22 Sept. '17. - No. 2100 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 005TER5EEK MEUBllEERINQEN DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 1.90 p. kwartaal De Financieel Nieuwsblad Singel 342» A'dam TELEFOON N.6925 bevat steeds aetneele arti kelen, betrouwbare cor respondentie, uitlotingen van premleleeniiigen, productie», koerslijat enz. Abonnement slechts |so| ets. per kwartaal. Vraagt gratis Proefnummers Fr. SI H E MUS 20 LEIDSCHESTRAAT 22 AMSTERDAM. TELEFOON N. 5812. HE/TDEM NAAR HAAT. WO gulden PREMIE betaald H. G. THIEME aan Ned. Chr. Scientists die eene wetenschappelijke diagnose inzenden van BLINDHEID AAN EEN OOG, van de geboorte af dateerend D tiet bouwen van Villa's en Landhuizen zijn prachtige heuvelge BOSCHTERREINEN te koop in HET OOSTERPARK te l DE BILT Lage prijzen, mooie vegen, gas, electr. licht, water. »4«|l [ fin H- V. Jlaatjj. tot Exploit ran Het Oosterpark stdiiun Tel. Int. 38 & 48 N. V. Maas- en Waterweg Maatschappij tot bevordering van de vestiging van Industrieën te SCHIEDAM EN OMSTREKEN Laogte Haven 3 Tel. 23 Schiedam Verleent haar bemiddeling bij den Aan- en Verkoop van Panden en Industrieterreinen en het verschaffen van Bedrijfskapitaal. VISCHCONSERVENFABRIEK Bergen op Zoom. Tel. 278. HOLLANDIA". fl. 1.60 fl. 2.50 Vraagt Uwen winkelier onze prima Noorsche gekruide ANCHOVIS in onze origineele vaatjes van v fl. 3.5O enz. Wij staan uitsluitend in voor de Noorsche Anchovis in ONZE verpakking. Racahout E. P. per flacon f 1.50 en f 0.80 wordt meer en meer gevraagd. MEUBILEERING-MAATSCHAPPIJ HOLLAND" N. Z. VOORBURGWAL 274 AMSTERDAM TEL. 5974 N. BIJ HET INRICHTEN UWER WONINQ HEBT 8IJ 3 PUNTEN IN HET OOQ TE HOUDENi DUURZAAMHEID HARMONIE GEMATIGDEN PRIJS DAT WIJ IN ONZE INRICHTINGEN DEZE EIGENSCHAPPEN VEREENIQEN, BEWIJZEN DE TAUOOZE TEVREDENHEIDSBETUiaiNQEN, WELKE WIJ VOOR U TER INZAGE HOUDEN. LI B RTY WLJ ONTVING6N Col «oeveeiHeiD GORDUIÏSTOFFeM ALS TAPeSTRICS veuveT s DAMAsren ? '.?j STALCn FRANCO OP AANVRAAG AMSTCRDAM imiiimifiiiMiHiminiJiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiMiiiiiiii i Stenografle Biënts Balt Zeltbnd. 9O Ct. [n d. Boekh. en na postw. bij RIENTS BALT, Den Haag, bij wien ook mond. en schr. ond. Ik heb op kantoor zelfs reeds zonder bezwaar Zweedsch, Deensch en Noorsch gestenografeerd, en heb dit natuurl. ook kunnen uitwerken." (wg) W. U. te O. IHII tin IIMIII nu iiiniiiimHimiiim uu die onderweg anders niet te bekomen zijn, als m. a. w. zulk een terrein gelegen is bij een groote stad, van waaruit hulp gehaald kan worden om kleine reparaties te ver richten, dan zal de aanwezigheid van zulk een terrein zeer zeker er toe leiden, dat vreemde vliegeniers er rekening mede houiiiiiiiiiiiiiiiiin DE MOBILISATIE , EN DE TOEKOMST VAN ONS LEGER III KADERPLICHT De schrijver verdedigt in dit artikel de stelling, dat, in verband met den Nederlandschen volksaard, algetneene ka d er plicht een noodzakelijk en het eenigst doeltreffend middel is, om liet kader en tegelijx het leger te brengen op het hoogste te bereiken peil. Nagenoeg ieder schrijver, die zijn meening te kennen heeft gegeven over het belang rijkste onderdeel der legerorganisatie, d e vorming van het kader, pleegt daarbij de woorden aan te halen van V o n der O o 11 z : Der Geist, der das Of ? i tierkorps bestelt, ist der Geist des Heeres. En volkomen terecht. Indien het mogelijk is de kracht van een leger af te meten aan n enkelen factor zoo iets is altijd een gevaarlijk experiment men zou geen beteren maatstaf kunnen vinden, dan h e t gehalte van het kader. En wie er naar streeft het peil van het leger hooger op te voeren, hij zal zij n eerste zorg moeten besteden aan de verbetering van het kader. Nadat reeds geruimen tijd ten aanzien van den troep de vrijwillige verbintenis nagenoeg geheel verdrongen was door wettelijken dwang, had men met betrekking tot de werving van officieren en onderofficieren nog de vrijwillige verbintenis als eenigen vorm behouden. Ook déeerste pogingen om in het kadergebrek te voorzien waren nog slechts .gericht op een vrijwillige verbintenis. Men heeft een 25 jaar geleden bij de in stelling van het reservekader getracht door zoo gunstig mogelijke voorwaarden jonge lieden uit de kringen, die zich door het stellen van remplac.anten van hun dienstplicht plachten af te maken, tot een vrijwillige verbintenis te bewegen. Van dwang om de kaderopleiding te volgen was toen nog geen sprake. De neiging om een vrijwillige verbintenis bij het reservekader aan te gaan, die in verband met den eigenaardigen Nederlandschen volksaard nooit heel sterk geweest is, maar die onder degenen, die toch reeds tot militiedienst waren gedwongen, wel in vol doende mate aanwezig was, is bovendien den bij het kiezen van hun weg. En daartoe is ons land door zijn geografische ligging reeds als voorbestemd l Daartoe is echter noodig: geld l Toch valt dat nog wel mee, als allen helpen, als stadsbesturen samenwerken met het Rijk en als wij allen willen"! Groote, zg. interhet dient uitdrukkelijk te worden uitge sproken nog in belangrijke mate tegen gewerkt door de iegerautoriteiten. Men staat versteld, wanneer men nagaat, wie onder degenen, die zich in het tijdperk na de afschaf fing van de plaatsvervanging in 1899 voor de kaderopleiding beschikbaar hadden gesteld, wegens onvoldoende kennis is afgewezen. Vele voortreffelijke krachten, waarover men bij juister inzicht op l Augustus 1914 had kunnen beschikken, zijn zoo voor het leger verloren gegaan. Bovendien heeft de instel ling der viermaanders aan de ontwikkelden de gelegenheid verschaft zich op veel ge makkelijker wijze van hun dienstplicht af te maken. In de jaren vóór de mobilisatie, toen de stroom naar het reservekader weder belang rijk aanwies, omdat door de uitbreiding van het contingent een steeds toenemende schare de gedwongen verbintenis bij de militie in een vrijwillige bij het reservekader conver teerde, kwam langzamerhand een beter be grip van de eischen, die men aan verlofsoificieren moest stellen, boven. Men zag in, dat aan een ontwikkeld en verstandig burger, die in de practijk van het leven wel zal leeren zich door de moeilijkheden van den oorlog heen te slaan, heel wat tekort in zijn militaire kennis kan worden vergeven. De militiewet Co l ij n van 1912, die de viermaanders afschafte en de mogelijkheid van kaderplicht voor de militie opende, was een belangrijke stap vooruit in de goede richting. Gedurende de mobilisatie is aanvankelijk onder den drang der omstandigheden de stroom tot de opleiding voor het verlofskader zoo groot geweest, dat men eerst geleidelijk den wensch van al die candidaten kon be vredigen. Toen echter na eenigen tijd de landweer en vervolgens ook de militie werd afgelost en vervangen voor een groot deel door landstormplichtigen van steeds hoogeren leef tijd, toen ook dit helaas niet geheel van grond ontbloote inzicht doordrong, dat de officieren en onderofficieren minder kans hadden dan hun niet gegradueerde tijdgenooten op hun beurt met verlof te gaan, is de neiging voor de kaderopleiding spoedig afgenomen. Kort geleden is de militiewet gewijzigd, zoodat men niet alleen de militieplichtigen, die voor eerste oefening onder de wapenen zijn, maar ook de ouderen kan dwingen zich voor het kader beschikbaar te stellen. Deze wijziging strekt zich echter niet uit tot de landweer en den landstorm. Ik meen, dat de ondervinding van de mobilisatie leert, dat algemeene kader plicht, dat is dwang voor alle geschikten om de kaderopleiding te volgen, in Neder land voorloopig onvermijdelijk is. Dit vindt zijn oorzaak in een eigenaardige eigen schap van het Nederlandsche volk, waarop reeds dikwijls gewezen is: wij zijn geen militaire natie. De lust om te dienen en ook de geneigdheid om het tot een ran g of graad te brengen is bij Nederlanders niet heel nationale terreinen zijn niet veel noodig in ons land. Een gemeenteraadslid van Am sterdam deed onlangs een voorstel, daar bij de uitbreidingsplannen der stad rekening te houden met het toekomstig luchtverkeer. Daar zou door samenwerking van particu lieren met de stad en Rijks- (militaire?) subsidie een groote internationale pleister plaats geschapen kunnen worden. Men mag daarvan nooit verwachten, dat die zichzelf zal bedruipen; al kan men er 'n soort ha vengeld" heffen, daarvan kunnen amortisatie en onderhoud nooit bekostigd worden. Ook de opbrengst van erbij gelegen tribunes, re staurants, enz. zal dat niet kunnen, doch het indirecte voordeel is enorm. Natuurlijk be staat er veel kans, dat er eerst een tijdperk van stilte zal heerschen, doch al spoedig zal daarin verandering komen en het va-et-vient zal toenemen naarmate het burgervliegwezen in binnen- en buitenland herrijst uit den noodgedwongen oorlogsslaap. Van hoe groot belang het voor Amsterdam, voor Nederland zou wezen, als het door zijn methodisch voorbereid-zijn een kruispunt der interna groot. Terwijl bijvoorbeeld de Zwitsersche militiewet met straf den loteling bedreigt, die zijn gebreken voor den keuringsraad verbergt, daar moet men hier te lande maatregelen treffen tegen het voorwenden van gebreken en prijst bij ons de openbare meening den loteling gelukkig, die is afge keurd. In het begin van de mobilisatie heeft men hier en daar een beteren geest kunnen waarnemen, won in ruimeren kring de meen ing veld, dat de meer ontwikkelden zich voor het kader beschikbaar moesten stellen. Die betere geest is echter weer aan het afnemen. Nu heerscht vaak de opvat ting, dat, wie het zoo ongelukkig treft, dat hij aan den dienstplicht niet weet te ontkomen, althans alles in het werk moet stellen, aan de kaderopleiding te ontsnappen. Dienstplichtigen, die wat beschaving en be kwaamheid aangaat, in de eerste plaats voor het kader in aanmerking moesten komen, trachten zich op alle mogelijke wijze aan de opleiding te onttrekken en weten soms daartoe zelfs de medewerking te verwerven van hun chefs. Er heerscht bovendien, wat betreft de aanwijzing van leerlingen voor de kaderschool, een ongewenschte opvatting. Namelijk deze, dat, zoolang zich een voldoende aantal nog juist geschikte candida ten v r ij w i 11 i g beschikbaar stelt, de m e e r geschikte dienstplichtigen, die zich niet vrijwillig aanmelden, moeten worden vrijge laten. Daardoor komen de minder geschikte, die zich aanbieden, omdat zij hopen op die wijze hun maatschappelijke positie te ver beteren, voor het kader in aanmerking. Het is duidelijk, dat deze verkeerde selectie zal !A!(I>K D'HOXNKI K \AN NAPOLI'.UN srhitttM-i'ncli' uniform is inirevuerd om de hüte diens!pUt'ht :taiilrt'kK''lijkei' !<? umkün tionale luchtwegen zou worden, daarop kan nooit met voldoende klem gewezen worden. En welken omvang de luchtvaart-industrie kan bereiken, daarvoor slechts enkele cijfers: volgens Engelsche betrouwbare berichten werken aldaar in de luchtvaartbranche meer dan 958 firma's en volgens schatting van onzen bedaarden en bij uitstek vakkundigen landgenoot John Rozendaal in Duitschland eenige tienduizenden arbeiders. Dat onze nog zoo jonge industrie in Trompenburg reeds aardige cijfers kan noemen, blijkt eruit, dat daar pi.m. 150 werklui uitsluitend met de constructie der vliegtuigen bezig zijn. En dat is nog slechts een allereerst begin. Ook daarin kan nog veel bereikt worden als slechts voldoenden steun gegeven wordt l Waar de regeeringen der naburige landen hun volle aandacht wijden aan de ontwik keling der luchtvaart-industrie en men er reeds nu op bedacht is een afzetgebied voor de productie te scheppen, daar meen ik, mag ons land niet achter blijven. Onze lucht vaart-industrie steunen, zich ernstig voor bewerken, dat het gehalte van het kader niet komt op het hoogste te bereiken peil. Het een ig s te doeltreffend mid del om het kader op het hoogste peil te brengen bestaat daarom in algemeene kader plicht. Het komt mij voor, dat het zelfs n u reeds mogelijk is, zonder dat voor alle dienst plichtigen die dwang in de wet is neerge legd, het gewenschte resultaat te bereiken. Het militaire gezag heeft toch alleszins de bevoegdheid de dienstplichtigen, die onder de wapenen zijn, tot het volgen van een cursus te verplichten. De tact van de onderwijzers, gesteund door de krachtige middelen, waarover zij beschikken, zal dan het grootste deel der leerlingen wel tot het goede eindpunt voeren. Wel beschouwd komt in de practijk wettelijke kaderplicht ten slotte toch neer op door straf gehandhaafden dwang om een opleiding te volgen, omdat geen wetsbepaling iemand kan dwingen tegen zijn zin onderofficier of officier te worden. Evenmin als een wetsbepaling iemand, die niet w i l, kan dwingen, om te dienen. Het zou dwaasheid zijn een op den duur geheel onwilligen candidaat toch aan te stellen. Het uiterste dwangmiddel van wettelijken kaderdwang zal ten slotte toch alleen hierin kunnen bestaan, dat men den onwillige straft. Welnu, indien men de ge schikte candidaten slechts dwingt tot het volgen van een cursus, dan beschikt de directeur van een kaderschool over voldoende middelen, om in de meeste gevallen zijn leerlingen tot medewerking te bewegen. En met op den duur geheel onwillige leer lingen weet ook de wettelijke kaderdwang geen weg. Men zal mij tegenwerpen, dat het met onwillige honden slecht hazen vangen is, dat de door dwang op de kaderschool ge plaatste leerlingen wel niet in ijver zullen uitmunten. Ik ben overtuigd, dat het resul taat mee zal vallen. De ondervinding leert, dat indien men de geschikte dienstplichtigen maar op de school plaatst, dat dan, indien de onderwijzers met tact optreden en den van nature in alle mannen aanwezigen lust in het soldatenbedrijf weten te prikkelen, in het algemeen over gebrek aan belangstelling niet valt te klagen. De wonderlijk t eg enstr ij dig e Nederlandsche volksaard ge doogt niet, dat men de ambitie voor het leger overlaat aan het particulier initiatief, doch wet tigt desniettegenstaande het vertrouwen, dat, wie eenmaal ge dwongen is, zich met ij v er en t oenemenden lust van z ij n taak zal k w v ten. Ik ben zelfs zoo optimistisch te gelooven, dat men op deze wijze tevens meewerkt om een gunstiger meening over het leger bij de burgerij ingang te doen vinden. De ontwikkelden, die zich aan hun plicht ont trekken en in hun omgeving afgeven op 'OX1TDOL' (CHLOBAS KALICUS TANDPASTA) 45 cent p. Tube. tal. VeoD. STM & Ce. Chemische Fabriek ,,'s-Hage" 's-GRAVENHAQE. bereiden op een nationaal burger-vliegwezen, het internationale luchtverkeer tot ons trek ken, zij ons doel! Moge de van oudsher zoo geroemde Nederlandsche ondernemings geest ontwaken en door samenwerking hier een krachtige organisatie tot stand komen. E. F U L D Reclamebiljet voor de wemns vun vrijwilligers in Kngeland. waai' eerst sedert kurt wettelijke dienst plicht is ingevoerd het leger zooals deserteurs geneigd zijn om zich te verontschuldigen te smalen op het vaandel, dat zij in den steek gelaten hebben zullen, eenmaal opgenomen in het kader en tot beter inzicht gebracht, in eigen kring propagandisten worden van een beter oordeel over ons leger Men moet er echter ten strengste voor waken, dat de kaderleden niet, wat gunsten betreft, worden achter gesteld bij hun tijdgenooten, die bij den troep zijn gebleven. Dat is een hatelijke toestand, die allerverderfelijkst moet werken op den geest van het kader. Het is mogelijk, dat men in de omstandigheden van de mobilisatie deze ongelukkige tegenstelling niet heeft kunnen vermijden. In de toekomst dient hiervoor echter met de uiterste zorg te worden ge waakt. Men kan verwachten, dat, indien op deze in groote lijnen aangegeven wijze door het invoeren van kaderplicht de meest ge schikte candidaten tot het volgen van een opleiding worden verplicht, terwijl men eventueel het tekort met minder geschikte dienstplichtigen, die zich vrij willig opgeven, aanvult, in de toekomst het kader zal komen op het hoogste te bereiken peil. F L A V l l j S