14 Oct. '16. No. 2051 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND ?de waarde van de Staatsbedrijven in aan.merking moet genomen worden. Onvolledig als de navolgende beschou"wing uit den aard der zaak dus zij u moet, toch «ijn de verkregen uitkomsten van vol?doende beteekenis om een algemeeneii ndruk te ge en van de groote beteekenis ??van Indië als vruchtbaar veld voor kapiitaalsbelegging. 1 De indeeling van de Arasterdamsche Prijscourant volgende, vinden wij daarin: 1. 5 Bankinstellingen met een gezamenlijk aandeelenkapitaal van ? 107.500.000, terwijl ten laste van een dezer instellingen (de Nederl. Indische Handelsbank) nog circa ? 3Vj millioen obligatiën uitstaan. Daarbij dient echter in, aanmerking genomen t'e worden, dat o. a. de Nederlandsche Handelmaatschappij en Handelsbank niet uit sluitend in Indië werken, waartegenover ?echter staat, dat al deze bankinstellingen over meer of minder aanzienlijke deposito's beschikken, waarvan een deel vruchtdragend ten behoeve van Indische zaken is uitgezet. Berekend naar de koersen van begin October, vertegenwoordigt het aandeelenkapitaal ad ? 107.500.000. dezer 5 instellingen ? eene effectieve waarde van ca ? 210 millioen, hetgeen wel niet bevreemden zal, wanneer men bedenkt, dat de meeste dezer aan deelen ongeveer 200 pCt. f meer noteeren. 2. Industrieele waarden. In de Prijs courant komen zeven industrieele maat schappijen met een aandeelenkapitaal van ca /11% millioen en ruim ?2 millioen obligatiën voor. De effectieve waarde dezer aandeelen volgens den koers van begin October is ruim ? 18 millioen. Bij deze cijfers, die zeer laag zijn in verhouding tot de overige rubrieken, moet in aanmerking ge nomen worden, dat de industrie nog zeer weinig ontwikkeld is in Indië. Hier staat echter voor de toekomst eeu ruim veld open, dat ongetwijfeld goe<|k resultaten zal kunnen Opleveren. ^Met voraoening mag er dan ook op gewezen, dat op het initiatief van den afgetreden gouverneur-generaal, Idenburg, krachtig gearbeid wordt aan het beramen van middelen om de ontwikkeling van eene eigene industrie in Indië te be vorderen. Van algemeene bekendheid is het, dat in de ontwikkeling cyclus van elk nieuw Of weinig ontwikkeld land eerst de landbouw-industrie komt, en later, naar mate de ontwikkeling en algemeene wel vaart toeneemt, de nijverheid volgt. Men mag verwachten, dat het zoo ook in Indië zal gaan. Daarbij moet nog opge merkt worden, dat de moeilijkheden, in den tegenwoordigen oorlogstoestand onder vonden bij den vrijen aanvoer van voor 'allerlei bedrijven benoodigde hulpmiddelen, een sterken prikkel zijn om Indië in staat te stellen in hare behoeften in die richting zelve te voorzien. 3. Cultmir-ondernemingen, llandidsverceniyingen en Handelsvennootschappen Hier van komen de namen van 57 ondernemingen met een gezamentlijk aandeelenkapitaaljvan ca. ? 12 millioen en ruim ? 23 millioen obligatiën ten hare laste voor. Voor verre weg het grootste gedeelte houden zich de in deze rubriek voorkomende ondernemingen met de cultuur en verdere bewerking van suiker bezig. De beteekenis van deze tak van landbouwindustrie voor Indië is zoo groeten veelomvattend, dat het niet mogelijk is binnen het bestek van dit artikel ook maar enigszins een beeld daarvan te geven.. Wellicht vind ik later gelegenheid dit onder werp afzonderlijk te behandelen. Voor heden zij het voldoende op ie merken, dat deze industrie, die in de latere jaren dank zij vooral de meer zaakkundige bewerkings methoden?reeds hoe langer hoe meer winst gevend is geworden, zeer belangrijk ge profiteerd heeft van de hooge suikerprijzen gedurende de laatste twee oorlogsjaren. De prijs van suiker, vór den oorlog ca. ? 8 per picol, is sedert tot ong«veer het dubbele gestegen. Het is dan ook zeer natuurlek, dat het vooral deze afdeeling van de prijs. courant is, die eene sterke appreciatie aantoonen. Koersen van meer dan 200 pCt. behooren niet tot de uitzonderingen en enkelen van 400 tot 600 pCt. worden daarin aangetroffen. Dientengevolge vertegenwoor digt het aandeelenkapitaal ad ca. ? 121. millioen dezer 57 ondernemingen eene effectieve waarde van ongeveer ? 262 millioen. Daarbij voegende de /' 23 millioen uitstaande obligatiën komt men tot eeu totaal van ? 285 millioen voor de waarde, die de beurs aan de ondernemingen dezer afdeeling geeft. In aanmerking nemende, dat er nog een aantal der beste cultuur-maatschappijen zijn, wier zetel in Indië is of die particulier of familiebezit zijn, moet de totaal waarde van het suiker-belang in lüdië nog aanmerkelijk hooger zijn. Aan eene raming daarvan waag ik mij niet, maar het wil mij voorkomen, dat een half milliard eer te laag dan te hoog gegrepen is. 4. Mijnbouw-ondernemingen. Hiervan zijn 11 in de Prijscourant genoteerd met een aandeelenkapitaal van ca. ? 21 millioen, ter effectieve waarde van ongeveer ? 19 millioen. Het riskante van het mijnbouw bedrijf vindt het best zijne uitdrukking in de bekende Engelsche expressie mining is a ehance. Veel zal ik er hier niet van zeggen en alleen opmerken, dat voor zooverre Nederland aan dit kansspel heeft deelge?"nomen de resultaten veelal bedroevend zijn geweest. 5. Petroleummaatschappijen. Van deze maatschappijen is het voor buitenstaanders moeilijk na te gaan, welk gedeelte van haar kapitaal in Indië belegd is. Behalve de reus onder de Nederlandsche naamlooze vennoot schappen, de Koninklijke, met een uitstaand aandeelenkapitaal van /'75 millioen gewone, ?00 millioen preferente en ? 20800.000 indi recte obligatiën, zijn er slechts enkele onaf hankelijke maatschappijen met een geza menlijk kapitaal van ? 12 millioen. Voor het doel dezer beschouwing mogen de Moeara Enim, Sumatra Palembang en de Dordtsche niet medegerekend worden, daar zij slechts holding companifn van een zeker aantal aandeelen Koninklijke zijn. Maar wat deze laatste maatschappij zelve betreft, moet opgemerkt worden, dat zij haar veel zijdig bedrijf over bijna alle deelen van de wereld uitgestrekt heeft. Niettemin mag als vrij wel vaststaande aangenomen worden, dat verreweg het grootste gedeelte van de, door de beurs op meer dan 435 millioen getaxeerde, waarde van hare bezittingen, transportbedrijf enz. middelijk en onmiddelijk een uitvloeisel is van hare werkzaamheden in Indiu. Bij de vermelding, dat het kapitaal van in Indiöwerkende Petroleummaatschappiien uit ? 117 millioen aandeelen en ca. ? 21 millioen obligatiön ten haren laste bestaat, met eene effectieve waarde van ca. ? 454 millioen moet dan ook het bovenstaande in het oog gehouden worden. 6. Rubbermaatschappijen. De ruim 30 Indische Rubnermaatschappijen met teza men ? 37 millioen aandeelen, die op de koersen van begin October eene waarde van ruim ? 48 millioen yertegenwoprdigen.maken slechts een deel uit van het in deze cultuur belegde kapitaal. Hier is het voornamelijk Britsen kapitaal, dat sterk bij de winning van rubber betrokken is. Juiste cijfers staan mij niet ten dienste, maar volgens een op gaaf van de Kamer van Koophandel te Medan van 1912 was er toen alleen op de Oostkust van Sumatra ? 105.610.000, in rubber belegd, waarvan ? .millioen Britsen kapitaal. Bij de uitbreiding, die deze cultuur sedert ondergaan heeft, meen ik mij niet aan overschatting schuldig te maken, wan neer il$ aanneem, dat het totaal der in deze cultuur thans in Indië vastgelegde kapitalen meer dan ? ISO.millioen bedraagt. 7. Stoomvaartmaatsc.happijen. Van de maatschappijen, die zich met de stoomvaart iu en op Nederlandsch-Indië bezighouden, komen er vijf in de Prijscourant voor met een gezarnentlijk aandeelenkapitaal van ? 60.millioen, tot eene effectieve waarde van ? llS.millioen en ca. ? lö.millioen obligatiën ten haren laste. In tegenstelling met hetgeen ten aanzien der mijnbouwmaatschappen is opgemerkt, hebben wij hier een be drijf, dat zich, meestal na aanvankelijke tegenspoeden en moeielijke jaren, dank zij de zaakkundige en conservatieve leiding zijner bestuurders, allengs in eene groote mate van bloei heeft mogen verheugen. Hier is het niet kans, maar noeste vlijt en grondige zaakkennis, die deze ondernemin gen tot hare tegenwoordige krachtige positie gebracht hebben. Wie als ik de eerste jaren van de pionier op dit gebied, de stoomvaartmaatschappij Nederland, medegeleefd heeft en zich nog herinnert, hoe wijlen Prins Hendrik en de eerste bestuurders dezer maatschappij, toen de toestahd bijna;hopeloos scheen, toch hebben volgehouden en hun persoonlijk vermogen en energie be schikbaar gesteld om de zaak door te zetten, kan zich niet anders dan verheugen in de schitterende resultaten, niet alleen Nederlandsch kapitaal, aan deze volharding te danken heeft, maar waardoor bovenal het prestige van ons land op dit gebied zoozeer verhoogd is. Ter loops stip ik nog aan, dat de bestel lingen dezer maatschappijen aan Neder landsche scheepsbouwwerven, de bedrijvig heid, die zij aan de verschillende veemen bezorgen, en last not lenst de bezoldiging van het talrijk varend en wal-personeel jaarlijks tientallen millioenen naar ons land doen vloeien, waarvan de beteekenis voor onze nationale welvaart niet overschat kan worden. 8. Tabaksmaatschappijen. De groote be teekenis van de Indische voornamelijk Snmatra tabakscultuur is van zoo alge meene bekendheid, dat ik er hier nauwelijks bij behoef stil te staan. Ik bepaal mij dus tot de mededeeling, dat de aan de Amster damsche beurs genoteerde tabaksaandeelen een nominaal bedrag van ? 48J4 millioen tot eene effectieve waarde, naar de koersen van begin October, van bijna ? 150 millioen vertegenwoordigen. Bovendien is er veel Engelsch en ander buitenlandsch kapitaal bij de tabakscultuur betrokken, terwijl meer bepaaldelijk op Java vele tabaksaanplantingen particulier Indisch bezit zijn. TerDE VRIES & Co., AjVlSTERDAJVI, (opgerlcbt 1792.) AGENTSCHAP STOOMVAART MAATSCH. NEDERLAND, voor passage DAM hoek Ml EU WEM DIJK. Expedititie en Assurantie. DE RUYTERKADE 100. DE VRIES & Co., SOTTEKDflJfl. Expeditie - Passage - Assurantie. MAASSTRAAT 17a. iiiiiimiijmiiHiM iiiiiiiiiiiiiitiMiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiitiiiiiiriiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiii loops zij hier aangestipt, dat van de Nederlandsche op Sumatra werkende tabaksmaatscbappijen alleen de Deli-maatsehappij met hare geafftllieerden, de Medan en Senembah, tezamen ? 13.700DOO nominaal aandeelenkapitaal, ter effectieve waarde van ca. ? 75 millioen hebben. 9. Thee-maatschappijen. De thee-maatschappijen, wier aandeelen aan de Amsterdamsche Beurs genoteerd zijn, kunnen in de verste verte geen denkbeeld geven van den omvang dezer vooral inde laatste jaren, zich zeer sterk uitgebreid hebbende cultuur. Twee omstandigheden dragen er toe bij om het aantal aan de Amsterdamsche beurs genoteerd wordende theemaatschappijen te beperken. In de eerste plaats kan deze cultuur, nadat in de eerste kosten van aan leg en van den bouw der fabrieken voorzien is, met een betrekkelijk klein werkkapitaal gedreven worden, omdat, eens in productie, de pluk regelmatig voortgaat en niet, zoo als b.v, bij suiker en tabak, een groot deel van het jaar belangrijke bedragen voor de voorbereiding van den oogst noodig zijn, die eerst later, wanneer de oogst binnen is, terugvloeien. De aandeelenkapitalen der meeste thee-ondernemingen bedragen daar om voor het rueerendeel slechts enkele honderdduizend gulden en vormen zoodoende geen object voor den beurshandel. In de tweede plaats is verre- weg het grootste gedeelte van de Indische thee-ondernemingen in handen van particulieren en vennoot schappen in Indië. Deze behooren tot de meest winstgevende en een aantal der aan deelen dier ondernemingen bedringen koersen van 500 en meer percent, enkele zelfs van obligatiën meer dan 1000 percent. De de Amsterdam genoteerde ?8.260.000 thee aandeelen en ? 1.250.000 maken dan ook een zeer klein deel uit van het totaal belang bij deze cultuur. Plaatsgebrek verhindert mij in bizonderheden te treden omtrent de resteerende drie rubrieken van de Prijscourant, waaronder Indische waarden zijn opgenomen. Ik moet daarom volstaan met de mededeeling, dat onder de groep Diversen" eene in Indië werkende maatschappij niet een kapitaal van ? 21/2 millioen, ter effectieve waarde van ca. /'4 millioen voorkomt; dat Indische spoorweywaarden daarin paraisseeren met ? 19% millioen aandeelen en ? 63 millioen obligatiën tot eene gezamen lijke beurswaarde van ruim ? 103 millioen en eindelijk dat Indische Tramwegmaatschappijen met een aandeelenkapitaal van f 33.750.000 en ruim ?42 millioen obligatiën ten haren laste, gezamenlijk eene beurswaarde van ca. 82Vs millioen vertegenwoordigende, in de prijscourant zijn opgenomen. Resumeerende, volgt uit het bovenstaande, dat het totaal der aan de Amsterdamsche Beurs genoteerde waarden van in en op Indië werkende ondernemingen bedraagt: Aandeelen en Obligatiën Nominaal Effectief Bankinstellingen ?111.000.000 ?213.500.000 Industr. waarden 13.750.000 20.00.0.000 Cultuur ondern., Hand.-vereen. enz. 144.000.000 285.000.000 Mijnbouwondern. 21.000000 19.000.000 Petroleum-mpijen 138.000.000 445.000.000 Rubberondernem. 37.000.000 48.000.000 Stoomvaart-mpijeD,, 76000.0(0 129.000.000 Tabaks-mpijen 43.500.000 150.000.000 Thee-ondernem. 9.500000 8.000.000 2000.000 4.000.000 Diversen Spoorweg-mpijen '?82.500.000 113.500.000 Tramweg-mpijen 76.000.000 82.500.000 ? 754.750.000 ? 1517.500.000 Zooals echter reeds opgemerkt, maken deze aan de Amsterdamsche Beurs geno teerde waarden slechts een deel uit van het in Indië belegde kapitaal. Voegt men daar aan toe het legio ondernemingen in- parti culier en familiebezit, de talrijke in Indië gevestigde en buitenlandsche Vennoot schappen en last not least de honderden millioenen door den Staat in de Staatsspoor wegen en tal van bedrij ven belegde kapitalen, dan moet het bovengenoemde bedrag nog zeer belangrijk verhoogd worden en over schrijdt ongetwijfeld verre het in de brochure van ,.Onze Vloot" genoemde bedrag van 2 milliard. Daarbij dient echter opgemerkt te worden, dat de door mij gemaakte becijferingen ge grond zijn op de tegenwoordige koersen, die voor verreweg de groote meerderheid aanzienlijk hooger zijn dan op het tijdstip, toen bedoelde brochure verschenen is. P.S. In het artikel over de Verdedigingsbelastingen in het voorgaande nummer vereischt een storende drukfout verbete ring. In kolom 3 van pag. 12 staat, dat over een inkomen vau ? 4OO,OOO ? 1188 per jaar moet betaald worden. Zooals de opmerkzame lezer wel reeds zab begrepen hebben, moet dit zijn over een inkomen van ? 45,000. J. D. SANTILHAHO iiiililiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiniiii ZWITSERLAND, Montana-Vermala *5OOH. b. B Chalet,.MouLoisir", Mej. E. COMENDER, Verpl. Geheel vrij en rustig gel. met balcons, Electr. licht, Bad, Centr. verw., Telefoon. Ruim uitz. Veel zon, 6 a 8 plaatsen. Winterkuur. IIKIIIIIIIIIIIIIIIIinlIIIIIIIHIlllllllllnllllllnllilllllllllHIIIIIIHIIllllllllllllnilllllllllllllllHllllllllllllllllllllll lllllllllllllllllllllllllllllllllllulllllLUIIMHIIIIIÜtlM.M!lliminilimMlullllllllillllllll>lllllllllHltllllllllllllnllllliltl Stenografie Eiënts Balt Zelfonderricht 8O Ct. In den Boekh. en na toe zending van postwissel bij RIËNTS BALT, Den Haag. Reeds sedert meer dan 4 jaar gebruik ik Uw Stenografie op Kantoor en heb daarmede steeds de volle tevredenheid van mijn Patroon verworven." (w. g.) G. v. d. V;te's-H. VEENDAMMER HYPOTHEEKBANK VEENDAM Bijkantoren: AMSTERDAM, Dalrak 60 en LEEUWARDEN, WilleisMe. Geeft uit: 4'/2 % Pd. a 99V2 % en 5 Pb. !02'/2 % 31 Dec. 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 . 1914 1915 1 Oct. 1916 Pandbr. in omloop ? 349.900 - 601.500 - 831.050 -1.054.850 -1.451.600 -2.352.300 -3.522.550 -4.050.900 -4.276.750 -5.045.350 -6.442.200 Gesloten Hypothek. ? 446.175 - 747650 -1.129.400 -1.522.375 -2.017.425 -3.175.625 -4.702.175 -5.797.875 -6.264.800 -7.535.250 ?9.574.600 Uitstaande Hypotheken ? 418.496. - 634.002. - 918.899. -1.117.947. -1.452.568. -2.382.910. -3.576.655. -4.217.104 -4.340865. -5262389 ? 6.498.836. 30 61 87 54 22i m 56| 42] 15i m 59 Reserves ? 200 - 500 - 1.000 - 1.500 - 2.350 - 4.300 - 8.600 - 16.000 -25.000 - 50.000 -65.000 Divi dend 1 % 2 % 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10% IIIIIIIIIIIIIIItlllllllIIIIIIMIIIIIIIHIllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllinilllllllllllllllllllllllllllllllllllMlllllllllllllllll NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP CHASE" VRACHT-AUTOMOBIELEN met WonntFansmissie l, 2[/2 en 3l/a Ton Draagvermogen. Importeurs: THE CHASE MOTOR TRUCK SYNDICATE 30 Papestraat DEN HAAG. SNELHEID KRACHT GERUISCHLOOSHEID ONVERBETERLIJKE CONSTRUCTIE HET MEESTERSTUK DER AUTOTECHNIEK IMPORTEUR: K. LANDEWEER, UTRECHT :?::?::-::-::-::-: l x:-::-::-::-:x ADVERTISING IS MONEY-MAKING :?::?::?::?::?::?: l :?::?::?::-::?::?: A. KOGELS & ZOON, Prinsestraat 52-56, DEN HAAG. TELEFOON 2825 Ontvangen de nieuwste modellen BROCAT, ZIJDE, LAK en GOUDLEER. Lauwerecht 69 - Utrecht TELEFHOON 515 Expeditie en Verhuizingen SL.EEFEKIJ gevestigfd. te 's-Gravenhage. Maatschappelijk Kapitaal ? 1.000.000.waarwan geplaatst ? 68SS.OOO.?waarop gestort 10 %. COMMISSARISSEN: Mr. H. J. F. HEIJMAN, Advocaat en Procureur te Rotterdam, Voorzitter. G. H. BIERMAN, Directeur Eerste Nederlandsche Hypotheekbriefbank te 's-Gravenhage, Secretaris. F. G. H. GERLINGS, Beheerend Vennoot der Leidsche Bankvereenlging te Leiden. P. J. J. JONAS VAN 's HEER ARENDSKERKE, lid der firma JONAS & KRUSEMAN, te Amsterdam. G. RIPPING, Burgemeester van Alkmaar te Alkmaar. R. W. J. SCHILL, lid der firma SCHILL & CAPADOSE te's-Gravenhage. TvrmnpTTF f Mr- J- J- BERGSMA te 's-Gravenhage. iHttÜiUllÜJ \ c PLOKHOOIJ te 's-Gravenhage. UITGIFTE van /400.000.- 5°/o Schuldbrieven verdeeld in stukken ter grootte van / 1OOO.?, / 5OO.?voor hoofdsom en rente verzekerd (ieder voor de helft) door de Xaanilooze Ven nootschap Ongevallen-Verzeke ring-Hu- FATUM" gevestigd te 's-Gravenhage, en de Naaml. Venn. De Xedtrlandsche Phoenlx", gevestigd te Rotterdam. TRUSTEE DER LEENING: Naamlooze Vennootschap Administratie- en Truslkantoor Ie YGraïeohage. De ondergeteekenden berichten, dat de inschrijving op deze Schuldbrieven bij hen zal zijn opengesteld op DINSDAG 17 OCTOBER 1916, van des voormiddags 9 tot des namiddags 4 uur. KOERS VAN UITGIFTE 98i/2 %. Prospectussen en inschrijvingsbiljetten zijn bij hen verkrijgbaar, alwaar tevens de inschrijvingen worden aangenomen. Gewaarmerkte afschriften van de overeenkomsten van de N. V. HYPOTHECAIRE CRED1ETBANK met de betrokken verzekering-maatschappijen en het Trustkantoor liggen bij hen ter inzage. AMSTERDAM JOXAS & KRUSEMAN. 'S-GRAVENHAGE SCHII L & CAPADOSE. LEIDEN LE1DSCUE BANKVEBEENIGING, 10 October 1916. H. F. C. GERLINGS. IE T O -C* 111 EIST w Hollandse li, IMCaleiscli en Javaanse h. Bewerkt dooi* IP. Piet er s. TJitg-eL-sr©"Van. HoUcema. <Sc "Warend-orf, -A.n3.sterc5La.xa..