Historisch Archief 1877-1940
Aug. '16. No. 2044
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
iiiiiffViiuiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiii/iiiiuiii
n
?j
n
MEUBILEERmeitAATSCHAPPIJ
- HOLLAND
KHELT UTWEIIIIIBIIDU OFflLLJIÏOOL
fr?500.?650.
775.875.
1100.
EN HOOGER
IWFEEIT iircmi n tooiiuis OF VILLA VOOR:
f 250
290.
425.
55O.
675.EN HOOGER
- AMSTERDAM
N. Z. VOORBURGWAL 274
o. h. Nieuws v. t. Dag Int. Tel. 5974
VRAAQT PRIJSCOURANTEN
TAMINIAÜ'S
JAM
iiitiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiitttniiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiMiiiuimiiiiiiiiii
vooral hierover geklaagd wordt, dat bij de
wegvoering geen onderscheid is gemaakt
tusschen arm en rijk, of aanzienlijk of
nederig."
Dit is volkomen onwaar. Die klacht staat
noch in de nobele protesten van den maire
en den bisschop van Lille, noch in het pro
test van de Fransche Senatoren en Kamer
leden, afgevaardigd door de bezette gedeelten
van Frankrijk, noch in het protest van de
Fransche regeering, noch in een der artikels
van acht verschillende groote Fransche dag
bladen, die op 29, 30 en 31 Juli over dit
onderwerp schreven (Le Temps, LéJournal
de* Débats, Le Figaro, Le Matin, Le Journal,
Le Petit Journai, Le Gaulols en U Echo de
Parts).
Alleen wordt in sommige stukken ge
klaagd ove.r de promiscuité" van het ver
voer, dat wil zeggen hierover, dat fatsoen
lijke vrouwen in het gezelschap van publieke
vrouwen zijn gebracht. Maar nergens wordt
aan de Duitsche regeerfng verweten, dat zij
geen onderscheid heeft gemaak't tusschen
rijk en arm.
In het bezette gedeelte van Noord-Frankrijk
toont de bevolking niet de minste waardee
ring voor de maatregelen, die, de Duitsche
regeering om haar bestwil'' neemt.
In België is de dankbaarheid al niet grooter.
Zelfs de Duitsche vervlaamsching van de
Gentsche Hoogeschool wordt daar niet ge
waardeerd ook niet door een voorvechter
der Vlaamsche beweging als Paul Frederlcq.
Met zijn vriend Pirenne wordt hij nog
altijd in Duitschland gevangen gehouden.
En telkens vermeerdert het aantal nog van
hen, die met gemis hunner vrijheid moeten
boeten voor de trouw aan hunne overtuiging.
Ook Pater Schmitz heeft nu dit lot getroffen.
In het ochtendblad der Nieuwe Rotterd.
Courant van 22 Augustus 1.1. kon men lezen:
De correspondent van De Tijd in België
bericht, dat de bekende geoloog en
desDE LAAN"
DOOR
C. H. VAN GENDT
Altijd verbaasde ik er mij over, dat de
laan van ons was. Het huis, ja, en de groote
mooie tuin, ook zelfs het kleine arbeiders
huisje voor aan de laan ik wist het
het was allemaal van mijn vader geweest
en na vaders dood was het moeders
eigendom.
Maar die wonderlijke laan!
Die prachtlaan! Want zie, als ik er n u nog
aan denk, dan komt het me voor, dat er
nooit mooier laan geweest is. Het waren
oude, zware eiken, die aan de kanten stonden
en in den zomer bogen zich daar boven de
takken naar elkaar en was de laan overdekt
door een koepeldak van bladeren.
Een geweldige bekoring lag voor mij in
de laan, juist omdat ik er niet loopen mocht.
Ik herinner me hoe moeder zei: Als je nu
eens bij den buurman wezen moet, dan kun
je gaan, maar je moet er me niet te veel
scharrelen!"
De laan leek me eindeloos lang. Zeker
was het wel een vijf minuten loopen tot het
eind, waar de boerderij was van onzen
buurman: Anton Verwaay. Als moeder uit
was, zag ik mijn kans schoon de laan uit"
te gaan. Ik keek eerst van uit onzen tuin,
of er soms bedelaars liepen; de laan liep
namelijk evenwijdig aan onzen tuin en was
er door een breede sloot van gescheiden,
want het was om de vele bedelaars, die
naar den buurman gingen, dat moeder niet
wilde, dat ik er liep. Dan, de laan veilig
wetend, holde ik den tuin uit, het zware
ijzeren hek door en de Jaart op, de laan,
De
? ? i ? ?
italist
Financieel Nieuwsblad
Singel 342, A.'
TELEFOON N. 6925
bevat steeds actueele arti
kelen, betrouwbare cor
respondentie, uitlotingen
van premieleeningen,
producties, koerslijst enz.
Abonnement slechts |5O| ets.
per kwartaal.
Vraagt gratis Proefnummers
Aanvang van den nieuwen
cursus Donderdag 12 September.
Inschrijving van nieuwe leer
lingen Maandags en Donderdags
vanaf 4 Sept. aan het Gebouw
der School
Pieler de Hooybslraal n Werdan,
IIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIMIIIIHIIIIIIMtlllMIIIIIIMtlllllllllmntll
kundige op het gebied van het Limhurgsche
mijnwezen, Pater Schmitz te Leuven, door
de Duitschers is gevangen genomen.. Pater
Schmitz, aldus de correspondent, stond aan
het hoofd der bekende keurboekerij."
Waarom in dezen laatsten zin ingevoegd
werd: aldus de correspondent", zal ver
moedelijk aan vele lezers van de N.R.C, niet
duidelijk geweest zijn. Aldus" dat of dat
buitenlandsch blad of die of die staatsman,
is een in de N.R.C, gebruikelijke wending
om te kennen te geven, dat een bericht of
een meening geheel voor rekening wordt
gelaten van de courant of den persoon, pp
wier naam zij staan; dikwijls zal hét redactie
lid van de N.R.C., dat aan zijn uitknipsel of
zijn referaat dit aldus" toevoegt, er mee
bedoelen: ik voor mij geloof er geen sikke
pit van.
Juist daarom zullen misschien vele lezers
van de bovenaan gehaalde regels gedacht
hebben: waarom moet nu bij het bericht,
dat Pater Schmitz aan het hoofd der
Leuvensche boekerij stond, alweer gezegd wor
den : aldus de correspondent" ? Hier geldt
het toch geen betwistbare meening, maar
een simpel feit.
Ik vermoed, dat het aldus de correspon
dent" oorspronkelijk betrekking had op een
ander gedeelte van het bericht van den cor
respondent van De Tijd, dat eerst ook over
genomen was door den redacteur van de
N. R. Ct., maar later door hem is geschrapt;
het aldus de correspondent" is toen blijven
staan, hoewel er geen reden meer voor was.
Aan die lezers van de N. R. Ct., die ook
dit weekblad onder de oogen mochten krij
gen, wil ik het vervolg van het bericht van
den correspondent van D3 Tijd niet
onthoude_n; zij weten dan meteen, dat Pater
Schmitz niet verbannen is, omdat hij aan
het hoofd van de Leuvensche boekerij stond,
zooals zij uit het bericht in de N. R. Ct.
hadden kunnen afleiden, maar om een andere
reden; zij kunnen dan meteen zien, welke
Mimiiiiiniii
onze heerlijke laan tot bijna bij den
buurman. Daar, vlak bij de boerderij lag een
plank over de sloot en kon ik op het weiland
achter onzen tuin komen. Daar zocht ik
dan bramen, die groeiden tegen de heesters.
Of het voorjaar, zomer of herfst was, altijd
zocht ik er bramen dom klein meisje, dat
ik was.
Soms ook liep ik door en kwam bij den
buurman op de boerderij. Dat was zoo'n aar
dig gezicht. Als je kwam uit die donkere
laan met de zwarte, koolzwarte aarde, en je
zag plotseling het vroolijke, met grindzand
bestrooide, zonnige boerenerf. Daar blonken
de ruiten en glommen de groene blinden
van het huis en op het afstoepje aan de
sloot schuurden de meiden de emmers met
koper beslag.
Maar de bewoners waren niet vroolijk.
Den boer" was een man met een ontevre
den gezicht, de boerin een knappe stuursche
vrouw, die volgens onze meiden nooit niks
zei". De eenige, die daar in huis het woord
voerde, was Piet, eigenlijk Pietje, de eenige
en idiote dochter.
Als ik nog bedenk hoe bang ik was als
Piet op de laan liep l 7e had het er altijd
op gemunt me te laten schrikken, als ik in
den tuin speelde en riep dan in eens hard:
Hoe?Boe" door de boomen en dik
wijls holde ik ,weg, vergetend, dat er toch
heusch een sloot was tusschen de vreeselijke
Piet en mij. Piet was een jaar of twintig; ze
droeg zomer en winter een pannekoekachtige
stroohped met rood lint, die meestal op haar
rug hing doordat ze voortdurend met haar
hoofd knikte. Ze was een uitbundig vroolijk
soort stakkerd en gilde van het lachen, dagen
lang. En soms, als moeder en ik in den
koepel zaten, zeien we: Stil, daar komt
Piet aan" en dan was ze pas heel achter
in de laan. Dan praatte en lachte ze in zich
zelf en riep : Zoo doet ie", haalde de platte
hoed van 't hoofd, zette die weer schuin op
en danste op en neer. Ha, ha, ha". Zoo
doet ie!" Wij begrepen dat nooit»maar wie
kan de woorden van een arme idioot be
grijpen ?
HAARD FAUTeiML
-..
79.V/ILLIAM AMB MARY STIJL
RUK GtBEêLDHOUWD in AMTie* G6KL6URD
rsorenHouT BfcisLeeo Mer oRoen OF
BRUIM Fuuweeu. i_osse rvjssens
ceiLLusTReeRDÊtieuBEI-CATALOGUS FRAHCO
C A. M A. F3 e
LI
AMSTERDAM
«GRAVeMHAGe
HEIDENS
S.B.
gereed en
naar maat vanaf
r *.-.
Coupéur-reiziger
te ontbieden.
DER BUG
dingen door de N. R. Ct. NIET worden mede
gedeeld.
De correspondent van De Tijd liet op de
regels, die in de N. R. C. alleen zijn over
genomen, nog deze volgen:
Van officieele Duitsche en ook van
Duitsch-katholieke zijde is herhaaldelijk ge
tracht, op de Vlaamsen-katholieke studen
ten-beweging invloed te krijgen in verband
met (bedoeld zal zijn: ter bevordering van)
de Duitsche doeleinden in Vlaanderen. Dit
was ook het geval met een oproep, dien
groepen katholiek-Vlaamsche studenten heb
ben verspreid en die een België onder be
stuurlijke scheiding eischt. Tegen dit en
dergelijk drijven heeft pater Schmitz, die
ook niet afliet Belgische jongelieden op hun
plicht aan het front te wijzen, ^meer dan
eens gewaarschuwd. Hij Boet zijn patriot
tisme thans in'de gevangenis".
Aldus" de correspondent van De Tijd.
23 Aug. 1916. G. W. KERNRAMP.
iiliriiMHiiiiiiiimi
Germania in den Talmud
Velen, die zich steeds met verontwaardiging
keeren tegen wat men pleegt te noemen het
Duitsch Militairisme en dit instituut aanzien
als een vlaekwaardig overblijfsel uit den
oertijd, zullen het wellicht toch merkwaardig
vinden, dat reeds in het klassieke werk
den Talmud", een passage aangetroffen
wordt, die zich eveneens met bitterheid
keert tegen de verwoestende strijdlust der
voorzaten onzer oostelijke buren, maar blijk
baar met even weinig resultaat als onze
tijdgenooten.
In den Babyl-Talmudtractaat Megilloo,
blz. 6ö, wordt onder auteurschap van Rabbie
Jitschak [2e eeuw] melding gemaakt van een
volkstam geheeten ** ""~ .. als onderdanen
Kermamie
van Edom wiens zwaard de wereld ver
woest waar zij uittrekken ten strijde.
Daar behoeft men nu geen dom, klein
meisje voor te zijn.
De eenige relatie, die tusschen ons en den
buurman bestond, was déoude schoolvriend
schap tusschen moeder en Tonia, de boerin.
Moeder wilde ook nooit hebben, dat Toon"
haar mevrouw noemde, al was zij dan ook
honderd maal de mevrouw van het buiten"
en Toon de boerin van de hoeve aan de
laan."
Maar een zekere ontevreden stugheid van
den kant der boerin maakte, dat er toch
geen aardige verhouding bestond. Toon
kwam ons wel eens vereeren met lammetjes
van grasboter of biest, en ik bracht er in
den herfst van de appelen en peren. Dat
was alles.
Een innige band kwam er pas nadat...
Nadat op een morgen een van de meiden
zoo maar de kamer binnenholde, waar moeder
en ik sliepen, en riep: Mevrouw, den boer
is weg!"
Want, in dat gedeelte van ons land, waar
de wonderlijke laan en waar de blijde hoeve
was, spreken de menschen ook van den
boer", al is hij onderwerp! En moeder, laco
niek, zei: Zeker naar de markt". Maar
onze oude Marie ging door, zenuwachtig
vertellend, hoe Toon overal rondliep en
doodsangstig was. Hoe den boer" sinds
den vorigen avond spoorloos verdwenen en
't heele dorp er vol van was.
Toen stond moeder resoluut op, was in
minder dan geen tijd aangekleed en stapte
de laan af. Toon en Piet waren bij haar
toen ze terug kwam; Piet juichend: Zoo
doet ie", Toon, doodsbleek en zwijgend.
Drie dagen en drie nachten bleven ze.
Als ik uit school kwam, draafde ik van het
dorp naar huis en het eerste dat ik vroeg
was: Is de boer d'r weer ?" altijd was
het nee". Tot me op een keer de uitdruk
king van Toons gezicht haast versteenen
deed van schrik, toen ze heel kalm zei:
Die komt niet werom, kijnd!"
Maar waar was ie dan gebleven ? Alles
had moeder in het werk gesteld in de
slooten was gedregcj overal was
aanB O U W T
TE NUNSPEET
MOOIE BOSCHRQKB TERREINEN
SPOOR, TRAM, ELECTT
LICHT, TELEPHOON ..
INL1CHTINOEN Bty. DE VELUWE"
DE BILT
Te koop Villi's
en Bouwgrond, l
100 ipoorverb.l
p. dag Bos-1
schen. Zand-1
grond. Elec. |
Gas. Water.
J. J. STOKMANS, Kantoor ran ]
' raste '
Tel. Int. No. 38. goederen.
IIIINIHUimilllllllllllllllllllllll
Dat men->«den*heeft te mogen vaststellen
t. p.~4net Germania te doen te hebben,
vereischt kortelijk een nadere motiveering op
complilatorische wijze. Op den voorgrond
moet echter geplaatst worden dat algemeen
in den Talmud litteratuur met Edom het
Romelnsche Rijk bedoeld wordt.
Als oudste en meest gezaghebbende com
mentator noem ik Raschie [12e eeuw] die
op bedoelde plaats aanteekent, Een Konink
rijk onder voogdij van Edom [Rome]. Jacob
Emden [17e eeuw] het Raschiecitaat be
sprekend, zegt dat hier niet anders bedoeld
is dan de voorzaten van het in Emden's
tijd bekende Duitschland.
Elia Wilna [18e eeuw] als een der grootste
Talmud-autoriteiten erkend zegt in zijn
aanteekeningen op tractaat Joma blz. 10 waar
eveneens het hier besproken woord voorkomt
dat gelezen moet worden Kerma/zië, derhalve
de letter verwisselt en naar diélezing een
verklaring ten beste geeft op een Michna
plaats in tractaat Nekongiem" die door de nu
reeds beroemde Michna verklaarder Lipschitz,
met ingenomendheid geciteerd wordt. Men
heeft hierbij ook in het oog te houden dat de
Mischna een ouder werk is dan de Talmud,
en de Mischna het woord met n" gebruikt.
Rabbie Nathan Jechiel [lle eeuw] in zijn
woordenboek Aruch" dus nog voor Raschie
wettigt den indruk dat ook hij aan Germania
denkt en wel in verband van een door hem
geciteerde plaats uit Beresith Babba" terwijl
Benjamin Musafia [17e eeuw] die zijn Aruch
omwerkt en aangevuld heeft, eenvoudig Ger
mania vertaalt. Deze laatste wordt dan ook
door Johan Rabe in zijn vrij goede duitsche
Michnavertaling geciteerd. Van dezelfde
opvatting zijn ook Schönhak in
zijnMaschbier en dr. Levy in zijn Galdeeuwsch W
rterbuch beiden 19e eeuw, alsook Marcus
Jastrow, van zeer jonge datum in zijn
Dictonary of Talmud" enz., die de hier
besproken plaats vertaalt, Germania". Hij
vertaalt namelijk The Roman province of
gifte gedaan de boer was weg en bleef
weg en bericht kwam er niet.
Tot den derden dag 's avonds.
Wat was ik blij net thuis te zijn toen
de brief van zijn hand kwam!
Al die dagen had ik op school en in het
dorp de vreemdste geruchten gehoord
die allemaal daar op neer kwamen: Den
boer dronk". Ik begreep het niet goed en
wilde noch durfde er naar vragen: Gekke
Jan", een van de bedelaars, die geregeld
naar Verwaay ging, die dronk, dat wist ik:
hij slingerde dan op en neer van den eenen
kant van de laan naar den anderen. Maar
dat deed de boer toch niet! Honderd maal
had ik hem de laan op en af zien loopen,
maar zooiets was er nooit aan hem te zien
geweest.
't Moest een vergissing zijn, dacht ik.
Maar nadat die brief gekomen was
bleek het dan toch waar te zijn, dat heele
erge van den boer! Die brief kwam uit
Parijs! BK hij schreef er in, dat hij niet
wilde voortgaan met te leven als hij deed.
Dat hij van den drank af wilde en nu uit
eigen beweging in een gesticht tegen alco
holisme was gegaan. Hij had het adres van
den dokter gekregen. Geld had hij genoeg
en hij kwam niet terug voor hij er heelemaal
af was. Toon moest maar zien hoe ze de
zaak klaar speelde: Neem anders nog een
knecht", zoo eindigde de brief, groet Piet".
Dus de boer dronk wel": liever gezegd,
hij had wel gedronken. Moeder was, zooals
ik haar zelden had gezien, zóvol geestdrift
voor het plan van den boer voor zijn
zedeiijken moed den strijd tegen zichzelf
aan te binden.
Toon knikte, zei niet veel, ,,'t Is een heel
end Parijs", zei ze alleen. En even daarna:
Nou dat ik weet, waar ie is, gaan ik weer
naar de hoeve. Bedankt".
Ik zie Toon nog den brief dicht vouwen
en in haar zak steken, ik zie haar nog op
staan en moeder de hand drukken.
Van dien dag af aan kwam Toon ons ge
regeld de brieven brengen, die Anton, meest
eens per week, aan haar schreef.
TRADB
MASlt
Le Cognac Martel!
est garant! comme tant Ie
produit naturel des TUIS
récoltés et distillés dans la >
région de COGNAC.
Agents: '*
KOOPMANS en Wm,.
AMSTERDAM.
HiiiiiiiMiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilimiiiiiiiiiftiiiiüfiii
Germania. Terwijl dr. Alex Kohut in zijn
Aruch Completum" een voortzetting en uit
gebreide omwerking van het werk der eerst
genoemde Lexicograaf, een autoriteit van
buitengewone beteekenis, ook tot de con
clusie komt, bijzonderlijk bij het woord Asiaf
dat overal waar in den ouden'Talmud en
Rabbijnsche litteratuur van den volkstam
Germania", gesproken wordt bedoeld is de
voorzaten der Duitschers". " "**
Vermeld ik eindelijk nog dat prof. Lazarus
Goldsmit in zijn nog niet geheel uitgegeven
bekende Duitsche vertaling van den Talmud
eenvoudig vertaalt Edomitische Germanen".
Geenszins is door mij bedoeld een weten
schappelijke verhandeling te" geven 'over hét
Gejrnania in den Talmud, veeleer wjlde ik
aafltoonen als curiositeit hoezeer reed*_,
de oudheid de voorzaten-onzer ? '
buren gevreesd waren, om hun a<
en vereering voor zwaard en degen.
Bevreemd heeft het mij echter dat zoo tril
van geleerden die zich bezig hielden me*4fc
ethymologïe van het woord
Germanen-Ge*mania de hier vermelde bronhen totaal
niet benut hebben, vermoedelijk omdat die
litteratuur voor hen niet toegankelijk was,
derhalve kan'dit opstel wellicht nog ais
bijdrage bij een nieuwe studie in deze .van
eenig nut zijn. s j
D f t
. ..,.-.-.,. v. :iD.\|. H-?
I1IIIIIIIHII1IIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIII1IMIIIII111IIIIIIII1IIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIM1III
Moeder zei dan lachend: Daarom was de
post zoo laat vanmorgen!", want als r'een
brief was van Anton Verwaay* Ijet onze
goede, oude postbode aan een? ieder, bet be
wuste document zien?p, zalig p'dStgeheim.
En tegen een ieder zei hij, volbewon4«rjng:
kranige vent, dien boer, om d'?r. zejf,
te willen komen, ja, de duivel
-^--*en de duivel zal er uit!"*
Verwaay schreef steeds, dat n|J,/*ïvan
overtuigd was, dat de kuur zou
hij was nu, (het was drie weken later) in
het stadium dat hij geen drank meer kreeg
(het volume drank, dat hij gewoon was
te gebruiken was langzaam verminderd-ge
worden, opdat het zijn gestel niet aan
tasten zou) en het beviel hem best. Hij had
niets geen last van dorst of katterigheid of
wat ook en zijn eetlust was best. Hij was
zoo lekker als de kippetjes, maar 't was
beroerd, schreef ie, dat het nu nog twee
maanden duren moest. Hij zou er nu maar
liefst tusschen uit en weer naar Toon toe
de boer kreeg sentimenteele neigingen /
maar daar wilden ze in het gasthuis,^
zooals hij het noemde niets'van
hodren.;De vierde week kwam er een zondering
epistel. Toon", schreef hij, gij moet mij v
nu voortaan in de Fransche taal schrijven^
ik mag hier geen Hollandsche brieven meer
en t van gen. Laat mevrouw" (dat was moe
der) ze maar voor je schrijven. En schrijf
dan vooral, dat het boerenbedrijf zonder
boer niks gedaan is, dat ge me erg mist en
dat ge Piet niet in bedwang kunt houden".
Moeder aarzelde, maar beloofde toch den
brief te zullen schrijven, 's Avonds mocht ik
bij wijze van proef, ik leerde betrekkelijk pas
Fransch, den brief vertalen, ch we schaterden
samen van-het lachen toen ik mijn brief
oplas: Une paysanne sans paysan, ce n'est
pas fait du tout. Surtout parce que je ne
sais pas retirer Pierre." Maar nadat .de
brief in elkaar zat en Toon hem was komen
overschrijven, vroeg ik: Moeder, .zou ie er
genoeg van hebben?" Ik denk 't," zei.
moeder.
(Slot volgt