21 Juli '17. No. 2091 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Vrouwenwerk Ze waren tentoongesteld in het Panorama gebouw de beide schilderstukken, waarvan wij hierbij een reproductie geven. Er waren er meer van vrouwenhand. Toch niet zoovele als wij gedacht hadden er te zullen vinden. Wij kozen deze belde uit. Het miniatuurtje van Mevr. Woutersen, teer, doorzichtige uitbeelding op het reine ivoor. Het blonde kopje, zacht getint, mooi afstekend op den soberen achtergrond. Fijne kunstuiting, het schilderen van miniaturen, zoo juist geëigend voor een vrouwenhand. Daar naast hing 't werk van Rie Cramer. 't Zijn de subtiele platen die wij als boeklustraties kennen, bekoorlijk-eevoelig van gedachte en lijn. Ook is er de Oost-Indische .inktteekening Nounous" die ons de teekenares van een andere zijde leert kennen. Forsch en krachtig is hier de opzet, goed getypeerd zijn de groote vrouwengestalten in wier armen de teere kinderfiguurtjes rusten. De verdeeling van zwart en wit in de teekening is juist; het geheel: de kloeke figuren op den voorgrond in die sobere omgeving doet aangenaam aan. ELIS. M. ROGGE Herinneringen aan Rusland IH ZES JAAR AAN HET RUSSISCHE HOF EERSTE INDRUKKEN VAN PALEIS EN HOOFDSTAD Na veel wederwaardigheden en in onze oogen dwaze belemmeringen, zoo verhaalt miss Eegar, de gouvernante van de kinderen van den Czaar verder 1) o.a. mocht ik volstrekt niet, om met hulpvaardig gezel schap samen te kunnen reizen, op een eerste klasse-biljet in een tweede klasse plaats nemen en na een hinderlijke en kostbare visitatie aan de Russische grenzen, waarbij de beambten letterlijk alles onderzochten, hun handen in al mijn laarzen en handschoe nen staken en mij voor elk stuk bagage een halve shilling lieten betalen, kwam ik in het winterpaleis te Petersburg aan. Den volgenden morgen werd ik bij de keizerin ontboden, die mij in haar boudoir ontving, een vertrek waarin de meubels met zilver-brocaatstof bekleed en wanden, plafond en lambriseering wit en mauve geschilderd waren, de eerste afgezet door een fries met ranken en trossen glycinia's. De Czarina nam mij mee naar de kinderkamers, waar mijn aanstaande pu pillen mij ter eere van de kennismaking feestelijk gekleed afwachtten. De oudste, groot vorstin Olga, was toen (einde 1898) ruim drie jaar, een mooi kind, met groote, grijsblauwe oogen en lange blonde krullen. Het andere grootvorstinnetje, Tatiana, ander half jaar oud, leek sprekend op de Keizerin, die telkens mijn bewondering wekte door haar regelmatige trekken en vorstelijk figuur. E«n nauwkeurige beschrijving van de schitterende inrichting van het winterpaleis zal u weinig interesseeren, maar eenig denk beeld van die vorstelijke woning met zijn kolossale afmetingen, wil ik u toch trachten te geven. De bouw van roode zandsteen werd onder Peter den Qrooten begonnen en onder Cathartna II voltooid. Aan den eenen kant heeft het paleis een kleinen ingesloten tuin, waar de kinderen bij gunstig weer speelden en sneeuwballen gooiden, maar meestal is de sneeuw daar te droog en te poelerig voor. Ik heb den tuin nooit zonder sneeuw gezien, maar in den zomer moet hij vol bloeiende seringen en rozen staan. Het gebouw omvat 1500 kamers, behalve de prachtige statievertrekken. De keizerlijke kinderkamers waren zóó ruim, dat in een er van, een berg kon opgericht worden waarvan de kinderen met sleed j es naar be neden gleden. De prinsesjes kregen hier dansles, soms met neefjes en nichtjes of Petersburgsche kennisjes. In de aangren zende met gele brocaatstof behangen kamer, werd al het speelgoed bewaard; daarop volgde weer de eigenlijke woonkamer der kinderen, die op de Nevakade en den tuin uitzag. Het was een vriendelijk, zonnig vertrek, smaakvol in blauwe tinten gehou 1) Zie de vorige stukjes. Om£Amsterdam n De batterij aan de Zuiderzee is een plaats, om daar uren te blijven. Trouwens dat is de eenige manier, om tot een goed besef te komen van het rijke planten- en dieren leven. Ik heb al heel wat brieven gekregen van would-be natuurminnaars, die zich be klaagden niets gezien of beleefd te hebben op de plekken, die jk had aangeprezen en min of meer openlijk beschuldigden ze mij dan van opsnijderij. Daar trek ik mij nooit iets van aan en er is verder dan ook niets aan te doen. Alleen zou ik met een variant op Salomo kunnen zeggen: Ga tot den hengelaar, zie zijn toeven en wordt wijs." Uren lang zit de visscher in zijn bootje achter het riet; in negen van de tien geval len is zijn vangst maar luttel, doch hij heeft het er voor over. En als het een visscher is met oog voor de natuur en niet alleen voor zijn dobber, dan bemachtigt hij behalve zijn katvischjes nog een schat van schoon heid. Ik heb wel visscheis en daglooners en commiezen ontmoet, die op deze manier hun bestaan intens genoten. Wij blijven dus voorloopig op die batterij, los van elk begrip van tijd en verplichting, vooral ook los van het begrip, dat elke Kinderportretje Miniatuur van Mevr. Woutersen?van Doesburgh. Tentoonstelling Het Kind" in het Panoramagebouw te Amsterdam den; een dik effen blauw kleed bedekte den grond en een lichte stof, waarop ranken korenbloemen gedrukt waren, de wanden. Hier kwamen twee slaapkamers op uit, in rose en groen. In een er van hing een prach tige madonna met kind. Boven de kinderafdeeling waren de ver trekken der Czarina. Aan het boudoir, waar H. M. mij het eerst ontving, grensde de studeerkamer van den keizer, het meest gebruikte vertrek van het heele palels. Hier zat de Czaar urenlang te werken; een een voudig, degelijk gemeubelde kamer met uitzicht op den tuin. Aan de andere zijde van het boudoir lagen de slaap- en de kleedkamer der keizerin. Een hoek van het eerste vertrek was van onder tot boven bekleed met rood laken, waartegen de platen met gewijde voorstel lingen en de heiligenbeelden goed uitkwa men, verlicht door de eeuwige lamp, die altijd brandende gehouden werd. Verschei den van die beelden en schilderijen waren versierd met goud en edelgesteenten. Van sommige was alleen het gezicht geschilderd en bestonden de kleuren geheel uit preciosa; zeker heel kunstig, uit een juweliers oog punt beschouwd, maar overigens alles be halve artistiek. In haar slaapvertrek bewaarde de keizerin ook haar zeer kostbare en zeldzame dia manten in vitrines. Een der merkwaardigste zalen uit het paleis is de malachieten eetkamer, die ongeveer twaalf meter lang is en waarvan de geschil derde wanden in vakken verdeeld zijn door malachieten zuilen. De meubels, van dezelfde groene delfstof, zijn met goud ingelegd en versierd, de stoelen met vuurroode stof be kleed, terwijl de kostbare parketvloer blinkt als een spiegel. De eet- en kleine receptie zalen werden nooit aan het publiek getoond. Als de reusachtige statievertrekken electrisch verlicht zijn de groote balzaal kan 2500 lichten bevatten leverenlze een tooverachtigen aanblik op. In verscheiden van die receptiezalen waren de wanden behangen met gouden borden en schotels. Vroeger presenteerde men hierop aan de leden der keizerlijke familie het brood en zout, waarmee ze altijd, wanneer ze een stad binnenkwamen, ontvangen werden. Zoodra de keizerlijke trein voor een station stopte, verscheen er een deputatie van no tabelen, waarvan de hoogste in rang, de stavosta, den keizer brood en zout aanbood. Kort na zijn troonsbestijging vaardigde Nicolaas H een decreet uit, dat het brood hem voortaan niet anders dan op aarden of houten schotels mocht geboden worden. Hij wilde de arme gemeenten niet op nuttelooze kosten jagen. Aan't einde dei statievertiekken, waaronder er ook een was met acht dubbele deuren van schildpad, met goud ingelegd en besla gen, ligt de komediezaal. Deze zaal behoort feitelijk tot de Hermi tage, die door een overdekte galerij met het winterpaleis verbonden is. Mijne leerlinge! jes zaten soms met het grootste geduld een half uur onbeweeglijk te kijken, als de tooneelknechts bezig waren het decoratief te veranderen en af en toe verschillend gekleurd electrisch licht ontstaken. Dit noemden de kinderen naar de komedie gaan." Achter den schouwburg lagen de vertrek ken voor de ministers en de hoofdofficieren met hun gezinnen. De in Griekschen stijl gebouwde Hermi tage bevat, behalve een beroemde bibliotheek, een interessante verzameling antiquiteiten en kunstschatten, o.a. een nige collectie Rembrandts. In dit museum werden ook een massa relequien van Peter den Grooten be waard: zijn draaibank, zijn gereedschappen, minuut iets moet opleveren. De populaire paraphrase van den prediker, het noodlottig wat heb je er aan ? mag hier niet worden vejnomen. Ook de fatalitédu ventre" mag geen belemmering zijn, we laten het mid dagmaal maar waaien en vergenoegen ons met wat brood en vruchten. Menigmaal heb ik zoodoende zoolang op de batterij vertoefd, totdat in de duisternis de terug tocht langs het glibberig dijkje op zichzelf weer tot een avontuur werd. 't Is hier haast evengoed als aan de noordkust van Groningen en Friesland, hetzelfde troebele zeetje, dat op zijn helderst heel eventjes vaal groengrijs wordt, maar toch een terugslag heeft op elke stemming van den veranderlijken hemel. Bovendien geeft een veelsoortig gedoe van kleine vaartuigen een altijd nieuwe stoffeering. De batterij zelf is begroeid met hooge grove grassen en groote schermbloemen, scheerling en bereklauw, waarin soms nog een rietgors een verlaat broedse! groot brengt. Misschien staan er ook nog torsene struiken van het grootbloetnige kaasjeskruid, een verwant van de mooie heemst aan den ingang. Het mooist zijn echter de groote pollen van de zulte, door de Engelschen Michaelmas-daisies genoemd, maar ze bloeien al met Sint-Jan. De lila bloemen met gele hartjes kleuren o zoo goed bij de vlakke grijze zee en ze lokken hierheen de bijen en de hommels, die er overvloedig honig vinden. Verderop groeit riet en daar staat misschien weer heemst tusschen. 's Winters slapen daar de bonte kraaien en ook de sneeuwgorzen, die zich dan voeden met de vruchtjes van zulte en zeekraal. meubels die hij getimmerd en met snijwerk versierd heeft en zijn opgezette rijpaarden en lievelingshonden. Tusschen de receptie- en feestzalen waren tiier en daar mooie wintertuinen vol kost bare planten met fonteinen, goudvischkommen enz. aangebracht. In n er van was een volière met honderden kanaries, die vrij tusschen de palmen rond mochten fladderen. Catharina II schijnt een eigenaardige voor keur gehad te hebben voor allerlei muzikale verrassingen. Overal in 't palels ziet men schrijftafels, kastjes, linnenpersen enz., die als men ze opent, beginnen te spelen. Die muzikale" meubelstukken vormden een groote bron van vermaak voor mijn pupillet jes. St. Petersburg kan naar mijn idee zoowel een mooie als een interessante stad genoemd worden. Hoewel een nog nieuwe wereldstad slechts ongeveer twee eeuwen oud geeft zij toch telkens een indruk van historische oud- en eerbiedwaardigheid, en dat zelfs, ondanks haar tot 37 M. breede straten, haar zeventig ruime pleinen, mooie boulevards, publieke tuinen en parken. Iets eigenaardig middeleeuwsch in St, Petersburg z?jn de uithangborden, met be hulp waarvan alle winkels hun waren aan prijzen. Zoo steekt een militair-kleermaker Dijv. een bord uit waarop uniformen zijn geschilderd en tracht een groentenkoopman u te verlokken door een natuurlijk afgebeelde bloemkool, (versche groenten zijn 's winters onbereikbaar duur in Noord-Rusland; kool wordt er in kassen gekweekt). Volgens de R'ussen zijn die uithangborden er enkel ten gerieve van de vreemdelingen, die de taal van het land niet verstaan, 't Is mogelijk! St. Petersburg dankt dan iets van zijn schilderachtigheid aan de buitenlanders. Het dankt hun ook hoofdzakelijk zijn handel, die bijna geheel in handen van Duitschers en Engelschen is. Blijkbaar bezit de Rus weinig aanleg voor zaken doen." Wat St. Petersburg voor vreemdelingen tot zoo'n bekoorlijke en zeldzaam mooie stad maakt, vindt, behalve in de grootsche ge bouwen en den trotschen, smaakvoller! aanleg van 't geheel, ook voor een niet gering deel zijn oorzaak in het klimaat en in de eigen aardige kleederdrachten. Bijna den geheelen winter door is de lucht er helderblauw, en het stralende, hoewel koude zonlicht doet het heele bedrijvige straatleven bizondertot zijn recht komen. Die sierlijk voortglijdende, met twee of drie paarden bespannen sleden voor het opwerpen van de bevroren sneeuw met een fijn rood of blauw netwerk bedekt die typische Russische koetsiers in hun tot op den grond reikende bontjassen, door een kleurigen gordel vastgehouden en hun fluweelen mutsen (rood, geel of blauw, naar de maatschappelijke positie van hun heer), hebben een groote bekoring voor vreemde oogen. Daartusschen verhoogen de popen", met hun soutanes, breedgerande hoeden en lang golvend haar, de schilderachtigheid, het ongewone van het straattooneel en niet minder de boerinneijes in nationale dracht, bestaande uit een lange, roode, blauwe, paarse of gele sarafan (van voren toegeknoopte rok) met daarbij kleurende mantels, die met goud- of zilvergalon zijn afgezet, en met de kokosjnik}de typische sikkelvormige muts op het hoofd. Jammer dat St. Petersburg zoo'n ongezonde plaats is. De bodem is drassig, de armere stadswijken zijn dikwijls overstroomd, de rioleering laat heel veel te wenschen over en de gewoonten zijn er over 't algemeen niet hygiënisch. Ook lijden de woningen, zelfs die op goeden stand, veelal aan over bevolking, 't Is iets heel gewoons dat een vorst de benedenste verdieping van zijn huis bewoont en de rest aan allerlei andere menschen verhuurt. In den kelder van zoo'n vorstelijke paleis zitten dan de arme gezinnen opeengehpopt en in de bovenverdieping huizen niet zelden twintig personen in n vertrek. Als er een epidemie uitbreekt, zegt de Rus gelaten: Het is Gods wil." Pokken komen dan ook telkens voor en meestal heerscht er tamelijk veel typhus. Hoewel het water van de kolossaal breede Newa, hoe frisch en helder ook voor 't oog, onbruikbaar is, hangt Petersburg toch, wat zijn water voorziening betreft, in hoofdzaak van die rivier af. Zuiver drinkwater uit de Duderhoffheuvelen, of van Tsarskoe-Selo, waar uitstekend bronwater is, wordt in Pet* nburg verkocht. Toen Peter de Groote in 1702 op dit aan de Zweden ontnomen plekje zijn hoofdstad vestigde, die hij tot een tweede Amsterdam hoopte te maken, zal hij zich wel niet veel om hygiënische eischen be kreund hebben. G. E. Aan den noordwesthoek is een zandig schelprijk plekje en daar liggen nog al veel scherven en steenen. In mijn verzameltijd ik ga het zeker nog eens weer doen heb ik die allemaal telkens omgekeerd, om de insecten, die zich eronder verschuilen. Je vindt zoo de aardigste kevertjes, hier onder anderen ook het torretje, dat in angst met een knalletje een kwalijk riekende blauwe bijtende nevel uitsloot. De Duitschers noe men hem Bombardirkafer; zijn wetenschap pelijke naam is Brachinus crepitans. Hij is ongeveer een centimeter lang, kop, borst stuk en pooten roodbruin, de dekschilden blauwgroen. Er is hier altijd beweging van vogels. Op den kwelder zelf huizen talrijke families van akkerleeuweriken en graspiepers en gele kwiKstaartjes, dat Is de gewoonte aan den zeekant. Ook zijn er allijd kieviten, tureluurs en grutto's, die zijn nu verontrust door het hooien, maar veel heeft het hun niet gedeerd, want de hooitijd viel door het ongunstig weer veel later uit dan gewoonlijk. Het jonge goed scharrelt langs de slootkanten binnen de kade, maar de tureluurs en de grutto's houden er ook van, om buitendijks te gaan en we zien hier en daar hun slanke figuurtjes in het oadiepe water. Daar staan ook wulpen bij met hun lange neer waarts gebogen snavels en dikwijls genoeg ook een stelletje lepelaars, die stoer op hun lange beenen met de breede bekken staan te schoffelen naar garnaaltjes. Dicht langs den rietzoom, waar het strand bijna droog ligt, trippelen eenige snelvoetigepleviertjes op hooge gele pootjes. Het spierwit aan kop en hals, het oranje snavelt je met glanzend Nounous Oost-lndischelinktteekening van Rie Cramer. Tentoonstelling Het Kind" in het Panoramagebouw te Amsterdam INGEZONDEN Zeer geachte Redactrice, Het denkbeeld van mevr. Worp-Roland Holst lijkt mij, die reeds 25 jaar vegetariër i ben, bijzonder aantrekkelijk en ik zou zoo gaarne meehelpen het verwezenlijken. Mag ik, om te beginnen, u daarom nevens gaande beproefde recepten aanbieden van de soepen die mevr. Worp opgeeft ? Juist vegetarische soep heeft een groot vooroordeel te overwinnen, de meeste huis vrouwen en dienstmeisjes denken nog steeds dat lekkere soep niet zonder vleeschnat is te bereiden. GROENTESOEP Neem vooral niet te weinig groente, in den winter bijv. een flink bosje selderij, een groen Bredasch kooltje, een groote hutspotwortelj l ui of 2 preien, nu: l krop sla, 20 jonge worteltjes, een handvol (uitgedopte) erwtjes, l kleine bloemkool. Hak de worteltjes, de sla en de helft der bloem kool fijn, doe ze in de pan, waarin men de soep wil koken, met de erwtjes en % ons (75 gram) plantenboter, wat zout naar smaak en laat dit op zacht vuur fruiten; vul de pan dan met l Va Liter water, doe er 100 gram gemalen rijst in en de overige bloem kool, laat alles even doorkoken en zet het 2 uur in de hooikist, bij het opdoen kan men er desgewenscht nog 25 gram boter doorroeren. MACARONISOEP Hak 2 preien, l winterwortel of 10 jonge worteltjes en l bos selderij fijn, laat dit met wat zout in l Va L. water koken; doe daarin 3/4 uur vóór het opdoen 60 gram in stukjes ge broken macaroni, laat 't flink even doorkoken (5 min.) en plaats het in de hooikist. Roer op het vuur 75 gr. plantenboter met 2 lepels bloem tot de klontjes er uit zijn, giet dit vóór 't opdoen bij de soep, die dan nog 5 min. al roerende moet doorkoken. A. SANDERS?HUIDEKOPER Kinderwijsheid Tommy heeft op Zondagschool Van Noach wat gehoord: En natuurlijk, dit verhaal Heeft hem erg bekoord. Al die dieren, twee aan twee, Varend in een boot: Wat voor schip moet dat wel zijn, Zeker reuze-groot. Ja, vertellen is een vreugd. Tommy luistert graag. Maar een naam onthouden, ach, Dat 's voor Torn een plaag. Ziet de kermis breekt weer aan, Tommy is verheugd, Wafelkraam en caroussel geven groote vreugd. En een mooie nogatkraam staat nogal vooraam Nauwlijks heeft Tom die gezien, of hij blijft daar staan. Nogat, nogat, wel die naam, klinkt niet onbekend, Och, wie was dat toch ook weer ?" denkt hij wat ontstemd. En hij peinst en gisten raadt; eindlijk roept hij uit: Och, dat was die goede man met zijn dieren schuit." P. A. E. OoSTERHorp Verzoeke alle stukken voor de rubriek Voor Vrouwen" in te zenden Koninginneweg 93, Haarlem. MEISJES- en DA.MES-COMBINATIONS pikzwarte punt kenmerken het mooiste van alle strandloopertjes, de bontbek-plevier. Over het water komt nog een troepje van dat kleine grut aanzweven, die hebben andere snaveltjes en aan hun buik zien ze zwart, dat zijn bonte strandloopers. Nu gaan we uitzien naar de zee. Deze Batterij ligt in een hoofdverkeersweg van de vogels, in de verbinding tusschen Zui derzee eu Noordzee, die vroeger leidde langs de slibbige stranden van het Y en de oevers van het Haarlemmermeer. Ze be reikten dan door een paar passen in de dui nen het Noordzeestrand. Een van die pas sen gaat langs den Noordrand van den Brederodeschen Berg, die ook Blauwe Trap pen heet. Die weg beslaat nog altijd, zoodat ge in Juli aan de Batterij het eerste trekken der hetfstvogels kunt waarnemen. Ze komen opdagen uit zee, direct van Valkeveen of Muiderberg of misschien ook van Harder wijk. Ge ziet ze natuurlijk niet aankomen van den gezichteinder af, maar tamelijk dichtbij schijnen ze opeens in de lucht ie materialiseeren. Nu eens zijn het jonge kokmeeuwen, dan een troep jonge visehdiefjes, die houden zich hier niet op, ze hebben om zoo te zeggen alleen peiling op de Batterij genomen en reppen zich nu verder Ywaarts. Een enkele koekoek komt aanglijden vlak langs het watervlak met lange waaierstaart en spitse vleugels, leigrauw en witgespikkeld: een oud beest, dat zich om zijn jongen niet te bekommeren heeft. Nu komt er een heele tijd niets en dan opeens een troep van wel vijftig vaalgrijze jonge spreeuwen, die neerstrijken op het land en er slakken gaan zoeken. Als het hun bevalt, blijven ze misschien overnachten in het riet. Hoog en ver klinkt nu een welluidend gefluit, mis schien het mooiste zomergelnid dat er be staat, de roep der regenwulpen. Die vogels zijn kleiner dan de gewone wulp van hei of duin. Ook broeden zij hier niet, maar in groote zorgelooze troepen zwerven zij den heelen zomer rond langs de stranden der Noordzee. Hoog in de blauwe lucht strijken zij voorbij in een breede onregelmatige flankrij en ze worden op den voet gevolgd door hun onafscheidelijke kameraden, die hetzelfde leventje leiden, de rosse grutto's. Waar zullen ze neerstrijken voor hun avondmaaltijd en avond-plaspartijtje ? Dik wijls genoeg aan de Batterij zelf en ik wensch u gaarne toe, dat ge het eens moogt zien gebeuren. We zagen ze in de verte aan komen, honderden en honderden en haast uit het gezicht, zoo hoog. Op eens versterkte hun geluid en toen zagen wij ze dalen, bijna loodrecht naar beneden. Maar toen ze een honderd meter of zoo gedaald waren, stuitten zij hun vaart en toen ging het weer rechtuit. Een minuut later ging het weer in snelle vaart omlaag en deze manoeuvre herhaalde zich driemalen, totdat zij een paar honderd meter uit de kust neerstreken in het ondiepe water. Daar bleven ze eerst een poosje stil staan, om dan hun arbeid als moddervisschers te beginnen, 't Was een der meest indrukwekkende tooneelen uit het vugelleven, die ik ooit heb bijgewoond en dat nog al letterlijk onder den rook van Amsterdam. JAC. P. THIJSSE