10 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 5 Aug. '16. No. 2041 Van den Legerdag van de Vereeniging Ons Leger" Oefeningen met mitrailleurs Oefeningen met een houwitser-batterij lllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllliilltrllllllllllllilliiilililllilllllllllllliliiiiiiiiiiiHiiiillllilllllilllll MlllllltlllllMlllllllllllllllllllflIlllllllllllllllllllllllllllllllllllll IIIIIIIIIIIIIMlmlIIIIIIIIIIMIIIIlltllllllllllmlIIIIIIIIIIMIIIIIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll VOOR TWEE JAAR... Wij vieren deze week een jubileum. Twee jaar is het geleden dat de oorlog begon. Hoe ver liggen thans reeds de gebeurte nissen achter ons, die dezen oorlog onmid dellijk voorafgingen. Wij vergeten vlug, en de snel opeenvol gende indrukken verdringen elkander. Doch er zijn dingen die wij nooit dienden te ver geten, die in ons geheugen gegrift moesten blijven. Daartoe behooren de gebeurtenissen die in de laatste weken van juli en de eerste van Augustus 1914 plaats hadden. Ik heb het treurig voorrecht gehad getuige van sommige te zijn. Thans, nu ik ze in mijne verbeelding nog eens zie gebeuren, is de groote emotie die zij opwekten, ver stild. Vele kleinigheden die mij toen troffen, zijn ineengesmolten in de groote omtrekken. Andere details, toen bijna niet opgelet, dringen zich nu op, ontroerend door het sublieme dat zij in zich sluiten. De eerste groote indruk is vervaagd: een dieperen lieten zij achter. Zoo dragen deze korte aanteekeningen niet meer het karakter van 'eerste impres sies. Het zijn slechts herinneringen Maar herinneringen die wij moeten vasthouden. Woensdagavond 29 Juli. De meeting voor den vrede in den circus te Brussel. Het groote gebouw gevuld tot aan den nok. Beneden, rij achter rij, en in het rond, amphiteater boven amphitheater, een veelhoofdige menschenmenigte. Er heerscht een opgewonden stemming in de zaal. Allen die daar zijn, werkers, intellectueelen: socialisten, hebben hunne zinnen opgeschroefd tot hoogste spanning, als ver wachten zij van deze meeting het verlos sende woord, dat Europa zal bevrijden van den benauwenden druk die als een beklem ming rust op aller gemoed. De leden van het uitvoerend comitévan het Internationaal Socialistisch Bureau ver gaderen op dit oogenblik, en in den circus wacht de menigte. Wacht met ongeduld. Elkeen is overtuigd dat hier geschiedenis wordt gemaakt. Maar het wachten valt moeilijk, nog altijd verschijnt het comit niet. En steeds stijgt de spanning. Zij wordt nu ondragelijk; als een koortstrilling siddert zij in de zwoele zaal. Het hevig verlangen dat allen doorgloeit naar vrede, vrede, strijkt als een brandende ademtocht langs de rijen. Dan, als gedragen door deze athmosfeer van smeekende verwachting, staat een man op, hoog boven in den circus, en heft een lied aan. Stil wordt het in den circus. Vreemd klinkt de stem in de wijde rondte van het gebouw. Ijl klinkt de zang. Het is een lied van broederlijke menschenliefde. Doch nu stemt de gansche menigte met den koorzang in. Steeds zwelt de toon, machtig schalt het Unissez-vous!" op, als een bede uit zoovele duizenden menschenharten. Alle opgekropte beklemming van de massa, hun gansche snakken naar bestendi ging van hun vreedzaam bestaan, naar het weren van de vloedgolf van bloed en smart die Europa dreigt te oveistroomen, stort zich uit in dezen zang. Weer heft de man zijn lied aan, en weer stemmen de duizenden in met de woorden van broederschap tusschen de volkeren. En nog eens zingt de man, nog eens nemen de anderen den koorzang over. Met steeds meer vuur laait het Unissez-vous!" op. In vervoering juicht men den onbeken den zanger toe. Intusschen is het comitébinnen getreden. Spreker volgt op spreker. Het zijn de voor mannen van de partij" uit alle landen; zij spreken met gloed; en toch ontroeren zij niet zoo als het lied van dien onbekende daar straks. De redevoeringen vergat ik; de indruk die zij toenmaals wekten is ver vaagd ; maar nog steeds zie ik den man zijn lied zingen, hoor ik den machtigen klank van den koorzang in den circus opbruischen, denk ik met bittere melancholie aan de ver voering der menigte, die, ontroerd door haar eigen opwinding, dacht, dat de trilling die het lied in aller gemoederen deed ontstaan, zich zou mededeelen aan de gansche wereld; dat de kreet naar vrede zich zou voortplan ten over geheel Europa om eindelijk door te dringen tot hen, die het lot der volkeren in handen handen. Treurige waan l... Doch n rede liet een diepen indruk achter. Het was die van Jean Jaurès. Beving hem soms een voorgevoel dat die zijn laatste zijn zou ? Zelden toch werd een rede gehouden, die zóklonk als een pro fetie. Jaurès bezat de macht van het woord; doch dien avond wist hij beelden op te wekken van een gruwzame duidelijkheid, en ze u met vizionaire kracht voor oogen te stellen. Het beeld dat hij ontwiep van den strijd die komen ging, en van het bloed dat den bodem van geheel Europa zou doordrenken, was zoo gruwelijk, dat men er bang van werd. Hij schilderde het ontzettende bloedbad dat op de slag velden zou worden aangericht; hij beschreef de verwoestingen die een oorlog over de beschaafde wereld zou brengen. Hij ge bruikte de meest afstootende kleuren, maar zijn beschrijving bleef beneden de werke lijkheid. Bij het einde van zijn rede werd zijn woord van een haast magische kracht. Hij schilderde den afloop van den wereldstrijd. Hij beschreef den heerscher die dit onheil over de aarde bracht. Alleen zit hij op zijn troon; hij staart in de verte met onwezenlijken blik: hij is bang. Buiten is rumoer van menschendrommen die naderen. Het zijn weduwen, weezen, grijsaards, ver minkten, allen wien de oorlog rouw bracht en tranen. Niets houdt hen tegen, hun stroom is niet te stuiten; steeds komen zij nader met dreigend geluid. Nu roepen zij den vorst toe, maar hij antwoordt niet. Zij vragen hem: Waaróm deedt gij dit ?" Waaióm bracht gij zooveel onheil over ons hoof d?", doch de vorst buigt het hoofd en zwijgt. Het volk dringt dichter op, vuisten ballen zich, een groot rumoer stijgt op uit de menigte, dat zich oplost in n kreet: Va-t-en!" Dit va-t-en!" klonk als een profetie; terwijl Jauiès dit uitriep met luide stem, scheen hij grooter geworden; het was alsof hij, klein figuurtje in het groote circus, groeide, en zag met den blik van een ziener, het gebeuren: den opstand van het volk tegen zijn heerscher die den oorlog ont ketende, het dringen om zijn troon, het tot verantwoording roepen en, bij het zwijgen van den vorst, die niet antwoorden kan, het slingeren van den banvloek in zijn aange zicht : Va-t-en! Vrijdagavond 31 Juli 's Avonds half negen. In de antichambre van het Belgisch Ministerie van Oorlog in de rue Royale een druk komen en gaan van ambtenaren, ordonnansen en boden. Bij de groote schrijftafel, in het midden, staan in groepjes een 14-tal jour nalisten, vertegenwoordigers van de Brusselsche pers en de voornaamste agentschap pen. Op gedempten toon onderhouden zij zich met elkander over de ernstige gebeur tenissen der laatste dagen. Oostenrijk heeft Servië den oorlog verklaard. Het uitbarsten van een Europeesch conflict schijnt onver mijdelijk. Reeds versterkte België zijn vredeseffectief. Men verwacht thans nieuwe maat regelen. Doch op alle desbetreffende vragen ontving men heden aan het ministerie slechts een antwoord: heden avond acht uur. De particuliere secretaris van den minister, graaf de Lichtervelde, treedt de antichambre binnen en verzoekt den journalisten hem te volgen. Verwonderd blikt men elkander aan. Men had een communiquéverwacht, doch blijkbaar wenscht de minister zelf een mededeeling aan de pers te doen. Zij treden het kabinet van den minister binnen. Hartelijk komt baron de Broqueville hen allen tegemoet; krachtig schudt hij hun de hand. Hij schijnt ietwat vermoeid door het ingespannen werken der laatste dagen. Toch zijn zijne bewegingen bruusk en ener giek als steeds. Onder de zware, donkere wenkbrauwen kijken de oogen u onderzoe kend aan. Terwijl hij spreekt onderlijnt hij zijn woorden met levendige, kort-krachtige gebaren. Hij lijkt wat hij is: een man van impulsie, die iets krachtig kan aanpakken en krachtig ook doorzetten. Iemand die ver trouwen weet in te boezemen en anderen met vertrouwen tegemoet treedt; misschien wel met wat al te veel vertrouwen. Intusschen heeft de minister zich aan zijn bureau gezet. Mijne heeren," vangt hij aan, dan valt zijn blik op den heer Wouters, socialistisch kamerlid en hoofd-redacteur van Le Peuple",... gij weet het reeds," gaat hij voort zich tot hem wendend, wat ik u thans wil mededeelen." Even wisselen beide mannen een blik van verstandhouding. Een futiel incidentje, maar kenschetsend. Dit zijn niet meer de socialistische voorman en de katholieke leider die tegenover elkaar zitten: het zijn twee Belgen. Kort en helder, deelt de minister thans de laatste maatregelen der regeering mede. Zij komen neer op de algeheele mobilisatie van het Belgische leger. In klare trekken zet hij den ernst van den toestand voor België uiteen. Maar moge deze al ernstig zijn," gaat hij voort, wij behoeven daarom toch niet het ergste te vreezen. Wij kunnen het volste vertrouwen hebben dat, bij een conflict tusschen Frankrijk en Duitschland, België's neutraliteit door beide partijen strikt zal worden geëerbiedigd. Ik heb de vaste overtuiging gekregen dat het Belgisch grond gebied ongeschonden zal blijven. Zoowel van den gezant van Frankrijk als van dien van Duitschland heb ik te dien opzichte cathegorische verzekeringen ontvangen. Ik kan hier zelfs aan toevoegen dat heden nog de Duitsche gezant, de heer von BelowSaleszke, mij verklaard heeft dat België ten opzichte van de vriendschappelijke bedoe lingen van Duitschland volkomen gerust kan zijn. Moge de strijd zich dus al dicht onder onze muren afspelen, wij hebben alle reden om aan te nemen, dat wij er van gespaard zullen blijven er op eenige manier in te worden gemengd." De heer de Broque ville zegt deze woorden met een waarachtige oprechtheid. Men voelt het: deze verklarin gen hebben een groote ongerustheid bij hem weggenomen. En het goede vertrouwen dat zij bij hem hebben gewekt, wenscht hij ook het volk deelachtig te maken. Hierom riep hij de pers tot zich. De oudste Oer journa listen dankt hem voor het in hen gestelde llllllllMlimillltllMMIiMllinilllMIUMIIIHHMIIIHIMMIHMIMHIIIIMUMIMimilltUIHtHIIIMIIMIIIMJMIMIH vertrouwen. Onder den indruk van 's ministers verklaringen spoeden de journalisten zich naar de redactiebureaux. De hoofdartikelen in de ochtendbladen van l Augustus ademen een geest van ge rustheid, in hunne besprekingen van den toestand manen de bladen aan tot kalmte en goed vertrouwen. Had niet de Duitsche gezant zelf ? Den volgenden morgen overhandigde de gezant van het Duitsche Rijk het ultimatum aan België. ARNOLD VAS DIAS Groote Banken en Commissionnairs De enorme overteekening bij de inschrijving op de van den Bergh notes heeft in de financieele pers wederom aanleiding gegeven tot beschouwingen, niet alleen overhel mis bruik van majoreeren bij inschrijvingen met medewerking van het emissiehuis, maar ook over de ontwikkeling van het alles-omvattend groot bankwezen, dat de individueele commissionnairs-firma's hoe langer hoe meer dreigt te verdringen. Zoo teekent o.a. de redacteur van het Financieel Weekblad" bij een ingezonden stuk in dat blad aan: Daartegen kampt men echter tevergeefs; die ontwikkeling is niet te stuiten, zij is een economisch verschijnsel, waarin men zich als in het onvermijdelijke zal hebben te schikken. De banken kunnen door de veelzijdigheid van haar bedrijf haar cliënten faciliteiten en faveurs aanbieden, welke de gewone commissionnairs niet bij machte zijn te verstrekken." Uit deze redeneering ademt eene zoodanige geest van fatalistische berusting, dat het niet overbodig schijnt ook eens de keerzijde van de medaille te belichten, wanneer men althans met de stelling in hare algemeenheid niet instemt. Ongetwijfeld is het een economisch ver schijnsel van onzen tijd, dat zoowel in industrie als handel door combinatie van kapitaal reuzenondernemingen ontstaan, die door de grootte van den omzet de kosten van productie per eenheid zoodanig kunnen verlagen, dat de strijd om het bestaan voor individueele firma's hoe langer hoe moeielijker wordt. Wat in de nijverheid de'?Trusts", Vereenigingen van fabiiekanten" en dergel., wat in het winkelbedrijf de Waarenhuizen" en Confectiemagazijnen" zijn, zijn de Groote Banken" in den geld- en fondsenhandel. Ten aanzien van de nijverheid gaat de vergelijking niet geheel op, omdat daar nog een element in het spel komt, dat bij de anderen niet of althans niet in dezelfde mate voorkomt. Bij de nijverheid in het groot wordt toch niet alleen voorsprong verkregen door de mogelijkheid om door grooteren omzet zooveel goedkooper te produceeren, maar ook door de omstandig heid, dat de fabrikant slechts bij hooge uitzondering direct met den individueelen consument in aanraking komt en zijne producten in den regel aflevert aan den handelaar en liefst nog groothandelaar , bij wlen het persoonlijk element slecht weinig invloed heeft. En dat persoonlijk element is juist een factor, die in de verhouding tusschen winkelier of commissionnair met particuliere cliënten, een groote rol speelt en ten gevolge heeft, dat Waarenhuizen, Confectiemagazijnen en Groote Banken niet zoo gemakkelijk de particuliere clientèle van met zorg beheerde winkelzaken, kleerenmakers of commission nairs naar zich toe zullen trekken. Het moge waar zijn, dat de Groote Banken door de veelzijdigheid van haar bedrijf, haar cliënten faciliteiten en faveurs kunnen aanbieden, die de gewone commissionnairs niet bij machte zijn te geven," er zijn gelukkig nog een groot aantal en volstrekt niet de minste cliënten, die geene faciliteiten noodig hebben en ook niet verlangen; die wel gesteld zijn op faveurs, maar op een soort van faveurs, die de gewone commissionnairs minstens evengoed en meestal beter kunnen geven dan de Groote Banken. Wat de particuliere cliënt in de eerste plaats van zijn commissionnair verlangt, is voortdurende zorg en toezicht op zijn ver mogen, tijdige waarschuwingen en raadge vingen, maar bovenal ook, dat zijne zaken met de meest mogelijke discretie behandeld worden. En daarin zullen de Groote Banken nimmer kunnen concurreeren tegen particu liere firma's, althans zoolang laatstgenoem den hun taak nauwgezet en met de noodige kennis en met overleg opvatten. Daarmede wil niet gezegd worden, dat bij banken op die discretie niet gerekend kan worden of dat bij haar niet de noodige zorg gewijd wordt aan de zaken van hare cliënten. Verre van dien; maar toch vergroot het feit, dat in déuitvoering van haar bedrijf bij de Groote Banken alles over een groot aantal schijven moet loopen, de kans op meer of minder belangrijke indiscretiën; vermindert de omstandigheid, dat de zaken te omvangrijk zijn, de mogelijkheid voor de leidende hoofden der groote instellingen, om zich op dezelfde wijze als particuliere commissionnairs bezig te houden met de belangen van. hunne individueele cliënten. Het zijn niet de dagelijksche of wekelijksche marktberichten, die juist omdat zij door Jan en alleman gelezen worden de aantrekkelijkheid voor den individueelen cliënt missen, waarop deze gesteld is, maar af en toe een afzonderlijk schrijven over eene of andere aangelegen heid, desnoods een kort postscriptum onder eene gewonen zakenbrief, waaruit blijkt, dat de commissionnair voortdurend de belangen van zijn cliënt in gedachten heeft, waarop de meeste prijs wordt gesteld. En in dat opzicht kunnen de groote instellingen hoe uitstekend overigens georganiseerd juist ten gevolge van die uitgebreide orga nisatie niet op dezelfde wijze de eischen van een groot aantal cliënten bevredigen. De organisatie is er wel, maar het persoon lijk element, dat zoo'n belangrijke factor is in de verhouding tusschen lasthebber en lastgever is er niet en kan er niet zijn. Daarom komt het mij voor, dat er nog volstrekt geene aanleiding is voor de com missionnairs om bij de pakken te gaan neerzitten en fatalistisch te berusten in de toenemende invasie van de Groote Banken. Zeker zullen een aantal zaken, waarvoor bizondere faciliteiten gewenscht worden, bij voorkeur naar die instellingen gaan; maar het is eene soort van zaken, waarmede de particuliere commissionnair zich slechts noode bezighoudt en die hij de daaraan verbonden risico's en kapitaals-eischen in rekening nemende best aan anderen kan overlaten. De zaken echter, die eene fijnere en meer delicate behandeling noodig hebben, zullen echter bij hem blijven en evenmin als de Waaren"- en Confectie'-paleizen de van ouds gerenommeerde goede zaken veel afbreuk hebben gedaan, evenmin be hoeven de particuliere commissiehuizen te vreezen, dat zij het beste deel hunner cliënten zullen verliezen door de aantrek kingskracht van de bankpaleizen. Daartoe is echter noodig, dat de particu liere firma's, zoo noodig met nog meer zorg en nauwgezetheid dan tot nu, de zaken, die zij te behandelen hebben, bestudeeren en nagaan om hunne cliënten van dienst te kunnen zijn. Dan zal spoedig blijken, dat er naast de Groote Banken ook voor hen vol doende ruimte tot ontwikkeling is overge bleven. En wanneer dan zoowel de Groote Banken als de Commissionnairs inzien, dat zij niet tegenover, maar naast elkaar staan en dat zij elk hun uitbreidings- en ontwik kelingsterrein moeten zoeken in de richting, waartoe elk door zijne organisatie het best is aangewezen, dan zal ook het publiek daardoor gebaat worden. J. D. SANTILHANO BUNSCHOTEN & DE GOOYER Hofleveranciers. Indische Uitrustingen. UTRECHT, Oüdegrachl bij de Jansbmg, 51, 53, 05. EEN1G ADRES. Geen Filialen. DEBOST&LEYTESS FUffi CHOCOLADE El SDIKERWEBIEI. l t»SLUIS. ZAAD HANDEL AMSTERDAM/ VRAAGT ONZE GRATIS BROCHURE VAN 40 PAGINA'S Stenografie Riënts Balt Zelfonderricht 8O t. In den Boekh. en na toe zending van postwissel bij RIËNTS BALT, Den Haag. Reeds sedert meer dan 4 jaar gebr. ik Uw Stenogr. op mijn kantoor, en heb daarm. steeds de volle tevredenh. van mijn Patroon verworven" (w.g.) G. v. d. V. te 's H. DE 12 CYLINDER Automobielen overtreffen alle verwachtingen door qualiteit, souplesse en degelijke afwerking H. ENGLEBERT & Co., Den Haag. Verschenen de 10e druk van Atlas van Nederl. voor Wielrijders, bevattende elf Kaarten, dus van elke provincie, met aanwijzing der af standen van plaats tot plaats in Kilometers en vermelding der soort van wegen. Deze Atlas zenden wij franco per post (na ontvangst van het bedrag in postzegels of per postwissel aan ons adres) voor slechts VIJF EJf DER TIG CENTS. imslerdam, Van Holkema * Wareaëorf. Vier jarige Wmteravondcursns voor de Bouwkunst en aanverwante vakban, met uitzicht op ArchHectmdiploma, gedurende de maanden September tot en met April. De inschrijving voor den curfii.t 1916?1917 is f/eoftentt tot l ft lugastu* e,Ie. Inlichtingen omtrent de voorwaarden voor de toelating verstrekt de Administrateur. (Op aanvrage bij het Bestuur bestaat de mogelijkheid tot kostelooze toelating). Namens het Bestuur der Ver. v. V. en H. B. O. JOH. VOGELZWG, Adm. Administrateur: J6B. VOGELZUG, ldm.deKnyterweg 146', Sloten (Amsterdam). ERVEN KRAMER ? WIJDE KAPELSTEEG 4 AMSTERDAM ? ~ TELEPHOON N°266 ?* FABRIEK VAN KANTOORBOEKEN BLECTRISCflB TT T i 0. A O II h A TT A ft li« li£LU IJLM} AMSTERDAM, TELEFOON 4fit1 Z. SPECIALITEIT IN ALLE B BOOD SOORTEN. D. ADMIRAAL Tuin- A.i*eliiteot/ULiiJ Bloemenmagazftnen v/h Bozenoord. Kantoor: Banstraat 22 Telephoon Z. 2693