l Juli !16. -r- No, 2036 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 5t Maandkrabbels : Teekening voor de Amsterdammer" van Bas van der Veer. ItlllllllllflIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Den Haag vanuit een tweedekker I Op een mijner vliegtochten boven onze residentie, die ik gewoonlijk uitkies als terrein voor mijne waarnemingen, liet ik mij neer bij de firma Kleykamp, die mij een schitterende verzameling kimono's en obi's liet zien, een verzameling zooals men ze zelden aantreft. Iedereen kent de kimono; daarbij behoort de obi, de breede ceintuur van zware zijde, liefst dubbel toegenaaid, en daarbinnen nog voorzien van een laagje watten, om de stof nog zwaarder te doen schijnen. De obi's zijn meestal, vier yards, dat is ruim drie en een halve meter lang; de lus wordt op den rug om een plankje heen gelegd, zooals we dit wel op plaatjes hebben kunnen zien, en de Japansche vrouw tjes torschen al deze ellemdat, dikwijls nog met gouddraad geborduurd, even onder de buste om 't lichaam gelegd, over de kimono heen. De zijde, misschien 100 of 200 jaar oud, is onverslijtbaar en van eene kwaliteit, die men de laatste jaren niet meer maakt. De obi's zijn gewoonlijk geweven in teere kleuren en zachte nuancen, zoodat ze kun nen gedragen worden bij bijna elke tint van kimono, waarvan juist de kleurcombi naties zijn gekozen met een durf en toch met een artistiek oog, waarvan wij, wester lingen, geen begrip hebben. Kimono's o ja, zeker, men kan ze koopen in bijna lederen lingeriewinkel voor een paar gulden, de bedrukte katoentjes die vrouwen dragen en négligé',, Top haar slaapkamer. Maar ze hebben niets gemeen met de kostbare stoffen en de schitterende bor duursels der artistieke kimono's. Er zijn onder de obi's exemplaren, waarin de artiest onderaan zijn naam heeft geweven, bij wijze van onderteekening; tot mijn spijt zag ik geen naam geborduurd op de kimono's. De allermooiste, die ik zag, was eene van hel paarse crêpe de Chine, gevoerd met zachtgele pongé. Zij was geborduurd met purpere pioenen en bruinroode chrysanthen, en het bladwerk had een blauw groene tint en viel in ranken over den rug naar bene den. Er was een kimono van licht havanakleurige zijde, gevoerd met vlammend oranje en geheel geborduurd met wit zijden draken; er was een lichtblauwe, van het fijne porceleinblauw der Japansche theekopje,s, als manifesteerde de lente zelve zich op dit kostbare kleed. |e voelde bijna de atmosfeer van den luwen lentehemel in deteerblauwe kleur. Er was een zwarte kimono met pur pere pioenen en bladwerk van olijfkleurig groen, en er was een goudkleurige, die men deels beschilderd, deels geborduurd _had. Een wemeling van tinten en kleuren lag er voor mij uitgespreid, en in de kamer met het koele noorderlicht was het, als scheen plot seling de zon, de zon van het kleurenrijke Japan. Deze kimono's zijn grooter en wijder, dan die, welke gedragen worden door de zooveel kleinere Japansphe vrouwen. Deze kleedingstukken worden gemaakt voor Europa door de Japanners, meest mannen, die dit werk als huisvlijt beoefenen, in hun vrijen tijd dus. Huisvlijt; maar gestegen tot welk een naaldkunst l Geen westersche vrouw zou dit den Japanner op deze wijze nadoen. Is de kimono af, dan gaat hij er mee naar een commissionnair, die ze opkoopt en naar GemeenschappelijkGrondbezit G. G. B. De vereeniging Gemeenschappelijk Grond bezit" die indertijd mede op instigatie van Frederik van Eeden werd opgericht, is haar tiende lévensjaar'ingetreden. Bij deze gele genheid heeft ze verschillende van hare onderafdeelingen (Sigarenfabriek De Pio nier", Groningen; Boekdrukkers-Vereeniging Voorwaarts", Amsterdam; Drukkerij Nieuw Leven", den Haag; Coöperatieve Bakkerij en Verbruiksvereeniging Walden", Zaandijk; Geassocieerde Metselaars- en OpperliedenVereeniging Voorwaarts", Amsterdam); ingekomen rapporten te zamen in brochure vorm uitgegeven. Het verschijnen van dit kleine boekje is in zekeren zin een evenement op sociolo gisch gebied, want het geeft het overtuigend bewijs dat deze vereeniging, die alle grauwe theorie liet varen en, hoe ook deswege gesmaad, door geloofsverwanten" zich een zuiver practisch socialisme tot doel stelde, haar doel werkelijk bereikt. Hieronder volgt het voorwoord dat de h eer J. 'Methöfer, een der voornaamste G. G. B minnen in het boekje plaatste en dat wij lilfilllilillllliiiHliiliiiiliiiiiiiiiliilliMilniiiiMiiiiiiiMlilllimiiiiiiiiiiiiimi Europa zendt. Het motief wordt volgens eigen initiatief geheel uit de hand eerst losjes op de zijde geteekend. Sommige artiesten beginnen zelfs dadelijk te borduren, gaan niet volgens een ontwerp, maar geheel naar eigen inzicht en kunstzin te werk. Vandaar dan ook dat geen twee kleedingstukken precies hetzelfde zijn en dat nabestellen een onmogelijkheid is. De bloemen worden eerst met katoenen steken opgevuld en dan met koordzijde ge borduurd. De koordzijde voorkomt het vlos sen en de glimmende koordjes verleenen een ongeloofelijk schoonen glans aan de bloemen, die sterk contrasteeren op de matte zijde. Deze kimono's wisselen in prijs tusschen/25 en ruim ?100. De verkoop van deze artikelen gaat tame lijk vlot, maar... de dames verknippen ze gewoonlijk tot... avondmantels! Alweer om mooi te zijn buitenshuis! Men geeft meer dan f 100 uit voor een concert- of dinerjapon, maar #ie voelt de artistieke waarde van een kimono, waarin menige vrouw een schoonheid zou worden in haar eigen huis, als ze thee schenkt voor haar man? Hoeveel meer zou het in de vrouw gewaardeerd worden, indien zij zich thuis niet altijd vertoonde in een halfsleetsch rokje en blouse, of in een afgedankt diner toilet, veranderd voor huiselijk gebruik? De kimono heeft zich in Japan door alle eeuwen heen weten te handhaven als het kleedingstuk der vrouwen, en geen wester sche modegrillen hebben haar kunnen ver bannen. Zij is daar tot een kunstproduct geworden, dat de Europeesche vrouw zelfs als huiskleeding versmaadt, omdat zij, met hare zoogenaamde westersche beschaving, de kimono niet gekleed" genoeg vindt; en ze verknipt haar tot een draperielap of ver kracht haar tot een avondmantel. O heilig schennis aan een kunst, die onze hochcultur" verre vooruit is! Ik geloof niet, dat n waarlijk zuiver voelende man er op tegen zou hebben, dat zijn vrouw des avonds een intiemen gast ontving in een der prachtgewaden, die deze kimono's zijn, want wie ze goed weet te dragen, zal er zeker hare schoonheid mee vernoegen, mér dan in het meest modieuse toilet van onze dagen. Wel een bewijs hoe veel scherper kijk een Japansche heeft op waarachtig vrouwenschoon, dan de meest geraffineerde faiseur de mode. HAAQSCHE VLIEOENIERSTER ? ? * Wespetailles Onlangs zei eens iemand dat de vrouwen, alvorens zich met politiek te gaan bemoeien, eerst maar eens zorgen moesten zich van het door haar zoo gewillig getorschte juk der mode te bevrijden. Bedoeld werd natuurlijk speciaal de mode in de kleeding. Dit verwijt gaat echter niet op. Ofschoon geen feministe", voelde ik mij gedrongen die redeneering te weerleggen. Want ten eerste is de modeslavernij in kleedingszaken volstrekt geen uitsluitend vrouwelijke aangelegenheid. In de mannen wereld heerscht zij evengoed, slechts een beetje minder sterk in het oog vallend. Het is een bekend feit, dat meermalen aan zeer hooggeplaatste manspersonen, als zij diep in schulden staken, door de macht hebbers der mode een aanzienlijke geldsom werd geboden voor den dienst van zich te vertoonen in een kleedingstuk, dat eensklaps de mode deed omkeeren: b.v. in een lange jas terwijl korte dito's gebruikelijk waren. Maar ten andere: wat is de mode, en haar juk, en haar slavernij ? Mode, in den zin van min of meer perio dieke afwisseling, is een op ieder gebied als de beste aankondiging er van, in zijn geheel weergeven. Toen op de laatste Algemeene Vergade ring der Vereeniging Gemeenschappelijk Grondbezit" na lezing en aanhooring van de hier bijeengebrachte rapporten werd be sloten ze als brochure te doen verschijnen, vond dit denkbeeld terstond algemeenen bijval. Die verslagen toch waren voor velen der aanwezigen een blijde verrassing. We kon den vermoeden dat de groepen een moeilijk bedrijfsjaar hadden te doorworstelen gehad. Het zou dus niets te verwonderen zijn ge weest, indien we hadden gehoord van teleurstellingen, van zorgen en zwarigheden. En zie, in plaats daarvan hoorden we zake lijke uiteenzettingen en overtuigende cijfers, die onwederlegbaar aantoonden dat onze op socialistische leest geschoeide bedrijven de moeilijkheden der tegenwoordige tijdsom standigheden tot dusver glansrijk hadden doorstaan. Een blij en trotsch gevoel was op veler gezichten te lezen. En het kwam tot uiting door het algemeen verlangen, de mooie resultaten van het practisch werken in ruimen kring bekend te maken. Zoo gaan dan deze verslagen, die in het kort de geschiedenis bevatten van een vijf van het menschelijk leven te natuurlijk ver schijnsel, dan dat het niet ook in de Mee ding zou voorkomen. Haar te willen af schaffen of uitroeien is onmogelijk, en iedere poging om haar te negeeren een vergeefsche moeite. Het eenige wat wij doen kunnen is: haar recht in het aangezicht kijken, ons rekenschap geven van haar ontstaan en karakter, en haar daarnaar beoordeelen. Door vrouwen van vroegere geslachten is* zij vaak beschouwd als een soort van mystieke macht, die uit onbekende regionen hare bevelen rond zond, en waaraan men had te gehoorzamen zonder haar te begrijpen. Wij weten thans wel beter. De geheimen van het modeverband zijn ons niet langer een raadsel. En het is ons k bekend, welk een gewichtige wijziging het ontstaan der kleedingmodes in den loop der laatste eeuw heeft ondergaan. Ten allen tijde zijn het bekwame vak lieden geweest die de nouveauté's schie pen en daarmee hun voordeel trachtten te doen. Ten behoeve van vorsten en andere goed betalende personen werden voort durend nieuwigheden uitgedacht, bijzonder voor het figuur dezer klanten geschikt, dikwijls op verberging van hun lichaams gebreken berekend. Telkens werden zulke creaties eerst door hunne omgeving en gaandeweg in ruimer kringen nagebootst, en zoo zakten zij ongemerkt langs den heelen maatschappelijken ladder af. En lang voordat zij den ondersten sport hadden bereikt, was op den bovensten alweer wat anders aangenomen. Kortom: de mode dankt haar voortdurende strooming eensdeels aan de echt menschelijke zucht naar variatie; anderdeels aan een bijna even sterken maat schappelijken factor: standbesef. Niemand wil graag blijven dragen wat reeds beneden hem is aangeland; en bijna ieder kijkt met verlangen, of minstens met belangstelling uit naar hetgeen boven hem gedragen wordt. De n heeft voor dit spel wat meer attentie, geld en moeite over dan een ander; maar bijna niemand onttrekt er zich geheel aan. Onder den invloed van de groot-industrie nu hebben de verhoudingen op dit gebied een vroeger ongekende uitbreiding gekregen. Wat eertijds het werk was van enkele kleer makers afzonderlijk, is thans het resultaat der volgens program uitgevoerde plannen van groote fabriekanten-vereenigingen, die, ieder seizoen, vele maanden vooruit bepalen welke nieuwe mooiigheden zij de wereld zullen aanbieden. Iets hangt dan af van de keuze der op dit terrein toongevende kringen; daarnaar wordt vastgesteld, in welke rich ting de confectie zal gestuurd worden. En wat aldus in de centra van het modeverband is ontworpen, maakt dan (in hoe langer hoe grover en onbeholpener namaaksels!) zijn weg over de heele aarde. Als ten slotte boeremeiden blouses dragen, met een rugge-sluiting, blijkbaar oorspronkelijk uitge dacht voor dames, die er een kamenier op na houden, dan mogen wij, om zulke dingen lachend, niet vergeten, dat die gedachtelooze na-aping al heel wat hooger op den ladder begint. In den regel nu gaat dit spelletje tamelijk onschadelijk zijn gang. Deze en gene moge er wat meer geld aan verknoeien dan zijn budget, toelaat maar draagt daarvan dan per soonlijk de schade. Praktische menschen zeilen er, naar gelang van hun omstandig heden, zoo behendig mogelijk tusschen door, vermijden de uitersten, en schudden af en toe het hoofd over de ergerlijkste dwaas heden. Slechts in enkele gevallen wordt het de moeite waard, er een ernstig woord over in het midden te brengen. Daartoe geeft mij aanleiding het dezer dagen gelezen bericht: De middeltjes wor den weer hoe langer hoe dunner en fijner"... Ik weet niet of er velen zijn die, met mij, gemeend hadden, dat dit ideaal van fijne middeltjes" bij ons voor goed had afge daan: op de vlucht gejaagd door de ver breiding van hygiënische inzichten. Ruim zeshonderd jaar lang is er in de vrouwekleeding der beschaafde wereld mis bruik gemaakt van het feit, dat het men schelijk lichaam tusschen de ribben en de heupen week genoeg is om geen weerstand te bieden aan kunstmatige, geleidelijke insnoering. Het gevolg is geweest dat de vrouwefiguur streefde naar een vo;m, waar door wel nooit die van een wesp geëven aard is, maar die toch vaak sterk aan een zandlooper deed denken. Onderden invloed der natuurstudie-populariseering van de laatste eeuw is die wespetaille terdege onder handen genomen. Het gezond ver stand had voorloopig over haar gezegevierd. Maar, op het stuk van mode kan men er nooit zeker van zijn, of het gezond ver stand het gewonnen terrein ook behoudt. Het sterkste modecentrum is Parijs, zelfs nu in oorlogstijd. En de mode-orders, vandaar uitgevaardigd, plegen zich meer te kenmerken door uiterlijke gratie dan door innerlijken diepgang. Zou werkelijk de wereld zich opnieuw laten verleiden om, trots beter anatomische inzichten, weer naar Fransen model de taille de guêpe" te gaan bewonderen? Zou het althans in Nederland niet mogelijk zijn, meer en meer wél de gratie van wat Parijs proponeert te aan tal door arbeiders gestichte en door arbeiders beheerde ondernemingen, de wereld in. De publicatie bedoelt dus te zijn een stukje propagandawerk. Dit woord wil ons niet zonder aarzeling uit de pen. Want hetgeen in de arbeidersbeweging onder propaganda wordt verstaan is vaak niet meer dan vulgaire reclame. En daarvan, dat wil zeggen: van bombast en boerenvangerij, wenschen we ons verre te houden. We willen in het oog blijven houden dat onze propaganda moet zijn een piopaganda van de daad, van resultaten. Maar daarin mogen we ook niet te kort schieten. Want zou het niet zijn, indien we nalieten te wijzen op de uitkomsten van ons werken, alsof we waren opgegaan in zaken-doen; alsof we ons doel bereikt achten zoo de werkers in onze bedrijven er maar in waren geslaagd voor zich zelven een droog en warm plaatsje te hebben bemachtigd? We blijven dus pleiten, getuigen. Doch eerst nadat we het voorbeeld gaven, nadat we werkten met geduld en volharding, aldus het pad banende voor degenen, die we oproepen OHS te volgen. Mogelijk zal de inhoud van dit boekje droog gevonden worden. Laat ik u zeggen dat de groote belangen, waarom het hier vaarden, maar met uitsluiting van al wat ongezond is? EEN GEWEZEN PLEEGZUSTER Antje Verkerk's boekje over Waterpolo Hebt ge wel eens een zwemwedstrijd bijgewoond en naar waterpolo gekeken, zonder er het fijne van te snappen, ja, zon der eigenlijk te begrijpen, waar het om ging, en hoe men den triomf moest behalen of wel hem buiten het bereik van den tegen stander moest brengen? Zulk toekijken behoort niet tot iemands aangenaamste gewaarwordingen, en om het te ontgaan, kunt ge niet beter doen, dan het aardige boekje aan te vragen, dat de Hollandsche Dameszwemclu-b in Amsterdam thans gratis beschikbaar stelt. De titel luidt: Leiddraad tot de beoefening van het Waterpolo, door Antje Verkerk." Op aanvraag aan het Secretariaat, Paul Krugerstraat 43, Water graafsmeer, wordt het boekje u zonder meer toegezonden. De schrijfster is bijzonder gelukkig in haar zakelijke, maar aangename, beschrijving van het interessante spel, het voetbal te water, waarbij het natte element een speelveld is, in zijn bewegelijkheid zoowel vaste spel regels als verrassende afwisseling in gang en opvatting toelatend. Boeiend in hooge mate is zoo'n waterpolowedstrijd, als de veertien dappere zwemsters flink haar best doen en de regels van het spel streng in acht worden genomen. In alle zweminrichtingen en clubs is de be oefening van het polospel aan te bevelen, omdat er opvoedende kracht van uitgaat. Van sport en spel, in goede richting geleid, moeten wij in zake onze veelbeprate tuchteloosheid een gunstigen invloed hopen en verwachten. De jongste Tuchtunievergadering leverde niet al te veel resultaat op. De vrijwillige onderwerping aan spelregels en speleischen is een tuchtmiddel als geen ander. Zoo het heerlijke gezonde zwemmen bui tendien nog in die richting kon meehelpen, zooals het doet bij waterpolo, dan is er weer een lichtzij meer ontdekt aan de onvolpre zen zwemsport. FREDERIKE J. VAN UILDRIKS Mode-snufjes Teekening voor de Amsterdammer" van Flora van Rijnevelt r. R. Links: Wandeltoilet van zwart taffet met mouwen van crème chiffon. De zeer wijde rok valt over een kleine crinoline. Het lijfje is nauw aansluitend met een puntige pelerine. Rechts: Middagjapon van hortensiablauwe crêpe de Chine met mouwen van chiffon, du même ton." Korte mode-karakteristiek. De japonnen worden aan den hals soms afgewerkt met een hoog aansluitenden boord, maar zijn (gelukkig !) meestal min of meer gedecolleteerd. Bij wijze van overgang tusschen het eene en het andere uiterste, zijn ruches en kragen, boa's en dergelijke, meer dan ooit in de mode. De twee meest frappante en typische dezer halsafsluitingen zijn hierboven geteekend. De eerste, de zoogenaamde Rembrandt-ruche is van wit glasbatist, eigenlijk niets anders dan een vereenvoudigde stolpkraag uit de eerste helft der 17e eeuw, zooals men ze kent van de beroemde Elisabeth Bas, van Rembrandt of Bol ? in het Rijksmuseum. De tweede, van bruin taffet, draagt den naam diablotin." Welsprekend en juist, voor zulk een aardige, brutaal uitstaande ruche. F. v. R. gaat, in den juisten toon zijn behandeld. Uit deze rapporten spreekt een geest als|te lang in de socialistische beweging werd gemist. Wat heeft men zich niet lang tevre den gesteld met beginselen, met idealen, met doctrines! Wat kon men er moeilijk toe komen, eindelijk eens te beproeven al die mooie dingen om te zetten tot een stukje werkelijkheid! En hoevelen blijven zich ver genoegen met woorden, woorden, woorden, of zetten alles op de kaart van zoogenaamde politieke actie, aldus eigen iniatief prijs gevende! De zakelijke toon van dit boekje is daarom juist een verkwikking. Men heeft de moei lijkheden van de practijk leeren kennen en is wat bescheiden geworden. Men weet dat men alleen stap voor stap zal vooruit komen. Maar verre van zich daardoor te laten ontmoedigen blijft men vol goeden moed voor de toekomst. En... het groote doel wordt in het oog gehouden en blijft wonen in de harten. Zoo sloot de drukkerij Nieuw Leven"inden Haag zich aan bij G.G.B. toen haar bestaan reeds verzekerd was en zij een maatschappelijk doel wou blijven nastreven. Zoo bleef de coöperatieve bak kerij Walden" te Zaandijk haar beginsel getrouw, tón zij zich omzette in een verNatuur en Mode Van een goed ontloken klaproos kan men een modepopje maken. Madame de Genlis leerde ons een eeuw geleden reeds, hoe men metokpordzijde twee tegenovergestelde bloemblaadjes bij elkaar bindt (het ceintuur), daarna om ieder der overblijvende bloem^ blaadjes onderaan een koordje windt en zoo de mouwen krijgt. De stamper is het ge zicht, en het bovenste deel er van (de stem pel) vormt het hoofddeksel, terwijl de meeldraden tot halskraagje dienen. uiiiiiiiiitmiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiitiiHiiiiiiiiiiHiiHiiiiiiiriim Ons kookboek Driemaal is scheepsrecht l Wij geven hier nog een paar bruinbrood-recepten voor den tijd dat wij ten derde male in de bruinbroodperiode vervallen. BRUINBROOD TAART Smelt 100 gr. boter (of plantenboter), roer er 200 gr. fijngekruimeld bruin brood, 100 gr. krenten (eerst flink wasschen), 100 gr. bruine suiker, een halve geraspte citroenschil, 't sap van een citroen, fijn gestampte kruidnagelen en 2 geklopte eierdooiers goed door; laat dit alles, al roerende, even doorkoken en voeg er, bekoeld zijnde, de stijfgeklopte eiwitten bij. Besmeer een springvorm met boter en bestrooi die met beschuitkruim, doe daar de massa in en laat ze V9 uur flink in den oven bakken. S?H. BRUINBROOD SCHOTELTJE Men heeft noodig: 350 gr. gekruimeld oud bruinbrood, 100 gr. boter of plantenboter, 100 gr. bitterkoekjes, Va L. melk, 1/4 L. water, 100 gr. suiker. Maak van dit alles een fijne pap, laat deze al roerende, even flink doorkoken, doe ze in een vuurvast schoteltje, bestrooi het met paniermeel of beschuit kruim, leg hier en daar een klontje boter, en laat er in den oven een korstje op komen, (Va uur bij redelijke hitte). Dien het scho telfje koud of warm naar verkiezing voor. S.^H. Het plan bestaat om Ons Kookboek" later in boekvorm uit te geven. Alle mede werkers van deze rubriek ontvangen dan een present-exemplaar. Wij stellen 't dus zeer op prijs een zoo groot mogelijk aantal lekkere familie-recepten, fraaie schotelversieringen, en beproefde raad gevingen op huishoudelijk gebied te mogen ontvangen. E. M. R. HUWCLYKS'UrTZETTEN. VM UMES WUEI, in de volgende prijzen: No. 1 ., 2 3 4 5 6 7 8 9 ? 350. 475.625. 850. 1000.1275. 1600.2200. 2750. bruiksvereeniging, door het personeel het overwicht te geven in het bestuur. Zoo schenken alle bedrijven een aandeel uit de winst aan de Spaar-Voorschotbank van Q.G.B., opdat zustergroepen kunnen worden gesteund of nieuwe"bedrijven kunnen worden gesticht. Maar lees de verslagen en de ernstige wil om het algemeen belang te dienen, om het voorbeeld te geven en zoo op de onrecht vaardige maatschappij van heden ten goede in te werken, komt u telkens tegemoet. Wat deze arbeiders hebben ondernomen is een alleszins belangrijk maatschappelijk werk. Zoo is, om iets te noemen, de proef neming van de coöperatieve vereeniging Walden" te Zaandijk, om de rechten van producenten en verbruikers naar de eischen van het socialisme tot regeling te brengen, de aandacht van alle coöperatoren ten volle waard. De verslagen geven het recht tot de ver wachting, dat het practisch socialisme ook in ons land spoedig een woordje zal mee spreken, ten spijt van patent-socialisten en patent-coöperators, die dit werken tot hier toe met minachting hebben bejegend." H.