Historisch Archief 1877-1940
10
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
l Sept. '17. No. 2097
. Op den Economischen Uitkijk
Uitvoer van Nederlandsch
fabrikaat
Het is een aantrekkelijke taak om, nadat
wij in vorige hoofdstukjes iets gezegd hebben
over den struggle for life" van onze
uitvoer-industrieën, thans, al is het dan heel
beknopt en in vogelvlucht, den stand onzer
export-nij verheid na te gaan *). Wij zullen
daaruit zien, wat ons land in dit opzicht
beteekent (beteekende) en uit dat overzicht
zijn dan nog wel eenige beschouwingen
over de in de toekomst te volgen lijnen
af te leiden.
Zullen wij met de metaalbewerking
beginnen! Van haar kan men zeggen, dat
zij in de laatste 50 of 60 jaar zich krachtig
heeft ontwikkeld, dat zij vooral in de laatste
10 a 15 jaar is gaan bloeien en zich tot een
grootbedrijf" heeft opgewerkt. .Metaalbe
werking" is de verzamelnaam voor velerlei
nijverhelds-takken. De electrotechnische Indu
strie heeft vooral in den jongsten tijd haar
vleugels breed uitgeslagen en wist zich
afzet ook over de grenzen te verzekeren.
Onze gloeilampen en -lampjes worden naar
aller heeren landen" uitgevoerd. Onze
machine-nijverheid heeft zich in de laatste
tientallen jaren een flink terrein veroverd ;
vroeger betrok heel onze nijverheid haar
machines uit het buitenland, maar thans is
het meeste inlandsch fabrikaat en dat heeft
ook zijn wee over de grenzen weten te vinden.
Onze scheepsbouw heeft een merkwaardige
geschiedenis achter zich, waarbij hier even
moge worden stilgestaan. Toen het
cultuurstelsel van Van den Bosch" ingevoerd was,
wilde onze Regeering de gouvernements
producten niet op Java, maar in Nederland
(doen) verkoopen (door de Nederlandsche
Handel Maatschappij). Zoo ontstond er groote
behoefte aan scheepsruimte en om aanbod
*) Natuurlijk uit de jaren vóór den oorlog l
Waar ik in den tegenwoordigen tijd" spreek,
moest dat dus de onvolmaakt verleden
tijd" zijn!
daarvan te verkrijgen, moest de scheepsbouw
worden aangemoedigd. Dit nu deed men
door verschillende middelen, o.a. door het
uitloven van zeer hooge vrachten. En de
scheepsbouw bloeide aanstonds op onder
de koestering van dien prachtigen steunt
In families werd het een gewild zaakje om
een schip op stapel te zetten en te
exploiteeien. Want zóó hoog waren de vrachten,
daPhet schip in twee reizen vrijgevaren"
was. d.w.z.: dan had men de kosten er uit"
gehaald. Dus voer men alleen en uitsluitend
voor de N. H. M.; had die op 't oogenblik
het schip niet noodig want er was al
heel spoedig overproductie van scheeps
ruimte en de N. H. M. legde dus
beurtIfjsten" voor de beschikbare schepen aan
wel, dan wachtte men kalm zijn beurt af
en legde" zoolang het schip op". Tot
tweemaal toe wijzigde de N. H. M. haar
beurtlijsten om den toestand te regelen.
Eindelijk ging men over (moest men wel
overgaan) tot toepessing van het vrije spel
van vraag en aanbod. De hooge vrachten
vielen weg. Crisis in den scheepsbouw en
in de koopvaardij! Een overproductie van
ruimte, waarvoor geen emplooi was l Want
men had zware schepen gebouwd, geschikt
alleen voor het vervoer van de gouverne
mentsproducten (koffie enz.) En de kapiteins
kenden niets dan de vaart van Java naar
Amsterdam v. v....! Tegen de nu losbre ?
kende concurrentie van elders was men niet
bestand. Het werd d« zwarte tijd" voor
onzen scheepsbouw en voor onze koopvaardij
(1850?1870). De Staatscommissie van '73
stelde in haar uiterst belangwekkend verslag
vast, dat de scheepsbouw in Nederland ganse h
en al was verloopen, jammerlijk achterlijk
was tegenover het buitenland, alleen te red
den, wanneer hij zich stevig aanpakte en
zich wist aan te passen aan de moderne
eisenen van het nieuwe verkeer. Nu, laat
ons niet in nabetrachtingen vervallen over
de hier weer duidelijk gebleken nadeelen
van kunstmatige bevordering," maar liever
dankbaar erkennen, dat deze
oud-vaderlandsche bedrijfstak zich heeft wakker geschud
en het verloren terrein herwonnen. Was
Nederland ten jare 1909 niet No. 2 in de
rij der schepen-bouwende landen of althans,
als men. alleen de groote schepen meerekent,
No. 5 ? En is ook dit laatste cijfer van rang
orde niet zeer... toonbaar voor een klein
land, dat zoozeer achterop was geraakt?
Maar genoeg! Onze grondverplaatsings
machines (baggers, hoppers, zandzuigersenz.)
zijn voor Nederland 'n soort spécialitéde
la maison;" men vindt de Hollandsche pro
ducten van deze nijverheid overal ter wereld
aan het werk! Onze motorboot-nijverheid
heeft zich flink ontwikkeld; onze werven
leveren heel wat aan vreemde Regeeringen.
Wij maken er niet voor ons zelven al
leen! passagiers- en vrachtbooten, rijn
aken, snelvarende salonbooten enz. Maar
stappen wij van den scheepsbouw af. Ook
in verdere onderdeelen der metaalbewerking
zien wij leven, expansie vooruitgang. Men
heeft zich weten te specialiseeren, men levert
betere qualiteiten dan voorheen en slaagt
er daardoor meer en meer in, den buiten
lander te verdringen van onzen markt, daar
entegen zelfs voor uitvoer te gaan werken.
Dat geldt b.v. de fabricage van
landbouwwerktulgen, ook voor weegwerktuigen, voor
de blikbewerking, voor verlichtings-artikelen.
Van onze brandkasten-fabricage is de groote
faam bekend; heette het niet dat de fabriek
te Dordt slecht 8 concurrenten in Europa
naast zich had? Onze capsule-nijverheid
plaatst haar product in Amerika en in
Duitschland, niettegenstaande de hooge rechten die
in beide rijken geheven worden van het
Hollandsch fabrikaat! Onze lettergieterijen
leggen zich gaandeweg steeds meer op
export toe; zoo ook de fabrikanten van
email-waren, van gasmotoren, vulhaarden
enz... Wat dunkt u, mag men niet zeggen
dat onze metaalbewerking in het geheel zich
krachtig heeft ontwikkeld, bezig is den bui
tenlander uit ons land te verdringen en hem
over de grens concurrentie aan te doen?
Is dit niet leven, expansie en vooruitgang?
Wat de edele metalen betreft, ons
bewerkt goud en zilver vindt veel afzet in
andere landen. De d iaman t-nij verheid...
maar iedereen weet, welke rol in dat opzicht
Amsterdam vervult,
Van glas en aardewerk: onze
oudvaderlandsche Goudsche pijpen zijn gemo
derniseerd. Wist ge wel, dat daarvan jaarlijks
zoowaar nog 10 a 12 millioen stuks worden
gemaakt, waarvan meer dan de helft zijn weg
over de wereld vindt ? En aan fijn aarde
werk en porcelein voeren wij voor ongeveer
5 millioen gulden jaarlijks uit. Vensterglas
werd vóór enkele jaren hier niet vervaardigd,
maar thans is dit anders geworden. Van
witglas en kristal voeren wij ruim 4 X zoo
veel uit, als wij van elders betrekken.
Flesschen... wij maken er zoowat 70 millioen
per jaar en zenden er 20 millioen naar
buiten...
Houtbewerking enz. Onze hout
zagerijen en timmerfabrieken voorzien niet
alleen in de inlandsche behoefte. Van onze
scheepsbetimmering is de uitmuntende re
putatie ook voor den vreemdeling geen
geheim. De Nederlandsche meubelfabrieken
(ook van rieten meubelen) zijn op den
goeden weg: vroeger werd ongeveer alles
wat wij behoefden, ingevoerd; de bordjes
worden verhangen: het eigen fabrikaat baant
zich een weg... ook over de grenzen! Onze
vaten- en kistenmakerijen beschikken over
een groot export-gebied; onze
stroohulzenfabrieken werken vooral voor den uitvoer.
Ook van de papier-n ij verheid en
van de grafische vakken kan veel
gunstigs worden meegedeeld. Ons Hol
landsch papier" blijft veel gevraagd, ook
door den vreemdeling. Van ons stroocarton
gaat ",io der voortbrenging naar het buiten
land en die voortbrenging is niet gering:
700 ton (l ton = 1000 K.Q.) per dag! Op
grafisch gebied houden wij onzen goeden
naam hoog. Onze boekdrukkerijen leveren
prima werk en kunnen aan de hoogste
eischen voldoen: papieren van waarde,
postzegels, kaarten, wetenschappelijke wer
ken (assyrisch, chineesch, enz.) verlaten
onze persen. Voor den vreemdeling drukken
wij zeekaarten, atlassen; wij leveren hem
drie- en vierkleuren- en licht-druk; wij ma
ken voor hem geïllustreerde catalogi. Ligt
hierin niet een behoorlijke praestatie?
Van schoenen weet gij misschien niet,
dat de uitvoer zeer belangrijk is? Dat wij
in gewone en luxe"-soorten zoo ongeveer
naar alle landen van Europa exporteeren?
Dat veel Amerikaansche" boots arid shoes"
uit de Langstraat komen ?
Oliën en vett en. Onze kaarsen-fabrie
ken ondervinden wel belemmeringen bij hun
uitvoer; de hooge rechten weren hier en
daar haar product; men moet telkens nieuwe
markten zoeken. Maar er gaat jaarlijks toch
voor ongeveer 3 millioen kilo naar den
vreemde. Van margarine weet iedereen wel
dat dit een der groote uitvoer-artikelen is;
meer dan 50 millioen kilo jaarlijks is dan
ook een eerbiedwaardig cijfer!
In de chemische nijverheid, verza
melnaam alweer voor vele bedrijven, waren
wij langen tijd achterlijk, maar ook hier
maken wij ons weer vrij van den
buitenlandschen leverancier en stoeren met goed
gevolg naar uitvoer (lakverf, chinine enz.)
Van lucifers voerden we vóór den oorlog
meer dan 100 millioen doosjes per jaar uit,
niet zoo weinig voor 'n klein land! Van o- s
aardappelmeel gaat het grootste deel de
grens over; de waarde der jaarlijksche pro
ductie is zoo ongeveer 15 millioen gulden...
In de groep der voeding- en genot
middelen trekt de aandacht o. a. cacao
en chocolade: als afnemer van cacao zijn
wij no. 5 in de rij aller landen, naar zielen
tal zijn wij no. 1; vóór den oorlog verwerk
ten wij pl.m. 20 millioen kilo cacao per jaar
(30 jaar vroeger: l>i millioen), d. i. het '/.t
der wereldproductie. Onze cacaoboter gaat
overal heen, ook waar hooge rechten daar
van worden geheven. Van gist is ons
ultvoer-saldo 5 millioen kilo. Van likeuren is
onze export sterk gestegen. Van bietsuiker
is onze productie 54 maal grooter dan een
halve eeuw terug. De hollandsche sigaar
vindt zijn weg door heel Europa en daar
buiten. Gecondenseerde melk wordt schier
uitsluitend voor den uitvoer vervaardigd.
Enz. enz...
De lijst der industriën zou niet volledig
zijn, wanneer daaraan de textiel-nijverheid
ontbrak. Maar haar geschiedenis, vooral die
der Twentsche katoen-nijverheid, is zoo
merkwaardig en zoo leerzaam, dat ik daar
aan een volgend hoofdstukje wil wijden.
SMISSAERT
IIIMIllllllllltllllllllllllllllllllllllll lllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllll
Heeren officieren en onderoffi
cieren abonneert U bij Uwen
boekhandelaar of bij de uitgevers
op het
Artilleristisch Tijdschrift
(Tweemaandelijkse!) tijdschrift]
Abonnementsprijs f 5.- per jaar.
Uitgave van Van Holkema & Warendorf,
AMSTERDAM.
illllliiilliiiii u i MUI iliniiil IIIIIIIMIIIII i n min n l i IIIIIIMII n in i
DE TWENTSGHE BANK
AMSTERDAM. ROTTERDAM. 's-GRAVENHAGE.
Gestort kapitaal f 16.000.000.?. Reserven f9.850.000.?.
ten voile aansprakelijk voor verbintenissen van:
B. W. BLIJOENSTEIN&Co., 55 SGThreadneedlestreet Londen E.C.
B W. BLIJDENSTEIN Junior, Enschede.
LEDEBOER & Co., Almelo.
Rekening-Courant met Rentevergoeding.
In- en Verkoop Wisselsop binnen en Buitenland, Vreemde Munt, Coupons.
Incasseering op Binnen- en Buitenland.
Bembonrgcredieten in Noord- en Zuid-Amerika.
In- en Verkoop Effecten.
Kernen van Golden op Prolongatie met bewaring van het onderpand
bij de Twentsche Trust Mij
Bewaring van Waarden. Safe Doposlts.
Verzekering tegen verlies bij uitloting van fondsen.
Yoorschotten op Fondsen en Goederen.
Credieten aan Handelaren en ludusti ieelen bi] hare afdeeling
CREIHETVEBEEN161N6, hetzij tegen borgstelling, credlethypotheek
of andere zekerheid, hetzij in blanco.
Rente voor DEPOSITO'S.
Direct opvorderbaar .............. Yi
Tien dagen opzegging ............. %
Een maand vast .... '4 pCt. beneden den gemid
delden prolongatie-koers, met een maximum van . . 3 Va
Drie maanden opzegging ............ 3
Zes Maanden ............ 31/»
Een Jaar ............ 4
pCt.
*)
*)
*)
*) Van den dag der opzegging af wordt H pCt. minder rente vergoed,
VC rUJlSMTBUui OUCM ? OU-BOHWW. M>0lc 0.JLAtU EUtt
NILLMIJ
VRAAG
TARIEF
VII
l
l 'S GRAVENHAGE, Veenestraat I.
l AMSTERDAM, Weteringschans 229.
l UTRECHT, Minrebroederstraat 22.
l LEIDEN, Rapenburg 43.
SCHRETLEN & C2
AMSTERDAM,Sophiaplein 2. NIJMEGEN, Stadsgracht,
Int.Tel. N 5701 en N 9128. Int.Tel. 1379 en 1701.^
Uitvoering van Effectenorders
i in ui i mi m m iiiimiiiii iiiiiiiiiniiiiiiii iiiiiiiu IMMIIIIII nu i nu iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiMiiimiiiiimiiiiiiiiiiiiiimim
ONTVANG-en BETAALKAS
N, Doclenstr. 20-22, Amsterdam.
Kapitaal en Resernn / 5.500.000,
Renteverg. voor gelden a deposito.
met l dag opzegging. . JipCt.
Bedr. tot ? 20.000.- terst. betaal b.
met 10 dagen opzegging % pCt.
Voor andere termijnen op nader
overeen te komen voorwaarden.
Open en gesloten bewaargeving
volgens Reglement.
SAFE DEPOSIT INRICHTING,
geopend:
op Werkdagen van 8% tot 5 uur.
op Zaterdagen en
Beursvacantied. van 8% , 2 ,
Loketten van ? 2.50 per maand
(? 10.?per jaar) en hooger te huur
voor bij de Directie bekende of
geïntroduceerde personen.
Amsterdam, 2 April 1917.
Hypotheekbank
voor Nederland
OPGERICHT 1889
Amsterdam Keizersgracht 482,
4 en 4'/2 pCt.
IPancltorieven
(stukken ran f 1000, f 500 en f 100)
tegen Beurskoers.
Onvoorwaardelijk roor rente en
aflossing gewaarborgd door de
ALtiEJItEiVE WAARBOKdïIAATM'HAPPU
Mr.A.H.VAN NlEROP. Mr.P.PEELEN,
Directeuren.
De Rente-Gassa,
Heerengr. 179, (geb. Assoc.-Cassa),
AMSTERDAM.
Kapitaal . . /
1,000,000.Reseryes . . t.266.275,33
DEPOSITO-RKNTK:
Met l dag opzegging (bedragen tot
? 5000 direct te ontvangen) >i' pCt.
, 10 dagen opzegging . «4 ,
Voor l maand flxe . . 1/4 .
. 2 en 3 maand. flxe l %
. l jaar fixe. . . S V» .
Prolongatieconditie (tot beperkte
bedragen) Vi pCt. onder den Pro
longatiekoers, met een maximum
van 2 pCt.
Disconto
en
Effectenbank
AMSTERDAM - ROTTERDAM
VBRAVENHA8E
Aan- en Yerkoop van
Fondsen.
Incasseert Wissels en
Conpons.
Verstrekt Voorschot
op Ongeaccepteerd
Handelspapier.
Tegen een premie van f 100.?kan
elke particuliere auto ter waarde
van f 4000.?worden verzekerd
tegen alle schade
met inbegrip van
wettelijke iiiuisprakelijltheid
jegens derden
(met 10 pCt. korting voor leden
van den A.N.W.B.)
bij de EXCESS"
Keizersgracht SOI
Amsterdam. Telefoon N. 329.
DE AMSTERDAMMER
Weekblad voor Nederland
kost slechts / 1.90 per kwartaal
IESIIIT umui / UMII. siraniii itsim / «as.»
Hoofdkantoor: AMSTERDAM
Agentschappen te: 's-GRAVENHAGE en ROTTERDAM
Vestiging in het Oosten: Batavia, Soerabaja, Samarang, Bandoeng, Weltevreden, Cheribon,
Tegal, Pekalongan, Djember, Solo, Djokjakarta, Tjilatjap, Padang, Medan, Tebing-Tinggi (Deli),
Langsa, Kota-Radja, Palembang, Telok-Betong, Pontianak, Bandjermasin, Makasser, Singapore,
Penang, Rangoon, Hongkong en Shanghai.
In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten.?Incasseeringen
en Financieeringen. Schriftelijke of Telegrafische Credieten.
Reiscredieten. Deposito's. Rekening-Courant. Administratie van
Effecten en alle andere Bankzaken.
RENTEVERGOEDING VOOR DEPOSITO'S:
Met 12 maanden opzegging 4 pCt.
ROTTERDAM
'8-GRAVEN
AMSTERDAM
HAGE
Centraal Accountants-Kantoor
onder Directie ran Mr. !». G-. H. I>OI»
Lid vu hit Ntdirlandtch Instituut van Accountant»
LIOHT1ÖAABD o. 8, TBEOHT. - Tel. 140
KAPITAAL enRESERYEN / 52,000,000
Handelscredieten
Voorschotten in Rekening-Courant
Deposito's
Cheque-Bekeningen met rente-vergoeding
Gelegenheid tot open en gesloten bewaargeving |
SAFE DEPOSIT
Pretoria Hypotheek Maatschappij
AMSTERDAM
geeft 5 pCt. PANDBRIEVEN
uit tot den koers van 97-ïpCt.
Deze Pandbrieven zijn aflosbaara pari
binnen 25 jaar, met een minimum-aflossing
van 4 pCt. per jaar.
RESIDENTIE
HYPOTHEEKBANK-HAA6
4'/2 pCt. Pandbrieven tegen Beurskoers.
INCASSO-BANK
AMSTERDAM - ROTTERDAM - ALMELO
DORDRECHT - ZAANDAM - ARNHEM
Volgestort Kapitaal f
10.000.000.Reserve f
1.664.OOO.Effectenorders
Coupons
Prolongaties
Vreemd
BankChèques. (papier
Buitenl. Wissels
Utrechtsche Hypotheekbank
Kapitaal Hypotheken
f3.OOO.OOO UTRECHT, DRIFT 17 i «8.461.19O.775
Ke«erve's TELEF 241 Pandbrieven
f 435.197.7% f .«8.S90.OOO.
DE BANK QEEFT UIT:
Pu*
O brieven
in stukken van f 100, f500 en f 1000 tegen
den koers van 001/2 pOt.
De Directie t
Mr. L. VAN LIER.
Jhr. H. J. M. VAN ASCH VAN W1JCK.