?f'tC' 3 Juni '16. No. 2032 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Mm hoekje van de tentoonstelling .van de vereeniging Onze Vloot" te 's-Qravenhage hoekje met gordijnen af te scheiden, dat hij met het zeldzaam optimisme, den geboren zeeman eigen, zijn hut" noemde. Maar, om bij voortduring op zulk een vaartuig te moeten bivakkeeren, zou slechts passen voor een holbewoner en het is om die reden dat zorg gedragen wordt dat de opvarenden, wanneer zij aan den wal zijn, goed logies kunnen vinden. Dit bevordert immers de zoo noodige op gewektheid onder het personeel en is voor zeker een voorname faktor ten gunste van hun physiek, en hiertoe dienen dan deze moederschepen. Waar de plotselinge en bovendien lang durige mobilisatie uit den aard der zaak meebracht, dat zooveel mér geoefend moest worden dan gewoonlijk, niet het minst met een voor Nederland vermoedelijk zoo be langrijk verdedigingsmiddel als de onder zeeboot, was er gebrek en bracht de Regee ring voorloopig oude oorlogschepen in dienst. Zoo b.v. in Vlissingen het oude, voor het doel getransformeerde kanonneerbootjeVali, waar de bemanningen der onderzeeërs na hunne tot op heden gelukkig nog vreedzame speur-expedities een meer comfortabel , tampatje" vonden dan op hunnen eigen bodem. Schitterend was het echter nog niet, vooral als de motoren en dynamo's, welke men in moeder Vali" had geplaatst, bezig waren haar kindertjes van nieuwe levenskracht te voorzien. Daarom heeft de Regeering de Cprnells Drebbel" laten bouwen, een vaartuig van 650 ton. 51 M. lang, 10 M. breed. De machinecapaciteit is gering, om reden ze niet met de o. z. booten behoeft mede te varen. Twee electro motoren geven haar een zevenmijls vaart. Het is verder voorzien van eene reparatie inrichting, en dynamo's om de accumulatoren-batterijen der onderzeeërs te laden, luchtpompen om hunne torpedo's van lucht te voorzien, tanks om den olievoorraad aan te vullen, enz Het ligt voor de hand dat hoofdzakelijk het personeel van den onderzee-dienst zich verheugt in de indienststelling van dit oorlogsvaartuig. Tóch was er in het bericht daarvan iets dat de aandacht moest trekken van ieder die voelt voor de daden van de groote Nederlanders der 17e eeuw. Het Marinebestuur heeft de goede keus gedaan om dit vaartuig den naam te geven van den Hollander, die in de 17e eeuw reeds met een onderzeeboot voor den dag kwam en het bewijs leverde, hoe Nederland voor de toenmaals bekende wereld, op alle gebied den boventoon voerde in die eeuw van geest en vernuft. Op den 13den December werd de Cornelis Drebbel" te Haarlem in dienst gesteld en den 14den bracht genoemd Bestuur in verband daarmede een bezoek aan boord en bood namens de afdeeling het schip een portret van Drebbel aan, benevens een groote tinnen inktkoker voor de kajuit. Met het maken van deze eerste onderzee boot, alsmede met zijne vele andere werken op natuur- en werktuigkundig gebied, heeft De Tentoonstelling van Onze Vloot" Cornelis Drebbel. De plannen van de Nederlandsche Ver eeniging Onze Vloot" om van 26-28 Mei de herdenking van haar 10-jarig bestaan feestelijk te vieren, o.a. met een maritieme Tentoonstelling in de Kunstzalen d'Audretsch te 's-Gravenhage mag naar wensch geslaagd geacht worden. Behalve voorwerpen van kunstnijverheid door de menschen van onze, zoo belangrijke, kustwacht in hunnen vrijen tijd saamgesteld, was er op scheepvaartgebied veel belangwekkends te zien. Zoo b.v. op het gebied van kustverlichting en het Reddingswezen, terwijl men de goede gedachte had gehad verschillende foto's en teekeningen te exposeeren van L. Smit & Co's Sleepdienst te Rotterdam. De goede ge dachte, omdat deze onderneming inderdaad typeert hoe Nederland in dezen tak van Scheepvaart nog onovertroffen is. . Heel mooi en actueel was de col lectie foto's van Nederlandsche schepen, die op mijnen liepen of getorpedeerd zijn, als mede een kaar: van de mijnenvelden, die het publiek een goed beeld kon geven van de gevaren waaraan Scheepvaart en Visscherij in dezen tijd zijn blootgesteld. In dit opzicht waren dan niet minder be langwekkend, voorbeelden van de voorwer pen die dergelijke verwoesting tot stand brengen n.l. een mijn, een onderzeeboot en een torpedo, en die wellicht bij velen erger nis hebben gewekt als bewijs van de mo gelijkheid om. in dezen verlichten tijd nog ongestraft en moedwillig zoo groote schade toe te brengen aan de neutrale scheepvaart. Onwillekeurig brengen deze voorwerpen ons in herinnering hoe de Vereeniging Onze Vloot" onlangs, bij de indienststelling van ons jongste oorlogsschip, de aandacht ves tigde op een merkwaardig feit uit onze geschiedenis. Men heeft er niet veel van gelezen, want het betrof immers slechts een eenvoudig vaartuig, een z. g. moederschip" voor den onderzee-dienst ? Het is bekend dat het comfort aan boord van een onderzeeër wel wat te wenschen overlaat. O, zeker, men zal in het hol van die scheepjes wel een pas of vier op en neer kunnen loopen; men vindt er zelfs een klapbank, waar men met behulp van een sofa kussen, zoo niet op den rug, dan toch wel op een zijde kan slapen ja, de kranige kommandant van de onderzeeboot, die wij indertijd mochten bezichtigen; had zelfs kans gezien achter in de sigaar een klein deze Drebbel het bewijs geleverd, hoe in dien tijd verstand, vernuft en dolvermetelen moed en ondernemingsgeest samenwerkten om Nederland groot en onafhankelijk te maken. Drebbel, in 1572 te Alkmaar geboren, werd een bekwaam natuur- en scheikundige, die niets verloren liet gaan om zijn kennis toe te passen. Verschillende bewijzen zijn daar nog van voorhanden, waarvan wel het voornaamste, dat Engeland en Bohemen elkander den voorrang betwistten van Drebbel's tegen woordigheid en wetenschappelijke voorlich ting aan.hun Hof. Wanneer Drebbel van den Engelschen Kroonprins zes maanden verlof krijgt om naar het Hof te Praag te gaan, laat Keizer Rudolf hem niet meer los, als hij er een maal is. Later, als hij tengevolge van woelingen met zoovele anderen van de hofhouding in den kerker wordt geworpen te Praag, komt hij door bemiddeling van de Staten van Holland en van Koning Jacobus van Enge land weder vrij. In Engeland weder gekomen onwerpt en vervaardigt hij zijn merkwaardige onderzee boot, die hij uit dankbaarheid voor de hulp, aan Koning Jacobus vereert. Er was ruimte inde boot voor 12 roeierrs, een boot dus van respectabele lengte voor het doel in dien tijd. In een werkje uit de 17e eeuw: Kort be grip der hoofdstoffelijke Natuurkunde, enz. lezen we er o.a. over: Ten tweeden soo maakte hij een Schip, met hetwelk men onder waater konde vaaren en roeyen van West Munster tot Qreenwits toe, zijnde twee duytsche mijlen, ja sooverre het hem geliefde en in het schip konde men sien sonder kaarsligt om een boek te Eene proefneming van Drebbel: De verandering in temperatuur is oorzaak dat volume van een gas verandert leesen, welk schip men nog veel jaren op de Revier de Theems te Londen heeft sien leggen". De prenten in dit artikel zijn uit het ge noemde werkje? de eene stelt voor een verwarmd glazen retort, met den mond of tuit in een vat met water, waarmede hij laat zien: Soo haast als de lucht in 't glas sal beginnen warm te worden, winden komen al borrelende, uit den mond des Retorts, met bellekens door 't water en dit sal geduren so lange als de lugt warmer en warmer wordt. Maar wanneer gij dat van 't vyer sult nemen en de lugt begint kout te worden, so sal die lugt van binnen wederom in een gaan en worden grof en digt also dat het glas achtervolgende een groot deel vervullen sal met water nadat de lugt van te vooren heet geworden, ontslooten of gedunt was, door de warmte des vyers." Maar het merkwaardigste is misschien wel, wat een Uyttrecksel der Godgeleerde Na tuurkunde", vertaald uit het Engelsche werk van W. Derham, uit dien tijd, leert over de Quinta Essentia" van Drebbel: De berugte C. Drebbel heeft niet alleen uitgevonden het maken van een Schuyt, waarmede men kan onder het water roeyen, maar ook een zeker soort Vogt, die hij wist in de schuyt te leyden, om 't gebrek van de frissche lugt, door 't ververssen van de beslootene te vervullen." Titelprent uit: Kort Begrip der hoofdstoffelijke Natuurkunde Deze Engelschman beweert k dat Dreb bel de schuit voor Koning Jacobus bouwde en deze vorst ook aan de proefvaart deelnam en verklaart dat men het verhaal er van breeder beschreven kan vinden in de schrift van den voortreffelijken R. Boyle", die het van een Geneesmeester die met de dochter van Drebbel getrouwd was", en die aan de tocht had deelgenomen, gehoord had. Deze had hem verteld dat telkens wanneer de beslotene lucht in het vaartuig te veel besmet was, zoo dat men niet genoeg bekwamelijk konde ademhalen", Drebbel dat middel toepaste, want soodra de stop van de Vies, welke met dat Vogt gevuld was, wierd afgedaan, soo verspreijde sig soodanigh een overvloed van levendige geesten, in de lugt dat ze daarvan ten eenenmale ververst en den ingeseetenen weder verfrist werden." Behalve zijn merkwaardige boot, zijn pompen, zijn perpetuum mobile zou hij ook nog den tooverlantaarn en sterke micros copen en zelfs torpedo's vervaardigd hebben, waarmede men op zijn gemak, in een bootje, groote gaten in een schip kon slaan. Op verschillende tijdstippen schijnen deze in Engeland en bij ons te lande beproefd te zijn, waarbij curiositeitshalve, niet on vermeld gelaten mag worden, dat koning Karel II van Engeland weigerde het geheim van de torpedo van Drebbel's schoonzoon te koopen voor 10.000. De weigering geschiedde namelijk terwille van de menschelijkheid bij het oorlogvoeren." In verband met hetgeen we in onzen tijd gewend zijn op het gebied van torpedo's, klinkt dit argument wel wat sentimenteel". Engelsche schrijvers hebben de eer der werktuigelijke uitvinding van zijn onderzee boot en zijne Quinta Essentia zoeken te betwisten op grond dat Mersennus hem het eerste denkbeeld daartoe aan de hand had gedaan in zijn werk Hydraulica pneumatica sive ars navigandi." Maar hiermede heeft hij volgens Winkler Prins slechts grooter roem verkregen, omdat dit werk eerst 10 jaren na het overlijden van Drebbel is uitgegeven. Wij knnnen hier niet te breedvoerig zijn maar besluiten met de conclusie, die Dr. Naber maakt in eene beschrijving over dezen merkwaardigen man in de WereldBibliotheek, n.l. dat deze Drebbel niet alleen op de hoogte moet zijn geweest van de Wet van Archimedes, die toch tot op de helft van de 17e eeuw zoek was, maar bovendien van de wetten van Boyle en GayLussac, die eerst jaren na Drebbel gevon den werden en Dr. Naber stelt zelfs de vraag of Drebbel niet instede van Newton e. a. de uitvinder moet worden genoemd van de spiegeltelescopen! Het is daarom des te meer te waardeeren dat de Regeering de nagedachtenis van dezen genialen man heeft geëerd, en de Nederlandsche Vereeniging Onze Vloot" 'door hare handeling daarop nog eens met kracht de aandacht heeft gevestigd. ZEELANDER Noot. De heer Hendr. C. Diferee, Conser vator van het Vondel Museum was zoo vriendelijk mijn aandacht te vestigen op Vondel's Maria Stuart of gemartelde Majesteit." In den Tegenzangk laat de dichter de Rey van Staetsjofferen" aldus spreken, (vers 787-795): Geen zeegedrocht, zoo wreet van mont Dan dit, zoo spits en scherp van vinnen. Zoo schalck, zoo loos en broos van aert, Laet schepen sloopen en verslinnen Wat wil, met balgh en slingerstaert; Een staert' die 't water om kan roeren Van onder op, en met een klinck De kielen, die zoo veilig voeren, Zótreffen dat de vloot verzinck." Vondel heeft hier ongetwijfeld het mons terwerktuig van Drebbel als beeld gebruikt. Hoe zou de groote Dichter zich over de hedendaagsche monsterwerktuigen uitgelaten hebben!? Z. De goddelijke Moeder Gedicht in proza Hem, van Wien mijn woorden teleurgesteld tot mij keeren, heb ik aangeroepen onder vele namen. Ik heb Hem gezocht achter velerlei ver mommingen. Ik weet wel, dat ik Hem nimmer vinden zal, dat mijn oogen nimmer Zijn licht kunnen aanschouwen. Ik weet wel, dat mijn hart slechts in den droom vervuld zal blijven van de zoetheid Zijner stem. Wat nut geeft het dan steeds naar Hem te zoeken ? Wat nut geeft het steeds den geest naar Hem te richten? Kent iemand de diepste oorzaak, waarom een magneetnaald naar 't Noorden wijst, als zij zich vrijelijk bewegen kan? Weet iemand te zeggen, waarom een bloem op haar lenigen stengel immer naar de gouden zon zich wendt? Zoo richt zich ook naar Hem de geest, die door een liefde gedragen, bevrijd is van alle zwaarte van zelfzucht. En daar ik in dit leven gedragen word door de liefde mijner moeder, zoo moge Hij, die naam noch vorm heeft, zich openbaren als een eindeloos verschiet aan mijn geestesoogen, wanneer mijn ster felijke mond den naam uitspreekt van moeder." NOTO SOEROTO <iiiiiitiiiiiiiiiiiiini iiiiiiiMiHiimiiiiiiiiiiiimmiiiiii mumimiimnnmiiHiiimmimiHiimini HOTEL GROOT-BADHUIS iiiiiiiiimiMiiii int. iiiiiniiiiiiiiuiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiniiiiiiiniiiiiiiiiiiiiniiiiuiiiiuiiiiiiiMiiii MItlllllimiltllllMtllllMlllllllllllllllllllllll ZANOVOORT tiotel, Restaurant en Bodega geopend - Prospectus op aanvraag - Tel. 14 ROEIVAARTUI8EN, SCHEEPSMOTOREN. N.V. Wtrf D* Amitel", Dir. THIEBOUT, Ouder-Am OonipleeteMileeriD; C. L. Hl Den Haag. "Vraag* Franco le-srerin gr. O-eexi. filiaal. Journalistieke Rolmops ingelegd door BARBAROSSA Prjjs ingenaaid f 0.90, in stempelband f 1.25 Uitgave van Van Holkema en Warendorf, Amsterdam. THE RED STAR SODA WATER C". S&ST&S'ffi&^VSUS LONDOH. - Eenig Importeur P. J. VERAAR - Amsterdam. DAAN HOEKSEMA mm mm mm1 zflnde No. 1?3* onzer geheel nieuwe serie JB Wereld in liet Klein" Alom te bekomen voor 7H cent per plaat of in fraaie mappe met 8 platen 60 cent. Uitgave GEBRs. KOSTER. Lellegracht 31. A'dam. Verschenen de 10e drut van Atlas van Nederl. voor Wielrijders. bevattende elf Kaarten, dus van elke provincie, met aanwijzing der af standen van plaats tot plaats in Kilometers en vermelding der soort van wegen. Deze Atlas zenden wij franco per post (na ontvangst van het bedrag in postzegels of per postwissel aan ons adres) voor slechts VIJF ES DER TIG CEOTTg. Vu lolkema k Wamdsrf. Vraagt proefnummers van het: NIEUW ALGEIE EFFECTENBLAD tiet volledigste en accuraat sic ftnanclëele bind. Uit<> ave: M. M. OLIVIER, R f. kin 70, Amsterdam VRAAGT ONZE GRATIS BROCHURE VAN 40 PAGINA'S M ET het oog op ons stijgend succes, besloten wij onze artike len ook buiten Amsterdam te leveren. In Amsterdam blijft bezorging vrij aan huis, naar buiten bij minstens 4H Kg. franco na ontvangst van Postwissel, voor kleinere zendingen f 0.20 porto bijvoegen; rembours f 0.15 hooger. Wij noteeren per Vs Kg. !TA'lilTilïTi1 Superior f 0.85; prima f 0.75: goede UJ? J? lul f o.65; reclame f O 65. Affcernoon f 1.25; Melange f 1.15; (Java direct van de Plantage) f 1.05; thee f 0.90; Gruis (zuiver smakend) f 0.80. Prima Kwaliteit ZUIVERE CACAOPOEDER f 0.90 VERZENOHUIS METROPOLE,