31 Maart - - No. 2075 DE AMSTERDAMMER. WEEKBLAD VOOR-NED ERL AN D Amalte en Charitas Dietrich Bovenstaande portretgroep van Moeder en Dochter zullen aan een aantal onzer lezeressen een paar oude kennissen te binnen brengen. Een jaar of wat geleden circuleerden hare biografiën, in het oorspronkelijk, door geheel Nederland. Onlangs zijn die twee boeken in 't Hol landsen verschenen: Charitas Bissen o f f, Amalie Dietrich, en Beelden uit mijn leven, vertaald door mej. C. Bienfait. (Utrecht, H. Honig). Wij mogen dit toejuichen, omdat het een stel boeken is, waaraan een mensen, die ze met aandacht leest, werkelijk wat heeft". Schijnbaar behandelen zij slechts twee een voudige vrouwenlevens, uit den duitschen kleinburgerüjken stand; en kunstwerken zijn het volstrekt niet. Maar de echtheid straalt er ons uit te gemoet, en de gegevens staan hoog. Welk een rijkdom van karakter repre senteert vooral de moeder, in haar liefde tot haar man, een gedegenereerd geleerde; in haar toewijding, met hem, aan hun geza menlijk natuurwetenschappelijk werk, waar van zij, in letterlijken zin, den zwaarsten last droeg, maar ook zooveel edele vreugde be leefde! En dan weer de wederzijdsche ver houding tusschen haar en haar dochter, die zij zoo vaak, langen tijd, tegen heug en meug, aan vreemde handen overlaten moest, maar op wier opvoeding zij nochtans, in de korte perioden van samenzijn, zulk een sterken Invloed uitoefende. En dan het slot, als het meisje volwassen geworden, toch zoo anders is uitgevallen dan de moeder zieh had voorgesteld; hoe beiden moeite hebben, zich weer aan elkander aan te passen; en hoe Charitas na jaar en dag in staat is, in eerlijke, bescheiden toewijding, deze boeken te schrijven l Allicht zou het tweede, afzonderlijk ver schenen, niet zoozeer de aandacht hebben getrokken, die het even als het eerste, in ruim twintig duitsche uitgaven genoten heeft. Maar als aanvulling daarvan is het bijna even merkwaardig. Want door beiden te lezen, leert men de bewonderenswaardige hoofdpersoon bekijken uit tweeërlei oogpunt : als de geestdriftvolle werkster, omtrent wie prof. Willkomm te Tharand in 1862 getuigde, dat zij hem «sinds een reeks van jaren als een degelijke botaniste bekend" was, n als door en door vrouwelijke vrouw. De vertaling geeft den oorspronkelijken inhoud vlot weder. De stijl kan het voor lezen velen, wat mij altijd een gewichtig punt dunkt. Over enkele bij zonderheden zou verschil van opvatting kunnen bestaan; b.v. over de vraag of het aangaat, aan Frau" Dietrich den maatschappelijken titel van Mevrouw" te geven. GEERTRUIDA CARELSEN MUiimtiiimiittmiiiimiitittiMimiitimiiiiiniuimitti Voor de Vogels .Es bleibt eine einfache und durch niches zu leugnende Tatsache, dasz die Vogelwelt einen groszen Teil mit beigetragen hat am wlrtschaftlichen Durchhalren, an den Siegen hlnter der Front. Der Vogelschutz ist und bleibt ein nicht zu unterscha'tzendes Hilfsmittel tn dem groszen Wirtschaftskampfe, den Deutschland jetzt zu führen gezwungen ist." Deze uitspraak vind ik in het Februarinummer van de Ornithologische Monatsschrift. Als dubbele oratio pro domo is zij natuurlijk niet vrij van overdrijving. Maar, heusch, niemand weet precies, van hoe groot economisch nut de vogels zijn, en velen zijn met mij van meening, dat het nog veel grooter is, dan nu reeds door wetenschap pelijke onderzoekingen is vastgesteld. Daarom is thans, nu het er om gaat, om ons land zoo productief mogelijk te maken zeer zeker het vraagstuk van vogelbescherming nog meer actueel dan ooit. Onze Regeering zou daar al heel veel aan kunnen doen, indien zij er voor waakte, dat onze Vogelwet door de burgemeesters behoorlijk werd uitgevoerd, want daar markeert ontzettend veel aan. Ook vond ik onlangs in de dagbladen weer nuttige raadgevingen vanwege het Depar tement van Landbouw, die ten doel hebben het bewerkte deel van Neerlands bodem met luttele brokjes te vtrgrooten alle beetjes Boterhammen met tevredenheid Wij maken moeilijke, drukkende tijden door. Hulsvrouwen in eiken kring hebben een zware taak. Het eischt meer overleg om uit te komen met het huishoudgeld, aldoor meer zorg om voedzame maaltijden op tafel te brengen, waar alles maar uit den treure opslaat en vele artikelen niet meer bereikbaar zijn. Daarbij kan zij lang niet op aller medewerking rekenen, want maar al te veel handelen zij, die de huis vrouw moesten steunen en medewerken tot bezuiniging zóó, alsof 't geld maar van een boompje geschud wordt. En dat is toch maar bij zeer enkelen het geval, daar 't overgroote deel der Nederlandsche bevolking niet tot de O. W.'ers behoort, maar tot degenen die door den oorlog aan de verliezende hand zijn, de O. V.'ers. Gezinnen met kinderen vooral hebben het moeilijk. Zichzelf, volwassenen, iets ont zeggen, valt niet zoo zwaar als 't den .kin deren minder te geven dan ze gewend zijn. Maar is dit wel zoo hél erg? Natuurlijk hebben we hier niet op het oog hen, die hun kinderen het noodige niet kunnen geven. Hartverscheurend is het de ellende van de buitenlandsche kinderen, die hier komen, aan te zien. En wie ontroerde niet bij het lezen van die moeder uit een oorlogsland, die vroeger het oogenbllk van toestoppen" harer kinderen iederen avond opnieuw een genot vond en er nu als een berg tegen op zag, omdat... haar kinderen honger hadden, eiken dag; honger, dien ze niet vermocht te stillen. Wanneer hier dus buiten beschouwing blijven zij, die tot gebrek lijden gedoemd zijn, geloof ik niet dat 't kwaad Is als onze kinderen eens leeren met minder tevreden te zijn. Er is tegenwoordig zoo heel veel weelde ook in de kindervoeding. Onder de leus ?. eetlust opwekken" en wat een kind lekker vindt, is goed voor hem" is veel OHnoodigs binnengeslopen. Ik vergeet nooit de verontwaardiging van een oude dame die eens bijwoonde, dat een kleine kleuter moest worden aangemaand om het schoteltje jam leeg te eten, dat zij vanwege de gezondheid" iederen dag vond klaar staan. In mijn tijd", meende tante, tn mijn tijd kreeg je een boterham met tevredenheid" er op. En we waren meer mans dan de tegenwoordige kinderen." Dit vind ik een troostvolle verzekering, omdat ik overtuigd ben dat ze waar is. Bij eenvoudig eten gedijt een kind beter dan bij allerlei liflafjes; bruin brood met boter is gezonder eten dan slap wittebrood met een of andere zoetigheid bestrooid of besmeerd. Zijn onze kinderen er in den tijd van enkel bruin brood op achteruit gegaan? Wie dat eens In eigen omgeving en bij kennissen heeft nagegaan, is wel anders gewaar geworden. Werkelijk, eenvoudiger voeding en af schaffing van veel luxekostjes zal menig kind ten goede komen. Maar dan ook niet zuchtend ze den kinderen voorgezet. Onze kinderen, in alle kringen, zijn verwend, vergeleken bij vroeger. Dat is onze fout geweest, die zich nu wreekt. Van de manier echter waarop moeders hun kinderen de boterhammen met tevredenheid" voorzetten, hangt af of zij veel of weinig moeite zullen hebben om weer tot het heel gewone terug te keeren. Geen slachtofferachtigheid past hier. Wij laten het over aan iedere moeder op zichzelf om haar kinderen aan te pakken zooals voor elk hunner geschikt is. De eene zal de oudste van te voren even apart ne men en zeggen: Kijk eens, zoo staan de zaken; dat en dat komt niet meer op tafel, zet jij nu geen ontevreden gezicht, maar help me mee". Een andere zal succes heb ben door haar troepje te vertellen van kin deren in de oorlogslanden, of van werkelooze gezinnen in eigen land, in eigen stad. Of dichterbij nog... van de werkster, wier man metselaar is en nu geen werk heeft. Ze hebben de heele week rijst gegeten met wat margarine. En wij..." Een derde zegt misschien: Ziezoo, van vandaag te beginnen is 't rantsoeneering, hoor l Voor den eersten keer lees ik vandaag aan de koffie een mooi boek voor." Zoo kan iedere moeder den overgang van betrekkelijke weelde naar soberheid voor haar kinderen vergemakkelijken. De uitkomst zal bewijzen, dat de kinderen waarlijk niet te beklagen zijn om deze bezuiniging. A. DE GRAAFF-WÜPPERMANN iiiiliiiiimiiiniiiimiiiiniiiiiiiiiiiiimiiimiiiiHiiiuiiiiiHiiiiiHiiiiHUiiM Babbeltjes Of er niets nieuws onder de zon was, vroeg ik haar, die m'n toevlucht is in mode snufjes. Nieuws? als je maar rond kijkt," HIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIHIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMI helpen en nu zou, wat niet voor tuinbouw deugt, wel aan de vogels kunnen worden gewijd. Hoe zou het zijn als de bermen van spoordijken, vooral die aan de Zuid- en Oostkant eens beplant werden met zonne bloemen, of voor zooveel dat kan, met aller hande struikgewas? Er kan in dit opzicht nog menigerlei verzonnen en gedaan worden. Gelukkig hebben wij in ons land tegen woordig een zeer actieve Vereeniging tot Bescherming van Vogels. Verleden jaar deed zij een poging, om gemeentebesturen er toe op te wekken, om in parken en plantsoenen vogelboschjes aan te leggen. Zelfs was zij er in geslaagd, om bij de boomkweekers voordeelige voorwaarden te bedingen voor de levering van het benoodigde plantsoen. De circulaire, die zij rondzond ondervond veel belangstelling, maar zij was eigenlijk te beknopt gesteld om overal meteen de gewenschte uitwerking te hebben. Wij leven tegenwoordig in een tijd van kant en klaar afleveren. In dat besef stuurt de Vereeniging thans een tweede circulaire in zee, waarin zij aan iedereen,"die een vogelboschje wil aanleggen, haar tusschenkomst aanbiedt en wel tot zeer concurreerende prijzen, echter met de bedinging, dat het plantsoen alleen bestemd mag zijn voor vogelboschjes. Men zou misschien misbruik kunnen maken van de voordeelige aanbieding, ofschoon eigenlijk van iedereen, die minstens 280 rozen in zijn tuin plant, al wel gezegd kan worden, dat hij een vogelboschje aanlegt. Er worden drie typen onderscheiden: boschjes van 100 M5, van 250 M5 en van 1000 M*. Ze zijn aangelegd volgens hetzelfde plan: een haag van rozen en doornen rondom en daar binnen veel struikgewas met enkele hoogopgaande boomen. Men zou dit kunnen noemen het Zeriebamodel, ge heiianett u zei ze, pufte zwierig 'n wolkje cigaretterook weg, en wees door de kamer met een gebaar, Schiller's Polykrates waardig: 't Al lernieuwste voor een kamer-inrichting is, zor gen, dat je eigen wezen er het ornament van vormt. Daarom zit ik hier met m'n heiblonden kop, te midden van 't donker blauw en het donkei eikenhout... 'n idee van me, nadat ik gelezen had, wat 't nieuwste is in Frank rijk. Zuinig, chique, hoogst artistiek l Luister. Ben je bijvoorbeeld een beauty met een vlammend-rossigen haardos, dan doe je zoo: Je neemt voor je boudoir zwart fluweelen over gordijnen ; en op den grond leg je geen kleed, maar een paar duister glanzende rugs. Op de canapé, die grijs fluweel moet zijn, troon je liefst zelf tegenover een zwart tafeltje, waarop een groote bowl prijkt, met drie goudvisschen er in. Een yisch in een lichtere kleur dan je haar, een inrood-gouden en een inzwart-gouden gloed. In de kamer mag een groen-blauw kussen zijn, dat harmonieert met je oogen, jft hebt in zoo'n geval natuurlijk altijd heerlijke zee-blauwe Ouida-oogen.maar verder is 't al zwart fluweel, waar je kijkt. Ja,... nee, daar mag toch tusschen de zwart fluweelen kussens n matgouden kussen, achter je rug op de canapéstaan. De be doeling begrepen ? Je bezoeksters moeten de illusie krijgen van een spel van glanzende duisternis, met je zelf en de goudvisschen als de dartele vonken-er in. Transponeer dat denkbeeld voor verschillende schoonheidstypen!" en je komt tot merkwaardige conse quenties ... Een Engelsche vriendin van me, heeft meteen uit een zuinigheidsoogpunt om de dikwijls dure bloemen te besparen reeds in allen ernst voor 's middags aan tafel een curieus pièce-de-milieu bedacht. Een kleine, levende, witte muis in een glazen kooitje. Ze heeft zelf een geestig, spits snuitje, dus het beestje wordt geculti veerd als een sieraad, dat bij uitstek me vrouwt] e flatteert. Ik zie in gedachten, wan neer de mode naar hier overwaait, onze goede Hollandsche huismoeders, al dinertjes geven met een papegaai of een kanarieije midden op tafel. Zulke gevleugelde gasten vullen zoo geestig de plotselinge dinerstiltes aan; en wie ze wat luidruchtig vindt, kan bij zich thuis de zaak vaneeren met een philosophischen Laub-frosch op een lad dertje ... Zeg mij wat gij midden op tafel zet, en ik zal u zeggen, wie gij- zot ?... Hoeden van het seizoen Je vraagt mode- bijzonderheden ? De nieuw ste kleuren, de nieuwste stoffen ? In 't buiten land hebben sommige costumiers" verklaard, dat het van regeeringswege gelast moest worden, lichte, vroolijke tinten te dragen, ter wille van de moreele opgewektheid van den mensen. Een geschreven wet werd het natuur lijk niet, maar de costumiers" hebben toch hun optimistisch plan tot een modevoorschrift gemeakt, wat even kras werkt als een wet, en ze decreteerden voor dit voorjaar als de kleuren: poilu-bleu; delysia (dat is aardbeiroze), een warm pinguin-grijs, een prachtig rood, bijgenaamd sauterne", een zonnig beige, en een heel zacht putty-pink" (teergeel roze). De nieuwste mode-stoffen glip pen soepel, lief door je vingers: tussor, foulard, crepon. Meegaandheid; en een behoefte van elegant willen zijn, zonder opzien te baren, dat verraden ze. Distinctie, stille sierlijkheid, en lieftalligheid, dat schijHoeden van het seizoen iJtimmJiimiffiifiiftiimfififmiiiiMimutimmmiHiiiiitiiiiMiiiiiiiiiiiii wel, de doornstruiken-vesting, waarmee we dertig en meer jaar geleden vertrouwd zijn geraakt in de dagen van Hicks en Cordon en den Mahdi. De tuinarchitect zal er niet mee dwepen en stellig bedenkt hij groe peeringen, die beter passen in het systeem van een goed aangelegden tuin. Inderdaad is de doornhaag alleen onvermijdelijk in openbare parken of in bosschen, die toe gankelijk zijn voor den boozen demon, het groote publiek, dien ik toch zoo gaarne overal ontmoet. In een rustigen tuin komt het meer op den aard der beplanting aa/i en op de om standigheid of men de vogels met rust laat, wanneer zij eenmaal hun broedplaats hebben gekozen. De hark en schoffel kunnen daar evenveel kwaad doen als kat en kwajongen. De bedoeling van de vogelboscbjes is, broedplaatsen te verschaffen aan de vogels, die niet te helpen zijn met nestkastjes. Men dient dus te beginnen met nestkastjes op te hangen voor de meezen, bopraklevers, spechten, uilen, vliegenvangertjes, roodstaartjes, spreeuwen en ringmusschen, want die zouden nu met ai die struikenplanterij licht in het vergeetboek kunnen geraken. Nu geeft de circulaire van- Vogelbescher ming voor elk der boschjes een lijst van heesters en boomen, die er gebruikt motten worden. Het boschje, dat een are groot is wordt beplant met niet minder dan 425 stuks struikgewas, waarvan er 280 komen in de haag. Samen kost dat ? 44.80 + de on kosten voor vracht en verpakking. Boven dien behoeft de kooper zich niet te houden aan de lijst, maar kan hij, zooals in een noot gezegd wordt naar eigen meening veran deren, Inkrimpen of uitbreiden." Nu daar zou ik dadelijk gebruik van maken, want naast veel prachtig geschikte struiken vind Voorjaarshoed, gedragen op de th select" bij Hirsch nen de groote heeren costumiers als het best kleedend" te achten voor de vrouw in dit vreeselijke, derde oorlogsjaar. Ze pre diken wel de waarheid, 't Curieuze is er ook! Natuurlijk, 't Mag snoezig zijn, maar 't moet k grappig zijn, Web ik eens op 'n diner 'n cavalier hporen beweren, die zich opwierp als een arbitre de graces bij uitnemendheid. 'k Verzeker je, ze is óók amusant, de mode van dit voorjaar: kijk naar de hoofddeksels. ?t Nieuwste is: het rook-mutsje, dat ge dragen wordt bij een avondtoilet in een omgeving, waar veel gerookt wordt, of in je boudoir, wanneer je onder elkaar een aanval doet op een doos Russen. Oorspronke lijke bedoeling: geen tabaksgeur meer in je lokkendos l Maar reeds meer gevorderde be doeling: er pikant uit te zien onder een zijdeachtig lampekapachtig koepelend" Chineesch mutsje in schilderachtige tinten, omrankt met een modieus kleurig kralen garnituurtje, en als je durft bepluimd, midden op den schedel, met een langen dunnen neerbangenden veer. Voor een ge deelte staan de hoofddeksels voor de wande ling ook al in het teeken van den Ching, Cbang, Chinaman. Je krijgt taf zijden hoed jes te zien, die zeer recht op het hoofd staan, diep, tot op de oogen zijn getrokken, en rondom 'n omgeslagen rand vertoonen, die met stiksteken is bewerkt, en waarop boven op den nok een drietal bewegelijke ponpons te prijken Is gezet. Op en dop een pagodekopje, waarmee het o, zoo zoet ja-knikken zal zijn! Naast de Chineesche hoedjes krij gen we de z.g. bakkers-modelletjes (door onze grootmoeders veel mooier: tudors" genoemd!), het verkltinde harlekijnsfatsoen, met zijn ponpon-garneering langs den bovenrand, de Russische toque (ook in strooi) en de fantastische baret-vorm met zijn onder stuk van donkere zijde, en zijn'zeer bizar gevormde champignon van... gebloemde Paisley! Ook iets als de geïdealiseerde koet siers hooge hoed uit nikkerkleurïge zijde is present, met een rand, die geborduurd is met pareltjes en gouddraad, en recht van voren (o, don't kiss me too quick dear girl), als een soort van korten, ronden baanvegersbezem, een sierlijke, donkere pluimage torst! Nog iets vertellen van de hooge nauwe, torenhoedjes van stroo, die tot over de oogen dalen, en daarboven" slechts een gekleurde fluweelen rosette in top hebben, of van de kwieke, hooge stroolen-kwartier-mutsen met hun luttele bloempjes-versieting ter linker zijde? Flos-zijde, kralen, korte bloemrandjes of fantasie-paradijs-veeren tooien de ko mische modelletjes. En de voile, die bij deze curiosa gedragen wordt is óf de reeds be kende zwevende, ronde, losse voile, thans afgezet met 'n metaal randje; en een vogel, Hoeden van het seizoen Voile met spin-motief of?spin motief dragend, ter hoogte van een der oogen of en daarom heet ze myst rieuse", niet meer dan een voiletje, dat van af den hoedrand daalt tot even beneden de oogen en alleen den blik overschaduwt. YVONNE DE TESSAN iiiiiiiitiiiiiiiMiiuiiiiiiiim'iiiiiiiiiiimiiimiiiuiHiiiiHHitiiHMitiiitiiiit! Verzoeke alle stukken voor de rubriek Voor Vrouwen" ia te zenden Koninginneweg 93, Haarlem. limHMimimmitmmillMIIIIIMIIIIMMIIIIHinilMIIIIIIIMIIIIIItlllllllimlIllllllllllliniinHMHIMIIIIHIIIItimilllllllllll IIIIIIIIHIIIMIMIIIlllMllllltlHIMHH Ni 10 33OO VRAAGT GEDETAILLEERDE PR'J5COURAMT itMMifiitiiiimiiiiniiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiimi ik er sommige, die ik liever niet zou hebben met name Sambucus ebulus, de kruid-vlier. Dat is een buitengewoon mooie en interes sante plant, maar alleen geschikt voor zeer groote vogelboschjes waar hij, door zijn intembare wildheid, nuttig kan zijn. Uit kleine boschjes loopt hij echter gewoon weg. Ieder jaar sterft hij boven den grond af, hij verspreidt zich door onderaardsche uitloopers en komt op allerlei onverwachte plaat sen opduiken: een echte terging voor den schoffelaar. Ik zou hem in een klein vogelbosch niet willen hebben. Ook de Forsythia, wat een heel mooi voorjaars-bloeiheestert je is, lijkt mij als vogelstruik van minder be lang, evenmin als de Witte Brem of de linde. Alleen als een Linde heel oud en hol is, geeft hij mooie broedplaatsen aan uiltjes en kauwtjes en kleine boschduiven, maar in een vogelbosch van 250 M2, kan ik er geen eeuwenoude Linde op na houden. Daar staat tegenover, dat ik in de lijst enkele zeer bruikbare heesters mis. De kneutjes en heggemuschjes nestelen dol graag in kleine thuja's en cypressen, zoowel in de pyramiden als in de kegelvormige vari teiten. De tuinfluiters en hun verwanten hebben niets liever dan kruisbessen., vooral wanneer die zelf weer flink in de brand netels staan. Ik zou dus zeer stellig het tiental kruidvlieren en de vijf Forsythias verruilen voor kruisbessen en thuja's en cypressen. Met dikke letters staat nog in de circulaire: zorgt voor water in of bij het vogelboscVije". Dit is een zaak van veel belang. Maak de drinkbak niet te klein, maar ook niet te diep, bet beste is een soort van schaal van beton, een meter in middellijn. Indien ge ervoor zorgt dat hij behoorlijk beschaduwd is, dat er takken over heen hangen, zal het bijvullen iimiiimiiiimimmiiiimiiimiimiiiimiimiiiiiiiiiitHkiiiiimiiiiimiiin u weinig moeite kosten, want regen en dauwdrop kunnen u dan goed helpen. Leg ook wat stapels takkebossen neer, desnoods op steunpaaltjes, want het wil nog al eens gebeuren, dat daar ratten onder gaan nestelen en dat zijn niet alleen ongure gasten in den tuin, maar ook nog erge eierdieven en nestroovers. En vooral vraag het handleidinkje van jhr. Quarles van Ufford aan, want, hoe gek 't moge klinken, uw wilde vogelboschje eischt toch nog zorg en er moet van tijd tot tijd ook in gesnoeid en gebroken worden. Bijvoorbeeld een meidoorn, die gezond en krachtig en onverlet doorgroeid, geeft ten slotte aan de vogels weinig gelegenheid tot nestelen, doordat de fijne doorntakjes in alle richtingen door elkaar heen groeien. Men moet dan sommige der dikste takken afzagen; op de wond ontstaat een takkennest, dat heel graag als woonplaats wordt genomen door de merels. Maar ieder jaar moet ge dat nest weer eventjes uitknippen. Zoo zijn er tal van kleine kunstgreepjes, waardoor men de vogels helpen kan en die men ook wel voor zichzelf uitvindt, indien men werkelijk met liefhebberij eenmaal deze zaak ter hand heeft genomen. De heer Wolda vat al deze bemoeiingen zeer gelukkig samen in den term cultuur van in het wild levende vogels en ik kan u verzekeren dat met deze cultuur meer nut en genoegen bereikt kan worden, dan met welke cultuur ter wereld ook. Het is zeer te prijzen dat de Vereeniging tot Bescherming van Vogels niet moede wordt ons deze cultuur aan te bevelen en ze voor ons gemakkelijk te maken. Mochten haar geschriften u niet bereikt hebben, dan kunt ge ze altijd nog aanvragen aan het kantoor der Vereeniging, Rokin 69, te Amsterdam. JAC. P. THIJSSE