2 Juni '17. No. 2084 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 11 H.VMDOORENS&Cie. DEN HAM AMSTERDAM UTRECHT Dames Hoeden en Bontwerken Op den Economischen Uitkijk Radenwet Waarom ik, op den economlschen uitkijk staaande, mijn blik laat gaan over het votum der scheidende Tweede Kamer (22 Mei), waarbij het wetsontwerp tot aanvulling en verhooging van Hoofdstuk IX voor 1917" verworpen werd met 46 tegen 39 stemmen, links tegen rechts? Was dit niet klaarblij kelijk een politiek votum en wat heeft deze zaak uitstaande met de belangen, die wij hier in dezen hoek bespreken: de econo mische vragen van den dag, de welvaartsquaeslie, al wat raakt behoud en vermeer dering van onze economische weerbaarheid, onzer volkskracht? Ik stem dadelijk toe, dat jammer genoeg! het verband tusschen de zoo opgevatte volkskracht en de organisatie van onze sociale verzekering te weinig is in het licht gesteld en dus te weinig wordt beseft. Maar dit is reden te meer, om er op te wijzen dat dit verband wel degelijk bestaat. Het ging hierbij om de uitvoering van de Radenwet" en het votum der Tweede Kamer heeft deze beteekenis, dat gelijk opgemerkt werd deze Radenwet in het Staatsblad blijft onultgevoerd, zoolang de linkerzijde in de Tweede Kamer over een meerderheid beschikt. Moge dit nog lang zoo blijven! Zoolang die wet bevroren is, valt er altijd nog over een betere regeling van de zaak te praten. Merkwaardig is het, dat minister Talma de ziekteverzekering zoo wou regelen, dat het particulier initiatief uitgangspunt zou zijn en de onmiddellijk belanghebbenden zooveel mogelijk de zaken zelven zouden uitvoeren. De krachten die in de Maat schappij leven" wou hij in werking brengen en houden"; dat zou ook voor de andere verzekerings-takken een kostbare basis" geven. Zoo sprak hij (November 1908) en... diende de Radenwet in, waarvan Minister Treub later terecht bij zijn wijzigings-voorstel schreef dat zij op de energie zoowel van werkgevers als van arbeiders en daar mede op de productieve kracht der natie verlammend [zou] inwerken". Want hoe luid bewonderaars van Talma's wetgeving dit ook ontkennen, zij gaf een kunstmatigen opbouw, schiep een in het wezen overwegend-ambtelijke regeling van Raden van Arbeid m 11 bezoldigde (buiten het bedrijfs leven staande) voorzitters en derzel ver plaats vervangers en secretarissen, schiep Verze keringsraden met alweer bezoldigde van buiten-af te benoemen voorzitters, secre tarissen, bezoldigde leden en plaatsver vangende leden. Een regeling van buiten-af, van boven-af, niet gegroeid uit het bedrijf, maar daarover heen gezet als een stolp. Voor de aanwijzing van werkgevers- en arbeiders-leden der lagere organen werden omslachtige verkie zingen voorgeschreven. Heel een ingewikkeld, bedacht, in elkaar gewetgeverd" outillage, dat veel geld zou kosten en het werk der sociale verzekering zou doen verstarren tot dood bureau-werk. Kon men denken dat patroons en arbeiders in zulke colleges graag zitting zouden nemen, dat zij niet al heel gauw zich daar niet thuis", niet onder ons", niet op hun plaats zouden voelen? Maar deze Radenwet was nu eenmaal door de vorige Tweede Kamer en de Eerste Kamer (door deze in den zomer van 1913!) aangenomen en Talma had haar in het Staatsblad geplaatst. Zij moest nu nog maar worden uitgevoerd ... Treub, als Minister van L., N. en H. wees de ongewijzigde uitvoering af, diende (l November 1915) heel een verzameling wijzigings-ontwerpen van Talma's wetten in, daaronder een Or ganisatie-wet" ter vervanging van de (in te trekken) Radenwet. Maar hij ging over naar Financiën, ging daarna heen; de arbeiders verzekering verhuisde naar Minister Lely's departement, die (April '16) meedeelde dat behandeling van Treub's voorstellen niet (langer) in de bedoeling der Regeering lag. Zoo werd de vraag naar uitvoering der Radenwet, althans van voorbereiding daar van, weer acuut. Zoodat Lely (October '16) in den vorm eener verhooging van het IXde Hoofdstuk der Staatsbegrooting voor '17 in een bedrag van bijna 6 ton (f590000) de gelden aanvroeg, die voorloopig zouden noodig zijn om het rader- (en Raden-) werk op gang te brengen. Voorloopig noodig", immers alleen voor de voorbereiding der uitvoering. De geregelde uitvoering zelve zou jaarlijks (behoudens onvoorziene uit gaven) kosten 7 ton; eens in de 6 jaar zouden telkens verkiezingen voor de Raden van Arbeid worden gehouden en daarmee zou telkens 3K ton zijn gemoeid! Het zijn de voorloopige, allereerst benoodigde 6 ton, welke de Tweede Kamer on langs heeft geweigerd te voteeren. De ma chinerie blijft stilstaan; de ovens worden niet gestookt... Er zouden lange beschouwingen te schrij ven zijn over den wonderlijken gang van de arbeiders-verzekering in Nederland; men zou daarbij kunnen spreken van een reeks mislukkingen. De geschiedenis is thans zeld zaam verward geworden, zoodat het groote publiek daarop vrijwel geheel den kijk heeft verloren. De Ouderdomsrentewet is door de Eerste Kamer nog altijd niet afgedaan; er is nu een verband gelegd tusschen Invali diteit swe t en het (ontwerp-) Ouderdomswet. De Radenwet blijft bevroren. Al die wetten staan in het Staatsblad sedert den zomer van 1913.... Wie, behalve de insiders", kent nog den weg uit of in dezen doolhof? Het is met onze arbeiders-verzekering na de totstandkoming der Ongevallenwet (in 1901) een voortdurend politiek gemanoeuvreer geweest, een gesukkel en geknutsel, een strijd telkens van links tegen rechts. De ingediende, onafgedane, onultgevoerde ontwerpen moeten, op elkaar gelegd, een respectabelen stapel drukwerk vormen, vrucht van allerlei gefaalde pogingen. De lijdens geschiedenis van dit gehaspel zou eentonig en vervelend zijn om te lezen, schoon leer rijk Maar niet dat is nu hieraan de orde. Ik wil zeggen, waarom die weigering der gelden tot voorbereiding der uitvoeringvan de Radenwet mij sympathiek is. Men kan zeggen dat, in dezen tijd vooral, de tonnen" allicht beter te gebruiken zijn dan voor het doen marcheeren van een rege ling, die allerlei groote en kleinere bureaux" in 't leven zou roepen. De hemel weet, dat wij langzamerhand bureaux genoeg krijgen in ons land! Maar wanneer deze nuttig en noodig waren, dan zou men toch het geld daartoe beschikbaar moeten stellen. Doch nuttig en noodig zijn ze juist niet, deze half- of 3/4- of geheel- ambtelijke colleges, veeleer overbodig en schadelijk. Waarom? Het is hier te doen om uitvoering van ar beiders-verzekering. De wet bepaalt wat den arbeider in zeker geval (invaliditeit, ziekte, ouderdom) toekomt; de wet stelt daarvoor dus eischen, voorwaarden, regelen. Uitmun tend. Zij bepaalt voorts: waarvandaan het geld zal komen, hoe de lasten zullen worden verdeeld (arbeiders, werkgevers, Staat). Al weer: uitmuntend. Maar nu komt de vraag: wie zal al dit werk doen? wie, de premies innen, de gelden beheeren en beleggen, wie feitelijk nagaan of in elk gegeven geval een aanspraak volgens de wet geldig is en wie zal daarbij toezicht houden ? Nu, mij komt het nog altijd voor, dat heel dit werk het allerbest wordt toevertrouwd en opgedragen zooveel mogelijk aan de rechtstreeks be langhebbenden zelven: aan de arbeiders, voor wie deze verzekering is ingesteld, in samen werking met de patroons, die mee-betalen en wier belangen ook rechtstreeks op allerlei wijzen bij dit werk zijn betrokken. Waarom ? Om allerlei goede redenen. Allereerst wel hierom: omdat men van niemand (en zeker niet van buiten de zaak staande ambtenaren) een betere vervulling van die heel moeilijke en netelige taak kan verwachten dan juist van hen, voor wie de regeling is gemaakt. Wie ter wereld zal -beter dan zij kennen, kunnen en weten wat hieryoor noodig is dan zij ? Hun is dit werk eigen; velen hunner althans doen dit reeds op kleine schaal, in beperkten kring en doen dat dan dikwijls heel goed, doen het vooral practisch, zóó, dat men daaruit proeft: hun ervaring, hun menschenkennis, hun inzicht in de eigen aardige moeilijkheden wezen hun den weg. Ik weet wel, dat niet alle bestaande fondsen model-inrichtingen zijn; verre van dien; maar men voelt in de inrichting wel den polsslag van het leven, de voorziening in practische behoeften. En die fondsen zijn in 't wild gegroeide planten; de wetgever heeft zich niets daarvan aangetrokken, heef t geen Hormen gesteld, geen leiding, geen steun, heeft niets gegeven Wanneer de wet normen voor uitkeering bij invaliditeit enz. stellen gaat en de toepassing van die normen aan de gegadigden opdraagt, dan zullen de daartoe geroepenen in 't begin wel merken dat hun de handen voor dit w erk misschien wat scheef staan, maar zij zullen aldoende" het werk en het werken leeren. Doch nog wat anders zullen zij leeren bovendien: het samen behartigen van gezamelijke belangen. Wanneer aldus werkgevers en arbeiders voor beheer en bestuur worden bijeenge bracht, zou dan daaruit niet ik wil niet zeggen : tempering van den klassen-strijd", maar allicht wat beter begrip der wederzijdsche inzichten en opvattingen voort vloeien ? En zou daarmee niet al voorloopig iets, later misschien veel gewonnen worden? Opdracht van de uitvoering der arbeiders verzekering aan de arbeiders, in samenwer king met de ondernemers, beduidt zelfbestuur en is, dunkt mij, de ware democratie". Door die opdracht legt men verantwoorde lijkheid voor de richtige naleving van een wet op de schouders van hen, voor wie die wet is ontworpen en daardoor kweekt men WMMWkTU MHULI WONING timtntiiiiltti verantwoordelijkheids-besef in deze kringen. Het is een krachtig volk, dat zelf zijn zaken beheert, niet dit opdraagt aan daarvoor be taalde menschen. Die kracht kan men aan het volk alleen bijbrengen door hen met dat werk te belasten, ook al schijnt die last aanvankelijk wel zwaar. Onthoudt men aan de menfchen-zelven die taak en laat men ze verrichten door ambtenaren, dan is er geen kracht en dan wekt men ook geen kracht, want dan laat men doen, waar zelfdoen zooveel beter zou zijn, zooveel flinker en hooger. Kan jnen in andere richting ge schiktheid en gereedheid verwachten bij lieden, wien men niet de gelegenheid geeft dat wat voor hen van zoo groot belang is, zelf aan te pakken ? Er is een element van volks-verzwakking gelegen in toenemend functionarisme". Zelf zie ik er geen kans toe: ik heb daar mijn menschen voor"! Maar een zich vrij voelend man, zich van zijn plicht en zijn kracht bewust, versmaadt de betaalde hulp; hij wil zelf-doen en leert dat ook, steeds beter, leert het omdat hij het leeren wil. Ziedaar het verband tusschen Radenwet en volkskracht (of, wat Treub noemde: de productieve kracht der natie)! Klinkt dit alles te hoog, te vaag, te ab stract? Ach, het schijnt mij zoo simpel, zoo voor de hand liggend en onbetwistbaar! SMISSAERT De uitstaande Pandbrieven ad . . f 3.499.000. z|jn gedokt door diverse activa ad . 4 589.000. Eene overwaarde dus van meer dan l millioen galden, behalve nog de overwaarden der onder panden, waarop slechts 61% is geleend. CREDIETVEREERI6INB OPGERICHT IN 1853 Kapitaal f 5.000.000. Reserves f 1.160.000. Hoofdkantoor en 2 Bijkantoren te Amsterdam. 14 Agentschappen in het land. Credielcn - Cheques - Incasseeringen - Safe Deposit. met l dag opzegging l pCt. voor l maand Tast . 2 Smaauden Tast 2^ Prospectus, Incassotarief en Depositoreglement verkrijgbaar. P. POÜWELSJr., Amsterdam, gevestigd 1877 LEL.IEGRACHT 45. Effecten, Voorschotten in RekeningTEL- 5481- m 9423 (Beurs). imiiiimiiiiHmiiiiiiiiiiMMMiiiiiiiiimiii Disconto en Effectenbank AMSTERDAM - ROTTERDAM 's-BRAVENHAGE Aan- en Yerkoop van Fondsen. Incasseert Wissels en Coupons. Verstrekt Voorschot op On geaccepteerd Handelspapier. WIE«]ffAN'$ 1IVM4 GESTORT AMSTERDAM KAPITAAL EN RESERVE F 6.500.000.Geeft voorschotten aan hare rekening-houders Belast zich met alle Bankzaken Uitroer-Ing van Effectenorders RENTEVERGOEDING VOOR DEPOSITO'S : met n dag opzegging tien dagen een maand drie maanden een jaar SAFE-DEPOSIT pCt. 2 3 4 Standaard EypotteeKDanlc te Rotterdam Directie: Mr. H. H. C. Castendijk en Jhr. H. F. Schuurbeque Boeya De Bank verstrekt gelden onder eerste hypothecair ver band en geeft onder BOMtrdle van het Algemeen Administratie en Trustkantoor 4% % PANDBRIEVEN uit tegen beurskoers. De HolWsGle Toorsctatal HAARLEM, JANSWEG 42. Bijkantoren: Amsterdam,Damrak 99 Rotterdam, Wfjnhaven 129a. 's-Qravenhage, Ged.Burgw.38. Maastricht, Stationstraat 36. De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van f OO en verkoopt 4^ pCt. schuld brieven in stukken van f 1000, f500. f 100 en f50. NILLM VRAAG TARIEF VII 'sGRAVENHAGE, AMSTERDAM, UTRECHT, Véenestraat 1. Weteringschans 22». Minrebroederstraat 22. Opgericht in 1864 Volteekend Maalsel, apitaal ? 5.000.800. Verstrekt geld op eerste hypo theek zonder vooruitbetaling van rente. Voor inl. wende men zich tot het kantoor der Bank, Ged. Bierha ven 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des R|ks. De Dir. Mr. W v. ROSSEM, Mr. TH. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK. OE HAARLEMSCHE HYPOTHEEKBANK. 41/g % Pandbrieven tegen Amsterdamschen Beurskoers Nederlandsch-Indische Brandwaarborg-M^, Oisuricït In 1890.?SeTfistiïfl te Amiterdam. SLUIT VERZEKERINGEN tegen Schade door Brand op Woon- en Pakhuizen, Inboedels, Meubilair, Fa brieken,Etablissementen. Kantoor: Singel 262, Amsterdam. Kali Besar-West, Batavia. ? [ S.I.W VANBUUREN. [Directeuren: { M. A. VRIESENDORP. f l E. LANKHOUT. ' Gemachtigde; NEUMANN & Co., Batavia. Binnenl. Vaart Risico Sociëteit. Tilil. 1.10211. gevestigd te A'dam, Eokin 69. Tilil, 1.7321II DIRECTEUREN: Jan A. T. E^jk, Dr. J. H. Crooekewlt De BINNENLANDSCHE VAART RISICO SOCIËTEIT" sluit: VERZEKERINGEN op alle Binnenwateren van Nederland, België, Duitschland, Frankrijk, enz. VERZEKERINGEN op Schepen, Schuiten en Stoom boot en. VERZEKERINGEN op Koopmansgoederen, Huisraad, Inboedels, enz., geladen in Schepen, Booten, enz. VERZEKERINGEN te LAND door geheel Europa per spoor, Wagens, enz. VERZEKERINGEN per POST enz. op Effecten, B ank papieren, Edelgesteenten, enz. door geheel Europa, naar en van Amerika, naar en van Oost- en West-Indien, enz. VERZEKERINGEN op PASSAGIERSGOEDEREN. De schade in de Hotels enz. wordt vergoed. G K VESTIUD TE 's-GRAVENHAGE, MOLENSTRAAT No.39, geeft 41|2 /0 Pandbrieven uit in stukken van f 1OOO,-, i 500,?eii f 1OO.?. Raadpleeg voor Belegging en Speculatie 't Financieel Nieuws- en Uitlotin§sblad, verschflnt 2 maal per week, abonnementsprijs ? *.5O per jaar. Proefnummers op aanvrage kosteloos en franco aan de bureelen: DEN HAAG, Noordeinde 144 (Postbus 84, Tel. H. 6374) AMSTERDAM, Heerengracht 154 (Postbus 420, Tel. Centr. 506) Tevens verkrijgbaar a 5 cent» per nummer bij alle kiosken en bij eiken spoorwegboekhandel in Nederland. NED,IND. ESCOMPTO MAATSCHAPPIJ OPGERICHT IK 1857 KAPITAAL ? 25,OOQ,000. waarvan uitgegeven en volgestort . . . . 15,000.000. RESERVE 3,000,000. Hoofdkantoor: BATAVIA AGENTSCHAPPEN te: Soerabaja, Semarang, Weltevreden, Padang, Bandoeng, Cheribon, Macassar, Djokdja, Medan, Tegal AMSTERDAM 's-eRAVEBTBAGE ? Keizersgracht 573/5 Prins Hendrikplein 14 I KT- EST VERKOOP van Wissels en Telegrafische Transfers Creciieten Reiscredletbrieven en Reiswissels. RENTE VOOR DEPOSITO'S: met l dag opzegging 2 pCt. gedurende 3 maanden vast 3 pCt. 10 dagen 2y4 , \ jaar vast. . 4 , gedurende l maand vast 2 V» verzekeren ROERENDE en ONROERENDE GOEDEREN, OOGST, VEE, enz. tegen billijke voorwaarden. Oe Eersle Maatschappij ring lepo verzekert GEBOUWEN en GOEDEREN tegen de Schade, veroorzaakt door STORM en LEKKAGE. Gevestigd te OTJDKARSPEL. WAAE NIET VERTEGENWOORDIGD, WORDEN ACTIEVE AGENTEN GEVRAAGD. RIJNLANDSCHE Hypotheekbank TE HAARLEM. 4% /« PANDBRIEVEN 99 % STUKKEN VAN /1000.-,/500.-,/100.-. 01 Provinciale L Crediet- en Spaarbank l |U SCHIEDAM Tegen beurskoers verkrijgb. bij H.H. Commissionnairs alsmede ten kantore der Bank in stukken van flOOO.?, f5OO.?en f 1OO.-.