10 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 18 Aug. '17. No. 2095 Op den Economischer! Uitkijk Het geheim van onzen uitvoer Wij zijn nu gekomen tot het antwoord op de vraag: hoe het mogelijk was dat, trots de belemmeringen in het binnen- en in het buitenland (gebrek aan grond- en hulpstoffen hier, laag invoerrechten-tarief in Nederland, bescherming in onze landen van invoer en in de met ons concurreerende rijken), het toch onze industrie in de laatste decenniën der 19de eeuw en in den aanvang der 20ste gelukt is voor een belangrijk deel zich tot een krachtige export-nij verheid op te werken? Het antwoord op een zoo samengesteld verschijnsel is natuurlijk niet met een enkel woord te geven. Laat mij in de allereerste plaats mogen zeggen, dat het feit een schit terend getuigenis aflegt van onzen oudhollandschen" ondernemings-geest, van den durf en de energie onzer fabrikanten. Die oorzaak mag en moet allereerst worden ge noemd. Het spreekt vanzelf, dat de omstan digheden van dien aard waren, dat men met energie en met durf slagen kon, maar er was doorzicht en doorzettings-vermogen noodig om van die omstandigheden partij te trekken. Welke waren die omstandigheden? In antwoord op die vraag moet men vast stellen, dat de belemmeringen voor onze nijverheid, waarop hier herhaaldelijk werd gewezen, niet zóó ernstig waren als men, theoretisch daarover redeneerend, zou den ken; dat tegenover de onmiskenbare nadeelen, verbonden aan de positie hier, stonden eveneens onmiskenbare voordeelen, die en dat is curieus l uit den aard der nadeelen voortvloeiden! Om duidelijker te spreken: de aan onze concurrenten in hun eigen land verleende bescherming was voor hen geen onvermengd goed, voor ons dan ook geen onvermengd kwaad; daarin school kwaad voor hen en goed voor ons. Er is vooreerst aan de bescherming en aan den terugslag daarvan op ons een psychische kant. Het ligt voor de hand, dat wie gesteund wordt (en bescherming is steun), zich minder moeite zal geven dan hij, die geheel aller n op zijn eigen krachten is aangewezen. De beschermde fabrikant vindt zijn voordeel in den door protectie verhoogden prijs zijner producten op de binnenlandsche markt; uitvoer is voor hem minder een levensvraag dan voor den Nederlandschen fabrikant, die alleen bij export zich een ruimen afzet kan verzekeren. De beschermde leert niet, er alles op te zetten om zijn concurrenten het hoofd te bieden. Eén ding werd den Hollandschen fabrikant wel heel spoedig duidelijk: dat de concur rentie op de wereldmarkt heel scherp is, dat het daar gaat om kleine winst-marges, dat het goedkoopste aanbod het aantrekke lijkst is en dat het dus vóór alles er op aan komt, de productie-kosten zoo laag mogelijk te houden. En het eigenaardig gevolg van de be scherming elders en van den vrijhandel hier, is nu juist dat wij daardoor verschillende goederen goedkooper kunnen vervaardigen dan de fabrikant, die achter den tariefmuur werkt. Waarom ? Omdat nu eenmaal be scherming leidt tot prijs-opdrijving en dit zich ook wreekt bij de productie. Wanneer bewerkt hout, steenen, ijzeren balken enz. enz. in een beschermd land duurder zijn dan ten onzent, dan kost reeds dadelijk de bouw van een fabriek daar meer dan hier. En wanneer in dat land ook de voor de fabricage noodige machines en werktuigen meer geld kosten dan bij ons, dan is dus de installatie en de exploitatie van zulk een Amerikaansche Humortsten Onlangs zag ik bij een mijner vrienden nog eens het oude kinderboekje Het huis van Adriaan." Op de eerste bladzijde een huisje, en daaronder alleen Dit is het huis van Adriaan", op de tweede bladzijde een zak met graan, en als onderschrift Dit is 't graan, dat lag in 't huis van Adriaan," op de derde bladzijde een rat, en daaronder Dit is de rat, die at van 't graan, dat lag in 't huis van Adriaan". Zoo gaat het door, en telkens wordt dus het onderschrift langer. Na de rat komt de kat die de rat pakte, dan de hond die de kat verjoeg enz. Ze heeft mij niet gezien, ik zal haar een beetje aan het schrikken maken.,.. Dat dit onnoozele versje, waarmede wij ons als kinderen bijwijze van gezelschaps spelletje vermaakten, iemand aanleiding kan geven tot tien stel van zes prenten, ieder voorzien van tal van geestige bijschriften lijkt bijna onmogelijk. Toch is R. F. Outcault, de schepper van Buster Brown, geïnspireerd door Het huis van Adriaan" daartoe ge komen. Wij hebben Buster Brown destijds reeds eens ontmoet te Londen, en toen gezien hoe hij een Messenger Boy tot gezelschap kreeg, om hem de stad te laten zien. Die Messenger Boy, Budy Tucker, brengt Buster naar de boot, wanneer de familie weer naar Amerika terugkeert, vergeet den tijd, en bevindt zich voor hij 't weet in volle zee. In New York vindt Budy een oom, die er een menagerie op na houdt, en krijgt van dien oom een allerliefst zwart beertje, Botts genaamd. Tot deze fantaisie is Outcault natuurlijk TJZT1 EHET KL^IDSCZ-II^XIF'T 'V.A.INr fabriek ginds duurder dan in ons land. Het kan zich ook heel wel voordoen, dat allerlei verdere bedrijfsbenoodigdheden hier voor minder geld te krijgen zijn dan over de grens; dit kan het geval zijn met de grond stoffen of met de half-fabrikaten, die verder bewerkt worden. En zoo kunnen (en zullen vaak) allerlei belangrijke items" uitvallen in het nadeel van den beschermden" fabri kant. Dit beduidt dus voor hem: hoogere productie-kosten, die bij gelijke winst marge leiden tot hoogeren prijs. Dit zal hem niet (of niet zoozeer, of niet altijd hinderen bij den afzet in het binnenland, want juist daarvoor komt hem de bescher ming aan de grens te hulp. Maar komt hij op de vrije markt te staan tegenover onbe schermde concurrenten, dan zijn niet zij het, die het afleggen, maar hij. Hoort men in Twente onze katoen-industrieelen niet zeg gen, dat zij op de vrije markt eigenlijk alleen met de Engelsche collega's te concurreeren hebben en van de anderen weinig merken ? Onder de belangrijke items", waarop wij boven doelden, is er n, dat wij niet noemden: het arbeidsloon. Of dit een zeer belangrijk item is, hangt af van den aard der gefabri ceerde goederen. Er zijn waren, waaraan weinig handenarbeid te pas komt en welker waarde dus vooral door den prijs der grond.lij bent dud die vent, die ile, dnminc, heelenutul geschoren, heelt gewekt geïnspireerd door het teddybeertje. Rooseveld is een hartstochtelijk jager, die ieder jaar op de beerenjacht gaat. Toen Teddy Rooseveld President van de Vereenigde Staten was, had ieder kind zijn wollen beertje, Teddybeertje. Rooseveld trad af, en het Teddybeertje verdween ineens, zoo snel, dat verscheidene fabrieken die niet anders maakten, werden stop gezet, en de Europeesche markt overstroomd werd met deze beertjes, die men nu nog overal in de speelgoedwinkels aantreft. Buddy Tucker heeft met Botts tallooze avonturen, en daartoe behoort de reis naar Wonderland, waar zij een bezoek brengen aan Moeder de Gans en aan Jack, Jack is de Engelsche Adriaan, en het huis Ik lien heelemaal klaar, baa-s stof wordt bepaald; bij andere geldt het omgekeerde. Nu, de bescherming, de tot prijsopdrijving van allerlei goederen (ook van allerlei levensbenoodigdheden voorden arbeider) leidt, werkt dus in de richting van hooger (geld-)loonen, dan in goedkoopere" vrijhandels-landen worden uitbetaald. Met een niet-on bekend, maar sprekend voor beeld willen wij het bovenstaande practisch toelichten. Jaren geleden reeds heeft het de aandacht getrokken eener Kamer van Koop handel in het Ruhr-gebied, dat zoovele Rijnschepen voor Duitsche rekening niet in Duitschland werden gebouwd, maar aan de langs onze zeerivieren gelegen scheeps werven. De zaak was te meer opvallend, omdat voor den bouw van die schepen ge bruikt werd Duitsch (dus uit Duitschland hierheen gevoerd) plaat-ijzer. Het bestuur dezer Kamer van Koophandel heeft door haar onderzoek het raadsel opgelost en zie hier haar bevinding: de Duitsche fabrikanten van het voor de schepen benoodigde ijzer worden beschermd; zij nebben daardoor kans gezien een Ring" te vormen, die in het binnenland de prijzen vaststelt en beheerscht, maar de leden van het verbond handhaven die prijzen niet in het buitenland (dus niet in Neder land), leveren daar dus goedkooper dan aan hun eigen landgenooten, de scheepsbouwers! van Adriaan is The house that Jack built,1' terwijl overigens de Engelsche en Hollandsche tekst vrij wel gelijk zijn. In Wonderland ontmoet Buddy, in een laan van een bosch, een allerliefst meisje, Alice, die hem uitnoodigt om het huis van Jack te gaan zien. Het is moeilijk om uit de zestig prentjes waarin dat avontuur is uitgebeeld een keuze te doen, het is als net zoo als met een weivoorziene spijskaart in een goed restaurant. Pas heeft men tot de eene schotel besloten of een andere lokt u al weer meer aan, en heeft men eindelijk besteld, dan heeft men berouw niet degene gekozen te hebben, die juist langs u heen gedragen wordt met bestemming voor een anderen gast. Boven de eerste serie van zes staat het volgende waarlijk keurige versjf : The house that jack built is a house As real as any other And Mother oose is just as Irur As any body's mother And Santa Claus is just as true As any thing can be, The greatest forces in the world Are those we cannot see. And wonderland is all about Whereever we may look The sky the flowers or trees and grass And little babbling brook A human Eye wheat sees all these The mind which sees still more ; The heart that loves, each day things Seem more magie than before. Botts is in het verhaal overal August den domme, steeds het kind van de rekening. Steekt hij zijn snuit in het gat waaruit de rat moet komen, dan pakt deze hem bij de neus, zoodat daarom een verband gelegd moet worden, later heeft hij een schrikkelijk avontuur met bijen, en daarna nog erger met een bord kokend heete soep. Zestig malen wordt Botts aldus afgebeeld, altijd weer nieuw, en vermakelijk. Reeds dadeüjk bij het binnenkomen van Jack's huis ziet men de zak met graan lig gen, en daarboven. Dit is nu het echte graan dat hier altijd geleden heeft zoolang het hier al ligt." Botts kijkt de zak niet bewondering aan en zegt zoo zoo, is dat nu 't graan waar ze zooveel over gesproken hebben l" Dan komt het avontuur niet de zak, waarbij Botts geblesseerd wordt, vervolgens komt de hond op 't tooneel. Buitengewoon is de serie, waar de koe is afgebeeld, die de hond gaat tossen. Als l:.n er komt nog iets bij: in den prijs van het schip is behalve de grondstof, het arbeids loon de groote factor. Welnu, die arbeidsloonen waren in dezen bedrijfstak ten onzent lager dan ginds (pi.m. '', lager). Wanneer men nu voor een schip van zekere tonnenmaat de rekening opmaakte voor Duitsch land en voor Nederland, dan kon men nauw keurig nagaan, hoe groot aan ijzer en arbeids loon het verschil moest zijn, gegeven de twee bekende grootheden: hoeveelheid ijzer en aantal arbeidsuren. Die rekening klopte precies! Het hier gebouwde schip was juist zooveel goedkooper als het boven aangeduid verschil bedroeg. [Laat mij in 't voorbijgaan zeggen, dat ook berekend is, hoeveel het prijsverschil bedroeg der levensbehoeften, die de arbeider in dit bedrijf hier en ginds zich voor zijn weekloon kan koopen. En ook deze rekening kwam uit, in dezen zin! dat die levensbe hoeften in Duitschland door elkaar zooveel duurder zijn als het geld-loon daar hooger is dan ten onzent, zoodat de beter" betaalde Duitsche arbeider evenveel koopkracht" heeft als zijn Hollandsche vakgenoot!) Dit voorbeeld is om een reeds vroeger gebruikten term te bezigen -- een Iei;on des choses", een door feiten en ervaring gegeven les; een les o. a. ten opzichte der Jack, Alice, Buddy en Bots de koe gaan bezoeken zit deze aan tafel met een servetje om. Het is de koe met de vergroeide hoorn, The cow with the crumpled Horn '. In het Hollandsche versje is het de koe van 500 pond". Buddy zegt tegen Alice rDie hoorn is toch niet zoo erg vergroeid als ik dacht" waarop deze antwoordt: Misschien is hij gezet". Als de koe klaar is met zijn lunch, gaan alle naar de wei. Botts vraagt aan't hondje of het niet bang is om getost te worden (tossen is opgooien) maar het hondje vindt het heerlijk, springt tegen den kop van de koe op en wordt vervaarlijk hoog de lucht in geslingerd. ' fi Yfn CH'LDREN L L u JE CO AVAV- I waarde van bescherming als stelsel tot bevordering van den nationalen arbeid" en tot bestrijding van werkloosheid! Maar daar over nu niet meer. In het verband, waarin ik het aanhaalde, diende het om te illustreeren van hoe overwegend belang het laag houden der productie-kosten is voor hetgeen de Duitschers noemen de Concurrenzfahigkeit" der industrie. Gij kunt op de wereldmarkt niet met succes blijvend mede dingen, wanneer gij daarin niet slaagt, want daar wordt de koop gegund aan hem, die het minst vraagt voor zijn waar. Wat dan ook de toekomst over ons vader land en zijn welvaart-bronnen brengen moge; welke economische verbonden er ook ont staan tusschen de Geallieerden onderling en daartegenover de Centralen; hoe ook straks de conjunctuur" worde in de wereld van handel en nijverheid over de beide half ronden, dit ne staat vast: economisch weerbaar zal Holland alleen dan zijn, wan neer het blijft het goedkoop produceerend land, omdat het slechts daardoor zijn plaats op de wereldmarkt kan handhaven of her overen. Wie dat doel wil, moet het middel willen, want anders is het doel onbereikbaar. S M l S S A E R T Ziezoo" zegt Jack, laten wij maar vast doorgaan, het duurt nog wel een poosje voor hij beneden is." Men ziet dan ook Jack met de kinderen reeds heel in de verte, als plotseling de hond uit den hemel komt vallen, natuurlijk vlak op de kop van den ongelukkigen Botts, die achter was gebleven. In 't Hollandsche gedeelte wordt de koe van 500 pond gemolken door de dochter van Hillegond, in het Engelsche lied is het The maiden all forlorn", en weer volgt in een zestal prentjes een allergrappigst avon tuur met het bedroefde melkmeisje. Als Botts honing wil stelen komt hij er Het i^geen melkmeisje l Hou op, hij zal je | Ik ben nog niet dat/ulkekleeren draagt j u;eerik waaddoen ] verloren leelijk af, Outcault schrijft er bij A bear is just as fond of honey As a miser fond of money But when a bear goes out to steal it The bees will sting him so he'll feel it If he'd just buy it at the store I'm sure that he'd enjoy it more. Here is a thing that's more than true That every single thing we do Has always got its consequence You'll see it If you've any sense A bad act has its bad effect From Good act you may Qood espect Botts. De geschiedenis van Buddy en Botts is verschenen in 1905 in de Comic Section van de Paris Sunday Edition van de New York Herald", in het zelfde jaar waarin Winsor Mc. Cay zijn schitterende serie Nemo in Slumberland begon, waarover wij een vol gende keer eens wat zullen vertellen. Dr. N. G. v A N Hu F i- E L