-,-r" 25 Nov. '16. No. 2057 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Tentoonstelling voor Ouders en Opvoeders Oedurende de maand November wordt te Haarlem op initiatief van het jonge Vrouwengilde een tentoonstelling voor ouders en opvoeders gehouden. In een aan de gemeente toebehoorend perceel, een villa aan den Zijlweg, - is allerlei tentoongesteld op het gebied van kinderverzorging, hygiëne, kin derspelen enz., en 's middags en's avonds toegankelijk tegen zeer geringen entreeprijs. Na in de hall kinderspeelgoed, waarbij een van lucifersdoozen vervaardigde poppenkamer, te hebben bekeken, trekt een werkelijke keuken en woonkamer de aan dacht. We zien een goed en frisch ingericht keukentje, met open hokjes onder den goot steen en de aanrecht, In plaats van de duffe kastjes, en met een uiterst practische tafel, in wier diepe laden de provisie huist. Een schuine deur in den hoek doet een kast vermoeden, maar blijkt zoowaar een douchebad-gelegenheid te bevatten. Kranig, zooals hier van de ruimte is partij getrokken. Ik hoop dat de bouwmaatschappijen hier te lande daar ook eens aan zullen, gaan den ken- De woonkamer maakt een prettlgeh indruk. Die is met z'n ingebouwde kasten ook al berekend op een nieuw gebouwd huis. Een hoek is afgeschoten door een hek en daar zit de kleine genoeglijk te spelen, en vanuit de keuken kan moeder door het ruitje in de deur een oog in 't zeil houden. Een kleinere editie ligt in de wieg, waarbij uit een kostenberekening blijkt, voor hoe kleeding voor alle leeftijden te vinden is. In de voeding"kamer trekt allereerst onze aandacht een tafel met glazen potten en flesschen, waardoor men een duldelijken kijk krijgt op de meest gebruikelijke vervalschingen van levensmiddelen, speciaal van snoepgoed. Als men hoort waaruit een en ander vaak bestaat, dan begrijpt men dat zeer kras moet worden opgetreden tegen bedriegers, die hun medemenschen tegen goed geld zulke schadelijke poespas in de maag stoppen. Natuurlijk is, waar zoovele kinderen beneden het jaar aan voedings stoornissen, door ondoelmatige voeding ver oorzaakt, te gronde gaan, een groot e plaats ingeruimd aan zuigelingenvoeding en wordt op allerlei wijzen gepleit voor borstvoeding. Nagemaakte" goede en slechte luiers en nagemaakte" kindermaagjes zijn hier aan wezig; ook wordt verwezen naar de Haarlemsche instelling Raad en hulp voor den zuigeling;1', een vereeniging die moeders met raad en daad bijstaat. Grenzende aan dit vertrek vinden we de afdeeling hygiëne, waar voor gezonde en zieke kinderen veel nuttigs te vinden is en l waar op allerlei-verkeerde gewoonten attent l wordt gemaakt.. Zoo het likken aan de 'vingers bij 't omslaan van bladen, 't eten van rumboonen (én ons bevat een respec tabele hoeveelheid rum, zooals een gevuld glaasje ons duidelijk maakt) 't laten dragen van ondoelmatige rechthouders en nog veel meer. Ook ligt er een waschbare zak om in jongensbroeken te knoopen en daar naast als afschrikwekkend voorbeeld een Jioopje heterogene zaken, die in een jongens broekzak zijn te vinden. Ik dacht aan de geestige (en ware l) beschrijving in de Ca mera van wat een Hollandsche jongen mee voert: een touwtje, drie centen, een door gebeten appel, een stukje glas, een grifje Ik wil graag gelooven dat de bact'erieën daarop krioelen, maar ik denk zoo dat een Schooltje van kartonwerk, vervaardigd door leerlingen van de school van den heer Van der Wilk te Haarlem weinig geld men een aardig, sterk en hySenisch wiegje kan hebben. Een morsaadje, waarop kroesje en bordje een plaats vinden als 't etenstijd is, zal menige moeder bekoren, evenals een stelletje bankjes ten gebruike van de kinderen, op de wijze van mimi-tafeltjes ineen geschoven als ze naar school zijn. De door Belgische vrouwen bewerkte gordijnen van ongebleekt katoen met applicatiewerk, die evenals het van jute gemaakte kleedje op tafel zeer weinig kos ten, maken een aardig effect en waren na tuurlijk aanleiding dat 't jonge meisje dat mij rondleidde, zei: 't Is om te laten zien hoe goedkoop iets aardigs te bereiken is met een beetje moeite en tijd." Heel waar, maar de vrouwen uit werkmans- en middenstand, waarvoor 't bedoeld is, hebben dien tijd er niet voor. Wat zou 't echter een aardig idee zijn om op meisjesclubjes waar aan huisvlijt wordt gedaan, dergelijke din gen voor eigen huls te laten vervaardigen. Een los kastje moeten we nog vermelden, Omdat het voor iedere kinderkamer een heerlijk meubelstuk is. Wat een berging! Vijf diepe laden en twee kastjes en toch neemt het geheel weinig plaats in. De meubelen in deze kamer zijn afkomstig van de firma Jansen uit Alkmaar. Verder gaande komen we aan de afdeeling kinderkleeding, waar reform- en gewone iiiiimiiiiimiiiiiMiiMiiiiiiiiii 3«!%,*.fc. %,%,»*.**.». %.A.*t%Jfc.%.»^^^J\*jf^^-*-*A^^-*^^-'>. ufroftMjy^ Een Verkenning In den tijd, dat we onze kleine schatkamer van natuurschoon doorzocht hadden, was ook de fietsband weer gerepareerd en wel gemoed reden we verder, vol schoone ge voelens jegens den gelukkigen verren naneef, die eenmaal zal genieten van wat wij thans met zooveel vlijt en moeite voor hem be waren. Intusschen zal die vrind een heel anderen kijk op die dingen hebben dan wij, die nog een goede herinnering hebben van de groote weelde en overvloed, waarin wij al die mooie wilde planten en dieren hebben zien voorkomen. Zoo zijn wij ook in staat eenig inzicht te krijgen in de grootsche beteekenis van hun samenleven, al weten wij daar ook nog lang niet alles van. En juist omdat wij er nog niet alles van af weten, moeten wij onze nakomelingen bebalve dergelijke kleine schatkamers ook groote gebieden nalaten, waar hij na .ons kan navorschen, hoe van den oorsprong af, het leven zich in al zijn rijkdom ontwikkeld heeft. Indien wij niet oppassen, zouden der gelijke gebieden weldra alleen te vinden zijn in het hooggebergte boven de weidegrens en langs het strand der zee, wat allemaal heel mooi is, maar veel te weinig. Wij vertelden elkaar die dingen onder bet rijden, want de binnenwegen werden hier wat beter en we vonden ook .rust, om rond te zien. Het land was een ietsje hooger, tusschen de roggevelden kregen we nu bosschen van spichtige dennetjes. We sloegen een boschlaantje in, dat klom een paar voet en leidde 'ons naar een lichte plek, waar 'ineens weer een groot roggemeer zich voor ons uitbreidde, honderden hektaren groot, jongen die wel op den koop toe zal nemen en dat een bacterie-vrije zak wel tot de vrome wenschen van hygiënisten zal blijven behooren l Op de eerste verdieping vinden we een eroote kamer, gewijd aan handenarbeid. Wat een geduld en toewijding ligt hier besloten in al dat werk, met de handen gemaakt l Een geheele leergang van meisjeshandwerken, waarbij men om den lust er in te krijgen zelfs van het eerste breilapje een aardig poppenmutsje toovert. Klnderweefarbeïd, stevig rietwerk, koperwerk uit het Rijksopvoedingsgesticht te Amersfoort, 't een al bezienswaardiger dan 't ander. Ook vindt men er inzendingen van scholen voor buitengewoon onderwijs. Maar verbaasd staat men in 't aangrenzend vertrekje, waar het onderwijs aan blinde, doofstomme, gebrekkige en mismaakte kin deren en de resultaten daarvan, aanschou welijk zijn voorgesteld. Wat brengt men niet tot stand: vlechtwerk, naaiwerk, alles even keurig. Foto's van kinderen zonder armen, bezig schrijven te leeren, toonen ons, dat evenals bij de oorlogsverminkten i handige instrumenten die op de plaats der armen bevestigd worden, hiertoe dienst doen. Ook deze stumperds moeten leeren hun eigen brood te verdienen, al is 't maar door met den mond te haken. In een volgend iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii met slechts een huis er in en dat nog al nieuw. Rondom verder niets anders dan bosch en boomrijen. Het zag er zeer aan genaam en voorspoedig uit. Natuurlijk viel het dadelijk in het oog, dat wij hier te doen hadden met een groote ontginning: een komvormig broekland, dat men had weten- te draineeren, en toen heeft de kunstmest net overige gedaan. In de bocht van de Maas is in de laatste vijf-entwlntig jaar de landbouw met reuzenschreden vooruit gegaan. Maar nu vroeg onze leider de aandacht voor heel iets anders. Dit broek, zei hij, was tot voor een paar jaren een botanisch lustoord van den allereersten rang en de mooiste groeiplaats van de Zomer-schroef orchis, een orchideetje, dat overal zeldzaam is en nergens op het vasteland van Europa zoover naar het Noorden komt als hier bij Weert. Het plantje groeit vooral in de landen om de Middellandsche zee en ook nog in Ierland. In dit Zwarte Broek stond het bij honderden en honderden en ook nog op een paar andere plaatsen in de buurt. Het is met dit plantje als met de Pilvaren en de Kranskarwij, het groote publiek kent ze niet. Het heeft naam noch faam, maar de kenners en de liefhebbers waardeeren het als een der merkwaardigste leden van de beroemde familie der Standelkruiden. Het bloeit in den zomer in Juli en Augustus als eerst de dophei en dan de struikhei in vollen praal staan, tegelijk met Cipelgras en de groote blauwe Klokjesgentianen. Geen wonder, dat het nietige gedraaide aartje met de kleine witte bloempjes dan weinig wordt opgemerkt. De Orchideeën zijn een draaierige familie, iedereen weet wtl, hoe bij de meeste van onze soorten het vruchtbeginsel ge wrongen is, maar deze schroef-orchis ver toont een wringing van den geheelen bloeitop. Hoe en waarom die wringing tot stand komt, daar weten we nog weinig van. De bloempjes zelf kijken naar alle kanten uit, maar ze zijn klein, vooral wanneer ze pas opengaan. Toch zijn ze voorzien van een Ingewikkeld bestuivingsmechanisme, zooals lokaal is fröbelwerk te zien en een groote tafel is er .ingeruimd voor de leermiddelen der Montessori-methode, die thans ook .in Nederland zooveel opgang maakt. Jammer dat door den oorlog de gelegenheid is be nomen om te Rome door Maria Montessori zelve tot leidster te worden opgeleid. Mocht ook op dit gebied de kwakzalverij worden bestreden! Wie verzonnen heeft om, als men geen speelkamer bezit, een hoekje van de huis kamer voor het kind af te schieten, kende zeker de echt kinderlijke manier om zich met stoelen of voetenbankjes een huisje af te bakenen. Alleraardigst is het scherm met een deurtje er in n zoowaar een raampje met vensterbank, waarop een paar potjes bloemen, dat een kinderhuisje vormt en waar zusje plaats heeft voor eigen stoeltje en tafeltje en poppengedoetje. In de kamer, waar kinderboeken in groo ten getale zijn uitgestald, staat ook een volledig ingericht schoollokaal in 't klein, vervaardigd door leerlingen van de school van den heer v. d. Wilk te Haarlem en be stemd te worden gezonden aan de Kartinischool teSemarang. In een kleine bibliotheek van opvoedkundige werken en tijdschriften hangt een portret van Jan Ligthart, met dit echt Ligthartsche versje er onder: Uw hand zacht op zijn hoofd gelegd, Een enkel woord heel slil gezegd, En menig kwestie komt terecht." Nu rest ons niets meer dan de bezichti ging van het Bijbelsch Museum, toebehoorende aan Ds. van Nieuburg. Maar dat is dat ook een waardig slot. Langs de wan den een enorme verzameling prentbriefkaarten, betrekking hebbende op het leven in het Oosten en op de tafels allermerk waardigste voorwerpen. Men vindt er mo dellen van een rotsgraf, het hoogeprlesterlijk paleis, een Alexandrijnsch korenschip, waarmee Paulus zich op zijn zendingsreizen begaf, een Oostersch huis met opperkamer, en tal van zaken die men alleen van hooren zeggen" kende, zooals een steenslinger waarvan David zich bediende, allerlei sie raden, een grafzegel en dergelijke. Hoe gaat hier voor den leek licht op over allerlei. Zoo is er, om een enkel voorbeeld te noe men, een model van een schaapskooi uit den aanvang onzer jaartelling; in plaats van een deur bevindt zich daarin slechts een opening. De herder plaatste zich in die opening als hij de schapen riep. Vandaar de beeldspraak van Jezus: Ik ben de deur." De verzoeking is groot, nog allerlei bij zonderheden te gaan vertellen uit deze waarlijk zoo belangwekkende afdeeling. Maar dat laat dit vluchtig overzicht niet toe, dat slechts dient om vast te stellen dat deze tentoonstelling een bezoek overwaard is en, naar den wensch van allen die er hun moeite en tiid aan geven, zeker wijde kringen zal bereiken. A. DE GRAAFF-WÜPPERMANN. Moraliseeren om Cleopatra heen We kunnen bij de opvoering van Bernard Shaw's tooneelwerk (?Cesar en Cleopatra") ons verlustigen in zijn schepping en ons met een glimlach twijfelend afvragen, of, niet tegenstaande de historische juistheid van zelfs details, de echte Cleopatra van een paar duizend jaar geleden wel dezelfde was als de figuur, welke de tooneelschrijver aan zijn publiek te aanschouwen geeft. Was de wonderschoone Egyptische, aan welker bekoring geen man weerstand kon bieden, zókinderachtig, zóbijeeloovig, zóweinig groot, zóliefdeloos, zówraak zuchtig, zómoordlustig? Werd zij slechts beheerscht door twee drijfveeren: zucht naar macht en naar sensueele liefde? De historici zijn 't slechts over haar schoon heid eens, evenals bij Maria Stuart's biographie, en deze schoonheid vergeeft wel licht veel, vooral waar het levenseinde van beide vorstinnen zoo tragisch was. Hoe dit ook zij, wij, die toch de bescha ving van vele eeuwen daarna hebben te dragen, wij zien Cleopatra vór ons han delen, denken, spreken, en wij kunnen ons op een oogenblik voor de innerlijke vraag zien gesteld bij verrassing mi-schiet! zijn wij verder dan die half barbaarsche Cleopatra ? En half onbewust dwalen onze oogen over de vrouwen om ons heen, die nu allen Cleopatra aanschouwen, trachten een blik te De Zomer-Schroeforchls we bij de Orchideeën gewoon zijn die in groote verscheidenheid te vinden. Hier bergt de aardig gekartelde onderlip aan zijn voet een heel klein beetje honig, dat voor de bijen nog al moeilijk te bereiken is, doordat de bloemblaadjes slechts weinig ruimte openlaten. Uit den eenen helmknop zakt de stuifmeelmassa naar een plat blaasje, dat een kleefvloeistof bevat, die in aanraking met de lucht dadelijk verhardt en slechts vloeibaar blijft, doordat zij door een dun vliesje is bedekt. Dit vliesje is een van de meest broze dingen, die er bestaan, veel brozer dan de dunste zeepbel en als nu een bij naar de honig puurt, barst het bij de minste aanraking open. De kleefstof komt te voorschijn, hecht zich aan tong «f haren slaan op wat leeft in die harten, in die hoofden in eigen hoofd en hart En,we twijfelen. Zijn wij, vrouwen van nu, eigenlijk wel beter en verder dan de Egyptische, die we voor ons zien uitgebeeld ? * Zijn wij minder kinderachtig terwijl we ons leven zoo dikwijls vullen met beuzelarijen, uren zoek brengen aan toilet en bezoek? [Niet dat de mannen zooveel ernstiger en beter zouden zijn ; hun zaken" hebben toch dikwijls tot eerste doel om aan de toilet- en andere eischen der vrouwen te kunnen vol doen]. Zijn wij grooter in ons leven ? Zijn wij meer geneigd om geestelijke en zedelijke hoogheid als die van een Cesar te vatten en blijvend na te streven ? Wij, die de bioscoopzaal vullen, naar de Revues" stroomen? Hebben wij meer liefde, minder wraakgevoel ? Wij die van onze naasten kwaad spre ken, ons verheffen boven onze minderen, die met graagte de oorlogsberichten lezen, als ze gunstig luiden voor de zijde, die wij voorstaan, wij die van de praktijk des christendoms nog niets verstaan. Zeker we begaan geen moorden. Maar zijn we er voor in de gelegenheid? Wie weet waartoe we dan in staat zouden zijn ? Gewis we hebben niet lief als Cleopatra, die van alle mannen" houdt. Maar, maar wij bezitten haar schoonheid ook niet, die met deze neiging toch verband houdt. En de enkele, die ze wel bezit, doet die anders dan Cleopatra? Zou dan, dit alles bedenkende, Bernard Shdw niet evengoed de vrouw van nu als van toen kunnen bedoeld hebben? Beangstigende vraag, omdat we ze bijna vanzelf bevestigend beantwoorden Of is al het bovenstaande dwaasheid, en verheft de vrouw van nu de Nederlandsche wel te verstaan zich voeten hoog pp een pedestal van hoogheid, reinheid, innerlijken adeldom ? Dan is onze zwartgallige beschouwing ongetwijfeld te wijten aan oorlogspsychose. P. VAN ALLES WAT De Mode door een vergrootglas Teekening voor de Amsterdammer" door Hanna Lamberts iiiiiiiiimmiiiiiiimiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiii Over boeken In de bibliotheek Voor 't kleine volkje" verscheen Vrienden en Vijanden",door C. M. H. Bauer, geïllustreerd door Tjeerd Bottema. Uitg. G. B. van Goor Zonen Gouda. De boekjes uit deze bibliotheek, in fleurigen band gebonden, geven meest alle echte kinderverhalen. Dit nieuwe deeltje doet voor de andere niet onder, 't Is voor kinderen van 10-12 jaar. Van Dolly", door Marie Leopold. Uitg. G. B. van Goor Zonen te Gouda verscheen de tweede druk. Wel een bewijs hoe het verhaal van den witten poedel door de be kende schrijfster zoo boeiend geschreven, In den smaak viel. De teekeningen en bandversiering zijn van Mevr. B. Midderigh Bokhorst. De Vrouw, de Vrouwenbeweging en het Vrouwenvraagstuk, Uitg. Mij. Avondmantel a la Russe" lllllllllllllllinillllimilllllMlIIIIIIIIIIIIIHINIIIimillimillllllllMMIIIIIIIII Elsevier, Amsterdam, geeft afl. XXI. De zeer belangrijke en lezenswaardige verhandeling over het scheppend talent der Nederlandsche componiste van den jongsten tijd", door Marie Berdenis van Berlekom, wordt in deze aflevering geëindigd. Daarna wordt Hoofdstuk V geopend met De Vrouw en de Religie, door Mevr. L. deHartog?Meijes en voortgezet door Dr. H. L. Oort. In hoofdstuk VI geeft Mevr. Dr. Chr. Kroes - Ligtenberg een poging tot voorloopige krachtsbepaling" van de vrouw op het gebied der wetenschap. Mevr. Dr. J. van den Bergh van Eysinga?Elias bespreekt: De Vrouw en de Wijsbegeerte", welk stuk in de volgende aflevering zal eindigen. BERICHT Door onvoorziene omstandigheden kunnen wij tot ons leedwezen het overzicht van de Grondwetsherziening in verband met Vrou wenkiesrecht eerst in het volgend nummer plaatsen. E. M. R. IIIIMIIIIIMIIIIlnillnillllllllnilllllllllllMIIMIIIIIIIIIIMIIIIIMIIIIlnlIllllllllllllllllllllllllllllnlIIIIIIMIIIMIIMIIItllllMMIIIMIIIIMIMIIIIIIIIMIIII HEEREM DAS&E.M ^Bsgeamttüwn FAMTA5lEm K.U55EH IIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIllllllll van 't insect, sleept de stuifmeelmassa mee, dadelijk verhardend en nu brengt die bij zonder het te willen of te weten de be vruchtende massa naar een volgende bloem. Hoewel het beginsel hetzelfde blijft, ziju de bouw eu ligging van die merkwaardige organen bij de schroefpfchis alweer heel anders als bij zijn familiegenoten. Toen nu het Zwarte Broek in ontginning kwam zijn er pogingen gedaan, om ten minste een klein stukje ervan te behouden, maar dat is allemaal misgeloopen, vooral doordat het gekozen hoekje tijdelijk gebruikt werd als losplaats voor kunstmest, die meestal werkt als een doodelijk vergif op de planten van heide of hoogveen, want die zijn gewoon, om honger te lijden. Met de andere groeiplaatsen van de schroeforchis is het ook zoo gegaan; er is er nog maar n overgebleven en daar reden we nu heen. Het duurde niet lang, of we waren aan gekomen. De leider keek ons angstig vragend aan, met recht bezorgd over den indruk, die het natuurmonument in spe op ons zou maken. Hier geen blijde jubeltonen, zooals bij het moerasje met de Kranskarwij. Voor | ons lag een armoedig heitje dat op zichzelf nog zoo kwaad niet was, wanneer niet rondom van tal van boerderijtjes uit smalle strooken ontgonnen grond als 't ware dreigenp nader kwamen. Ook lagen witte hoopjes kunstmest gereed, om 't werk voort te zetten. Als we niet spoedig handelen is binnen twee jaar de laatste zomerjschroeforchis van Neerlands bodem verdwenen. Laat ons eerst eens zien wat er nog staat. En wij aan 't zoeken en snuffelen tusschen de heiplantjes, 't Was in 't laatst van Mei, dan komt de plant pas op met kleine smalle donkergroene blaadjes, die we dan ook met eenige moeite ontdekten, alles met alles een vijftigtal, verspreid over eenige Hektaren, maar de leider verzekerde ons, dat er later in den tijd nog wel bij kwamen en dat er in den bloeitijd stellig wel meer dan hon derd te vinden zouden zijn. Overigens was het heitje heel gewoon. Alleen lag in n iiiiiiiiiitiiiiimiiiiimiiiirtii Illllllllllllltlllllllllll uithoek een diepe kolk met moerassige oe vers, blijkbaar een vennetje, dat bezig is dicht te groeien en zulke dingen zijn altijd ook nog wat waard, vooral nu men zich in de wordingsgeschiedenis ervan begint te verdiepen. Daar mag ik misschien later wel eens wat over vertellen. Onze beraadslagingen waren langdurig. Ze zijn eigenlijk nu nog niet eens afgeloopen. Die schroeforchis verlangt vochtige heidegrond, en als nu de heide rondom wordt ontgonnen, loopt zij vanzelf droog en krijgen er naar alle waarschijnlijkheid sommige gras soorten ten slotte de overhand, terwijl de schroeforchis een der eerste planten is, die verdwijnen. Het stuk moet dus zoo groot zijn, dat er. tenminste in 'r midden geen gevaar voor verdroging bestaat. Eigenlijk moet er een struikensingel omheen, om de stuivende meststoffen tegen te houden. Ook moet er toezicht zijn gedurende den bloei tijd, om binnen- en buitenlandsche verza melaars op de vingers te zien; kortom, 't wordt een vrij dure affaire, en dat dan nog al voor n enkel vrijwel onbekend plantje. Weet je wat, zei de penningmeester, dat is nu juist iets voor de liefhebbers van plantkunde, om voor dit doel speciale giften aan de Vereeniging te doen toekomen, daar heen moeten we 't maar sturen. Doch haast je dan zei de leider, want over een paar jaar is er heelemaal niets meer aan te doen. Nu, we willen hopen, dat het n»g in orde komt. Langs grintwegen en den grooten straatweh keerden we nu vlug terug naar ons punt van uitgang en onderweg hadden we nog op menige plaats de gelegenheid, om een sterken indruk te krijgen van de mooie plantenwereld van dit deel van ons land en helaas meteen ook van de groote snel heid, wanneer onze heiden en venen totaal verdwijnen. JAC. P. THIJSSE