17 Juni '16. No. 2034 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND AbonnementaDrtfg f f.BO per jaar. «llllllllllllltlllllllllllllHllllllllllllllllllllllfUllllllllll Oorlogsafbeeldingen voor de Vlamingen Van de hand van een Vlaamschen leger dokter, deel makende van het Belgisch leger aan den Yser, verscheen in De Panne een boekje met 46 teekeningen en afbeeldingen, onder het opschrift Vlamingen gedenkt.', dat aan onzen koning en zijne moedige solda ten" werd opgedragen. Het is voor den , schrijver, op eigenaardige manier, zonder lange woord-debattoji, zonder ingewikkeld theoriën-gescherm, eene gelegenheid om partij te kiezen in den moeilijken, droeven strijd tusschen de Vlamingen onderling. En tegen de thesis van deze Flamingan1en, die niet geaarzeld hebben hun vertrou wen in Duitschland's keizer en Duitschland's Kamer te stellen en van den vijand het herstel hunner volksrechten hebben afge bedeld, brengt de legerdokter in: het vijf tigtal plaatjes van dit boekje, met deze enkele woorden ingeleid: Duitschland had op zijn eere gezworen België's grondgebied nooit te schenden" en De Duitschers kwa men ons land verwoesten! ons volk uit moorden, verjagen, verbannen en plunde ren!" En n zin dient als conclusie: Vlamingen, uwe roemrijke geschiedenis is ?eene geschiedenis van eere, recht en vrijheid. Blijft steeds uw Vlaming-zijn getrouw!" Mér woorden heeft dr. D. aan het bestrij den van Duitschland en de pangermanistische politiek van zekere fractie der Vlaam sche partij niet verspild ... ?lllllllllllllllllimilllllimillllllllllltflll Het Koningsplein en het 75-jarig bestaan der firma H. Meyer Het huis en de buurt hangen saam met de zaak. Verandert het huis, verandert de buurt, ook de zaak verandert. De winkelier is daarom gehecht aan zijn huis en aan zijn buurt, en gedenkt op de voor zijn zaak belangrijke data, de dagen van ouds. De firma H. Meyer op het Koningsplein heeft op 14 Juni zulk een vierdag gehad en de dagen van ouds, van de stichting op 14 Juni 1841 tot heden 14 Juni 1916, her dacht. De buren hebben uit oude en goede buurtschap, hoe veranderd het oude Amsterdamsche buurtleven ook moge zijn, deelge nomen in het feest en uit hunne huizen de vlag gestoken. De firma H. Meyer heeft als blijvende herinnering aan de viering van het 75-jarig bestaan harer zaak voor klanten en vrienden ?een keurig en met kiesche smaak uitgevoerd gedenkboekje uitgegeven, dat een prettig en met veel kennis geschreven geschiedenis bevat van het Koningsplein en der zaak. Reproducties naar zeldzame en kostbare oude prenten verhoogen de waarde van het f eest geschenk en maken het tot iets blijvends. De Leeuw van den Yser Maar hij laat de plaatjes spreken voor hem: de fotografische opnamen van de in puin gelegde steden van Vlaanderen, Leuven, Dendermonde, Mechelen, Veurne, Diksmuiden, leperen, Nieuwpooit, van de verwoeste dorpen van den Yser. Reninghe, Pervyse, Ramskapelle, of de pathetische teekeningen, die kunstenaars zooals Fraipont en Huygens Het Vlaamsche heir staat pal!" als een looden gewelf weegt over de povere aarde, die als een noodlot wijfeit, die als een gruwel dreigt, met de reuzenschaduw van het zwarte, beenderige oorlogsspook boven alles, onzichtbaar... Ook de andere teekeningen van Huygens zijn zótragisch, pakkend en leedvol ten zeerste... H^ Enkele symbolieke teekeningen van Scott, Richard, Jonas, Vion verduidelijken het beeld van den Duitschen, wreeden inval. Steinlen, de groote, schampere, van menschenliefde hijgende Steinlen, stond een paar schetsen af, die België's vluch^ade»verjaging van Pervyse (Volgens teekening van L. Huygens) van deze platgebrande gemeenten van ons land hebben geteekend, met ontroering en angstige, pijnlijke liefde. Men blikke even naar de hiernaast afge drukte teekening van het doode Pervyse, met de stukgeschoten kerk, den verminkten molen, de ingestorte hoeven, de gevelde of dórkorven boomen, met puinen overal, met lijden achter elk stuk afgekantelden steen, met gebroken geluk, met verdwenen rust, met doorboorde liefde, en dat alles klein en ellendig onder den grauwen hemel, die De gereproduceerde prenten geven in beeld de geschiedenis van het Koningsplein en van H. Meyer's zaak. Allereerst: de oude Heilige Wég-poort, vervolgens: het Koningsplein ten tijde der Bataafsche Patriotten (1795) en daaronder het Koningsplein van thans; Gezicht van de parade der Amsterdamsche BurgerCavalerie op 't Koningsplein in 1787 ; Het Alliantiefeest op het Burgerplein in 1795, zooals toen het Koningsplein gedoopt was; Komst van Z. K. H. Willem de Eerste, Prins van Oranje en Nassau, souvereine vorst der Vereenigde Nederlanden te Amsterdam, den 2den December 1813; Versiering van het Koningsplein bij de Oranjefeesten in 1874; het Koningsplein in 1885 en in 1895; de Vor stelijke Stoet op het Koningsplein bij den intocht van H. M. de Koningin (in de gou den koets), op 5 September 1898. De oude, kleine winkel van Meyer op het Konings plein in 1885; de nieuwe terzelfde plaatse in 1890?1913; en de weder geheel nieuwe en uitgebreide van 1914?1916, na het slech ten van dien van 1896?1913. Vervolgens een kiekje op de eerste, tweede en derde verdieping van het nieuwe gebouw, op een van de vierde waar gewerkt wordt, en een onze landgenooten uit hunne haardsteden, met huiverwekkende ontzetting, met grootsche droefheid vertolken. En 't is de bittere gang der ouden, der vrouwen en der kin deren, met oogen diep van wee, met monden bitter-geplooid, met gebogen hoofden, met ingezakte ruggen, gedwee en wanhopig... Eenige fotografiën stellen voorts het ge vecht bij Haelen voor, met de verkrimpte lijken van menschen en paarden den koning, die het 7e linie-tegimeot dekoreert onze soldaten op wacht of in hinderlaag llflIIIIIIIIIIUIIIIIIIIII Het huis van de firma Meyer in 1885 van de magazijnen onderden beganen grond. . Natuurlijk ontbreken niet: de portretten van H. Meyer, den stichter der zaak en van zijn opvolgers L. C. W. Bol en C. P. J. Swertz de kinderen van H. Meyer gaven aan andere zaken de voorkeur , en de adver tentie in het Handelsblad van H. Meyer, waarop hij bescheiden aankondigt aan het geëerde Publiek^', dat hij zijnen winkel in Kousen, Witte Goederen, enz. enz. Maandag 14 Juni e. k. (1841) zal openen, Konings plein No. 6 en waarbij hij verzekert door eene alleszins prompte bediening tegen bil lijke prijzen, het vertrouwen van zijne geeerde Begunstigers" enz. hoopt waardig te maken". Tot welk eene uitbreiding H. Meyer's zaak, waarvan thans eenig firmant is de heer L. C. W. Bol, tusschen 1841 en 1916 gekomen is, zeggen enkele cijfers. H. Meyer had n winkeljuffrouw en n winkelbediende, thans heeft de firma een personeel van over de honderd zielen. Het personeel is tijdens dezen oorlog uitgebreid met een aantal Vlaamsche meisjes, meestal uit Brussel, die door haar werk het betrekken van fijne goederen uit het buitenland onnoodig maken. Tot welk een aanzien de zaken aan het Koningsplein in den loop der jaren gekomen zijn, blijkt uit de dorre cijfers. In 1889 kocht de firma H. Meyer ter uitbreiding harer zaak het huis van den koperslager Van Essen, groot 100 vierk. meter, voor ? 36.000. Dit was toen een heel hooge som. Maar in 1914 moest zij voor den aankoop van het huis van den bonthandelaar Volk, slechts 45 vierk. meter groot, ? 130.000 betalen. Van de oude huizen op het Koningsplein bestaat er misschien niet n meer. Het oudste zal dat wél zijn van den loodgieter, of dat van het wijnhuis, hoek Reguliers dwarsstraat tegenover H. Meyer. Het merk waardige huisje met een grooten houten trap op den anderen hoek, waar Professor de Bosch Kemper's nuttige stichting De Vriend van Armen en Rijken" gevestigd was, is sinds vele jaren vervangen door een ander. De geschiedenis van het Koningsplein is een belangrijk deel der geschiedenis van Amsterdam. Oorspronkelijk was het een burgwal, besloten tusschen twee poorten; de oudste stond aan het Singel tegenover den Heiligenweg; de tweede aan de levendige zijde van den Heiligenwegsburgwal", het latere Koningsplein. In den gevelsteen van het voormalige deftige hoekhuis Heeren gracht en Koningsplein, waar thans een kleedermagazijn is, stond, in het klein, de oude Heiligewegspoort gehouwen. Oorspronkelijk heeft het Koningsplein deel uitgemaakt van den weg, die gemaakt was tusschen Sloten over den Overtoom en de Heilige Stede" den Nieuwezijds Kapel om de bezoekers van het Mirakel te gerieven. Die weg werd in zijn geheel de Heiligeweg genoemd. Welk een verschil bij thans! Waar in de Kalverstraat eens de Nieuwezijds Kapel stond, is thans een modewinkel, van dien winkel af tot aan dien van Hirsch, schier niets dan modewinkels. Heilig is de weg niet meer. Meyer's feestgave bevat de geschiedenis van het worden van den Heiligeweg's burgBelgische Annexatieplannen (Teekening voor de Amsterdammer" van George van Raemdonck) Holland tot België: Neemt gij daarvoor de verantwoordelijkheid op U?" 1IIIIIIIMI1IIIIIIIIIIIIIII l" lllllllllltlllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllUllllllllllllllllllllllllltllMIIIMMIIIIIIIIIIIIIIIMIIIMIIIIIIllllllMMIIMIIMIIMIIIII aan den Yser een paar gevechtsepisoden van de verbonden legers enz. Een beekje om te verspreiden. Niet om haat te wekken, maar om de herinnering aan het wee, dat over Vlaanderen is geko men als een cycloon, niet te laten verkwij nen. Om moed te storten in de harten, een beetje vertrouwen in de geesten, een beetje MNIHINIMmlimilllHIIIIHIINIIIIIIIIIIIIMlPHIlmlHIIIMHMINIIHnillllNII wal, na demping, tot Koningsplein, en voorts alle geschiedenissen, die zich op dat Plein, zooals bij het Aansprekersoproer, bij den Vrijheidsboom, waarvan het Vrijheidsbeeld door het volk werd genoemd: Trijn met de lange linten", enz. hebben afgespeeld. De samensteller van Meyer's feestgave" zegt terecht, dat het Koningsplein in de dagen van Vrijheid, Gelijkheid en Broeder schap genoemd werd het Burgerplein", maar heeft hij het niet mis als hij zegt, dat het ook een tijd lang Ruiterpleintje" ge noemd is? Was het Ruiter- of Ruiterspleintje, kortweg voor Ruiterwachtpleintje", niet het pleintje tegenover een zes of meer huizen op het Singel, vór men aan het Konings plein kwam ? Daar was oorspronkelijk het Heiligewegspleintje", ouder dan het Koningsplein". Op dat pleintje werd ten tijde der Bataafsche Patriotten, een wachthuis gebouwd voor het korps vrijwilligers, dat bestond uit een zestig Amsterdamsche jongelui, die een Ruiterwacht vormden, naar hetwelk het, bij het verbreeden van de brug verdwenen pleintje, genoemd werd het Ruiterwachtpleintje". Deze jon gelui zaten in hun vrijen tijd meestal in de wafelkraam aan de tegenovergestelde zijde fierheid en eerbied in de gewetens. Wat ook gebeure, Vlaanderen zal nooit sterven. Daar is ons ras te sterk, te gezond en te weerbarstig voor. Maar dat de verzoeking toch niet te lang meer dure! dat delbe proeving niet nog bitterder worde!... A. DE RIDDER der sluis, waarom het volk*!hen spottend Wafeltjesruiters" noemde. Bij de komst der Pruisen werd de Ruiterwacht ontbonden, het wachthuis bleef en werd betrokken door de ruiters van het garnizoen. Toen het wachthuis ten leste verdween, stond er met kermistijd vaak een spel, of een schouwburgtent, zooals die van Jacqui, vroeger compagnon van Jan Stoete. Op het Koningsplein stonden dan ook nog twee tenten: de schouwburgtent van Jan Stoete met het front naar den Heiligenweg en de goochelaarstent van Basch met het frpnt naar de eerste Leidsche straat. Thans met het drukke verkeer kan men zich niet meer voorstellen hoe dat mogelijk was. Men bedenke echter, dat het Konings plein en de Leidsche straten vroeger stille buurten waren. Om de groote verandering, het historische van het Koningsplein, en de teekening hoe eene zaak zich met de kunst wijzigen kan en tot bloei komen, is de feestgave van H. Meyer ons thans welkom. J. H. RÖSSING a * 9