, l C.1N disconto der Nederlandiche Bank. ^v^~^v,T^,r, f met l dag opzegging l pCt. DEPOSITO S, rente thans: voor l maand vast l'/z | voor 3 maanden vast 2 Cheques van deposanten kunnen kosteloos worden Betaalbaar gesteld bfy alle bovengenoemde Kantoren, alwaar uitvoerig Prospectus verkrijgbaar is, In- en verkoop van cheques op het Buitenland. Incasseeringen - Safe-deposit. IN ASSURANTIËN, AMSTERDAM, PRINSENGRACHT 178, BEURS: PILAAR R. TELEFOON INTERC. 6610 en alle andere A ss u r antieën geene uitgezonderd Belast zich met" het sluiten van C o n cur r e er en d. e IPremiën. HOLLAND-CANADA HYPOTHEEKBANK 's GRAVENHAGE. Directie: J. D. F. TEN BOSCH te Den Haag en J. G. COSTER te Winnipeg. S /o Pandbrieveii tegen den koers van OO % Uitstaand liedrag Pandbrieven ruim f 1 l.OOO OOO.?. RoOyjoMMToorMerM fl/Kjenclit in -18(l'i Vo'tetkend Jlaatscli. Kapitaal ? 5.0(10.030. Verstrekt geld op eerste hypo theek zonder vooruitbetaling van rente. Voor inl. wende men zich tot het kantoor der Bank, Qed. Bierha ven 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des Rijks. DeDir. Mr. W.v. ROSSËM, Mr. TH. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK. Slutaii inolhuU»., li loilirfin Diréctl»; Mi. H.H. O. ntftidflk«n Jhr. E. f. Echtivrbequa Bo«y«. De Bank verstrekt gelden onder eerste hypothecair ver band en geeft onder con trole van het Algemeen Administratie en Truslkan toor 4Vs % PANDBRIEVEN uit tegen beurskoers. DE AMSTERDAMMER mKBLADvJEDERLAHB kost sL flM p. kwartaal Rotterdamsche Bankvereeniging Rotterdam Amsterdam 's-Gravenhage KAPITAAL EN RESERVEN f 41,000,000 Handelscredieten Voorschotten in Rekening-Courant Deposito's Cheque-Rekeningen met rente-vergoeding Gelegenheid tot open en gesloten bewaargeving SAFE DEPOSIT AMSTERDAMSCHE SCHEEPSVERBA'ND BANK, Prins Hendrikkade 125?Amsterdam. 5 pCt. Pandbrieven- Koers 99 pd DE DIRECTIE : J. BUS JANSZEN en Mr. E. P. DE MONCHV. Maatsch. Kapitaal f 55.000.000 ? Reservefonds 19.237.150 Hoofdkantoor AMSTERDAM. Agentschappen te 's-Gravenhage en Rotterdam. Vestigingen In het Oosten: B at a vla, Soerabala.Semarang, Bandoeng, Weltevreden, Cherlbonjegal, Pekalongan, Djember,Solo,Djokjakarta, Tjltatjap, Padang, Medan, Teblng Tlnggl (Deli), Tandjong Balei, Kota-Radja, Paiembang, Telok-Betong, Pontlanak, Bandjermasin, Makasser, Singapore, Penang, Rangoon, Hongkong en Shanghai. In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. Incasseeringen en Financieeringen. Schriftelijke of Telegrafische Credieten. Reiscredietbrieven. Deposito's. Rekeningen-Courant. Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. Pandjrieven in omloop J HYPOTHEEKBANK f 31 Dec 1913 F. 1.808.850.HOLLAND-AMERIKA-UTRECHT 31 Dec. 1915 F. 3.529.550. l F. 1000.-, F, tlTcdi'nliMilclart'i] in stukken van 0.-, F, 250.- en F. l 1 Mei 1916 F.5.014.550. IARX & do's BANK, BOTTËBD 4M 's-GBAYEXHAGE Zuidblaak 56. _KneuterdijlTl3. Belast zich met incasseeriugeu op het Binnen- en Buitenland. Koopt en verstrekt wissels eii cheques op het Buitenland. Verstrekt lm.udclscredlet.en tegen zakelijk onderpand. Bezorgt telegrafische niibctaliugeu. Belast zich met de uitvoering van Efl'ccteiiorders. Verhuurt Safeloketten. Neemt gelden a deposito tot wekelijks te annonceeren rente. Alpeene gevestigd te Utrecht, verstrekt credieten op biilijke voor waarden. Geeft Schuldbrieven uit rentende 41/9 pCt. in stukken van ? 1OOO, ? 5WO en ? 1OO. Koers van uitgifte pCt. De Directie CORNS. LOEFF. CE HAARLEMSCHE HYPOTHEEKBANK. 4'/i % Pacdbrie? 981/. % O brieven Gebouw dei Bank aflosbaar a pari b O jaarlijkscrie uitloting in 25 jaar, in stukken van ?100.?, ?500.?en ?1000.?, worden tegen den koers van 101 pCt. uitgegeven door de Utrechtsche Hypotheekbank, UTRECHT Tel. 241. Drift 17.