Historisch Archief 1877-1940
16
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
3 Febr. '17. No. 2067
Vergelijking van het tegenwoordig
Financieel beleid in Engeland met dat,
onder Pitt, tijdens de
Napoleontische Oorlogen
Dezer dagen het een en ander naslaande
in het bekende boek van Andréades, <4
Hlstory of the Bank of England, werd mijne
aandacht ge'rok ken door hetgeen daarin
aangeteekend is omtrent de financieele poli
tiek van Engeland tijdens de oorlogen tegen
de Fransche republiek en het Fransche
keizerrijk. De toenmalige strijd, die met
korte tnsschenpoozen nagenoeg een kwart
eeuw aanhield, moge, vergeleken bij de
S:genwoordige worsteling, in militair zoowel
nancieel opzicht kinderwerk schijnen, toch
zijner punten van overeenstemmi >g tusschen
beiden te vinden, die het in de tegenwoor
dige omstandigh den der moeite waard
maken "a te gaan, wat aan het einde der
achttiende en het begin der negentiende
eeuw in het Britsche Rijk plaats greep.
Evenals thans L'oyd Qeórge de leidende
figuur is, die het Staatsbeleid van het
Vereenigde Koninkrijk en de geallieerden
beheerscht, was bet to?n de niet minder krach
tige figuur van WiHtam Pitt, die de leiding
van zaken in handen bad. Evenals Lloyd
George reeds eenige jaren vóór den oorlog
eene wel nog niet overheerschende, maar
toch zeer invloedrijke plaats in het kabinet
innam, was ook Pitt reeds meer dan twee
jaren vóór het. uitbreken van de Fransche
revolutie aan bet hoofd van het Britsche
bewind. Van hem vinden wij aangeteekend:
Toen de Fransche revolutie uitbrak, was
Pitt reeds sedert 1784 aan het bewind; zijne
algemrene politiek was vreedzaam en zijne
financieele politiek bizonder gelukkig. Hij
begon met de afbetaling van de St atsschuld
en stelde daarvoor een millioen per jaar be
schikbaar. Dat millioen werd aangewend tot
inkoop van Staatsschuld en zoude jaarlijks
verhoogd worden met de bespaarde rente op
de reeds ingekochte schuld. Dit stelsel,
waarop overdreven verwachtingen gegrond
vest waren, werd gedurende de eerste jaren
van de revolutie voortgezet."
Verwissel 19i4 met het jaar van het uit
breken van de revolutie en verveelvoudig,
in overeenstemming met het sedert aan
merkelijk verhoogde bedrag der Britsche
staatschuld, het door Pitt voor amortisatie
bestembe millioen en men krijgt een beeld
van Lloyd George's be'eid in de jaren, aan
d -n oorlog voorafgaande. Niettegenstaande
jaarlijks millioenen voor zijne sociale wet
geving gevorderd werden, bleef hij zijn
budget met £ 9 a 10 millioen voor amorti
satie van de, tengevolge van den Boeren
oorlog, met onueveer £ 2~ÖO millioen aange
groeide staatschuld belasten. Op zich zelf
een juiste en verstandige maatregel, maar
waarvan de futiliteit in het oog springt,
wanneer men daarnaast stelt de honderden
millioenen, waarmede sedert het uitbreken
yaa de wereld-confJigratie die schuld weder
jaarlijks verhoogd moet worden.
Aanvankelijk trachtte Pitt in de
oorlogsuitgaven te voorzien door het uitgeven van
nieuwe leeningen en wenschte hij de
belastingochuldigen zooveel mogelijk te sparen.
Van 1793 1797 werd slechts £ 17 /t millioen
per jaar aan belasting geheven, mw in de
daarop volgende vier jaren werd dit bedrag
nagenoeg verdubbeld. Hier blijkt dus een
groot verschil met de financieele politiek
van Lloyd Georges, die niet aarzelde reeds
dadelijk de belastingschroef sterk aan te
trekken. Werd hierbij in den beginne de
verwachting gekoesterd, dat de oorlogskosten
zouden kunnen bestreden worden zonder
aanmerkelijke verhooging van de Staats
schuld, reeds spoedig bleek die hoop ijdel
te zijn geweest. Behalve door uitgifte van
directe oorlogsleen/ngen, schatkist-obligatiën,
die voor het grootste gedeelte in het binnen
land geplaatst werden, zijn op onderpand
van gemobiliseerde fondsen reeds .£110
millioen en de Anglo-French Loan van £ 100
millioen in Amerika geplaatst, bijeengeno
men meer dan tweeendriekwart milliardia
twee en half jaar, waarbij de schuldvermeer
dering met nog geen £ 300 millioen in de acht
jaren van 1793 tot 1801 in het niet verzinkt.
Opgemerkt dient hierbij te worden, dat een
groot deel van de opbrengst dezer leeningen
in beide perioden gediend heeft tot het
financieren van de geldbehoeften der ge
allieerden. *>
Maar ook in dit opzicht is er ver
schil tusschen het heden en den toestand
van ruim honderd jaar geleden. Terwijl het
thans algemeen gebillijkt en juist geacht
wordt, dat Engeland geld en crediet ten
beste geeft aan de geallieerden om zoodoende
de kans op een gunstieen uitslag van den
oorlog te verhoogen, stond Pitt a in heftige
aanvallen bloot wegens zijn financieelen
steun der toenmalige bondgenooten van
Engeland.
Een ander punt, waarop Pitt heftig aan
gevallen is door tijdgenoot en nageslacht,
is zijn politiek om met de amortisatie van
schuld op een voor dien tijd zeer ruimen
schaal (ruim £ 40 millioen in acht jaren)
voort te gaan met de wetenschap, dat hij
veel grootere bedragen tot meer bezwarende
voorwaarden moest leenen. Een zijner ver
dedigers, Lord Grenville, voerde daartegen
aan, dat men toen algemeen
deamortisaiieinkoopen als een universeel middel be
schouwde om de koersdaling
vandeStaats
*) Volgens the Economist van 30 De
cember jl., hebben de Britsche
oorlogsuitgaven van l Augustus 1914 tot 23 December
1916 £ 3.531.428907 bedragen, waarvan
.£792 943.109 uit belastingen en ^2.738 485.798
uit leeningen op korteren of langeren termijn
bestreden werden. Naar schatting heeft £ 800
millioen van deze uitgaven gestrekt tot het
geven van voorschotten aan de geallieerden.
schuld tegen te houden en voegde er aan
toe: men kan er niemand een verwijt van
maken, dat hij deze inzichten deelde en het
allerminst mag men dit den bekwamen en
uitmuntenden staatsman doen, die de wet
van 1786 tot stand bracht (de wet, waarbij
débovenvermelde amortisatie van £ l mil
lioen gelast werd)" Terecht wordt daartegen
door tegenstanders opgemeikt, dat juist,
omdat Pitt een groot staatsman was, hij zich
niet had mogen laten leiden door een alge
meen d waal begrip, dat in de amortisatie van
schuld ook in tijden, wanneer telkens meer
nieuwe schuld moet aangegaan worden, een
panacee gelegen is tegen alle mogelijke
kwalen.
En nu blijkt uit het prospectus van de
nieuwste Britsche staatsleeningen, dat Lloyd
George zich wederom op hetzelfde stand
punt van Pitt stelt. Daarin wordt toch ge
zegd : Teneinde te voorzien tegen waarde
vermindering vanden marktprijsderleeningen,
verbindt zich de schatkist, maandelijks Vs pet.
van het bedrag van elke leening aftezonderen
om een fonds te vormen tot aankoop van
obligatiën dezer leeningen, zoodra de markt
prijs beneden den koers van uitgifte daalt.
Mocht het onbesteede bedrag van het fonds
£ 10.000.000.?bereiken, dan zullen verdere
stortingen geschorscht worden, om weder
hervat te worden, zoodra het niet-beste.ede
bedrag tot beneden £ 10 millioen gedaald is."
Te begrijpen is het, dat een man als Lloyd
George, die vóór den oorlog groote waarde
gehecht heeft aan de beteekenig en kracht
van groote, regelmatige schuld-aflossingen,
thans van dat hulpmiddel een ophouden
van den beurskoers der staatsschuld ver
wacht. Zijne ondervinding van vóór den
oorlog, toen ondanks de groote
amortlsatieinkoopen de koers van Consols voortdurend
gedaald is, had hem echter moeten doen
inzien, dat dit zoogenaamd universeel middel
onder de bestaande buitengewone omstan
digheden volstrekt geen waarborg is tegen
verdere koersdaling van het Staatsfonds.
Ten slotte levert de geschiedenis van Pitt
een zeer merkwaardig punt van overeen
komst met de tegenwoordige inzichten van
Lloyd George en zijne medestanders. Waar
thans scheering en inslag van de redevoe
ringen van Engelsche en geallieerde staats
lieden is, dat, wanneer de oorlog maar lang
genoeg volgehouden wordt, hij tot de
oeconomische uitputting van de centrale mogend
heden moet leiden, borduurde Pitt toen op
het stramien, dat Frankrijk hare hulpmid
delen had uitgeput en aan den rand, neen,
te midden van het staatsbankroet stond."
En zijn de woorden van den commentator
van Pitt's politiek niet ook van toepas
sing op den tegenwoordigen toestand?
Toegegeven mag worden, dat Pitt op
recht was in wat hij zeide ; en het is te
begrijpen, dat hij zich aanvankelijk gevleid
had met de gedachte, dat de oorlog kort
zoude zijn en dat de chaotische toestand
van het Fransche bewind het voortzetten
van een krachtige campagne zoude beletten.
Maar hoe lang kon hij deze illusie bewaard
hebben? Hoe kon een staatsman als hij
deze denkbeelden blijven koesteren na den
slag van Fleurus? En wanneer hij redelijker
wijze daarin niet langer kon gelooven, was
het dan loyaal om in de woorden, van
Fox het land in goede stemming te hou
den met zijne denkbeelden over de finan
ciën van Frankrijk, met berekeningen over
assignaten en het Fransche bankroet, waar
hij zelf den weg baande naar een
onconverteerbaren ge ldi»mloop en naar den rand
van een soortgelijk Staatsbankroet."
J. D. SANTILHANO
Inhoud van Tijdschriften;
La fie"ue de Hollarvle (Numero Spécial) : Enquête
sur L'Influence de L'E<prit Francais ea Holla'-de, Ie
serie. Gonzague Truc: Puur la nogue classique.
Louis Piéiwd : Sur la mort d'Emile Verhaeren. R.
Oomkens Les Ouvrages fran<;iis de J. van Effsn (suite).
Touny-Lérys: L'espoir. puèuie. De Paris a In Haye i
travers Ie monde: Jul-s Sageret: Tribune Internatio
nale: La guerre et J idee de race. ~ Maurice Tfiiberge:
Journaux et magazines.
*» -t -e
Steno- ?
grafie
Riënts.
Balt
Zelfond. Bw Ct. In den Boekh. en [na postw.
bij RIËNTS BALT, Den Haag.
Materieel gesproken'heb ik bijna alles aan Uw systeem
te danken." (w. g.) J. S. te R.
G. H. mim.
KIINSTMETAALMUJVEK
en tMVILLElK
BII1TENVELDERT B.fl.
Kal ico-Tand pasta ?
Deze tandpasta ozoniseert Uw mondholte l
en maakt uwe tanden wit.
Haar smaak en kwaliteit zijn ook in
deze dagen even voortreffelijk gebleven.
Per tube 70 en 40 cent.
N.V. v/h. L POOL & ZONEN, Amsterdam.
H H K* A Co.
: FABRIKANTEN VAN :
MUZIEKINSTRUMENTEN
DELFT
Buitengewone aanbieding van
Kunstspel-Auto-Piano's
worden met volle garantie, franco huis, geleverd en
kannen met de huur betaald worden. Eik gewenscht fabri
kaat wordt op bovengenoemde gemakkelijke betalings
conditie, in elke verlangde stijl en houtsoort, tegen den
officieelen fabrieksveikoopprijs geleverd.
Tweede- hands Instrumenten.
in eigen werkplaatsen vernieuwd, worden met volle
garant!-, tegen «eer lage prijzen geleverd.
0^" Cat«logn«sen van nieuwe-, of lijsten van op
't moment voorradige, bespeelde instrumenten, worden
op aanvrage toegezonden.
HEES & Co's Magazijnen van Muziekinstrumenten zijn gevestigd:
AMSTERDAM,
Vijzelstraat 45.
DEN HAAG
Prinsestraat 36-38.
DELFT,
Peperstraat 8-10.
ROTTERDAM,
Kruiskade 43.
VanScheveningen tot Waterloo
door HENDRIE C. DIFEREE
Rijk geïllustreerde Beschrijving van de komst van Koning,Wiliem I.
Prys gebonden 95 cents.
Uitgave van VAN HOLKEMA & WARENDORF, Amsterdam.
LARENSCHE KUNSTHANDEL
Amsterdam ? Beerengracbt 495,
Abonnementsvoorwaarden
Maandelijks af wisselende ten
toonstellingen van Hollandsche
en bultenl. Kunst. Doorloopend
bewijs van toeg. voor atle ten
toonstellingen zijn verkrijgb.
voor de volgende prijzen per
jaar: Voor dame of heer f 4.?,
voor kunstenaars f 2.50. Alle
leden hebben rekht op een
dameskaart of op kaarten voor
leden van het gezin ad f 1.?.
Alle kaarten zijn persoonlijk.
Leden van f4.- ontvangen jaarl.
als premie een ets, en maandel.
Het land van Mauve", bulletin
van den Larenschen Kunsth.
Zij die zich thans voor 1917
abonneeren krijgen aanstonds
toeg. met recht op de premie:
een ets van TOON DE JONG
talien Koningspkin en Vijzelstraat |
Van 3-28 Februari:
«i
ter herdenking \an den
ICO-jarigen geboortedag van |
den Meester.
Open van 9-5; Zondag Yan 2-5 uur. |
Entree 50 ets.; Openingsdag m
M-5 uur l i- j
Beïltostreerde Catalogns f 1.-.
Stoom-Wasseherij
C.II.BORGHliFmaM.Ziius.
Bellevoysstraat 69-75
ROTTERDAM.
Telefoon «3S31.
Speciaal adres voor het
van Droop
Een hoekjelder, fijnstrijkerij in het hedendaagsche waschbedrijf.
Prijscouranten worden gaarne
op aanvraag toegezonden.
.. '«P
?Spéciaal l *» v Adres
VATI DAM
ttalveritr.157-Tel.590Q
? AMSTERDAM ?
Tevens alle Artikelen om zelf te
' maken. Ook KARKASSEN.
lei naze fiasco inüluti. Prjscoirait lo. 10
Utrechtsche Tricotage Fabriek
WICHER JANSEN
Speciaal Fabriek voor KOUSEN en SOKKEN.
Productie 4000 dozijn paar per week
Specialiteit Kousen en Sokken zooals verlangt door het Nederlandsch publiek.
Wollen en Katoenen Seriekousen Naadlooze en geminderde artikelen.
VERLANGT OFFERR1EN