Historisch Archief 1877-1940
24 Febt '17, No. 2070
DE AMSTERDAMMER^W^EKBLAD V OOR'NE D E RL AN D
11
De vrouw en het Nederlandsch
fabrikaat"
Waar in den loop der jaren, de belang
stelling der vrouw meer en meer de enge
grenzen van het gezinsleven overschrijdt
en zij haar hart en haar oogen opent voor
de nooden en behoeften van-geheel het volk,
daar kan het niet uitblijven of zij stelt zich
de vraag: wat kan ik'als vrouw doen, hoe
kan ik medewerken, om aan die nooden
en behoeften tegemoet te komen. Bij het
stellen van die vraag dringen zich dan een
aantal antwoorden tegelijk aan haar op en
het is haar, als stond zij in het midden van
een cirkel waarvan elke straal een weg is,
die tot dat doei kan leiden. Meer en meer
wordt zij zich bewust, dat ook van haar
handelingen veel afhangt voor de toekomst
v^ui haar land. Zij ziet en gevoelt den
grooten economischen nood, de toenemende
werkeloosheid, den gebrekkigen toevoer uit
het buitenland, en waar zij weet, want het
onderwijs, dat zij genoten heeft, ook dat op
de lagere school heeft haar in die richting
voldoende ontwikkeld, waar zij weet, dat
de natuurlijke en industrieele bronnen van
haar eigen land dien nood voor een groot
deel kunnen lenigen, zooal niet geheel en al
afwenden, daar begint zij te beseffen, dat
het ook hare plicht is, die bronnen van
welvaart te benutten en naar haar beste
krachten de exploitatie dier bronnen te steu
nen. En zij, die elke week op nieuw een
grooter of kleiner bedrag voor
huishouddoeleinden te harer beschikking krijgt
zij kan dat! Haar huishoudbeurs, haar
kleeden speldegeld vertegenwoordigen een deel
van de koopkracht der natie. Zij is daardoor
een machtige factor bij het verspreiden en
kweeken van welvaart! Als zij dit helder
inziet, zal zij begrijpen, welk een invloed
ten goede zij kan uitoefenen. Zij moet niet
meer onbewust zijn van de herkomst van
bijna alle artikelen, die zij voor haar huis
houding behoeft. Het moet haar niet meer
onverschillig laten, dat zij Engelsche jams,
Duitsche poetspommade, Belgische kousen
en Fransche modeartikelen gebruikt, als zij
die waren voor den zelfden prijs en van
dezelfde deugdelijkheid van de
binnenlandsche Industrie kan betrekken. Waar
ook zij zich een helder beeld schept van
den thans heerschenden verwarden toestand
op economisch en sociaal gebied, daar moet
zij elk middel aangrijpen om te helpen.
Zij moet in dezen tijd van grooten economi
schen crisis ook voor haar land, trachten de
welvaart van dat land te vermeerderen. Zij
moet de Nederlandsche nijverheid steunen,
werk verschaffen aan Nederlandsche arbei
ders en fabrieken. Het buitenland helpt reeds
als van zelf door zijn gebrekkigen uitvoer
en het afsluiten van bijna alle toegangs
wegen en, de Nederlandsche Industrie past
zich reeds aan, aan de grootere behoefte, de
meerdere vraag, en gaat artikelen vervaardi
gen, die vroeger uitsluitend op buitenlandsche
markten moesten worden gekocht. Er is bij
fabrikanten, grossiers en winkeliers een
ernstig streven in die richting merkbaar.
Meer en meer ziet men in winkels de arti
kelen in de uitstalkasten prijken met een
etiquette .Nederlandsch fabrikaat". De in
Februari?Maart in Utrecht te houden Eerste
Nederlandsche jaarbeurs" bewijst, dat ook
de groot-industrie aan dat streven te ge moet
wil komen en zich beijvert den
Nederlandschen winkelier een totaal overzicht te geven
van hare capaciteit. Meer dan zeshonderd fa
brikanten zullen daar toonen wat zij kunnen
en in de toekomst zullen vermogen, mits
zij den steun van het Nederlandsch publiek
krijgen. Wil dit streven een volkomen suc
ces hebben, dan moet ook het koopend
publiek medewerken. Dan moet de Neder
lander, ook de Nederlandsche vrouw, breken
met die groote voorliefde voor buitenland
sche zaken. Dan moet dat koopend publiek
zich op de hoogte stellen van wat er in
eigen land omgaat op industrieel gebied.
En als het dat met belangstelling doet, dan
zal het eerbied krijgen voor wat de
industrieelen van het kleine Nederland presteeren
en het zal geen verwondering meer baren,
dat Nederland op dat gebied een grooten
naam in het buitenland heeft verkregen.
iiniiiiiniiiiiii i
IIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
Heksenbezems
De duinarbeiders en jachtopzieners hier
in Bloemendaal noemen ze nesten", al
weten ze ook heel goed, dat de vogels er
niets mee te maken hebben. Als ik spreek
van heksenbezems, dan halen ze de schou
ders op en kijken mij aan op een manier,
waarvan ik de beteekenis in den loop der
jaren precies op de juiste waarde heb
leeren schatten. Ons nuchter Hollandsch
landvolk wil van hekserij niets weten en denkt
daar ook weinig aan. Ze noemen de krin
gen van paddestoelen ook niet
heksenkringen", ze noemen ze heelemaal niet en
doen over het algemeen heel weinig aan
bewuste poëtische of mystieke natuurbe
schouwing. Hoe het daarmee gesteld is in
het lOosten en Zuiden van ons land, daar
weet ik niet genoeg van, maar ik meen, dat
een groot deel van die hekserij naar ons
uit Duitschland is overgewaaid. Hindert
ook niet.
Inderdaad ziet zoo'n berkengroep met al
die woekeringen er uit alsof een
roekenkolonie er zijn tenten had opgeslagen, vooral
in de kronen, die onder invloed van den
zeewind zoo breed zijn uitgegroeid. Het
grootste nest" in dezen boom had een
omvang van anderhalven meter en een hoogte
van drie decimeter en kon dus voor
roekennest al aardig meedoen. De berken in het
Vondelpark te Amsterdam zitten ook vol met
heksenbezems, sommige zeer groot, maar de
meeste zijn wat kleiner en plat en herinneren
meer aan verongelukte duivennesten. In
tusschen behoeft ge er maar even naar te
kijken, om te ontwaren, dat we hier te doen
De-Jaarbeurs zal ook eenige dagen voor
particulieren en belangstellenden zijn open
gesteld. Dat is een goed denkbeeld, en ik
zou ook de Nederlandsche vrouwen den
raad willen geven die Jaarbeurs zoo moge
lijk te bezoeken. Het zal haar er van over
tuigen, dat ze voor bijna elk artikel op
eigen markt even goed terecht kan als op
de buitenlandsche. En als zij zich voor
neemt zich alleen van buitenlandsche goe
deren te bedienen, wanneer deze beter of
goedkooper zijn, dan de artikelen van eigen
nijverheid, dan zou dat voor den
Nederlandschen fabrikant een aansporing te meer
zijn om zich te beijveren, aan die redelijke
eischen te voldoen. Zij zou daardoor mede
werken tot vergrooting van het nationaal
vermogen, het in het land houden van het
geld, en het verschaffen van meer werk,
dus het weren van werkeloosheid. De vele
werkeloozen van nu, zouden dan koop
krachtige arbeiders worden, waardoor weer
het winkeldebiet zou stijgen en de winkelier
zou meer durven inslaan. De volkswelvaart
zou toenemen en ook het groot kapitaal
zou zich meer voor de industrie interes
seeren en meer geneigd zijn financieel te
steunen. Vrouwen, zijn dat geen groote be
langen, die wij met onze kleine middelen
kunnen dienen. Laat ons eens probeeren
wat wij in die richting kunnen doen en
zoo helpen bevorderen, de belangstelling
in en het gebruik van het Nederlandsch
fabrikaat.
C. S. GROOT
Babbeltjes
Vele ondeugende lyrische wanhoopspoe
men zijn er geschreven over de ontelbre
haakjes en oogjes, die bij vroegere modes,
een damesjapon dicht, en de vertwijfeling
van den voor kamenier spelenden echtvriend
uitmaakten! De oorlogsgod, aan wien men
daarginds al het staal offert, eischle in 't
buitenland natuurlijk ook het offer van de
.geheimzinnige" drukknoopjes en de veel
bezongen haakjes en oogjes, maar daar
mee is de poëzie de wereld niet uit. Integen
deel, een nieuwe komt er in; de thans in
Engeland en Frankrijk door modeteekenaars
ontworpen robes de style, zonder de
tradetioneele sluiting, maken de figuurtjes, die
ze weten te dragen, gelijk aan die van
damosels" uit het een of andere
tafel-rondevaersl Ik schreef: robe de-style, maar feitelijk
zijn het of robes-manteaux", mantelachtige
gewaden met mouwen, of
robes-chemises"; in hemdvorm geknipte mouwlooze
kostuums, die op den schouder met een enke
len knoop sluiten of daar eenvoudig elkaar
gehecht zijn. fa prozaïsch Hollandsch beke
ken: soepjurken, met ruimen hals en wijde
armsgaten; die ter wille van het aanschieten
een paar sierlijke, tragisch wringende arm
bewegingen naar omhoog; verlangen! De
nieuwe engelsch-fransche slip-on-stijl is
prachtig voor avondtoiletten, en tèagowns.
Want een fraaie glanzende stof kan zich
in al haar heerlijkheid zelf om het figuur
plooien, en de ceintuur is het lijngevende
ornament. Ik zag een recht toe, recht aan"
toilet (als, dal op 't plaat je) van, zachtgetint
satijn, mei een halsgat," (wat is onze
Hollandsche benaming toch welluidend!,) af gezet
met bont. Een ceintuur van goud en kleu
rige stof rankte zich om de taille, en ran
den van denzelfden sierlijken,
sprookjesachtigen rijkdom, wonden zich om de armsgaten,
waaruit de doorzichtige ninonmouwen (in
de tint der robe) wazig, fijntjes plooiend,
den arm overnevelden. De mouwen kunnen
aan het gewaad worden vastgestikt, zoodat
de halsopening het eenige entree blijft.
Vreest men, met het oog op de stof, bij het
aantrekken, al te zeer de
Laokoon-gebaren, die de benauwenis van het over het
hoofd-aan-doen medebrengt, dan bevestigt
men de mouwen op een luchtige mousselien
onderblouse! Het terrein voor de variaties
dezer nieuwe fantastische toiletten is ein
deloos. ..; mevrouwtje's hoofdje zal versie
ringen kunnen bedenken, in overvloed. De
simpele gratie van het toilet blijft altijd
het weldadige hoofdthema, dat zeker gén
alledaagsche bewerkingen gedoogt, 'k Zag...
'n robe-chemise, met een kimono
schoudereffect; gegarneerd langs mouwrug en nauw
sluitend ceintuur, met kleine houten knoopjes,
overtrokken door de stof der robe. De slui
ting van 't ceintuur vertoonde 'n met wol
gewerkt gesp-motief; dat zich herhaalde
aan den vierkant uitgesneden hals en aan
de zakmotieven ter heup hoogte! Hel kleu
rige broderie, of een zwart koord-motief
hebben met een ziekelijken groei van de
boomen.
Uit een warreling van doode dorre zwarte
takjes steken er vele uit, die nog leven en
die nu, in den winter kleine, spitse glimmend
bruine knopjes dragen of soms aan hun
uiteinde twee of drie lange strakke manne
lijke katjes. Sommige van die takjes zien er
vrij normaal uit, maar bij andere zitten de
knopjes heel dicht opeengedrongen en zelfs
samengesteld. Als straks, in de tweede helft
van April die knoppen gaan ontluiken zullen
uit die knopophoopingen weer nieuwe
takkennesten ontstaan. Er groeien honderd
takjes, waar er anders maar een half dozijn
zouden komen. Zoo goed als altijd loopen
Berk met Heksenbezems. Foto G. Bosch
Naar de mode
siert de nieuwste hemd of mantel-modellen,
voor dagelijks" en voor de wandeling:
Marineblauwe gekleede ontvang-kostuums
prijken met zwart en gouden, of met hel
groene en oranje randmotieven; en schil
derachtig zijn beige-vooijaarskostuums door
de toetsen van pauwen-blauw. Onder de
aangewende, gestyleerde siermotiefjes treft
ge zelfs: (groene) meikever-figuurtjes, en
geluk aanbrengende spinnekopjes" aan.
Evenwel, mevrouwtje hier in Holland prefe
reert waarschijnlijk de teekenachtige, karak
teristieke randen, die den robes zulk een
artistiek cachet bijzetten. Tusschen twee
haakjes: de nieuwe dracht stelt bijzondere
eischen aan de kunst van een kleed te dragen;
wat een kwestie van individualiteit is.
Hoe zullen de gezellige dikke poffers en de
over-slanke" dennen, zich in het nieuwe
gewaad schikken? De oplossing van dit
vraagstuk" kan nog tot vele
bezienswaardige verrassingen aanleiding geven...! Naast
de robe-chemise is ook de blouse-chemise
verschenen. Oratie-volle, een van voren en
van achteren rond uitgesneden halsopening
vertoonende, Russische blouse, of van voren
en van achteren glad, neervallende kimono
modellen, die alle even beneden de taille
eindigen, met een schootje. Smockwerk siert
het Russische blouse-model met zijn zakjes;
donker zijden band is het ornament, der
contours" van het llchtkleurig kimono jasje,
dat over het hoofd wordt aangetogen. De
vporjaarsstoffen voor de nieuwste kostuums
zijn.: Chiffpn-velveteeni crêpe-de-Chine,
waschzijde, tussor, ftjn? fokerf»; elk soepel
materiaal. Gepatroonde stoffen zijn maar
zelden aan te bevelen...; manlief, en de
andere huisgenooten zouden eerbiedig zwij
gend naar vrouwtje-lief in zoo'n patroontje"
heen staren, en misschien denken aan een
behangsel" of een tea-cosy. Toch, als de
gepatroonde stof zeer exquis" en gedempt
van tint is, en mevrouwtje een interessante
verschijning, dan mag het. Er zijn van die
gelukkigen, die ia een stoelenhoes gehuld,
nog dichterlijk aandoen!
YVONNE DE TESSAN
iiMiiiniiiiiiiti iiiiiiutiiiiiiiimtiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Uit verre landen
New-York
My dear Kitty.
Daar ben ik nu sedert eenige maanden in
het land van Columbus en zal je volgens
belofte het een en ander van New'York
vertellen. Geen fraaie beschrijvingen hoor!
ik ga maar zoo wat luchtigjes van het een
naar het ander vliegen en even aanstippen
wat mijn aandacht trekt. De levenswijze
maakt niet veel verschil met die van Europa,
maar men is hier in een atmosfeer van
groote afmetingen. Groot en hoog zijn de
huizen, lang en breed de straten, hotels,
apartmenthouses, winkels, zijn reuzengroot
en ontelbaar, itrams van extra lengte, groot
de knoppen aan de takjes der heksenbezems
eenige dagen eerder uit dan de andere en
dan zijn de zwarte nesten omgeven door
een groenen schemer, terwijl de rest van
de boom nog ijl en kaal is. ?
Wij hebben hier dus te doen met een
abnormaal sterken groei die zich uit door
het aanleggen van een groot aantal knoppen
en door vroegtijdige ontluiking. Nu is de
berk een van de boomen, die buitengewoon
snel zijn in het vormen van knoppen. Dat
is het best te zien aan plekken, waar de
boom verwond is, liefst niet tot in het hout,
maar tot in de tweede schorslaag of tot het
laagje dat daar weer vlak onder ligt, de
groeilaag of het cambiutn. Soms ontwik
kelt het kleinste wondplekje al een knop
en is het letsel groot, dan vindt men
het na eenige tijd bijna geheel overdekt
met knoppen eng opeengedrongen. Dik
wijls genoeg ontluikt daar geen enkele
van en kunt ge jaren lang die
knoppenkorst op dezelfde plaats waarnemen. Soms
groeien er een paar takken uit en dan gaan
déoverige knoppen langzamerhand te gronde.
In ieder geval de verwonding heeft gewerkt
als een prikkel voor het ontstaan van knop
pen op plaatsen, waar ze zich normaal niet
zouden hebben gevormd en in overgroot
aantal.
Het ligt voor de hand, om te vermoeden
dat nu die heksenbezems ook door letsel
zijn ontstaan en inderdaad is dat ook het
geval, doch het letsel is niet van groven
aard. Er heeft zich namelijk in 't eerst een
woekering gevormd van een zwamsoort, in
dit geval wel Exoascus betulinum. De
zwamspore kan in het jonge takje binnengedron
gen zijn door een scheur of gaatje. Bij den
groei van de zwam ontstaan nu stoffen die
daar ter plaatse de levende stof van den
berk zelf wijzigen of als vergiften optreden
en in ieder geval de cellen prikkelen om
zich te gaan gedragen als jongste cellen,
als embryonaal weefsel, waar knoppen
kunnen ontstaan. Wij hebben hier een
voorhët aantal auto's en karren, dientengevolge
groot het aantal ongelukken; kerken, thea
ters en cinema's (vergeef mij de samen
vatting van deze drie soort gebouwen)
zijn legio; groot de couranten, waaraan
de hoofden der artikelen met reuzenletters
gedrukt zijn: een Zondagsblad van de
New-York Times b.v. bestaat gewoonlijk
uit 128 blz. en het groote formaat daarbij
in aanmerking genomen, komt men tot de
slotsom op zijn vrijen Zondag een boek
van drie a, vier deelen uit te moeten
lezen. Groot ook zijn de porties ijs die de
Amerikanen, verorberen, en groot de
bouquetten die de dames op haar mantel dra
gen, chrysanten van ragebollenomvang. De
prijzen van alles zijn evenredig aan al die
grootheid en de millioenen dollars waar
mede men ons, figuurlijk gesproken, om de
ooren gooit doet een mensen, met be
scheiden guldensinkomen, duizelen. Het
spreekt van zelf dat in zulk een land
de advertenties ook extra-ordinair zijn en
soms tot eigenaardig soort grootheid aan
sporen. Zoo zag ik onlangs met reuzenletters
op een aanplakbiljet-: don 't teil a He, but
/? you do, teil a big lie".
Je begrijpt dat men zich in den beginne
bij zooveel grootheid klein voelt, maar even
als aan de drukte en het lawaai, went men
aan al die grootheid.
Ja, die drukte en dat lawaai op straat zijn
iets buitengewoons; het is alsof het altijd
Koninginnedag Is, de menigte schuift in
drommen over de trottoirs en in het midden
der straat rijden auto's, bussen en rijtuigen
in een onafgebroken reeks. Als men hier pas
komt, lijkt het of op de hoeken der straten'
steeds een geweldig standje is, maar naderbij
gekomen om te zien wat er gebeurt, blijkt het
slechts een opeenhooptng van menschen te
zijn, die op een gunstige gelegenheid wachten
om de straat over te steken. Het is een zegen
dat de autobestuurders zoo weinig gebruik
van den signaalhoorn behoeven te maken,
want dat zou oorverdoovend zijn. Wat het
lawaai ook vermeerdert, dat zijn de kinderen
op rolschaatsen, boodschapjongens verrich
ten o.a. hun werkzaamheid zelden per fiets,
maar per rolschaatsen, die een onaange
naam krassend geluid op het asphalt maken.
Dan zijn er nog de trams en eleyated
railway (Kortweg L" genaamd) die niet be
paald geluidloos hun weg afleggen; vooral de
laatste zou men met den niet mooien maar
zeer juisten naam van raasdonders" kunnen
bestempelen. Ook heeft men nog de draaior
gels, maar die doen weinig kwaad, want
al staat men er vlak naast, hun klank gaat
in het algemeen geraas geheel verloren,
men hoort ze niet.
Zooals ik echter reeds zeide, men gewent
hieraan en als men geen haast heeft en goed
gedisponeerd is, is er wel degelijk een zekere
gezelligheid in al die drukte; buitendien
zijn de straten zoo breed dat men geen
gevoel van benauwdheid heeft. In plaats van
in de straat, houdt men hier op de trottoirs
links en rechts, je kunt dus wel begrijpen
dat die iets breeder zijn dan die van de
Kalverstraat.
Iets geheel anders waaraan men spoedig
went of liever verwent, is het drinken van
ijswater, zelfs bij een temperatuur van vele
graden onder nut. Dat ijswater schijnt het
eene noodige" te zijn. Bij de maaltijden
wordt zelden wijn of bier gedronken, altijd
ijswater. Heeft men in een restaurant aan een
tafeltje plaats genomen, onmiddellijk snelt
een waiter op u af, laat eenige (natuurlijk
groote) stukken ijs in uw glas glijden en vult
VAN ALLES WAT
Koken in de Hooikist
Bij 't bereiden van spijzen in de hoolkist
dient men op 't volgende te letten?
I. Neem een pan, die geheel in de
hooikist past. Bij een te kleine pan vult men die
ruimte aan met wat hooi of papier.
H. De pan moet bijna geheel met de
spijzen gevuld zijn.
III. Neem minder vocht da» anders, daar
dit in de hooikist minder verdampt. Voor
droge rijst b.v. in plaats van 3 kopjes, nu
2*4 kopje water op elk kopje rijst.
IV. Kook de spijzen, vóór ze in de kist
gaan, '/» van den tijd, dien ze anders noodig
hebben om op 't vuur gaar te worden. Rijst
b.v. kookt op de kachel gaar in 30 minuten;
moet dus 5 minuten doorkeken, vóór ze in
de hooikist gaat.
V. Zorg, dat de pan door overkoken niet
nat wordt; gebeurt dit wél, droog haar dan
even af.
VI. Zet de kist dicht bij de kokende
rijst; zet de pan er zoo vlug mogelijk in,
daar er anders te veel warmte verloren gaat.
VII. Zorg, dat de kist goed dicht is, en
maak ze, gedurende de bereiding niet open.
VIII. Laat de gerechten 3 maal zoo lang
in de kist, als ze anders voor 't gaar worden
op de kachel zouden noodig hebben. Rijst
dus 3 maal Vj uur is IVs uur. Men kan
dezen tijd zonder bezwaar verlengen maar
niet verkorten.
IX. Na 't gebruik moet de kist goed ge
ventileerd en af toe in de zon gezet worden.
X. De hooikist is vooral zeer geschikt
voor gerechten, die gemakkelijk aanbranden,
zooals droge rijst, verschillende papsoorten,
stamppotten, enz.
fiiiitffiiiiiiftffffirfdfiiitiiffiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiifiiffffiiiiifiiiiiiiiififitiiiiii
het tot den rand met water, hiermede wordt
men zoet gehouden tot na een poosje de
maaltijd volgt. Intusschen houdt de water
schenker gedurende het geheele diner het
oog op uw glas gericht, en is het ook voor
een derde leeg, hij vult het steeds opnieuw;
leege waterglazen schijnen uit den booze
te zijn. In de schouwburgen loopen meisjes
rond met groote rekken waarin glazen
ijswater en deelen die vrijelijk rond aan een
ieder die er ook maar eenigszins dorstig
uitziet. Soms maakt het den indruk alsof
men bang is voor hondsdolheid l In alle
openbare gebouwen, op booten, in winkels
overal is ruimschoots drinkwatervoorziening.
Onlangs zag ik zelfs in een groot magazijn
bij het waterkraampje een bakje staan met
dog" erop, Want honden mogen hier mede
komen in de winkels, wel moeten zij aan
een lijntje loopen of op de arm gedragen
worden, maar dat is voor de Amerikaansche
dames geen bezwaar, in de grootste volte
nemen zij haar dwerghondjes overal mede.
Een volgende keer over de groote winkels,
nu goodbye. Yours
ERNA
iiiiiimiiiimiiiMiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiMiimiiiiiiiiiiiiiniiiii
Verzoeke alle stukken voor de
rubriek Voor Vrouwen" in te zenden
Koninginneweg 93, Haarlem.
l^ MIIIMUIIUUIMmHII<mUIIIIIIIMIMmillllll1IIIIIIIIIIIM
H-MEIJER
KON1NGSPL.-4--6
AMSTERDAMKo.ll
60.M2
90.NO. 3 !25
No.4?175
LUIERMANDEN
Vraagt gedetailleerde prijscourant
beeld ervan dat de levende stof nog tot heel
wat meer en heel wat anders in staat is,
dan wat zij onder normale omstandigheden
te zien geeft. Cambiumcellen, die tot in
lengte van dagen zonder tusschenkomst van
die zwam naar buiten nieuwe schors en naar
binnen nieuw hout zouden hebben gevormd,
gaan nu den grondslag leveren voor
bebladerde twijgen en voor bloemen. De kleine
dosis gif heeft gewerkt als een geweldige
stimulans. De heksenbezem is een ziekte
verschijnsel van overmatigen groei, een
hypertrophie.
Een Heksenbezem van Berk. Foto G. Bosch
De boom schijnt er niet onder te lijden.
Het berkengroepje, dat wij af beelden, doet
in niets onder voor even oude gave berken
in dezelfde buurt. In de heksenbezem zelf
sterven wel veel takjes af, maar er groeien er
toch nog meer bij, zoodat het ding ten
slotte nog groote afmetingen kan krijgen en
dikwijls pas afvalt, wanneer voor den tak
waaraan hij groeit, de tijd daarvoor gekomen
is. Want de takken van een boom hebben
bun tijd van afvallen, evengoed als de
bladeren.
Heksenbezems komen niet alleen voor aan
bei ken, maar aan alle soorten van boomen
en heesters en worden dan ook veroorzaakt
door verschillende soorten van zwammen.
Een jaar of tien geleden was er een heel
mooie te zien aan een kastanje op het
Statenbolwerk te Haarlem en nu is er weer
een, hoewel kleiner. Deze doet zich duidelijk
voor als een apart iets, hij heeft zich om
zoo te zeggen losgemaakt uit het normale
vertakkingsplan van den boom en groeit nu
rechtop als een apart struikje op den zijtak.
Zoo iets doet ook de bij ons vrij zeldzame
heksenbezem van den zilverspar. Dat wordt
een apart boompje op den sparretak, dat
nog de eigenschap heeft van niet zooals
die spar altijd groen te zijn, maar ieder jaar
zijn naalden allemaal te laten vallen en staat
dan in den winter als een dorre massa te
midden van het groen. De Amsterdamsche
iepen vertoonen ook heksenbezems, maar
heel groote heb ik er nooit gezien. Die aan
de vlieren zijn nog al sterk van groei, ver
toonen niet veel dorre takken en worden in
de zomer tot een heel loggen, dichten bla
derenklomp. Ook de Meidoorn-heksenbezems
worden zeer dicht, we vinden ze op som
mige plaatsen in de duinen nog al veel en
tot tweemaal toe is het mij overkomen dat
ik in een takkennest van de Meidoorn een
echt vogelnest vond en wel van de goedige
gioenvink. Dat was ten slotte toch weer
aardiger, dan zoo'n heks op haar bezem.
JAC. P. THJJSSE