10 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND l Sept. '17. No. 2097 . Op den Economischen Uitkijk Uitvoer van Nederlandsch fabrikaat Het is een aantrekkelijke taak om, nadat wij in vorige hoofdstukjes iets gezegd hebben over den struggle for life" van onze uitvoer-industrieën, thans, al is het dan heel beknopt en in vogelvlucht, den stand onzer export-nij verheid na te gaan *). Wij zullen daaruit zien, wat ons land in dit opzicht beteekent (beteekende) en uit dat overzicht zijn dan nog wel eenige beschouwingen over de in de toekomst te volgen lijnen af te leiden. Zullen wij met de metaalbewerking beginnen! Van haar kan men zeggen, dat zij in de laatste 50 of 60 jaar zich krachtig heeft ontwikkeld, dat zij vooral in de laatste 10 a 15 jaar is gaan bloeien en zich tot een grootbedrijf" heeft opgewerkt. .Metaalbe werking" is de verzamelnaam voor velerlei nijverhelds-takken. De electrotechnische Indu strie heeft vooral in den jongsten tijd haar vleugels breed uitgeslagen en wist zich afzet ook over de grenzen te verzekeren. Onze gloeilampen en -lampjes worden naar aller heeren landen" uitgevoerd. Onze machine-nijverheid heeft zich in de laatste tientallen jaren een flink terrein veroverd ; vroeger betrok heel onze nijverheid haar machines uit het buitenland, maar thans is het meeste inlandsch fabrikaat en dat heeft ook zijn wee over de grenzen weten te vinden. Onze scheepsbouw heeft een merkwaardige geschiedenis achter zich, waarbij hier even moge worden stilgestaan. Toen het cultuurstelsel van Van den Bosch" ingevoerd was, wilde onze Regeering de gouvernements producten niet op Java, maar in Nederland (doen) verkoopen (door de Nederlandsche Handel Maatschappij). Zoo ontstond er groote behoefte aan scheepsruimte en om aanbod *) Natuurlijk uit de jaren vóór den oorlog l Waar ik in den tegenwoordigen tijd" spreek, moest dat dus de onvolmaakt verleden tijd" zijn! daarvan te verkrijgen, moest de scheepsbouw worden aangemoedigd. Dit nu deed men door verschillende middelen, o.a. door het uitloven van zeer hooge vrachten. En de scheepsbouw bloeide aanstonds op onder de koestering van dien prachtigen steunt In families werd het een gewild zaakje om een schip op stapel te zetten en te exploiteeien. Want zóó hoog waren de vrachten, daPhet schip in twee reizen vrijgevaren" was. d.w.z.: dan had men de kosten er uit" gehaald. Dus voer men alleen en uitsluitend voor de N. H. M.; had die op 't oogenblik het schip niet noodig want er was al heel spoedig overproductie van scheeps ruimte en de N. H. M. legde dus beurtIfjsten" voor de beschikbare schepen aan wel, dan wachtte men kalm zijn beurt af en legde" zoolang het schip op". Tot tweemaal toe wijzigde de N. H. M. haar beurtlijsten om den toestand te regelen. Eindelijk ging men over (moest men wel overgaan) tot toepessing van het vrije spel van vraag en aanbod. De hooge vrachten vielen weg. Crisis in den scheepsbouw en in de koopvaardij! Een overproductie van ruimte, waarvoor geen emplooi was l Want men had zware schepen gebouwd, geschikt alleen voor het vervoer van de gouverne mentsproducten (koffie enz.) En de kapiteins kenden niets dan de vaart van Java naar Amsterdam v. v....! Tegen de nu losbre ? kende concurrentie van elders was men niet bestand. Het werd d« zwarte tijd" voor onzen scheepsbouw en voor onze koopvaardij (1850?1870). De Staatscommissie van '73 stelde in haar uiterst belangwekkend verslag vast, dat de scheepsbouw in Nederland ganse h en al was verloopen, jammerlijk achterlijk was tegenover het buitenland, alleen te red den, wanneer hij zich stevig aanpakte en zich wist aan te passen aan de moderne eisenen van het nieuwe verkeer. Nu, laat ons niet in nabetrachtingen vervallen over de hier weer duidelijk gebleken nadeelen van kunstmatige bevordering," maar liever dankbaar erkennen, dat deze oud-vaderlandsche bedrijfstak zich heeft wakker geschud en het verloren terrein herwonnen. Was Nederland ten jare 1909 niet No. 2 in de rij der schepen-bouwende landen of althans, als men. alleen de groote schepen meerekent, No. 5 ? En is ook dit laatste cijfer van rang orde niet zeer... toonbaar voor een klein land, dat zoozeer achterop was geraakt? Maar genoeg! Onze grondverplaatsings machines (baggers, hoppers, zandzuigersenz.) zijn voor Nederland 'n soort spécialitéde la maison;" men vindt de Hollandsche pro ducten van deze nijverheid overal ter wereld aan het werk! Onze motorboot-nijverheid heeft zich flink ontwikkeld; onze werven leveren heel wat aan vreemde Regeeringen. Wij maken er niet voor ons zelven al leen! passagiers- en vrachtbooten, rijn aken, snelvarende salonbooten enz. Maar stappen wij van den scheepsbouw af. Ook in verdere onderdeelen der metaalbewerking zien wij leven, expansie vooruitgang. Men heeft zich weten te specialiseeren, men levert betere qualiteiten dan voorheen en slaagt er daardoor meer en meer in, den buiten lander te verdringen van onzen markt, daar entegen zelfs voor uitvoer te gaan werken. Dat geldt b.v. de fabricage van landbouwwerktulgen, ook voor weegwerktuigen, voor de blikbewerking, voor verlichtings-artikelen. Van onze brandkasten-fabricage is de groote faam bekend; heette het niet dat de fabriek te Dordt slecht 8 concurrenten in Europa naast zich had? Onze capsule-nijverheid plaatst haar product in Amerika en in Duitschland, niettegenstaande de hooge rechten die in beide rijken geheven worden van het Hollandsch fabrikaat! Onze lettergieterijen leggen zich gaandeweg steeds meer op export toe; zoo ook de fabrikanten van email-waren, van gasmotoren, vulhaarden enz... Wat dunkt u, mag men niet zeggen dat onze metaalbewerking in het geheel zich krachtig heeft ontwikkeld, bezig is den bui tenlander uit ons land te verdringen en hem over de grens concurrentie aan te doen? Is dit niet leven, expansie en vooruitgang? Wat de edele metalen betreft, ons bewerkt goud en zilver vindt veel afzet in andere landen. De d iaman t-nij verheid... maar iedereen weet, welke rol in dat opzicht Amsterdam vervult, Van glas en aardewerk: onze oudvaderlandsche Goudsche pijpen zijn gemo derniseerd. Wist ge wel, dat daarvan jaarlijks zoowaar nog 10 a 12 millioen stuks worden gemaakt, waarvan meer dan de helft zijn weg over de wereld vindt ? En aan fijn aarde werk en porcelein voeren wij voor ongeveer 5 millioen gulden jaarlijks uit. Vensterglas werd vóór enkele jaren hier niet vervaardigd, maar thans is dit anders geworden. Van witglas en kristal voeren wij ruim 4 X zoo veel uit, als wij van elders betrekken. Flesschen... wij maken er zoowat 70 millioen per jaar en zenden er 20 millioen naar buiten... Houtbewerking enz. Onze hout zagerijen en timmerfabrieken voorzien niet alleen in de inlandsche behoefte. Van onze scheepsbetimmering is de uitmuntende re putatie ook voor den vreemdeling geen geheim. De Nederlandsche meubelfabrieken (ook van rieten meubelen) zijn op den goeden weg: vroeger werd ongeveer alles wat wij behoefden, ingevoerd; de bordjes worden verhangen: het eigen fabrikaat baant zich een weg... ook over de grenzen! Onze vaten- en kistenmakerijen beschikken over een groot export-gebied; onze stroohulzenfabrieken werken vooral voor den uitvoer. Ook van de papier-n ij verheid en van de grafische vakken kan veel gunstigs worden meegedeeld. Ons Hol landsch papier" blijft veel gevraagd, ook door den vreemdeling. Van ons stroocarton gaat ",io der voortbrenging naar het buiten land en die voortbrenging is niet gering: 700 ton (l ton = 1000 K.Q.) per dag! Op grafisch gebied houden wij onzen goeden naam hoog. Onze boekdrukkerijen leveren prima werk en kunnen aan de hoogste eischen voldoen: papieren van waarde, postzegels, kaarten, wetenschappelijke wer ken (assyrisch, chineesch, enz.) verlaten onze persen. Voor den vreemdeling drukken wij zeekaarten, atlassen; wij leveren hem drie- en vierkleuren- en licht-druk; wij ma ken voor hem geïllustreerde catalogi. Ligt hierin niet een behoorlijke praestatie? Van schoenen weet gij misschien niet, dat de uitvoer zeer belangrijk is? Dat wij in gewone en luxe"-soorten zoo ongeveer naar alle landen van Europa exporteeren? Dat veel Amerikaansche" boots arid shoes" uit de Langstraat komen ? Oliën en vett en. Onze kaarsen-fabrie ken ondervinden wel belemmeringen bij hun uitvoer; de hooge rechten weren hier en daar haar product; men moet telkens nieuwe markten zoeken. Maar er gaat jaarlijks toch voor ongeveer 3 millioen kilo naar den vreemde. Van margarine weet iedereen wel dat dit een der groote uitvoer-artikelen is; meer dan 50 millioen kilo jaarlijks is dan ook een eerbiedwaardig cijfer! In de chemische nijverheid, verza melnaam alweer voor vele bedrijven, waren wij langen tijd achterlijk, maar ook hier maken wij ons weer vrij van den buitenlandschen leverancier en stoeren met goed gevolg naar uitvoer (lakverf, chinine enz.) Van lucifers voerden we vóór den oorlog meer dan 100 millioen doosjes per jaar uit, niet zoo weinig voor 'n klein land! Van o- s aardappelmeel gaat het grootste deel de grens over; de waarde der jaarlijksche pro ductie is zoo ongeveer 15 millioen gulden... In de groep der voeding- en genot middelen trekt de aandacht o. a. cacao en chocolade: als afnemer van cacao zijn wij no. 5 in de rij aller landen, naar zielen tal zijn wij no. 1; vóór den oorlog verwerk ten wij pl.m. 20 millioen kilo cacao per jaar (30 jaar vroeger: l>i millioen), d. i. het '/.t der wereldproductie. Onze cacaoboter gaat overal heen, ook waar hooge rechten daar van worden geheven. Van gist is ons ultvoer-saldo 5 millioen kilo. Van likeuren is onze export sterk gestegen. Van bietsuiker is onze productie 54 maal grooter dan een halve eeuw terug. De hollandsche sigaar vindt zijn weg door heel Europa en daar buiten. Gecondenseerde melk wordt schier uitsluitend voor den uitvoer vervaardigd. Enz. enz... De lijst der industriën zou niet volledig zijn, wanneer daaraan de textiel-nijverheid ontbrak. Maar haar geschiedenis, vooral die der Twentsche katoen-nijverheid, is zoo merkwaardig en zoo leerzaam, dat ik daar aan een volgend hoofdstukje wil wijden. SMISSAERT IIIMIllllllllltllllllllllllllllllllllllll lllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllll Heeren officieren en onderoffi cieren abonneert U bij Uwen boekhandelaar of bij de uitgevers op het Artilleristisch Tijdschrift (Tweemaandelijkse!) tijdschrift] Abonnementsprijs f 5.- per jaar. Uitgave van Van Holkema & Warendorf, AMSTERDAM. illllliiilliiiii u i MUI iliniiil IIIIIIIMIIIII i n min n l i IIIIIIMII n in i DE TWENTSGHE BANK AMSTERDAM. ROTTERDAM. 's-GRAVENHAGE. Gestort kapitaal f 16.000.000.?. Reserven f9.850.000.?. ten voile aansprakelijk voor verbintenissen van: B. W. BLIJOENSTEIN&Co., 55 SGThreadneedlestreet Londen E.C. B W. BLIJDENSTEIN Junior, Enschede. LEDEBOER & Co., Almelo. Rekening-Courant met Rentevergoeding. In- en Verkoop Wisselsop binnen en Buitenland, Vreemde Munt, Coupons. Incasseering op Binnen- en Buitenland. Bembonrgcredieten in Noord- en Zuid-Amerika. In- en Verkoop Effecten. Kernen van Golden op Prolongatie met bewaring van het onderpand bij de Twentsche Trust Mij Bewaring van Waarden. Safe Doposlts. Verzekering tegen verlies bij uitloting van fondsen. Yoorschotten op Fondsen en Goederen. Credieten aan Handelaren en ludusti ieelen bi] hare afdeeling CREIHETVEBEEN161N6, hetzij tegen borgstelling, credlethypotheek of andere zekerheid, hetzij in blanco. Rente voor DEPOSITO'S. Direct opvorderbaar .............. Yi Tien dagen opzegging ............. % Een maand vast .... '4 pCt. beneden den gemid delden prolongatie-koers, met een maximum van . . 3 Va Drie maanden opzegging ............ 3 Zes Maanden ............ 31/» Een Jaar ............ 4 pCt. *) *) *) *) Van den dag der opzegging af wordt H pCt. minder rente vergoed, VC rUJlSMTBUui OUCM ? OU-BOHWW. M>0lc 0.JLAtU EUtt NILLMIJ VRAAG TARIEF VII l l 'S GRAVENHAGE, Veenestraat I. l AMSTERDAM, Weteringschans 229. l UTRECHT, Minrebroederstraat 22. l LEIDEN, Rapenburg 43. SCHRETLEN & C2 AMSTERDAM,Sophiaplein 2. NIJMEGEN, Stadsgracht, Int.Tel. N 5701 en N 9128. Int.Tel. 1379 en 1701.^ Uitvoering van Effectenorders i in ui i mi m m iiiimiiiii iiiiiiiiiniiiiiiii iiiiiiiu IMMIIIIII nu i nu iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiMiiimiiiiimiiiiiiiiiiiiiimim ONTVANG-en BETAALKAS N, Doclenstr. 20-22, Amsterdam. Kapitaal en Resernn / 5.500.000, Renteverg. voor gelden a deposito. met l dag opzegging. . JipCt. Bedr. tot ? 20.000.- terst. betaal b. met 10 dagen opzegging % pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens Reglement. SAFE DEPOSIT INRICHTING, geopend: op Werkdagen van 8% tot 5 uur. op Zaterdagen en Beursvacantied. van 8% , 2 , Loketten van ? 2.50 per maand (? 10.?per jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Amsterdam, 2 April 1917. Hypotheekbank voor Nederland OPGERICHT 1889 Amsterdam Keizersgracht 482, 4 en 4'/2 pCt. IPancltorieven (stukken ran f 1000, f 500 en f 100) tegen Beurskoers. Onvoorwaardelijk roor rente en aflossing gewaarborgd door de ALtiEJItEiVE WAARBOKdïIAATM'HAPPU Mr.A.H.VAN NlEROP. Mr.P.PEELEN, Directeuren. De Rente-Gassa, Heerengr. 179, (geb. Assoc.-Cassa), AMSTERDAM. Kapitaal . . / 1,000,000.Reseryes . . t.266.275,33 DEPOSITO-RKNTK: Met l dag opzegging (bedragen tot ? 5000 direct te ontvangen) >i' pCt. , 10 dagen opzegging . «4 , Voor l maand flxe . . 1/4 . . 2 en 3 maand. flxe l % . l jaar fixe. . . S V» . Prolongatieconditie (tot beperkte bedragen) Vi pCt. onder den Pro longatiekoers, met een maximum van 2 pCt. Disconto en Effectenbank AMSTERDAM - ROTTERDAM VBRAVENHA8E Aan- en Yerkoop van Fondsen. Incasseert Wissels en Conpons. Verstrekt Voorschot op Ongeaccepteerd Handelspapier. Tegen een premie van f 100.?kan elke particuliere auto ter waarde van f 4000.?worden verzekerd tegen alle schade met inbegrip van wettelijke iiiuisprakelijltheid jegens derden (met 10 pCt. korting voor leden van den A.N.W.B.) bij de EXCESS" Keizersgracht SOI Amsterdam. Telefoon N. 329. DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts / 1.90 per kwartaal IESIIIT umui / UMII. siraniii itsim / «as.» Hoofdkantoor: AMSTERDAM Agentschappen te: 's-GRAVENHAGE en ROTTERDAM Vestiging in het Oosten: Batavia, Soerabaja, Samarang, Bandoeng, Weltevreden, Cheribon, Tegal, Pekalongan, Djember, Solo, Djokjakarta, Tjilatjap, Padang, Medan, Tebing-Tinggi (Deli), Langsa, Kota-Radja, Palembang, Telok-Betong, Pontianak, Bandjermasin, Makasser, Singapore, Penang, Rangoon, Hongkong en Shanghai. In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten.?Incasseeringen en Financieeringen. Schriftelijke of Telegrafische Credieten. Reiscredieten. Deposito's. Rekening-Courant. Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. RENTEVERGOEDING VOOR DEPOSITO'S: Met 12 maanden opzegging 4 pCt. ROTTERDAM '8-GRAVEN AMSTERDAM HAGE Centraal Accountants-Kantoor onder Directie ran Mr. !». G-. H. I>OI» Lid vu hit Ntdirlandtch Instituut van Accountant» LIOHT1ÖAABD o. 8, TBEOHT. - Tel. 140 KAPITAAL enRESERYEN / 52,000,000 Handelscredieten Voorschotten in Rekening-Courant Deposito's Cheque-Bekeningen met rente-vergoeding Gelegenheid tot open en gesloten bewaargeving | SAFE DEPOSIT Pretoria Hypotheek Maatschappij AMSTERDAM geeft 5 pCt. PANDBRIEVEN uit tot den koers van 97-ïpCt. Deze Pandbrieven zijn aflosbaara pari binnen 25 jaar, met een minimum-aflossing van 4 pCt. per jaar. RESIDENTIE HYPOTHEEKBANK-HAA6 4'/2 pCt. Pandbrieven tegen Beurskoers. INCASSO-BANK AMSTERDAM - ROTTERDAM - ALMELO DORDRECHT - ZAANDAM - ARNHEM Volgestort Kapitaal f 10.000.000.Reserve f 1.664.OOO.Effectenorders Coupons Prolongaties Vreemd BankChèques. (papier Buitenl. Wissels Utrechtsche Hypotheekbank Kapitaal Hypotheken f3.OOO.OOO UTRECHT, DRIFT 17 i «8.461.19O.775 Ke«erve's TELEF 241 Pandbrieven f 435.197.7% f .«8.S90.OOO. DE BANK QEEFT UIT: Pu* O brieven in stukken van f 100, f500 en f 1000 tegen den koers van 001/2 pOt. De Directie t Mr. L. VAN LIER. Jhr. H. J. M. VAN ASCH VAN W1JCK.