12 Aug. '16. No. 2042 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Philip Loots f 1865 -1916 Een bij, uitstek werkzame geest was Loots in zijn drievoudig kunstberoep van organist, componist en muziek- criticus aan het Haarlem's Dagblad." Zijn muzikale loopbaan is al vroeg be gonnen. Niet veel ouder dan elf jaar bespeelde hij eiken Zondag het orgel in de R. K. Kerk de Krijtberg" en reeds componeerde hij kleine cantica. Zijn eerste aanstelling als organist ontving hij drie jaar later. Op veertien-jarigen leeftijd nam hij inderdaad ge regeld den dienst waar in de R. K. Kerk Het Torentje" en in '82 werd hij als orga nist te Haarlem benoemd. Het spreekt van zelf, dat de componist Loots zich bovenal voelde aangetrokken tot de kerkelijke muziek. Hij schreef op dit ge bied 6 missen, 12 Latijnsche gezangen ter eere van het Allerheiligst Sacrament (in den bundel: Benedictus Dominus), een De profundis voor mannenkoor, verscheidene Kerstliederen en 10 Marialiederen (in den bundel Mariakransje'). Van al deze werken behooren tot de best geslaagde de hartelijk blijmoedige Marialiedjes en het De profundis". Loots schreef graag voor koor. Gedurende vele jaren was hij directeur van de R. K. Zangvereeniging Arti et Religioni en van de liedertafel Apollo. In dien tijd ontstonden o.a. Dominus regnavit" en Vi des utalta," Ode VIII van Horatius, Mor genlied" en Wildzang." Wat zijn lyrische werken betreft, daarin geraakte deze kerke lijke toondichter verdwaald, zij vormen de zwakke zijde van Loots' talent. Toch zijn Aan Zee" en Die de zielen henenleidt" twee aantrekkelijke liederen, warm en oprecht van muzikale uitdrukking. Dit mag overigens ge zegd worden van al Loots'wereldscheliederen. .Zijn zij somtijds wat onbeduidend, nimmer treft men daarin aan een valsch pathos of geforceerde klankeffecten. De composities waarmee Loots zich in wijde kring een goeden naam verwierf zijn wel het groot aantal kinderliedjes. Men denke aan den bekenden bundel Bloesems en Bloempjes," aan In de Lente," aan de kleine cantate Het Onweer." Loots' kinderliederen en koorwerken woriEen moeilijke keus voor Ouders en «voor Gemeenten en voorts onbillijke, onwettige exameneischen Voorop steeds algemeene ontwikkeling" Handelsonderwijs" is dat wel onderwijs in den handel? Is een Handelsschool" wel een handelsschool; 'n Handelshoogeschool" wel 'n handelshoogeschool ? Zou ze dat wel kunnen zijn? De vraag be scheiden, zelfs ietwat schuchter gedaan, doet denken aan dien kranigen, moeielijken, veeleischenden arbeid van de groote handelsmannen in Neerland's hoofdstad en elders. Hun vlug en scherpzinnig wikken en wegen en decideeren blijkt uit het regelen en besturen hunner veel, zeer veel omvattende zaken voor de verschillende groepen van sterk uiteenloopenden aard; in het kiezen van den tijd waarop de voor waarden waartegen, de personen aan wie in verschillende beurs- en andere kringen zal worden verkocht. Als strategen van veel hoogeren rang dan die van het oorlogsterrein in 1914/5/6, waarvan de uitgebreidheid, in betrekkelijken zin gedacht, staat tot die der 5 werelddeelen als het tangovloertje van het magne tische Laren tot den omvang van het gebied der mondaine vroolijkheid aan de Seine, den Donau, den Theems, geven ze per post, per telephoon, per telegraaf met en zonder draad, orders naar alle hemelstreken. Daarom behooren financieele, politieke en commer cieele berichten en beschouwingen in vele binnen- en buitenlandsche dagbladen dage lijks overwogen te worden om de noodige beslissingen te kunnen nemen en dat alles dikwijls met de snelheid boven met 'n enkel woord aangewezen. Om te trachten die groote moeilijkheid wat te overzien denken we hierbij aan de berichten ons dagelijks meegedeeld van den kant der geallieerden en van dien hun ner bestrijders, aangaande dezelfde oorlogs feiten ! De handelswereld, de voortdurende strijd tusschen haussiers en de even schalksche of diabolische baissiers, laat haar grooten leidenden strategen niet toe het zich gemak kelijk te maken. De hooge eischen den geslaagden grooten handelamannen gesteld, leiden tot de con clusie : zij zijn hersengymnastiekers van den hoogsten rang. Dat mag allereerst gezegd worden van hen die tot dien hoogen rang door eigen arbeid zijn opgeklommen en tweedens van hen, die zich op hoog commercieelen stelling weten te handhaven. Die snelheidshersengymnastiek wordt in de wereld der geleerden weinig of zelden ver langd, vereischf. Ze studeeren een paar jaren langer of korter voor hunne promotie. * * ? Hoe geheel anders in aard, strekking en vereischten de werkkring van den groot koopman is, heb ik boven uitvoerig uiteen gezet. Voor den arbeid van den grootHindenburgenOostenrijk-Hongarije (Teekening voor De Amsterdammer" van George van Raemdonck) Hij, die ze op den rechten weg zal helpen. iiminiiiimiiMitiiiiiiiiiiMiiiiiiiHi den veel en gaarne gezongen. De lithurgische gezangen uitgezonderd zijn bijna al zijn werken op Nederlandschen tekst ge componeerd en er bestond een wezenlijk contact tusschen hem en het volk. Zoo is Loots voor de Nederlandsche toonkunst meer geweest dan enkelen onzer begaafdste componisten. H. v. L. illllllllllllllliillllllllllllliillllllllllllllilliilllllllllllllillllliiiilllllilllllllll VERZEN Zuid-Afrikaansche Poëzie DlGTER IS HIJ Digter is hij, die digter's taal Diep uit die grond van sijn hart kan haal; koopman in 't algemeen, behooren volgens die uiteenzetting in de eerste plaats aangewezen te worden de jongelui die veel aanleg hebben voor den bedoelden uiterst moeilijken werkkring van den han delsstrateeg. Dan mogen volgen de kranige jongelien meer geschikt om de orders van den commercieelen strateeg zelfstandig uit te voeren met dien ruimen, vluggen waarnemersblik en snelheid! van decicie, die hun veel kans geeft het goedkoopst te koopen, het duurst te verkoopen. Die commercieele tactici zijn de scherp zinnige kooplien en de leden van hun staf die in het beursuur, uit houding, verhou dingen, grappen fijn en grof, van aanbieders en vragers en hun kring, den leugen pardon de andere opvatting der tegenpartij met grande vitesse onderscheiden van de waarheid. Wellicht vraagt de lezer waarom steeds die krijgskundige onderscheidingen en ver gelijkingen ? Krieg Handel und Piraterie Dreieinig sind sie, nicht zu trennen" zegt Qoethe's Faust. Als men begrepen heeft dat de handel zelf niet te leeren is, dan kan handelsonderwijs" ook geen onderwijs in den handel wezen. Welk onderwijs is nu voor de toe komstige handelslui, voor de handelsstra tegen, voor de commercieele tactici wenschelijk ? Zou het niet zijn dat, gericht op breede, algemeene ontwikkeling, op de schoonste gymnastiek van alle gymnastiek: de hersengymnastiek? Doet dit niet dadelijk denken aan het programma van de Hoogere B. S. met 5jarigen cursus ? Daarvan is terecht een klein onderdeel gewijd aan de handelswetenschappen, daar onder die der warenkennis en het boek houden. Voor het geven van onderwijs in dat kleine onderdeel van het programma tot algemeene ontwikkeling, wordt eene acte verkregen tengevolge van een examen in: a. het boekhouden, . de beginselen der handelswetenschap pen, omvattende het handelsrecht, de handelsgeographie, de statistiek van nijverheid en handelsverkeer, de kennis van het finan ciewezen der Staten en de beginselen der warenkennis. W.it is nu de onderwijspraktijk betreffende de handelswetenschappen als onderdeel der algemeene ontwikkeling bedoeld in het pro gramma voor de H. B. S. met 5 j. c. ? Beperkt het zich niet tot het boekhouden ? En dit onderwijs wordt gegeven door leer aren die in het bezit zijn van de afzon derlijke acte voor schoolonderwijs in boek houden. Verschillende gedeelten van het omschre ven handelswetenschappelijk onderdeel van het algemeene ontwikkelingsprogramma, als: 1. de nederlandsche tariefwetten en de kennis van het financiewezen der Staten, En hij voel in sijn hart 'n heerlike drang Om 'n vlugtige stemming in woorde te vang. Digter is hij, die verse maak Verse wat duisende harte kan raak. Maar hij weet nie waar hij die mag van haal, Dis 'n gawe, wat bo uit die hemel daal. Digter is hij, die oog en oor Tref met 'n pragtige woordekoor. En hij hef sijn stem op 'n lieflike maat Van die more vroeg tot die awend Iaat. Digter is hij, die deur en deur Voel wat rondom en in hom gebeur; Die sijn siel se gevoelens uit kan giet In 'n lewende, sprekende, roerende lied. A. D. KEET worden geacht vervat te zijn onder het onderwijs in de staathuishoudkunde en de statistiek; 2. de handelsgeografie en statistiek van nijverheid en handelsverkeer, onder de aard rijkskunde ; 3. de beginselen der warenkennis, onder de scheikunde en hare voornaamste toepas singen, maar 4. het handelsrecht bleef schier geheel onverzorgd. Van de door den grooten Thorbecke terecht bedoelde handelswetenschappen, als onder deel van het algemeen ontwikkelingsprogram H. B. S. 5 j. c. bleef, als afzonderlijk onderwijsvak, slechts over het boekhouden. Een aardig onderwijsvak nuttig, noodig, wettelijk voorgeschreven voor koopliepen en zeerwenschelijk voor niet-kooplieden; gelukkig een vak met 'n zeer kleine wetenschappelijke kern. In het verslag der vergadering van de commissie voor het ontwerpen van een leerplan voor een op te richten Handels hoogeschool te Amsterdam, ten dienste van het congres voorhandelsonderwijs, aldaar gehouden onder den eere-voorzitter mr. W. F. van Leeuwen, burgemeester van Amsterdam komt het volgende voor: De heer C. A. P. van Stolk te Rotterdam meent goed te doen in herinnering te brengen dat de leden van het Bureau van meening bleken te zijn dat vreemde talen, boek houden enz. niet thuis behooren in het samenstel van vakken aan eene handels hoogeschool." De heer mr. Tjeenk Willink o.m. beaamde die meening. Ondergeteekende, geholpen door dr. D. Bos, verdedigde evenwel de opneming van het boekhouden, in algemeen hoogere beteekenis, in deze woorden o.a.: Wanneer men b.v. een balans en verslag i van de een of andere Amerikaansche Spoor wegmij, onder de oogen krijgt, dan is het lang geen gemakkelijke taak om hierin den weg te vinden en z. i. staat het hooger handelsonderwijs niet te hoog om de kennis te verbreiden, die noodig is om dergelijke boekhoudkundige zaken te beoordeelen." Ondanks de kleine wetenschappelijke kern van het boekhouden behoef ik niet te doen opmerken dat niettemin groote verscheiden heid in de toepassing door de praktijk ge vorderd wordt. De toepassing van het boekhouden op een bedrijf behoeft bekendheid met dat bedrijf en zelfs, ondanks die bekendheid, stelt ze menigmaal den theoretisch en practisch gevormden boekhouder niet gemakkelijk te beantwoorden vragen; integendeel. Mag het nu practisch gebruik van den onderwijstijd genoemd worden, als zelfs aan alle aanst. handelstrategen en cornmercieele tactici, wier toekomstige vakken van zeer uiteenloopenden aard zijn, zeer veel les wordt gegeven in toepassing op speciale gevallen zoo als op vele z.g. handelsscholen" voor komt. Geldt dit ook niet voor het onderwijs, noodig voor het inschrijven der berekeningen Treurlied De dood die niet rusten wil, Die aldoor verschijnt De dood komt maar telkens stil En neemt en verdwijnt. De dood nam mij allen af Zoo heel wreed n voor n En ik staar maar naar elk droef graf En klaag en zucht en ween. De dood die nu overal woed, En roept overluid! De dood en het vliedende bloed Dooft alles uit. GIZA RITSEHL Bloemendaal die bij het boekhouden te pas komen, wél te onderscheiden van dat onderwijs in de re kenkunde en de wiskunde, waartoe in de laatste jaren de beteekenis van het inschrij ven der berekeningen die bij het boekhouden te pas komen" allengs mér gericht wordt onder de benaming van handelsrekenen? Ik meen" lees ik in het verslag van bovenbedoeld handelscongres geheel onweer sproken dat het den leeraar in het boekhouden niet past daarin onderwijs te geven en in dit opzicht heb ik ervaren dat heeren wiskundigen ik behoef geen namen te noemen misschien zijn er wel enkele hier aanwezig zich ergeren aan defenities die gegeven worden omtrent wiskundige begrippen door leeraren in het boekhouden." Deze opmerking overreedt tot de vraag: waakt de betrekkelijke verantwoordelijke ambtenaar, steeds leider (of lijder?) van de jaarlijksche examen-commissie voor boek houden, wel tegen mogelijke interpellatie of althans tegen het stellen van vragen in een der beide Kamers der Staten Generaal om trent overtreding der wettelijke en wettige voorschriften ? Omtrent het zoogenaamde handelsrekenen lees ik in het meer bedoelde congres verslag de meening uitgesproken dat het geen wetenschap is. Hieromtrent zegt een wiskundige, m. i. terecht, zullen we het met hem (den bedoelden spreker) eens zijn maar dat het een deel is van een toegepast we tenschap is toch zeker." Vloeit hieruit niet voort: wie dus voldoende wiskundig ont wikkeld is zal telkens die wetenschap kun nen toepassen na kennisneming van het onderwerp waarop de toepasing voor zijn praktijk wordt verlangd. Wat nu te denken van het nut van veel onderwijs in de toepassing op speciale onder werpen, dat leerlingen, voldoende reken- en wiskundig ontwikkeld, niet behoeven voor de gevallen, in hun latere zeer uiteenloopende praktijk dagelijks voorkomende? Kan een groot gedeelte van den onder wijstijd daarvoor bestemd, niet nuttiger besteed worden b.v. voor natuur- wis- en scheikunde en aan vreemde talen ? Op het bovenbedoelde handelscongres verwierf reeds 'n goedkeurend applaus de stelling: handelscorrespondentie kan Ik wilde wel Ik wilde wel een schilder zijn en treffen 't teere groen dat fijn aan twijgjes is gekomen. Ik wilde wel een zanger zijn Een liedje zingen klaar en rein Van vogels in de boomen. Ik wilde wel een dichter zijn en van dit zomer-zon festijn in stillen avond droomen. Och... laat mij enkel dankbaar zijn 'k heb van de zomer-zwijmelwijn een volle teug genomen. ERNST GROENEVELT niet onderwezen worden." Tot mijn ge noegen las ik nu in het April-maandblad voor handelsonderwijs van den docent aan de Handelshoogeschool te Rotterdam dr. Bessemer ook deze woorden: Niets is misleidender dan aan te nemen, dat de koopmanstaai hoofdzakelijk in den briefstijl gevonden wordt, want daarin wor den zij juist gebezigd, deze phrasen" waarbij het op inhoud minder aankomt." * * * Mercurius kan evenwel voor lageren arbeid ook heel wat arbeidskrachten van lageren rang gebruiken, 'k Denk aan gediplomeerde leerlingen van handelsdagscholen, vooral ook aan die van handelsavondscholen, die het den leerlingen mogelijk maken overdag reeds in de praktijk werkzaam te zijn en dus ook daar mee de kennismaking aan te vangen of voort te zetten. Ook denk ik aan inrichtingen voor kantooropleiding, die jongelui, de school ver laten hebbende, in den kortst mogelijken tijd eenige maanden klaar maken. Het onderwijs omvat: Nederlandsch, moderne talen, Zweedsch, Russisch, Spaansch, Maleisch, boekhouden, de techniek der bedrijfs reclame, bedrij fsleer (organisatie en taktiek) de techniek der etalage (hoe haal ik het publiek naar mijn winkel, voor mijn winkel, in m'n winkel en vroolijk er weer uit, zonder op zak een duit) stenografie en machineschrijven. * * * Wat mij aanleiding gaf tot bovenstaande mededeelingen en het maken van de ver schillende opmerkingen? Voorloopig het volgende: 1. eenige wenken te geven die aan vele ouders, bij hunne overwegingen tot het doen van een keus, dienstig kunnen zijn, 2. ook aan gemeentebesturen en den leden van den Raad in verschillende gemeenten waar kwestie bestaat omtrent oprichting van H. B. S. met 5-j. c. of Hoogere Handelsschool met 2-j. c. als vervolg van volledige H.B.S. met 3-j. c., de decisie te vergemakkelijken: i allereerst H. B. S. met 5-j. c., daarna, zoo noodig. Hoogere Handelsschool en 3. aandacht te vragen voor de onte vredenheid die in ruimen kring allengs meer is uitgelokt door onwettige eischen, voor het examen m. o. boekhouden. Bussum D. STIQTER