0 10 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 17 Febr. '17. No. 2069 i. Handel van Nederlandsch-Indi in I9i5 Het Koloniaal verslag over 1916 bevat als gewoonlijk een. aantal interessante bizonderheden omtrent den handel en de nijverheid van Nederlandsch-Indiëin 1915. Wel is een groot deel daarvan reeds bekend uit ver slagen van particuliere Instellingen, o.a. van de Nederlandsche Handelmaatschappij en de Javasche Bank, maar omtrent enkele pro ducten en takken van handel en landbouwnij verheid worden hier meer volledige ge gevens aangetroffen. Omtrent het voor naamste artikel suiker" bevat het koloniaal verslag weinig nieuws, daar de zeer aan zienlijke prijsverhoogingen van dit product van algemeene bekendheid mogen geacht worden. Ten aanzien van de Java-tabak vermeldt het verslag, dat de uitvoer in 1915 61.871 [ton bedroeg, tegen 49.433 in 1914. Daarnaast stegen de prijzen zeer belangrijk, tengevolge van groote vraag naar mindere soorten, in verband met de belemmeringen, ten ge vol ga van den oorlog in den weg gelegd, aan den invoer in Nederland" van buitenlandsche tabak van andere herkomst dan Nederlandsch-Indië. Daardoor steeg de prijs van inlandsche Java-krosoks, die in gewone tijden ? 8 tot ? 14 was, tot ?28.30 per pikol. Later echter, toen de vrije invoer in Nederland van tabak van alle herkomst door de verbonden mogendheden weder toegestaan werd, daalde de prijs weder snel. Van nog meer beteekenis waren de be wegingen in koffie, het product dat in de laatste jaren' als bijna verloren beschouwd werd. Ook hier nam niet alteen de productie, meer bepaaldelijk van robusta-koffie belang rijk toe, maar steeg de prijs tengevolge van gelijksoortige oorzaken als bij de Java-tabak, zeer aanzienlijk. De uitvoer van koffie voor particuliere rekening verdubbelde bijna en bedroeg in 1915 nagenoeg 34.800.000 kilo, tegen 20334.000 kilo in 1914. De prijs van robusta-koffie, die in Januari 1915y32'/2per pikol was, steeg in Juni tot ? 36, in de laatste dagen van Juli tot ? 38 V , in Augustus tot ? 42 a ? 43 en, na een tijdperk van ver flauwing tot ? 46 in de tweede helft van October. Kort daarop steeg de prijs wederom met groote sprongen en bereikte voor gereed liggend product op 25 October / 55 per pikol en twee dagen later reeds ? 62V2, waarmede het hoogste punt in 191-5 bereikt was. Als eene bizenderheid wordt daaraan in het verslag toegevoegd, dat de markt voor een groot deel door speculanten beheerscht werd, zoodat de door Chineezen onderling betaalde prijzen veel hooger waren dan die, welke voor uitvoer besteed werden. In tegenstelling met de robusta, was de markt voor Java- en Liberiakoffie flauw, omdat de vraag zich, tengevolge van de afnemende koopkracht der verbruikslanden,hoofdzakelijk tot de goedkoopere koffiesoorten beperkte. Toen echter in het najaar de robusta zoo sterk was opgeloopen, kwam er van zelf ook meer vraag naar de andere soorten, die toen ook betere prijzen konden bedingen. Zooals trouwens reeds van elders bekend was, zijn productie en uitvoer van thee in 1915 belangrijk toegenomen. Werd in de drie voorafgaande jaren de expansie der productie door onvoorziene (ongunstige weersgesteld heid) omstandigheden tegengehouden, in 1915 steeg zij van 64838.400 halve kilo's tot 92.366.668. D-- uitvoer naar Nederland was 37* millioen halve kilo in 1915, tegen 25% millioen in 1914. Hieromtrent wordt echter aangeteekend, dat deze cijfers den toestand vermoedelijk niet juist aangeven, aangezien sedert de oprichting van de N. O. T. alleen thee onder N. O. T. verband naar Nederland kon worden uitgevoerd en dus waarschijnlijk Brief uit Indiëaan de Amsterdammer" Opstand in Djambi v, Verstandsverduiste ringen. Britsche Zwarte lijst. Duitsch S.S. Marie''. Deputatie ludiëWeerbaar" De opstand in Djambi is uitgeraasd. De bevolking is tot hare doessoens en de dag bladpers tot hare normale banaliteiten en persoonlijkheden teruggekeerd. Evenals de opstand zonder overgang of voorspel be gonnen is, is hij zonder overgang of naspel geëindigd. De verandering van tooneel is zoo volslagen, dat men geneigd is het tijdvak van den opstand als een tijdelijke verduis tering van het gezond verstand te beschou wen, als een verschijnsel, dat zich alleen laat vergelijken met een zon- of maansverduistering. De bevolking schikt zich weer in de orde van geboden, waarin voor haar het Nederlandsch bestuur zich oplost. Het is voor haar te hopen, dat dit Nederlandsch bestuur uit het gebeurde de les geput heeft, dat zijne waarde door de bevolking niet naar deze harerzijds als eene schaduwzijde beschouwde functie maar ook naar eene rechtstreeks voor haar waarneembare licht zijde afgemeten zal worden. Verstandsverduisteringen zijn elk oogenblik onvoorziens te duchten bij bevolkingen, die onvoorwaardelijk gelooven aan het ver mogen van een man van gezag in haar midden om hen onkwetsbaar te maken of om geweren, patronen en kanonnen uit den grond te voorschijn te laten komen. Zij behooren tot de gewone risicos van het be stuur over eene bevolking, die nog niet ontgroeid is aan eene onkritische, half mytho logische half geloovige wereldbeschouwing. Zoolang in dat warnest van voorstellingen geen schoonmaak is gehouden door onder wijs en deelname in de verantwoordelijk heid voor eene gezonde maatschappelijke, economische en geldelijke orde van zaken, zullen die risicos steeds hun gewicht in de schaal leggen en hun tegenwicht slechts kunnen vinden in een krachtig, intensief bestuur. De ervaring van de laatste maand heeft deze waarheid weer eens aan het licht gebracht, toen in de residentiën Madioen en Kediri van Java de vertakkingen werden aangetroffen van eene beweging van TJIT HET miiiiiiiiiiiiiiiiitiii Bezuiniging een belangrijk gedeelte van de hoeveelheid, aangegeven als naar Nederland te zijn uit gevoerd, naar de Londensche veilingen is gebracht. De uitvoer naar Rusland en Sin gapore (de laatste eveneens hoofdzakelijk voor Rusland bestemd) vermeerderde met \'tVi millioen halve kilo's, terwijl die van Canada en de Vereenigde Staten verdubbelde. Omtrent Rubber vermeldt het verslag, dat de in 1915 van Java uitgevoerde plantage rubber het dubbele van 1914 bedroeg, nl. 7.458.000 tegen 3.811.000 kilo. Uitdebuitenbezittingen bedroeg de uitvoer 11.307 ton in 1915 tegen 6,396 ton in 1914. Verder wordt aangeteekend. Sedert het begin van het verslagjaar kwam rubber in Nederland aan de N. O. T. geconsigneerd aan en de handel onderwierp zich aan de gestelde bepalingen. In Mei werden de bepalingen verscherpt, hetgeen tengevolge had, dat het doen van zaken zoo goed ais onmogelijk werd, wanneer de rubber niet bestemd was voor de Nederlandsche fabrieken. De in het najaar te Amsterdam gehouden N. O. T.veilingen hadden niet het gewenschte resul taat, hetgeen in hoofdzaak was toe te schrij ven aan <ie hoedanigheid der aangeboden partijen. De betere partijen, welke in den vrijen handel werden aangeboden, behaalden echter zeer goede prijzen. Den 27sten Nov. berichtte de N. O. T. aan de Nederlandsche scheepvaartmaatschappijen, dat voorloopig geen rubber meer uit Nederlandsch-lndi aan haar mocht worden verzonden, tenge volge waarvan sedert dat tijdstip de invoer het oude bekende type, die van een haard in Solo bleek te zijn uitgegaan. Dat type ontleent zijn inhoud aan het geloof aan de ...kanonnen uit den grond te voorschijn laten^komen.. komst (meestal uit den hemel) van een radja motda, die wapenen uit den grond zal tooveren, de vreemdelingen verdrijven en een rijk van geluk stichten. Men vindt daarin de onvergankelijke Messiasgedachte terug van de misdeelden van alle tijden, die de hoop aan eene bevrijding van hun lot niet willen prijsgeven. Voor beoefenaren van de godsdienstgeschiedenis is hier een dankbare stof van studie. Voor ambtenaren echter levert het verschijnsel slechts ondankbare stof om min of meer hardhandig gelief koosde wanbeelden te verstoren. De periodiek zich openbarende symptomen van deze onkritische geestesstemming kun nen onderdrukt worden, den bodem, waar uit zij te voorschijn komen, assaineeren is een moeilijker proces. Men gaat daartegen als een reuzentaak opzien, wanneer men gewaar wordt, dat zelfs Chineesche millionairs hunne suikerspeculatiën onder de hoede van het bovennatuurlijke stellen. Het is van een Chineeschen handelaar te Semarang, die in de millioenen loopende zaken in suiker doet, bekend, dat hij alvorens in blanco te koopen of te verkoopen den Tèp kong met wierookbranding raadpleegt om van den uitval van dit consult te laten af hangen, in welke richting hij zijn kans zal wagen. De macht, die aan het bovennatuur lijke in het aardsche lot wordt toegekend, speelt in alle lagen der bevolking, zelfs onder Indo-Europeanen, eene stille maar overheerschende rol. Geluk in de ambtelijke loopbaan, het bedrijf, de loterij en niet het daarvan op de Nederlandsche markten ge heel stilstond. Ten aanzien van den invoerhandel is aan het verslag ontleend, dat, nadat de onrust bij het uitbreken van den oorlog voorbij was, door de meeste invoerhandelaren weder om ruime bestellingen gedaan werden, die echter deels door hooge vraagprijzen, deels door de onmogelijkheid van levering, slechts voor een gedeelte werden uitgevoerd, ten gevolge waarvan, mede in verband met verschepingsmoeilijkheden, de aanvoeren ge ringer waren dan in gewone tijden. De geringer aanvoeren werden echter weer goed gemaakt door de hooge prijzen, welke in den loop van' 1 915 voor stocks" en nog tijdig goedkoop ingekochte artikelen konden wor den gemaakt. Tegen het einde van het jaar werden de prijzen van vele artikelen, welke voor het meerendeel tot de eerste benoodigdheden van de inlandsche verbruikers gerekend kunnen worden, zóó hoog, dat de aanvoer belangrijk moest worden ingekrompen. In verband met de geringe aanvoeren en de gereede afname waren de voorraden zoowel in de eerste als in de tweede hand einde 1915 gering, waarbij echter eene uitzondering moet worden gemaakt voor levensmiddelen, welke, uit vrees voor een tekort en met het oog op de aanvankelijk hooge winsten, in veel te groote hoeveelheden zijn besteld. Vooral de handel in zoogenaamde katoentjes" leverde in 1915 ongunstige uitkomsten. De omzetten verminderden sterk o.a. in ver band met het gebrek aan kleurstoffen voor minst in de liefde wordt met wierookoffers en bezweringsformulieren van de geesten wereld verwacht, krissen, die als erfstukken in Inlandsche families bewaard worden, worden niet anders dan des Vrijdags onder het branden van wierook met eerbiedbetuiging jegens de geestenwereld gekuischt. Men leert tegenover deze geestesgesteldheid eerst recht begrijpen, hoe Socrates door de bestudeering van zijn tijdgenooten tot het besluit kwam, dat opklaring van het begrip het hoogste goed is. Intusschen mogen wij ons niet al te spoe dig verbazen over de mate, waarin hier be hoefte aan opklaring van begrippen bestaat, wanneer we in dezen oorlogstijd bemerken, hoe algemeen die behoefte nog is. Zien we geen begripsverduistering bij den Duitschen minister van buitenlandsche zaken, wanneer deze openlijk verklaart, dat de zwartelijstpolitiek der Britsche regeering alleen op den Britschen handelaar een druk legt ? Waar is de druk op den Britschen handelaar, vraagt men zich af, wanneer die Zwartelijstpolitiek het voor een zwarten lijster (zooals de uitverkorenen, die op deze lijst voor komen, hier genoemd worden) onmogelijk maakt goederen van hier naar Nederland of Amerika te verschepen, of de Britsche consul te Soerabaja bij rondschrijven de suikerhuizen waarschuwt om geen suiker dus ook niet voor binnenlandsch verbruik aan Duitschers te verkoopen ? En waar is de druk op den Britschen handelaar, wanneer het telegraafverkeer tusschen de Vereenigde Staten en Nederlandsch-Indiëook met per sonen, die niet op de Zwarte Lijst staan, onzeker wordt gemaakt door het achter houden van telegrammen ? De Terreur noemt een onzer bladen dezen toestand niet te .., peper oorlug-.. onrechte. Maar die wind maakt weinig golven. Vooreerst heeft de handel al ruim twee jaren lang zich geoefend in de school de batik-nijverheid, terwijl de prijzen eind December verre beneden de Europeesche bleven. De telkens vermeerderende moeielijkheden in den uitvoerhandel benevens de verhoogde prijzen voor alle soorten invoer artikelen hadden tengevolge, dat vooral in de buttenbezittingen de koopkracht der be volking, die door den verkoop van uitvoerartikelen aan geld moet komen en bij inkoop van invoerartikelen deels in producten be taalt, sterk achteruit ging, zoodat, indien de aanvoeren gröoter waren geweest, stellig ophooping van invoerartikelen zou zijn ontstaan. In verband met het vele, thans in de oorlogvoerende landen gezegd en geschre ven omtrent der voortzetting van den oeconomischen strijd na den oorlog en vooral met het oog op de pogingen van de Veree nigde Staten om blijvend af zetgebieden voor den buitenlandschen handel te veroveren, zijn de volgende opmerkingen in het Kolo niaal Verslag niet van belang ontbloot. Er blijkt toch uit, dat verovering van nieuwe afzetgebieden niet zoo eenvoudig is, wan neer zij niet tevens gepaard gaat met het ernstige streven om even goede en goedkoope waar te leveren en vooral om zich aan te passen aan de bijzondere eischen van smaak en anderszins der beoogde nieuwe afnemers. In het verslag wordt nl. opgemerkt: Waar door de uitvoerhandelaren gevreesd werd, dat de uitvoer van Duitsche en Oostenrijksche artikelen zou ophouden, werden reeds van den aanvang af ernstige pogingen in het iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliMiiiiiiittiiiiiiHiMiiiiiiiiMHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii van aanpassen aan telkens nieuwe belem meringen, zoodat het hem nu geen moeite meer kost zich te voegen. En ten andere geeft de gouden regen, die in dezen oor logstijd op Indiëvalt, een zoeten troost voor de kwellingen van de Terreur. De perspectieven, die de prijzen van de meeste producten openen, stralen toch van het goud. Zelfs de peper blijft daarin niet achter. Naar verluidt wordt deze specerij in Rusland gebruikt voor den oorlog, om er namelijk verstikkende of op de traanklieren werkende gassen uit te breiden. In elk geval heeft een buitengewone vraag van Rusland de prijzen daarvan tot eene onge kende hoogte opgevoerd. Den troost van een kop koifie zullen de Duitschers zich voor den verderen duur van den oorlog evenals dien van een kop thee wel moeten ontzeggen. Geïnterneerd zijn ook de gezagvoerder, de staf en de bemanning van het stoom schip, dat eenige maanden geleden onder Duitsche vlag en onder den naam Marie op een goeden dag ter reede Tandjong Priok het anker liet vallen na, zooals het rapport luidde, van een haven aan de Oost kust van Afrika aan de blokkeerende Engelsche scheepsmacht ontsnapt te zijn. Het lot van dit schip heeft zich echter van de romantiek van den oorlog naar de tragiek daarvan verplaatst. Het schip is namelijk gebleken een prijsgemaakt Engelsch schip te zijn met een Duitsche prijsbemanning aan boord, die na hier te hebben gerepareerd en levensmiddelen ingenomen voornemens was het ruime sop te kiezen om! Engelsche koopvaardijschepen in den grond te boren. Bijtijds is hier een stokje voor gestoken. Het Gouvernement verdient een pluimpje, dat het in den strik, die het gespannen is, niet is ingeloopen. Het nieuwe jaar zal spoedig na zijn intrede als een uitlooper van de beweging Indi Weerbaar", in Nederland eene deputatie van Inlanders uit Java brengen, die aan H. M. de Koningin en Z. E. den Minister van Kolo niën de motie voor eene tijdige en afdoende weerbaarmaking van Indiëzal overhandigen, om zoowel den wensch, die bij het meerendeel van het denkende deel der Javaansche bevolking levendig is, om Ihd in staat te stellen vreemd geweld ver te houden, te ver tolken, alsook tegelijkertijd de gedachte van eene Indische gemeenschap met eigen staat kundige rechten onder Nederland's opperste leiding te belichten. Samengesteld uit de H.H. Pangeran Ario Koesoemodiningrat, broeder van Z.H. den Soesoehoenan van werk gesteld om deze artikelen van andere landen (Engeland, Italië, Zweden, Amerika en Japan) te betrekken. De uitkomsten van deze pogingen zijn over het algemeen teleur stellend geweest, daar het bleek, dat deze landen al heel moeilijk, wat betreft den prijs de voor de bevolking beslissende factor, met Duitschland en Oostenrijk kunnen wedijveren, ook omdat de nijverheid daar, met uitzondering van die in Japan, niet pp den aanmaak van goedkoopere soorten is ingericht, terwijl van de kant van de meeste dier landen ook weinig blijken werden gegeven van ernst met de pogingen om de zoo gunstige gelegenheid, zich van den in voer naar Inoiëmeester te maken, te be nutten. Wel werden van de zijde van Japan krachtige pogingen gedaan om de Japansche artikelen ingang te doen vinden bij Chinee sche invoerhandelaren, doch dit land is hierin nog slechts gedeeltelijk geslaagd en wel in hoofdzaak, doordat de hoedanigheid dikwijls achterstaat bij die van de artikelen, welke de behoudende inlandsche bevolking gewoon was te betrekken. Japan heeft vooral zijn handel in kramerijen en manufacturen kun nen uitbreiden, terwijl later ook meer voedings- en genotmiddelen, ingemaakte vruch ten, visch, bier, enz. werden ingevoerd. Van Amérikaansche artikelen, die vooral in het begin van het jaar in groote hoeveel heden werden ingevoerd, is ten slotte de omzet van slechts enkele (o.a. bier, dakijzer, meel en draadnagels) belangrijk toegenomen." J. D. SANTILHANO Solo, den Regent van Magelang, een ijverigen voorstander eener Inlandsche militie, Dwidjo Sewoio, leeraar aan de normaalschool voor Inlandsche onderwijzers, afgevaardigde van de Vereeniging Boedi Oetomo, die den ambtenarenstand omvat, en Abdoelmoeis, eene te Bandoeng welbekende en sympathieke per soonlijkheid, afgevaardigde van de Centrale Sarekat Islam, vormt deze deputatie eenigermate eene afspiegeling van de Javaansche intellectueel ontwikkelde maatschappij in hare verschillende geledingen. De heer Idenburg heeft zich, zooals hier bekend is geworden, bereid verklaard deze deputatie met raad en voorlichting in Nederland van dienst te zijn. Het bezwaar, dat in haar on vermijdelijk vreemdelingen-isolement ge legen is, wordt daardoor ondervangen. Bovendien zal deze deputatie het geleide hebben van den heer D. van Hindeloopen Labberton, een ijverigen voorstander van de Associatie-politiek, die het gebrek aan wereld wijsheid en praktische kennis van de nieuwe materiëele wereld, waarin de deputatie zich te bewegen heeft, zal aanvullen. Deze de putatie zal aan de belangstelling, die in Nederland bij personen uit de politieke en de zakenwereld en uit de wereld, waarin men de pen voert en ideeën hanteert, de gelegenheid bieden tot gedachtenverkeer uit de eerste hand met Javanen, die elk in hun levenskring eene vooraanstaande plaats in nemen. Nederland en Indiëhebben er beiden behoefte aan elkander te verstaan. Moet dat verstaan plaats vinden door de pers, zoo wordt de dissocieerende macht van den af stand, den verschillenden levenskring en de verschillende maatschappelijke opvattingen niet zelden nog versterkt door die van voor oordeel of van wanbegrip. Om elkander te verstaan kan geene bemiddeling halen bij die van het levende, gesproken woord. Het verblijf der deputatie kan daarom waarde hebben voor de aankweeking van het ge meenschapsgevoel tusschen West en Oost, wanneer deze deputatie door het Westen wordt tegemoet gekomen in denzelfden geest van vertrouwen en loyaliteit, waarmede zij zelve bezield is. Handreiking van het Oosten aan het Westen, zal het bezoek dezer depu tatie aan het moederland voor de toenade ring tusschen beide deelen van het rijk, wanneer die handreiking met gelijke ge voelens aanvaard wordt, rijkere vruchten kunnen dragen dan riemen vol gedrukt pa pier. Het heeft. de waarde van de levende werkelijkheid tegenover het gedachtenbeeld. S. J. [^(Teekeningen voor de Amsterdammer" van J. Lig ter).