2 Sept. '16. No. 2045 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND VERB ANDKAMER. Interieur. Nederl. Ambulancetreinen door dr. S. STURKOP Secretaris vjh Nationaal Comitétot aanbieding van ambulancetreinen aan H. M's Regeering Nu in deze tijden een groot deel der menschheid zich er op toelegt, allerlei nieuw tnoordtuig uit te vinden en toe te passen (ik denk aai kanonnen van enorm kaliber, springstoffen van ongekende kracht, g asbommen enz.) en nu er dagelijks duizenden en nog eens duizenden het slachtoffer worden van deze ingenieuse" uitvindingen, lijkt het mij een onafwijsbare plicht der menschelijkheid er de noodige aandacht aan te wijden, dat de ongelukkige gewonden worden ver voerd op een wijze, die de mogelijkheid op herstel zoo groot mogelijk maakt en tege lijkertijd de gelegenheid opent, hun lijden, reeds gedurende het vervoer, zoo veel mogelijk te verzachten. In vroeger tijden werden voor het vervoer van gewonden vrijwel uitsluitend gebruikt vaartuigen en voertuigen (boerenkar, sleepers wagen.) De eersten zullen in ons land met zijn vele en goed bevaarbare waterwegen ook nu nog goede diensten kunnen bewijzen, hoewel ze, om straks te noemen redenen, in velerlei opzicht verre achterstaan bij spoorwagens. De voertuigen, die onontbeerlijk blijven op zeer korten afstand en slechte wegen, (bijv. van slagveld tot naastbijzijnd hospitaal of station) zijn evenwel, voor zoo ver de gesteldheid der wegen dat toelaat, thans vervangen door auto's, die hun voor keur ontleenen aan groote snelheid en betere veering. Voor grootere afstanden is de spoortrein in dienst gesteld van het gewonden-vervoer, en zelfs zijn reeds, bij den terugtocht van het Servische leger naar Albanië, een tiental gewonden*- over* grooten afstand (meer dan 200 K M.) per vllegmachine naar de hospitalen in Scoetarl en Valona vervoerd. Terwijl ik het laatste vervoermiddel voor massa-vervoer gevoegelijk buiten bespreking kan laten, lijkt het mij niet onnoodig hier allereerst uiteen te zetten, waarom voor eenigszins langer transport de spoortrein verre te verkiezen is boven de auto. Er hebben zich n.l. den laatsten tijd in de pers en elders stemmen verheven, die meenden, dat vooral in ons land met zijn kleine afstanden, een aantal doelmatige ziekenauto's een veel nuttiger geschenk voor onze regeering zouden vormen, dan een of meer ambulance-treinen. M.i. is deze meening ten eenenmale onjuist en af doende weerlegbaar, immers: *) 1. Een trein van 100 gewonden, zooals die nu aan de regeering is a ngeboden, kost ongeveer 150,1 00 gul den, dus per gewonde f1500. De goedkoopste auto kost f6000. en daarin knnnen, voor een langer transport slechts twee personen wor den geplaatst. (De auto's voor vier of zelfs voor zes brancards, die in de strijdende legers gebruikt worden, bevatten niets dan de brancards en ziin dus voor een ambulance-auto-trein-absoluut ongeschikt). De kosten zijn dus v. or auto-transport per gewonde minstens f 3000, dat is tweemaal zooveel. 2. In een trein voor 100 gewonden zijn modig: 2 dokters, 8 a 10 man verplegend personeel, 2 koks en 3 man technisch personeel (mnchinist, stoker, conducteur) te zamen 17 man. Voor hetzelfde aantal gewonden zou men no dig hebben 50 auto's Wanneer die in een trein konden gaan, hetgeen büjkpns de ervaring niet autotreinen voor p oviandeering onmogelijk is gebleken, dan i.-u men noodig hebben per auto een chaiïeur, een hospitaal soldaat en minstens op elke tien auto's een dokter, dus 5 dokters, 50 man verplegend personeel en 50 man technisch personeel. Praktisch zou elk trans*) Deze argumenten zijn neergelegd in een technisch rapport over deze aan gelegen heid van prof. Hector Treub en dr. S. Sturkop. port slechts uit S auto's kunnen bestaan. Dan zou men 17 medici noodig hebben. Alles bij elkaar dus 117 per sonen voor 100 gebonden. Waar zal men in oorlogstijd zooveel personeel vandaan kunnen halen ? 3. Het vervoer p-r trein is voor den gewonde veel minder onaangenaam. Men behoeft slechts eenmaal iemand gesproken te hebben, die met een gebreken been per ziekenauto vervoerd is, om daarvan volkomen overtuigd te zijn. 4. Bij gebrek aan banden of benzine (welk gevaar in dezen tijd en a fortiori in oorlogstijd zeker geenszins denkbeeldig mag worden genoemd) of bij eenig motor defect is niet alleen de auto voor verder gebruik onge schikt, maar zullen ook de gewonden en het personeel hulpeloos aan den weg staan en afhankelijk zijn van de bereidwilligheid van toevallige voorbijgangers. 5. De verwarming van een ziekenauto is tot nu toe niet mogelijk. Wanneer dus een transport van 50 auto's over een rivier n oet worden gezet per pont, hègeen in verschillende plaatsen in ons land noodig zou zijn, zullen sommige gewonden uren lang onverwarmd moe ten liggen. Ook de ver ichting in auto's is altijd zeer gebrekkig en bij nachtelijken vervoer, wat in oorlogstijd bij voorkeur zal geschieden, aal de geleider niet in staat zijn den gewonde eenigerlei hulp te verleenen. Bovendien is in een auto zeer weinig plaats om ge wonden te verbinden of te behandelen. Het eenvoudig ledigen van een steek kan bij vervoer per auto alleen geschieden, als het geheele transport tijdelijk stilstaat, nog gezwegen van de onmogelijkheid om daarbij be hoorlijke maatregelen te nemen tegen het besmettings gevaar bij vervoer van besmettelijke zieken. Vergelijkt men daarbij het transport in een goed verlichten en behoorlijk verwarmden ambulance-trein,' waarin gele genheid en ruimte om hulp te bieden ruimschoots aanwezig zijn. dan kan de vergelijking niet anders dan in het voordeel van den trein uitvallen. 6 Terwijl in een trein, in den keukenwagen, alles kan worden bereid, wat de zieken behoeven en in de apotheek alles in voorraad is, wat plotseling noodig kan zijn, is men in een auto van het laatste geheel ver stoken en voor het eerste geheel aangewezen op het voe'dsel, dat men kon medenemen, dus altijd koud. Overal, zoowel in Duitschland, als in Engeland en Frankrijk is de groote behoefte gebleken, die de ge wonden tijdens het transport hebben aan warm voedsel en vooral aan veel warm drinken. Dit is bij auto transport op eenig-zins grooteren afstand onmogelijk te verschaffen. 7. Terwijl de snelheid van een ziekentrein ongeveer 40 K M. per uur bedraagt en een korten weg kan wor den gevolgd, kan een ziekenauto, die bovendien dikwijls groote omwegen moet maken, zeker niet meer den 25 K.M. per uur rijden. Wanneer men verder in aan merking neemt, dat de trein,nis de weg vrij is, zonder oponthoud kan doorrijden en een auto bij bruggen, ponten, enz. moet stilstaan en telkens de vaart moet minderen v.or voertu:gen of voetgangers, is het niet twijfelachtig, dat het vervoer per trein vlugger ge schiedt dan per auto, zelfs wanneer men er rekening mede houdt, dat door het troepenvervoer de ziekentrein af en toe op een zijspoor zal moeten worden geplaatst 8. De mogelijkheid is niet uitgesloten, ja z_lfs ,zeer groot, dat in oorlogstijd sommige verkeerswegen afge sloten zijn door versperringen of doorsneden met loop graven. In zulk een geval is auto-vervoer absoluut onmogelijk. Doch zelfs als dit niet het geval is, zullen de wegen bij slecht weer onberijdbaar kunnen zijl Spoorbanen evenwel blijven langer berijdbaar en hun gebruik is niet afhankelijk van de weersgesteldhei'. 9. De trein kan, ee maal aangeschaft, jaren en jaren lang gebruikt of voor het gebruik gereed ge houden worden met geringe onderhoudskosten. Een trein bestaande uit een gelijk aantal auto's, kost reus achtige sommen aan onderhoud en vereischt voor het gebruik op een gegeven oogenblik de beschikbaarheid over een groot aantal geoefende chautleurs. Worden eindelijk de auto's gedurende eenigen tijd zeer intensief gebruikt, dan zijn zij weid a onbruikbaar en moeten zij door nieuwe worden vervangen. Wanneer men ten slotte weet, dat in Frankiijk tus?chen het gevechtsfront en Parijs, een afstand ongeveer zoo groot als den Haag?Amsterdam, bijna 150 ambulance treinen li open en geen enkele auto; dan zal men wel wil len gelooven, dat deze argumentatie niet alleen theoreticch mag worden genoemd, maar dat ookde ervaring de praktische juistheid heeft bewezen van de ve kieselijkheid van ambulance-treinen boven ambulance-auto's. Aan welke eischen behoort nu een ambu lance-trein te voldoen, bij welker inrichting gebruik is gemaakt van alle ervaring, door de oorlogvoerende partijen in dezen oorlog opgedaan ? Wat de samenstelling betreft, is het nood zakelijk gebleken, dat de trein bestaat uit rijtuigen van gelijken soort. Wanneer aan dezen eisch niet is voldaan, zal telkens bij het stoppen een vrij heftig schokken worden waargenomen, daar de zwaardere rij tuigen minder snel tot stilstand zijn te brengen, dan de lichtere. Bovendien moeten alle rijtuigen van buiten duidelijk het kenmerk hunner be stemming dragen, n.l. een -rood kruis op wit veld. Dan alleen kunnen zij profiteeren van de voordeden, hun bij het traktaat van Geneve toegekend. Ook het voeren van een rood kruis op het dak der wagens is met het oog op luchtaanvallen drin gend noodzakelijk. Wat het inwendige betreft onderschei den we drie soorten: 1. Geïmproviseerde treinen. 2. Semi-permanente treinen. 3. Permanente trei nen. De eerste soort, hun naam zegt het reeds, bestaan uit gewone personenof goederenrijtuigen, die op geïmprovi seerde wijze voor vervoer van gewon den zijn" ingericht op de meest eenvou dige wijze, n.l. door brancards op al of niet veerende apparaten in de wagens te plaatsen, benevens een kist met het hoogst noodige verband en verplegingsmateriaal. Deze treinen zijn bij het begin van den oorlog in Frankrijk, Duitschland en Engeland in grooten getale aangemaakt en gebruikt totdat. ze langzamerhand door betere zijn vervangen en als reserve-mate riaal zijn opgeborgen. Dergelijke treinen zijn ook in Nederland volgens legervoorschrift ingericht en in gereedheid gebracht en staan in verschillende plaatsen van ons land ge stationeerd. Deze treinen, die den gewonden geen enkel comfort bieden en slechts in uiterste noodzakelijkheid behooren te worden ge bruikt, worden thans geleidelijk als reserve materiaal opgeslagen en vervangen door treinen van de tweede cathegorie. De semi-permanente treinen.zijn samen gesteld uit rijtuigen, die voor gewondenvervoer zijn omgebouwd en geschikt gemaakt, met dien verstande, dat ze na den oorlog, resp. mobilisatie, weder als te voren voor gewoon spoorverkeer worden ingericht. Als voorbeeld van dat soort; moge dienen de trein, .die onlangs in den Haag door het Roode Kruis aan de regeering is aangeboden. Ook zijn dergelijke treinen thans in bewerking vanwege den militair-geneeskundigen dienst, teneinde de geïmproviseerde treinen lang zamerhand te vervangen. De permanente treinen evenwel worden speciaal met het oog op gewonden-vervoer gebouwd en ingericht en dragen een blijvend karakter. Het spreekt vanzelf, dat deze treinen voor de gewonden en hunne geleiders het geriefelijkst zullen zijn, daar bij den bouw op allerlei kan worden gelet, terwijl men bij de andere soorten het bestaande heeft te aanvaarden en er rekening mede te houden heeft, dat de wagen zijn oorspronkelijke be stemming (personen of goederenvervoer) niet verliest. Een tweetal treinen van deze laatste soort is Woensdag 23 Aug. j.l. aan de Regeering overgedragen door het Nationaal Comitétot aanbieding van ambulancetreinen aan H.M.'s Regeering", welk comitéjuim een half jaar geleden onder voorzitterschap van den heer S. P. van Eeghen en onder het eere-presidium van Z. K. H. den Prins der Nederlanden te Amsterdam was opgericht. Om bij den aanbouw dezer treinen zoo veel mogelijk gebruik te kunnen maken van de ondervinding, die thans helaas op dit gebied allerwege is opgedaan, heeft boven genoemd comitéeen commissie naar Duitsch land en een naar Frankrijk en Engeland gezonden, teneinde ter plaatse het vraag stuk der ambulance-treinen te bestudeeren en de voor- en nadeelen te vernemen uit "de mond van degenen, die belast zijn met den bouw en het gebruik dezer treinen. 't Is daarbij gebleken, dat de ervaringen in verschillende landen vrijwel met elkander in overeenstemming waren, en dat de inrichting der treinen slechts in onbelangrijke onderdeelen verschilde. Dr. Bierens de Haan, de bekende leider van de Nederlandsche Am bulance in de PréCatelan te Parijs, die op dit punt veel gezien heeft, zoowel in den Transvaalschen oorlog, als in den Balkan en Europeeschen oorlog, die ik destijds over de inrichting van Nederlandsche trei-, nen raadpleegde vertelde mij, dat z.i. elke goede trein aan de volgende tien vereischten moest voldoen: i. i worden n ziekenwagens mogen volstrekt geen brancards n gebruikt. Het slapen daarop is uitermate verGEZICHT DOOR DEN TREIN. Alle deuren in de kopwandcn zijn geopend; van uit den officierswagen ziet men door de opeenvolgende gewondenwagcns tot in den verbandwagen. ofiend en pijnlijk. 5. De ervaring leert, dat groote watertanks in o!' op lederen wagen zeer nood zakelijk moeten worden gearht. .1 Het verdient aanbe veling om bij lederen kr.ian, comfoor of ander apparaat een geschilderde of geëmailleerde g bruiksaanwrjzing te bevestigen, daar anders de meest praktische dingen niet worden gebruikt door,on bekendheid. 4. -Het vraagstuk der W. C.'s moet goed onder het oog worden gezie . Men mag daarbij niet verg' ten. dat hot kan en zal voorkomen, dat een trein eenige uren hier of daar moet wachten. Wanneer dari geen goede maatrege len genomen zrj n, zal zich onder den trein een berg faecaliën ophoopen, die het leven in den trein ondra gelijk maakt. 5. Om een vervoer go?d te doen plaats hebben, moet een trein nooit uit meer dan 120 liggende gewonden bestaan. Irt Fransche treinen is ook inderdaad nooit plaats voor meer dan 120 lig gende patiënten. 6 Het verdient aanbe veling de wagens namen te geven. Dat vergemak kelijkt het spoed g vinden van een gewenschten patiënt. 7. In de dokterswagen moeten noodzakelijk aan wezig zijn een kalender en een klok, liefst zoodanig dat deze niet verwijderd kunnen worden, daar het - KEUKEN. gebruik van beiden zeer noodig is voor den doktertreingeleider. 8. Het zou aanbeveling verdienen een aparlen huishoudwogen in te richten, die beheerd wordt door een dame van het Roode Kruis, en waarin serviezen, linnen goed, keukengerei, waschmanden, enz. zouden kunnen word n ondergebracht. 9. Er moet aan worden gedacht dat alles een vaste plaats heeft en dat overal een inventaris (onverwijderbaar) is. 10. Ten slotte moet er worden gezorgd, dat alles met extra goede sloten kan worden afgesloten, daar er anders zeer veel wordt gestolen of zoodanig wordt ver legd, dat het niet kan worden gevonden, op het oogen blik, dat het noodig is. De Nedetlandsche ambulance-treinen,zooals die thans aan de Regeering zijn aangeboden bestaan elk uit 15 twee-assige rijtuigen en bieden ieder plaats aan een honderdtal lig gende gewonden. In de ziekenwagens, die met wit ripolin zijn geschilderd en waarvan de vloer met linoleum is bedekt, bevinden zich 10 z.g. bedbrancards. Terwijl de nederlandsche eenheids-veldbrancard, bij ons leger in gebruik, slechts 57 c.m. breed is, hebben deze bed-brancards, die van een veerend metaal rooster zijn voorzien, een breedte van 75 c.m. Wanneer men nu weet, dat op dat veerend rooster een kapok matras met kussen, een molton onderdek, lakens en dekens zijn ge legd, dan zal men moeten toegeven, dat de gewonde zich geen beter bed zal kunnen wenschen. Weliswaar zal de patiënt nu bij het bin nenkomen in den trein worden verbed, maar de nadeelen van deze manipulatie wegen niet op tegen het heerlijke gevoel van rust en behagelijkheid, dat den soldaat zal verkwikken, die na de ellende van slag veld en verwonding en na het vervoer per brancard zich eindelijk in een ruim en zin delijk bed bevindt. Er is centrale verwarming aangebracht, maar daar deze altijd van den locomotief afhankelijk is, en in oorlogstijd de moge lijkheid groot is, dat een ambulancetrein geruimen tijd zonder locomotief op een zijspoor zal moeten wachten, bevindt zich tevens in eiken wagen een kachel zoodanig geplaatst, dat gevaar voor brand is uitge sloten. De verlichting heeft plaats door middel van gaslampen, terwijl in geval van defect of van gebrek aan gas een behoorlijke noodverlichting door kaarslampen aan wezig is. Een punt van bijzonder belang is de faecalien-afvoer. Een gewoon doorloopend closet nl. levert behalve de nadeelen door dr. Bierens de Haan opgesomd, het groote gevaar de gansche lijn te besmetten, wan neer zich toevallig onder de patiënten een lijder aan vlektyphus zoude bevinden. Daarom is in de Ntderlandsche zieken wagens aangebracht een z.g. turfmolmcloset, waarin de faecaalmassa wordt opge vangen in een reservoir, waarover telkens een laagje turfmolm wordt gestrooid, waar door deze inrichting reukeloos blijft. Ge noemd reservoir kan gemakkelijk worden verwijderd en de inhoud zoo noodig in den grond begraven worden. Verder bevinden zich in elke wagen een gascomfoor, een kist met eetgerei, een verbandtrommel, verplegingsartikelen, enz., alle zoodanig bevestigd of geplaatst dat ze onder het rijden niét rammelen of van hen plaats kunnen geraken. Ten slotte zij nog vermeld, dat iedere ziekenwagen met de dokterskamer telefonisch is verbonden. Het ligt niet in mijn bedoeling van al de andere wagens die de ambulancetrein vormen een gedetailleerde beschrijving te geven. Alleen nog een enkel woord over den verbandwagen en den keuken wagen. Deze verbandwagen, die dikwijls ten onrechte met den naam operatiewagen wordt aange duid, heeft allerminst ten doel tijdens het vervoer of stilstaan van den trein aan sta tions, daarin operatien te doen verrichten. De bedoeling is alleen, dat men tijdens het vervoer in den trein gelegenheid zal hebben zoo noodig een verband te verwisselen, een bloeding te stelpen, een onderhuidsche inspuiting van zoutwater te geven of der gelijke plotseling noodzakelijke kleine kunst verrichtingen te doen. Dit alles is evenwel niet mogelijk, zonder dat men daartoe een behoorlijke installatie heeft. Vandaar dan ook dat de inrichting.die voor den leek eenigs zins gelijkt op die van een operatiekamer, en aanleiding zou kunnen geven tot de verkeerde meening, dat men in den trein de gewonden zou willen opereeren. De noodzakelijkheid van een keuken wagen is in alle oorlogvoerende landen gebleken. ? Men moet nl. wel weten, dat een vervoer, al is de afstand nog zoo kort, in oorlogstijd zeer lang kan duren. Het is voorgekomen, dat transporten van Noord Frankrijk naar Aken drie dagen duurden, terwijl het in normale omstandigheden een reis van ongeveer zes uur is, bovendien verlangt de gewonde, die dikwijls reed* eenige dagen onvoldoende is gevoed en in staat van uitputting verkeert, naar niets zoozeer, dan naar warm en goed toebereid voedsel. Wanneer men ten slotte zich voor oogen stelt, dat de doktoren en het ver plegend personeel, van wier krachten ge durende het vervoer zeer veel wordt gevergd, zeer goed dienen gevoed te worden, ten einde hun werk naar behooren te kunnen blijven vervullen, dan is hiermede dunkt mij, de noodzakelijkheid van de aanwezigheid van een keukenwagen voldoende bepleit. Er zal niemand zijn, die niet van harte wenscht, dat de treinen, zooals ze daar thans staan, nimmer zullen behoeven te worden gebruikt voor het vervoer van gewonden, maar toch mogen moeite tijd en geld aan deze treinen besteed, ook in dat geval niet als verloren worden beschouwd. In de allereerste plaats omdat men dient voorbereid te zijn, zelfs indien die voorbe reiding onnoodig mag blijken. Maar boven dien ook omdat deze treinen op tweeerlei wijze nog -goede diensten kunnen doen. Ten eerste kunnen de ziekenwagens, over de groote stations van ons land verdeeld, uitstekend worden gebruikt bij spoorweg rampen of andere massa-ongelukken, om de gewonden snel van de plaats des onheils te vervoeren en daarin reeds onderweg de eerste hulp te kunnen verleenen. Maar ook in zijn geheel is de trein te gebruiken en kan van groot nut zijn, n.l. als noodhospitaal in de buurt van groote legerkampen of als isoleer-hospitaal in kleine gemeenten, waar geen ziekenhuis is en bijv. een epidemie is uitgebroken. Mogen de beide bedoelde ambulance treinen blijken een nuttig en waardevol ge schenk voor onze regeering te zijn, maar voor en bovenal, hopen wij, dat ze nooit zullen behoeven gebruikt te worden. H. BERSSJENBRUGrttE KUNSTFOTOGRAAF MAURITSWEG 9 - ROTTERDAM PERSONEELWACEN. Ingericht tot woonveitrek. Twee bedden zijn tot eene zitting gecombineerd. Ook de andere bedden kunnen neergelaten worden en tot zitbanken ingericht.