14 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 24 Fcbr. '17. No. 2070 Een Trouwpartij te Paramaribo minimin m iiiiiiiiiilMiiiiiiiimmiiiiiiiii min m i Duitschland" zoo schrijft hij dankt zijn succes grootendeels aan eigenschappen, die deugden moeten genoemd worden. In de eerste plaats heeft het de macht en is bereid, zijne bevolking jaarlijks met 800.000 paar handen uit te breiden. In de tweede plaats is de Duitscher vlijtig, een merk waardig harde werker, die zich met ijver en regelmaat aan het werk zet." Verder is Duitschland gedisciplineerd; de Duitscher is niet, als het Anglo-Saksische ras, bezield met de. geest van individualisme en even min met de beminnelijke zucht naar ge zelligheid van den Franschman, die zijne armen opent voor iedereen en alles. Maar behalve deze min of meer persoonlijke eigen schappen, zijn er nog andere, die tot het succes der Duitschers op handels- en nijverheidsgebied hebben bijgedragen. En daartoe rekent Hauser in de voornaamste plaats de wetenschappelijke organisatie van de produc tie. Geheel in de lijn met wat prof. Treub nog kort geleden in een zijner redevoeringen omtrent het groote belang van de toepas sing der wetenschap op de industrie zeide, schrijft de Fransche professor: De eigen schappen der Duitschers moesten hen leiden tot wetenschappelijk opgevatte en georga niseerde productie. Niet omdat zij meer dan andere ingenieus zijn in het doen van ont dekkingen; verre van dien. Om dat te be wijzen, is het voldoende er op te wijzen, dat enkele der technische uitvindingen, die de industrieele rijkdom van Duitschland uit maken zooals aniline-kleurstoffen, de dynamo, de lange afstand transmissie van electrische beweegkracht van Fransche of Engelsche oorsprong zijn". Maar de Duitschers hebben die uitvindingen van vreemden bodem op hunne industrie practisch weten toe te passen. En daarbij wijst de schrijver op het ver schil in waardeering van wetenschappelijk werk en wetenschappelijke werkers in Duitschland en Frankrijk. In Duitschland geeft de titel van doctor en professor een bijna even groot gezag als die van de hoogere militaire- en regeeringsambtenareq. In Frankrijk is de professor een ambtenaar, die op bepaalde dagen van de week college geeft. Binnen den kring van zijne universi teit, van de stad, waar hij gevestigd is, heeft hij eenig gezag, maar daarbuiten is hij nauwelijks bekend. Zakenmenschen, hoofden van publieke ad ministraties, directeuren van groote onder nemingen denken er niet aan hem te raad plegen. Zij zijn veeleer geneigd, wanneer hij eene meening over practische vraagstuk ken uitdrukt, hem met een eenigszins ver achtelijke glimlach op de lippen naar zijn academische troon terug te zenden. De Duit sche professor is eene macht. Daaraan zijn wel is waar bezwaren verbonden o.a., dat meer waarde aan den titel dan aan de per soonlijke eigenschappen gehecht wordt, dat het leidt tot eene pedanterie, die het waarlijk wetenschappelijk werk versmoort. Maar on danks deze bezwaren,biedt de eerbied voor het doctoraat" zeer groote voordeelen aan van Twee Heerlijkheden (Teekeningen voor de Amsterdammer" van Is. van Mens) Een Annonce Driest geworden door het succes, en de winste aan brieven, behaald door het ad verteeren van een Laag Auto-Nummer, nam ik andermaal de pen op, doch ditmaal als reflectant. Dit geschiedde naar aanleiding van onderstaande annonce: TWEE HEERLIJKHEDEN te koop geboden, van oud his torische waarde, met rechten en welluidende namen, die gemak kelijk zijn te voegen achter eiken anderen naam. Prijzen: 5,000 en 10,000 gulden. Ik onderteekende Heerlijkhelds-reflectant" en bood den adverteerder een rendez-vous aan in een der meest prijzige koffiehuizen, waarvan de namen mij op dat oogenblik te binnen schoten. Als herkenningsteeken zou ik een taartje in de hand houden. Den dag I».VAI4 MENS . daarop bracht mijne vrouw mij ziedend van toorn een open telegram luidende: het standpunt der nijverheids-techniek. In Frankrijk meent ieder zakenman althans tot voor enkele jaren geleden dat men de handel slechts leeren kan door onder vinding, te beginnen met het kantoor aan te vegen, boodschappen loopen, rekeningen bijhouden, goederen uit te meten. Eerst in de laatste jaren is men begonnen met het subsidieeren van lezingen over technische onderwerpen, het stichten van technische en handelsscholen. Maar ook heden ten dage zijn nog weinige Fransche zakenmannen overtuigd van het nut dezer instellingen. Komt men daarentegen in een Duitsche fabriek, dan is het niet alleen fabriek, maar ook een laboratorium; men vindt er een bibliotheek, up to date bijgehouden, die iedereen kan raadplegen. En wanneer men naar een der chefs vraagt, dan vindt men in het kantoor van den directeur een universiteitsprofessor gezeten, een dier ge leerden, die in Frankrijk slechts bekend zijn door hunne wetenschappelijke reputatie, maar die het in Duitschland niet beneden hunne waardigheid achten een deel van hun ruim betaalden tijd aan eene industrieele onder neming te wijden. Zeer sterk komt deze verbinding van Wetenschap en practijk" uit in de Duitsche chemische industrie. Zoo deelde de direc teur ran een chemisphe fabriek aan Victor Ca m bon mede, dat in zijne fabriek 145 chemici werkzaam waren, waarvan 70 uit sluitend voor onderzoek-werk Deze zeven tig kosten ons jaarlijks 280 000 Mark. Negen tiende van hen brengen ons niets in, maar het andere tiende kan voor ons de middelen vinden om millioenen marken per jaar te verdienen. Door deze opvatting heeft de Duitsche industrie onbetwistbaar superiori teit verkregen. Al maken de Duitsche che mici geene geniale nieuwe ontdekkingen, er gaat haast geen dag voorbij, zonder dat het legio Duitsche fabrieks-chemici eene nieuwe kleurschakeering aan de bestaande weet toe te voegen, of de lijst der pharmaceutische praeparaten met een nieuw product weet te vermeerderen. De overheerschende invloed, door Duitschland in deze industriën verkregen, heeft tengevolge gehad, dat door den oorlog de industriën 'in de vijandelijke en zelfs neutrale landen, die deze. kleurstoffen gebruiken, bijna tot stil stand genoodzaakt zijn. Door de blokkade van Duitschland zijn ook Lyon, Como, de Engelsche katoen- en stoffen industrie en zelfs de Vereenigde Staten feitelijk geblokkeerd". Hetzelfde geldt van de electro-techniek en de metallur-gie. De Duitsche metallurgie kan slechts weinig nieuwe uitvindingen op hare rekening stellen, mist het initiatief van de Engelsche, Fransche en Amerikaansche mededingers, maar is prompter dan de Engelschen in de toepassing daar van." Talloos zijn de voorbeelden van dergelijke uitvindingen, die in het land van oorsprong onopgemerkt zijn voorbijgegaan, door de Duitschers opgenomen, geperfectionneerd en gepatenteerd werden en dat Kom vier uur Jockey-bar. Uw dw. Twee Heerlijkheden. Wie zijn dat?" vroeg ze. Een meneer, geloof ik!" stotterde ik. Om vier uur zat ik in de Jockey-bar, met een taartje in de hand. Om half vijf, juist toen het taartje begon te smelten, kwam er een dikke heer binnen en op mij toe. Mijn naam is Meier" zeide hij, en, mijn verbaas den blik bemerkende, ging hij voort: deze naam is evenmin welluidend als van oud historische waarde; ik handel in commissie!" Hij bestelde een catsle", en haalde een rol perkament uit zijn binnenzak. De Heerlijkheden, waar het over gaat", zeide hij, liggen in Brabant. Zij heeten Vaylegetde", die is van ?5000.- en de Agterwercke" a ? 10.000.?. De laatste is zoo duur, omdat er n recht mér aan ver bonden is!" Welk recht?" vraagde ik gretig. De heer van de Agterwercke", zeide hij plotseling, heeft het recht tot mest-inzamelen, het recht een predikant te benoemen en nog een recht" (hier keek hij in een boekje, en ging toen op doceerenden toon voort): namelijk primenoktes!" Hoe men in Vredestijd een legerfilm kan maken Teekening voor de Amsterdammer" van Felix Hess NEDERLANDS ZWAAPl GESCHUT. OEFENINGEN MET UUCHTJCHEPCN c» VUEGMAGHINE3. iiiimimiiiiiiittiiiiiiiiiimiiiiiiii iiiiiiiiiiiMifiiiiiiimiliiiiMiiiiiiiiiiimmiimiiiHiii daarna het Duitsche fabrikaat in het land van oorsprong der uitvinding in massa's verkocht werd. Een gevolg van de methodische en algemeene toepassing van dit stelsel is het zoo genaamde standardiseeren", d. w. z. het systeem van produceeren in groote hoeveel heden van bepaalde standaard-typen waar door de unit" van productiekosten zoo belangrijk verlaagd wordt, dat hst haast onmogelijk wordt voor andere fabrikaten daarmede op de wereldmarkt te concurreeren. Wat de schrijver hier omtrent Duitsch land opmerkt, geldt echter m.i. in nog ster kere mate van de Vereenigde Staten. Het maken van standaard-artikelen en het o ver stroomen der wereldmarkt daarmede, wordt aldaar tot een cultus", eene soort indus trieele eeredienst verheven, waardoor het de Amerikanen mogelijk gemaakt wordt. ondanks hoogen loon-srandaard, ondanks hooge invoerrechten op de wereldmarkt te concurreeren. Voor hen, die evenals prof. Hauser van meening zijn, dat de eigenlijke oorzaak van den onzaligen oorlog moet gezocht worden in het streven naar commercieele suprematie, lijkt het wel wat erg kortzichtig, dat de geallieerden, ook al mogen ze er in slagen Duitschland oeconomisch te vernietigen hetgeen nog verre van zeker is zij aan den anderen kant een minstens even gevaarlijke concurrent als de Vereenigde Staten nog krachtiger, maken. Een hoofdstuk is geheel gewijd aan den invloed, die de enorme uitbreiding van het bankwezen in Duitschland met zijne ver takkingen over de geheele wereld op de uitbreiding van handel en nijverheid gehad hebben. Het zoude mij te ver voeren, dit hoogst belangrijk onderwerp ook maar eenigszins bij benadering binnen het kader van dit artikel te behandelen. Maar die groote uitbreiding leidde van zelf tot overproductie en om die overpro ductie te plaatsen moesten voortdurend nieuwe markten opgezocht worden en daar toe alle mogelijke middelen fair en unfair gebruikt worden. Volgens den schrij ver begreep men in Duitschland, dat die over-expansie op den duur niet volgehou den kan worden en moest de oorlog dienst Watte?" vroeg ik. Primenoktes" herhaalde hij, dat is bij de andere niet, daarom is die de helft goedkooper!" Zoo, zoo", deed ik gewichtig, hoewel ik er niets van begreep. Welke wilt u hebben?" vroeg hij opeens, en, toen ik aarzelde, deed hij driftig: zijn ze soms niet welluidend? Hoe heet u?" Hasselmans", loog ik. Hasselmans van de Agterwercke thoe Vuylegelde' stelde hij voor; samen ? 14.500.-! Veertien-duzend l" zei ik om hem te plagen. ,?En de primenoktes?" deed hij hooghartig. En de primenoktes!" besliste ik. Laat naje kijke!" zeide hij, d'r zijn wapens ook bij!" Wat voor wapens?" vroeg ik gretig. Gewone, met leeuwe!" deed hij nonchalant. La's kijke?" vroeg ik. Toen werd hij driftig: Daar bied ik je twee welluidende Heerlijkhede aan, mét rechte, en tegen rabat, en jij vraagt alleen naar wapens.. wat doen die er nou toe ?" Om de oud-historische waarde tebeoordeele" troefde ik guitig. Daardoor geraakte hij even in verwarring. Die historische waarde", zeide hij weerdoceerend, die komt .. .. van Napoleon.. de Oróóte netuurlijk... enne... ..." O" tergde ik aandachtig. Enne van de Janseniste, die aldaar ge woond nebbe" ging hij voort, als een dronken vreemdelingengids. Op die Heerlijkhede?" vroeg ik. Ja, die woonde op die Heerlijkhede, onder eene... eene... ..." Meier," veronderstelde ik. Even keek hij me vuil aan, en sloeg toen met zijn hand op de tafel: Moet je mijn hebbe?'' Ik trachtte hem te kalmeeren en eindelijk gromde hij: Maar schei dan uit met dat stomme vrage!" Dat beloofde ik en toen ging hij voort: Toen die grond nog bouwland was en vruchtbare weiden ..." Wat is het dan nu?'1 vroeg ik. doen als een veiligheidsklep om het drei gende disaster van eene ineenzakking tegen te gaan. Hij meent in verschillende uitingen van Duitsche publicisten reeds jaren vóór den oorlog voor deze opvatting aanwijzin gen te vinden. Engeland, de directe concur rent van Duitschland op al de wereld markten, de fabriekant van dezelfde artikelen, was de vijand, dit ten onder gebracht moest worden om ruimte te maken voor de Duit sche overheersching. Die redeneering geheel voor rekening van den schrijver latende, mag gevraagd worden of niet met evenveel recht kan betoogd worden, dat de tegen partij de toenemende overmacht van Duitsch land ziende, den oorlog gezocht heeft om de voormalige commercieele suprematie te herwinnen. Maar de schrijver bespreekt slechts ter loops de vermoedelijke oorzaken van den oorlog om zich met de meer vruchtbare taak bezig te houden, zijne landgenooten In het bizonder en de geallieerden en neutralen in het algemeen aan te wijzen welke lessen uit de krachtige ontwikkeling van Duitschland's handel en nijverheid te trekken zijn. Het is dwaasheid" - zegt hij te denken, dat wij Duitschland kunnen ru neeren. Het is eveneens krankzinnig te gelooven, dat wij door een soort collectieve boycott alle handelsbetrekkingen met Duitschland kunnen vernietigen." En verder Het Duitschland van na den oorlog zal eene oeconomische werkelijkheid blijven. En met die werkelijkheid zullen wij rekening moeten houden." En daarvoor is het noodig na te gaan, waarin wij Duitschland moeten navolgen en waarin niet. De eerste les, die Duitschland geeft, is dat om te produceeren het noodig is producenten te kweeken. Alle be schouwingen zijn waardeloos, wanneerFrankrijk ook na den oorlog eene natie met stationaire of zelfs verminderde bevolking blijft. Waar moeten wij onze werklieden, inge nieurs, chemici, handelsleiders, reizigers vandaan halen, als wij geen voldoend menschen-materiaal hebben. Zonder afstand te doen van het artistiek cachet van ons werk, mogen wij niet wachten, totdat de afnemers Hij vertelde mij aarzelig, dat de Heerlijk heden feitelijk niet meer bestonden en dat op de gronden een laarzenfabriek en een stoomwasscherij verrezen waren, maar de namen bestonden nog. Feitelijk zijn het stukke!" eindigde hij, en zoo welluidend, u kunt ze achter eiken naam zetten die u wilt!" Ik verklaarde een vriend te hebben, die Agsteribbe heet. Agsteribbe van de Agterwercke," deed hij even triomfantelijk als on-anatomisch." En als ik nou dat geld geef, zeide ik, wat krijg ik dan?" Papiere, rechte, wapens en een wellui dende naam! Wat wou u nog meer gehad hebbe ?" Nou, dan duzend gulden voor de twee," trachtte ik te schikken. Mijnheer, deed hij gewichtig, voor dien prijs had ik ze allang kwijt kenne weze! Voor de Agterwercke allén is al negenduzend geweigerd! Ik had ze al honderd maal kenne verkoope, maar ik heb het niet wille doen, omdat ik ze niet aan de eerste de beste verkoope wil vanwege de oudhistorische waarde!" IIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIII ons komen opzoeken, maar wij moeten evenals de Duitschers hen meer intensief bereizen. Wij moeten den uitvoerhandel technisch en wetenschappelijk organiseeren. En ten aanzien der toepassing van weten schap op industrie is het niet alleen vol doende, universiteiten en technische scholen te hebben, maar moet ook de mentaliteit van onze industrieelen zich wijzigen en moeten zij leeren de noodige waarde te hechten aan het practlsch effect van wetenschappelijke leiding. En op die wijze gaat de schrijver voort met eene in het algemeen groote mate van onpartijdigheid lessen te trekken, die niet alleen voor de Franschen, maar ook voor ons, neutralen, van groote waarde zijn. En daarom meen ik te moeten opwekken tot de lezing van dit merkwaardig boek, van de beteekenis waarvan een uittreksel hoe uitvoerig ook slechts een flauw denk beeld kan geven. J. D. SANTILHANO INHOUo! Bladz. 1:Het verwaarloosd Erfetuk. Vriendelijk Embargo, door v. H. Hoopvolle Toekomst, door dr. C. Lely. 2: Treub weer in de Begeering, door v. H. De Snrinaamsche Planter en zijn Gewas, door baron H. W. O. v. Asbeok. Is Nederland Suriname waatd? door mr. dr. C. T. Bchooh.?Buitenl. Oveizioht.door G. W. Kernkamp. 3. Teing in Holland, door prof. G. Oohen. 5: De Eersta Nederlandsche Jaarbeurs, door mr. J. P. Fookema Andreae, met teekeningen van Martin Monnickendam. De Verovering van Suriname, door prof. dr. H. Brugman». 6: Corn. v. Aerssen, portret. Oud Suriname op het Tooneel, door A. G. van Hamel. De Troon van Polen, door Henrie Habprt, met teekeningen van O. Brandenburg. 7: Suriname, door Herin. J. Jacob*. Boekbe spreking, door Henri Borel. 9: Wanneer ik eens wat meer van Suriname weten wil. De Leger en Vlootfilm, door kapt. v. d. Akker. 11: Voor Vrouwen, door Elis. M. Bogge. U t de Natuur, door Jao. P. Thysse. 12: Negerdorp m Suriname, foto. Boekbespreking, door H. Brugmans. Ter nagedachtenis van Blommers. O, Nickérie, Wat heb ik n lief. Eolennood, teekpning van George van Kaemdonek. Dramatische KionieV, door Top Naeft'. 13: Financiën ea Economie, door J. D. Bantilhano. 11'. Hoe men in Vredestijd een Legerfilm maken kan. teekening van Felix Hess. Een Tronwpai ty te Paramaribo, foto. Twee Heerlijk heden, door Helis Stoke, met teekeningen van Is. van Mens. 15: Suriname na 250 jaar, teekening van Joh. Braakensiek. Schaakrnbriek, red. dr. Ollanot. Damiubriek, red. K. C. de Jonge. Bijvoegsel: Engeland houdt de Nedsrlandsphe Scheepvaart vaat, teekening van Joh. Braakensiek. mimmiiilliimimliimiimimmiimiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiii Zoo liep onze handel dan op niets uit, maar eenige dagen stuurde de man mij een lijvig drukwerk. Het was een prijscourant en op den omslag stond: XAVIER MEIER Speciaal adres voor : Heerlijkheden, rechten en welluidende namen. Historische landhuizen en kasteelen. Binnen- en buitenlandsche ridder orden en eereteekenen. Uitnoodigingen voor diners in de Groote Wereld. Binnenkort opening van de nieuwe cursus : SV Hoe moet ik mij gedragen ? "»W Snelle en volledige opleiding tot Heer of Dame. Bellessen; spraak-, dans-, kleeding en ander onderwijs. Tevens herhalings- en uitbreidings-cursus in conversatie, flirt, sport, enz. Telegram-adres: J ." MELIS STOKE