23 Juni '17. No. 2087 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND ABM.ABM.ABM.ABM.ABM.ABM.ABM.ABM.ABM.ABM.ABM.ABM %m wm ~^mm w ???£ onl^larche 'S 'M A B M A B ABM.ABM.ABM.ABM.ABM.ABM.A5M.ABM.ABM.ABM.ABr-l.AB M A de HEERE.N-ARTI KELEN, UITRUSTINGEN. iiiiiiiiiiiiii'iiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiMiMiiniiiiiiiiiiijiiiiiiiuH Post- en Plakzegel» Er is een nieuwe zegel wet; er komt een post-cheque en giro-dienst. Daarvoor zijn allicht allerlei nieuwe zegels, drukwerk, for mulieren enz. noodig. Is er van Overheids wege aan gedacht, de uitvoering daarvan zooveel mogelijk aan kunstenaars van beteekenis op te dragen? Of krijgen wij weer een voortzetting van het bestaande, evenals toen er plotseling twee-cents en drie-cents briefkaarten kwamen in het oude kleed hun ner afgedane IVs en 2Vs cents-zusters? In Zwitserland is door het Postbestuur een prijsvraag voor een vredespostzegel uitgeschreven. Wordt daar hier te lande aan gedacht? Indien dit niet van Rijkswege geschiedt, zou het van het particulier initia tief moeten uitgaan, opdat onze kunstenaars kunnen toonen, of zij in staat zijn, iets te maken dat beter is dan het bestaande. Zoo heeft in Duitschland de Düres-Bund gedaan als protest tegen de leelpe Germania-postzegels. Ik maak mij sterk, dat de gelden, noodig voor zulk een particuliere prijsvraag, we l te vinden zijn. Wie weet iets van Regeeringsplannen in dezen? W. MARTIN De Nederlandsche Musea De verschijning van de vierde aflevering van dit mooie tijdschrift geeft ons aanleiding, er nog eens weer op te wijzen, hoe degelijk het is uitgevoerd en hoezeer het de veel zijdigheid betracht. De eerste jaargang is nu eens aan dit, dan aan dat onderdeel van onze rijke museum-schatten gewijd geweest: het Ethnografisch Museum te Leiden, het Nederlandsch Museum te Amsterdam, de Musea te Utrecht, Amsterdam enz. leverden stof, waarbij zakelijke, duidelijke bijschriften worden gegeven door vaklieden. Het door kijken en lezen -vestigt steeds weer de aan dacht op voorwerpen, die ons bij het museumbezoek waren ontgaan of wier beteekenis ons niet recht duidelijk was geworden. Gaat men met de bijschriften naar de voor werpen, na ze eerst bij de afbeeldingen te hebben gelezen, dan is het nog duidelijker, hoe leerzaam die doorgaans zijn. De af beeldingen, uitgevoerd door de N. V. Gra fische Kunstinrichting Biegelaar & Jansen te Utrecht, zijn uitermate goed verzorgd, terwijl de losse afbeeldingen het gemakkelijk ma ken, ze rubrieksgewijs te bewaren, gelijk b.v. het geval was bij het bekende, thans op geheven tijdschrift das Museum.'! De Re dactie bestaat uit mejonkvr. Clara Engelen te Zutphen en dr. H. P. Coster te-'s Hertogenbosch, terwijl tot de medewerkers o.a. behooren dr. J. H. Holwerda, dr. H. H. Juijnboll, A. O. van Kerkwijk, dr. mr. S. Muller F.zn., dr. A. Pit en prof. dr. W. Vogelsan g W. MARTIN Tentoonstellingen (ZEELAND^ ROTTERDAM) Walter Vaes. Soms begrijp ik niet, ge weken vriend, schilder van bloemen en wel eens van zielen, etser vol phantasie, waar ge nog de stilte vandaan haalt, die in uw werk nu en dan is te vinden, en vanwaar u MEDI Welke zijn de voornaamste Oorzaken van Zenuwziekten ? *) door prof. J. W. LANGELAAN III Alcoholisme Deze oorzaak komt in mijn statistiek slechts zeer onvolkomen tot haar recht. De mannen der volksklasse be schouwen drank zucht als een moreele fout, welke zij liefst verzwijgen. Bovendien meenen de meeste dezer mannen volkomen oprecht, dat iemand, die niet geregeld dronken is, ook geen dronkaard is. Slechts de lichte drinkebroer geeft toe dat hij wel eens iets te veel gebruikt. Ook bij de meer ontwikkelde mannen is het inzicht niet veel grooter. Zij gelooven evenmin, dat geregeld gebruik van alcohol ten slotte misbruik beteekent. Ten gevolge dezer algemeene opvatting wordt het alcoholisme in den regel verzwegen. De gevolgen van alcohol misbruik als zoodanig te herkennen is dik wijls moeilijk. Dit geldt natuurlijk niet voor *) Zieook?DeAmsterdammer" van21 April en 2 Juni j.l. De schrijver van dit artikel de hartstocht komt in een bloemstuk. Want ik weet, dat- ge geen gemakkelijk leven hebt, en dat ge, als wij allen, die dingen, die ge tegen uw zelf in doet, veel malen betaalt. Zulke betaling, pijnlijk voor u, voor ons, voor ons allen, is van tijd tot tijd noodig. Zij is hetzelfde als een schoonmaak van vuile hoeken in huizen. Zielen, instincten, gevoelens hebben zulk een schoonmaak soms op de meest onbedachte uren. Alles is dan verward, niet op de plaats; schots en scheef door elkaar. Zóó moet het nu bij u zijn, zoo ik u maar eenigszins ken en zelf zeidet gij dat ik u verstond. Zoo moet het nu bij u zijn, en toch: ge schildert bloemen met stilte, dat is met innigheid, dat is met rustig, geconcentreerd bezien; en ge schilderdet andere met de beweging en bewogenheid van den diepen Harts-tocht. Want er is stilte, dat is innigheid, dat is aandacht, in uw Dahlia's, en er is een vurige innigheid zelfs in. Het is een samenstelling van roode, geelroode en gele bloemen, en n knop. De eene gele is de eene uiterste, een donkerroode is de andere uiterste. De' bloemen staan in een oude donkere flesch; het geheel vormt op den effen achtergrond een figuur als een kruis. Het treffende van dit stilleven is dat de kleuren niets flauws hebben, eer karig zijn, maar dat toch de aandacht ze bedwong tot rust. Hevigheid ten eerste is in het tweede bloemstuk de Anemone'n"; paarse, roode, witte anemonen in een zwarte kan (met roze licht) op een zwart-lakblad. De achter grond is zwart met blauwe lijnen. Links onderaan ziet ge een grijzen muur even, en grauws. Ge zoudt dit barokke werk, een zoet onweer van bloemekleuren mogen en moeten noemen. Het doet me aan als de indruk van rococo In het schip van een gothische kerk, zoo bewogen is de hevigheid, en zoo hevig is de bewogenheid ervan. De meeste innigheid van alle vind ik op een deel van een vruchtenstuk, waar in, en bij, een Japansch scheerbekken peren, appels, pruimen liggen. Rechts, vlak tegen de lijst aan ligt een troepje pruimen. Maar er is daar iets van 't werklijk kunstwerk. Zoo stil ge boetseerd in een harte-licht liggen de weinige vruchten daar, dat oog en geest zich durend daar zoet verzaden kunnen. Uw zelfportret tegen een witten grond (M rechts met een wit jasje aan, en waar ge uw haar iets weliger liet schijnen dan het wel is) is een zuivere beeltenis van uw zelf: trotsch, achterdochtig wat, soms teeder, soms ongewis, een kunstenaar dus. Het voor hoofd is eenvoudig, gemaklijk geschilderd, zonder te veel nadruk, en uw kijken lukte u wel. En dit kondt ge meer dan eens be reiken: het kijken. Omwaasd ietwat, toch doordringend is het zien bij u der oogen. Het is een der bekoringen van uw werk, die ik hier, altijd-bereid, gaarne hervind. Daarenboven heeft het geheel de bescheiden beschaafdheid van den blanken achtergrond. II. Anna Abrahams, Rotterdam. Het is een onjuistheid te noemen, dat een werk van een medaille door een jury voorzien altijd een goed werk is. Er zijn bij het toekennen van zulke belooningen zekere gewoonten, die, wenschelijk, toch niet te verdedigen zijn. Maar er is eene onverwachte toekenning van een zilveren medaille te Rotterdam, die mij een groot genoegen doet, en zal blijven doen. Het is niet, ik constateer dit met nadruk de gouden medaille aan J. Veth, het is de zilveren medaille aan Anna Abrahams. Deze eere-gift maakt natuurlijk geen einde aan de miskenning van deze schilderes, maar zij is toch de late erkentenis van een kente rend getij. Want te midden der vele vruchten en bloemenschilderessen is Anna Abrahams de typische gevolgen van grof misbruik, doch wel voor de gevolgen van jaren lang voortgezet overmatig gebruik. Ik bedoel hiermede, dat wij in dat geval, de schade aan het organisme toegebracht meer of minder duidelijk zien, doch niet met zeker heid kunnen zeggen dat alcoholisme de eenige of voornaamste oorzaak is. Houdt men dit alles in het oog, dan zal het nie mand verwonderen, dat ik bij de patiënten mijner polikliniek slechts in 10 pCt. der gevallen alcoholisme als uitsluitende of voor naamste oorzaak vindt van zenuwziekten. Bij de vrouwen mijner polikliniek is alcoho lisme zeer zeldzaam. De schade, welke het alcoholisme onder de meer gegoeden en ontwikkelden aanricht is moeilijk te schatten. De meer ontwikkelden zijn behendiger in het dissimuleeren dan de minder ontwikkelden, zij gebruiken alcohol meestal in minder schadelijken vorm, terwijl de eisenen, welke het dagelijksch leven hun stelt, oorzaak is, dat zij minder gelegenheid hebben tot grof misbruik. Alles bijeengeno men geloof ik derhalve dat de gegoeden en ontwikkelden gemiddeld minder alcohol ge bruiken dan de mannen der volksklasse, doch dat er meer gevallen van verborgen alcoholisme voorkomen dan men gewoonlijk geneigd is te gelooven. De invloed van het alcoholisme der ouders op de kinderen is eveneens moeilijk herken baar. Alcohol is een vergift voor de kiemklieren en de kiemcellen van het menschelQk organisme. Het is derhalve wat men meestal een kiemvergift noemt, doch deze eigenschap deelt het met de vergiften van de syphilis, de tuberculose en vele acute infectieziekten. Houdt men in het oog, dat alcoholisme, en tuberculose dikwijls in hetzelfde gezin voor komen, dan spreekt het van zelf, dat het niet mogelijk is den invloed op de kinderen te bepalen van ieder dezer schadelijkheden afzonderlijk, in mijn geheele materiaal vind ik dat de slachtoffers van het alcoholisme der ouders slechts l tot 2 pCt. bedragen. Dit geringe percentage is niet in overeen stemming met het groote aantal minder waardige kinderen, dat ik op mijn polikliniek te zien krijg, waarbij de minderwaardigheid In Stockholm wordt gebouwd Teekening voor de Amsterdammer" van George van Raemdonck De Vrede: Erg stevig lijkt het huis mij niet" iiiiiiiMMiiiniiiiimn eene, die veelmaals geschakeerde fijne kleur" bezit, en een charmeerende manier van neer schrijven van den vorm. Het modeléen de bouw zijn niet haaf meest eigen gaven. Dat is bovenal de kleur". Deze is modern, zonder eenigen moedwil. Zij is vrouwelijk in haar rijkdom aan gammata. Haar neer schrijven van den vorm is teeder-insinueerend; somtijds forscher zonder overdrijving, dan ge zoudt vermoeden. Alles bij haar is, zonder dat zij een wonder werd, werk van een kunstenaar: levendig, levend, spontaan, en dikwijls fijn. Soms is het modeléeveneens ruim voldoende. III. Victor de Budt, Rotterdam. Er is in Victor de Budt eene neiging om den avond en de sterren te erkennen. Het is een merk waardige neiging, en een die niet bij hem alleen te vinden is, en te waardeeren. Het schijnt mij toe, nu en dan, dat het rumoerbuiten de geesten van velen tot de diepere rust drijft, en tot die diepere rust brengt, waarschijnlijk niet aan syphilis of tuberculose is te wijten. Er is bovendien een andere oorzaak, waar door het kwaad niet geheel aan het licht komt. De minderwaardigheid der kinderen van alcoholische oudeis blijkt in vele geval len niet op jeugdigen leeftijd doch eerst in of na de puberteit. Naar mate de minder waardigheid later te voorschijn komt, naar die mate is het naspeuren van de oorzaak bezwaarlijker en onder die omstandigheden zijn wij in den regel op de bewijskracht der standaardgevallen aangewezen. De minder waardigheid der kinderen van alcoholische ouders blijkt in de puberteit uit het groote aantal geestelijke afwijkingen en geestelijke ziekten waaraan zij onderhevig zijn. Vooral het niet tot normale of tot volledige ont wikkeling komen hunner moreele en sexueele gevoelens schijnt kenmerkend voor deze kinderen. Hun zwak ontwikkeld moreel ge voel brengt een groot aantal dezer kinderen op jeugdigen leeftijd in aanraking met den strafrechter en deze ontsnappen natuurlijk aan mijn statistiek. Na de puberteit blijkt de minderwaardigheid der kinderen van alcoholische ouders door hunne ongeschikt heid voor het leven. Zij missen de noodige kracht, de noodige volharding en het even wicht tusschen gemoed en verstand, welke eigenschappen noodig zijn om te slagen in de wereld. Het zijn derhalve in hoofdzaak de neurosthenisch onbekwamen en defecten en de brekebeenen in het leven, die hun minderwaardigheid te wijten hebben aan den drankzucht hunner ouders. Er is nog een overweging van geheel anderen aard, welke waarschijnlijk maakt, dat de gevolgen van het alcoholisme in mijn statistiek slechts zeer onvolledig tot uiting komt. Het blijkt namelijk uit onze belastingstatistieken, dat de accijnsophet gedistilleerd in het jaar 1916 bijna 28 millioen gulden heeft opgebracht. Een zoo reusachtig drank misbruik moet grooter en ernstiger gevolgen hebben voor de volksgezondheid dan te voorschijn komt in mijn statistiek. Op grond dezer argumenten is het mijne vaste over tuiging, dat wij nog slechts een zeer onvol ledig inzicht hebben in het groote nadeel waar de boomgaarden der zielen grijs bloesemen onder en in het maanlicht. Er is te midden van veel armelijks-buitensporigs en van veel moedwillige naïe veteit een Innigheid. En deze innigheid is niet zonder kracht. Haar wezen is anders dan zoetaardigheid, en haar wezen is niet altijd onbewogen. Zij kan dramatisch zijn zooals zij dat bij de sterkere Primi tieven was. Victor de Budt's werk is het beste, als zijn romantisch wezen dramatischinnig is of sober. Niet als hij boomen, buiten hun werklijk wezen om, tot grijpende klauwen de wortels, die de aarde vasthouden, maakt, maar als hij zonder duidelijk-erkenbare wij zigingen een landschap drenkt met een stem ming. Daarom is No. 7, Avendster, het land schap met de groep van de Drie Boompjes zóó goed. Het werk is natuurgetrouw n stemmingsgetrouw. Deze twee zijn geen tegen elkander spartelende vijanden. En ik bedoel met stemmingsgetrouw niet een lichtstemdoor het drankgebruik aan de physieke en geestelijke gezondheid van ons volk toe gebracht. Vraagt men ten slotte wat schade lijker is voor onze volkskracht, syphilis of alcohol, dan houd ik de syphilis voor het meest te duchten, omdat deze ziekte in veel hooger mate dan alcohol de vrucht be schadigt en de jongeborene doodt. Tegen over het aantal miskramen en jonggeborenen die sterven tengevolge van syphilis der ouders, valt het aantal gevallen van abortus provocatus volkomen in het niet. Ieder ingewijdden zal het daarom wel zonderling aandoen wanneer hij ziet, dat de Staat met kracht optreedt tegen den abortus provocatus, doch de syphilis als volksziekte volkomen ongemoeid laat en tegen het drankmisbruik onvoldoende maatregelen neemt. Kortzichtiger kan het haast niet en ik meen dat het oogenblik niet meer veraf is, waarop de gemeenschap uit zelfbehoud gedwon gen zal worden syphilis en alcohol op de meest krachtdadige wijze te bestrijden. De ons omringende groote staten zijn onder invloed van den oorlog, bevreesd voor het dalen hunner volkskracht met krachtige en krasse maatregelen voorge gaan. Op het gebied van de bestrijding van den alcohol bestaan er verschillende meer of minder aan het doel beantwoordende systemen. Wat de syphilis betreft is men nog in het stadium van het eerste begin, een bruikbaar systeem schijnt er nog niet te zijn. Syphilis is een weinig besmettelijke ziekte, eischt meestal nauwe aanraking tus schen de individuen voor overdraging, zoodat het mogelijk moet zijn de syphilis als volks ziekte te bestrijden. De syphilis maakt in den regel vele en goed herkenbare symp tomen, zoodat het ook mogelijk is, de ziekte als zij eenmaal is opgetreden, te herkennen en te behandelen. De geringe besmettelijk heid en het duidelijk herkenbaar zijn de syphilis maken een doeltreffende bestrijding derhalve mogelijk. Den weg en de middelen ter bestrijding te beschrijven ligt niet binnen het bestek van een weekbladartikel; bovendien zal de meest doeltreffende weg nog ge vonden moeten worden. Het schijnt mij echter zeker dat de weg, welke door onze regeering ming, enkel zuiver weergegeven, maar een innerlijke wijze van Zijn. Om dezelfde redenen is Eenzaamheid te noemen. De Christus (No. 2) en het Gebed (Visscher) zijn op deze tentoonstelling de dan nog te vermelden schilderijen, met den Molen 122), den Regenboog (13) en den Boerenschuur. In alle is de innigheid soms krachtig; soms als dramatisch gegeven. De stillevens van de Budt zijn zwak. PLASSCHAERT Oud- Hollanclsche SCHlLOERUEN, 73,,KalVerstraat, AMSTSRVAM. iiiiiiiiiiiiiiiiiiilfiiiiiniiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii tot nu toe gevolgd wordt ter bestrijding van het alcoholisme, n.l. overlaten aan particuliere, door den staat gesubsideerde vereenigingen, ter bestrijding van de syphilis ten eenenmale onvoldoende is. De staat zal zelf met alle bruikbare middelen, waar over hij beschikt, en zonder terug te deinzen voor ingrijpende maatregelen, de syphilis en het alcoholisme moeten bestrijden. Een groot deel onzer volkskracht gaat jaarlijks door drank en syphilis teloor. Het geld, besteed aan de bestrijding van het kwaad, zal niet alleen indirect teruggevonden worden in de verhooging onzer volkskracht, doch ook direct, doordien de sommen, noodig voor de bestrijding van de gevolgen van het kwaad, zullen afnemen. Van welken kant men het probleem ook beschouwt, steeds blijkt het een gebiedende eisen van den tegenwoordigen tijd, de gemeenschap te ver lossen van syphilis en alcohol. Uit voorraad leverbaar: Adler, Oakland, WMte-Anto's Garage NEFKENS Jaceb Obrechtstraat 26 - AMSTERDAM