3 Nov. '17. No. 2106 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND l TUMPOLLE ^?f Kalverstraat 69 - AivtófEROAM DEN HAAG ROTTERDAM Thermos-flosschen 005TERBEEK MEUHltEWKJEN Fr.SIIEMUS 20 LEIDSCHESTRAAT 22 AJWTERDAM. TKLZFMN N. 1812. HEMDEN BAAK MAAT. MEUBILEERING-MAATSCHAPPIJ HOLLAND" H.Z. VOORBURGWAL 274 AMSTERDAM - TEL. 5974 N. BIJ HET IMRICHTEN UWER WONINO HEBT BIJ 3 PUNTEN IN HET OOQ TE HOUDEN t DUURZAAMHEID HARMONIE SfiS! 8ÏHATIGDEH PRIJS DAT WIJ IN ONZE INRICHTINGEN DEZE EIBCNSCHftPPEN VEREENIQEN, BEWIJZEN DE TALLOOZE TEVREDENHEIDSBETUIQINBEN, WELKE WIJ VOOR U TER INZA8E HOUDEN. WO gulden PREMIE betaald H. 0. THIEME aan Ned. Chr. Sclentisti dia eane wetenschappelijke diagnose inzenden van BLINDHEID AAN EEN OOG, na da geboorte af dateerend MUMT PLEIN Tot het bouwen van Villa's en Landhuizen zijn prachtige heuvel achtige BOSCHTERREINEN te koop In HET OOSTERPARK te In elke GOEDE zaak vindt U onderstaande artikelen; SARDELLENBOTER Vervangt boter en toespijs. Zeer smakelijk. Hygiënisch bereid. FIJNE NOORSCHE GEKRUIDE ANCHOVIS fl. 1.?f fl. 1.6O, fl. 2.5O, fl. 3.5O enz. Vischconservenfabriek HOLLANDIA". Bergen op Zoom Tel. 278. Hoofdvertegenwoordiging voor Nederland : LUTOM l RSKI" Tel. 6708. Amstel 64. AMSTERDAM. DE BILT Lage prijzen, mooie vegen, ges, electr. licht, water. IV. MaatS. tot EiptoitTan Het Ooitsrpark Tel. Int. 38 & 48 'OXYDOL' (CHLORAS KALICUS TANDPASTA) 45 cent p. Tube. Raaml, eno, STAK ft Cl Chemische Fabriek ,,'s-Hage" 's-GRAVENHAQE. Verschenen: vanAardappelmes tot Officiersdegen DOOR MELIS STOKE RPIJS f 0.95. VAN HOLKEMA & WARENDORF, Amsterdam. HET BESTE FINANCIEEL NIEUWSBLAD ra KAPITALIST l 3 CD Uk: Keizersgracht 215 - Iel. 6325 en EZ4! N.- Telegi.-adres: KEDIHSi N.V. Maas- en Waterweg Maatschappij tot bevordering van de vestiging van Industrieën te SCHIEDAM EN OMSTREKEN Lange Haven 3 Tel. S3 Schiedam Verleent haar bemiddeling bij den Aan- en Verkoop vaa Panden en Industrieterreinen en het verschaffen van Bedrijfskapitaal. LIBCRTY FRAHCO ASY CHAIR.,DICKer!S VAN DWMR GEMITST aKfflHOOT MCT \ÊKST£LBAReri RUG cD m wpesTOVA«6.5o PNIR Fi. 59AMST6RDAM sCRAVtmiACe Stenografie Biënts Balt ;Zelfond. 9O Ct. In d. Boekh. en na postw. bij NËNTS BALT, Den Haag, bij wien ook mond. en schr. ond. Het schrift is ingevoerd op een zeer groot aantal Scholen en Kantoren. liuillllllllliiiltllimilllllltlllimilllllimilllltllliilillliilltimiimiiliimillllliilliliiiiiimiiiiim IIIIIMnilllllllllllllllllirlHtnVtHIftlMMIHtlttlllHIIIIIHIItltlllllHllllllllltllllltlllllltllllllllUtlllllllltlllllllUIIIIIMItlllMtlttllllllUlllltllllllttlllllllllltUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII op geraffineerd keukenzout kan verwerkt wordea. Het is voor dit terrein, dat de Minister een exploitatie-vergunning wilde verleenen bij het wetsontwerp, dat in Mei j.l. door de Tweede Kamer verworpen werd. De voor bereidende maatregelen om de winning, na de tot stand koming der overeenkomst, onmiddellijk met kracht en voortvarendheid te kunnen aanvatten, waren reeds zeer ver gevorderd en zonder te treden in een be oordeeling der motieven, die de Kamer tot deze verwerping geleid hebben, moet er toch op gewezen worden, dat de zoutvoorziening van Nederland in de naaste toekomst beter gewaarborgd zou zijn geweest, indien de uitspraak ran de vox populi toenmaals anders had geluid. fHittiniiiHUniHiinHiiiMniiiiiniiininniiiinniiniininiinniiiiiiiiiitni DE MOBILISATIE EN DE TOEKOMST VAN ONS LEGER v PRINCIPIEELE DIENSTWEIGERING De schrijver oordeelt, dat het vraagstuk van de behandeling der principieele dienstweigeraars op het oogenblik in een zoodanig stadium is gekomen, dat de overheid het %iet langer uit den weg kan gaan. Hij geeft in het kort aan welke wegen men kan inslaan om tot een op lossing te geraken. De groote uitbreiding van ons leger in de laatste jaren heeft een vraagstuk op den voorgrond gebracht, dat voor dien nauwelijks op academische belangstelling kon bogen: welke houding heeft de overheid aan te nemen tegenover de priticipieele dienstwei geraars ? . Vóór 6e mobilisatie was hierop de aan dacht nauwelijks gevestigd; sinds echter in de laatste jaren oudere lindstormplichtigen voor het eerst onder de wapenen werden geroepen, trof men In elk contingent enkele personen aan, die om principieele redenen Racahout E. P. per flacon f 1.50 en f 0.80 wordt meer en meer gevraagd. weigerden hun plaats in het leger in te nemen. Op dit oogenblik is dit aantal hier te lande reeds tot ongeveer 150 gestegen. Het is bekend, welke houding de overheid tot nu toejegenover hen heeft ingenomen. Zij worden voor den krijgsraad gebracht en tot een vrijheidsstraf van enkele maanden veroordeeld, daarna weder tot het vervullen van hun dienstplicht aangespoord en bij hernieuwde weigering tot een 2e langduriger straf veroordeeld met verbod om gedurende 5 jaren bij de gewapende macht te dienen. Zoo zijn reeds verscheidene dienstweigeraars na het ondergaan van de opgelegde straffen, die te zamen niet veel meer dan l jaar be droegen, op vrije voeten gesteld en op die wijze van hun dienstplicht ontslagen. Men schijnt zelfs niet meer voornemens te zijn na verloop van den termijn van 5 jaren hen weder onder de wapenen te roepen. Het is duidelij k, dat deze wijze van handelen aller minst doeltreffend is en dat men, indien men met deze gemoedsbezwaren geen rekening wenscht te houden, tot krachtiger repressie maatregelen zijn toevlucht zal moeten nemen. Hoe komt het, dat zoovelen geneigd zijn dit verzet tegen een wettelijken plicht, de zwaarste plicht misschien, dien de staat zijn burgers kan opleggen, in bescherming te nemen en dat eigenlijk gezegd iedereen, die de moeite neemt ernstig in den gemoedstoesta nd van de principieele dienstweigeraars door f e dringen, met zekeren schroom voor deze gewetensbezwaren blijft staan en dat hun behandeling als gewone misdadigers nagenoeg iedereen tegen de borst sluit? Niemand zal toch waarlijk, indien eenige burgers om principieele redenen zouden weigeren belasting te betalen of aan de politieverordeningen te gehoorzamen, deze bezwaren wenschen te eerbiedigen. Waarom jubt ten aanzien van de dienstweigeraars deze verteedering des gemoeds ? Dut komt, geloof ik, omdat de bezwaren, die de dienstweigeraars koesteren, in kiem eigenlijk schuilen in ieder mensch ; omdat datgene wat zij uitspreken, niet anders is dan de zuiver doorgevoerde consequentie van beginselen, die ieder onzer als juist erkent. Kortom het feit, dat wat, hen ken merkt, naar de treffende uitdrukking van een Engelsch schrijver, niet is gemis aan logica, maar gemis aan gezond verstand. Deze fanatici van hun beginsel voelen zich de profeten van een nieuwe overtuiging, die misschien in de toekomst de algemeen gehuldigde leer zal zijn, profeten, bereid als martelaren van hun geloof den smaad van een achterlijke wereld te dragen. Men placht in overoude tijden dergelijke menschen op den brandstapel te voeren of voor het minst in den kerker te werpen. Zal later van deze verlichte eeuw gezegd moeten worden, dat ook toen de gewetensvrflheid niet werd erkend ? En dat de woorden vanThorbecke: het heilige voor een ander is mij heilig in de ziel" en die van den tegenwoordigen minister-president: waar sprake is vancpnsciëntie-dwang, waar de vrijheid van consciëntie in gevaar is, kunt gg my vinden, onverschillig van welke party of van wien ook het gevaar uivaar," slechts uitzonderingen vormden op de gangbare opvatting, althans, dat zij in strijd waren met de heerschende practijk? Het is begrijpelijk, dat zelfs de overheid, die toch geroepen is de wetten uit te voeren, z'ch in sommige landen verplicht gevoeld heeft om met deze gemoedsbezwaren reke ning te houden en ten aanzien van dit vraagstuk de consequentie niet aandurft, dat ieder, die weigert zich aan de plichten, die de gemeenschap oplegt, te onderwerpen, van die gemeenschap moet worden uitg«stooten. Het is de onbewuste overtuiging, dat door de uitstooting van deze individuen elementen, die in tal van opzichten waar devol zijn, voor de maatschappij verloren gaan. In Denemarken, Engeland en in Amerika PRINCIPIEELE DIENSTWEIGERING IN AMERIKA Buffalo Bill Jr. verschijnt voor de commissie, om vrijstelling van den krijgsdienst te vragen op grond van consciëntiebezwaren (Punch) eerbiedigt men deze bezwaren in zekere mat°. In Engeland, waar eerst sedert Januari 1916 gedwongen dienstplicht is ingevoerd, heeft men van den aanvang af er rekening mee gehouden. Degenen, die daar princi pieele bezwaren hebben tegen het dragen van de wapenen, kunnen bij het Roode Kruii en indien zij zelfs teen uniform wil len dragen in de fabrieken hun taak in de voor den oorlog georganiseerde maatschappij vervullen. Zelfs kunnen degenen, die tegen dit werk nog bezwaren koesteren, omdat zij ook in dien vorm indirect nog aan den oorlog medewerken, wanneer zij een daartoe Ingestelde commissie van den ernst van hun bezwaren weten te cvertuigen, geheel en al van den dienstplicht worden vrijge steld. Deze commissie onderwerpt de ge opperde bezwaren aan een streng onderzoek. Althan» van de ongeveer 1200 Engelschen die zelfs indirect niet aan den oorlog wenschten mee te werken, heeft zij van onge veer een derde deel de gegrondheid van hun bezwaren aangenomen, doch de overigen naar de gevangenis verwezen. Er wordt op het oogenblik in Engeland door sommigen aan de billijkheid van dit onderzoek ge twijfeld en het is niet onmogelijk, dat men ten hunnen aanzien nog iets verder zal gaan. Bij ons te lande is op dezen weg de eerste stap nog niet gezet. De overheid heeft tot nu toe die bezwaren niet willen erkennen, maar reeds gaan hier en daar in den lande stemmen op om tegenover de principieele dienstweigeraars een andere houdingaan te ne men. Een hunner geest verwanten heeft zelfs in den vorm van een wetsontwerp een regeling, zooals hij die wenscht, aangegeven. Dezer dagen kar. men de publicatie verwachten van een rapport, afkomstig van een door den Vrijzinnig-Demokratischen Bond benoemde commissie, die dit vraagstuk wil trachten op te lossen. Er moeten, indien men althans het vraag stuk niet geheel en al durft te negeeren, bij de oplossing twee punten worden over wogen. In de eerste plaats de vraag, op welke wijze men den ernst van de bezwaren moet toetsen en in de tweede plaats, wat voor werk men zal moeten opdragen aan hen, wfer bezwaren men wenscht te eer biedigen. Men heeft bepleit dit werk zóó zwaar en zóó onaangenaam te maken, dat reeds daarin voldoende waarborg voor den ernst van de gewetensbezwaren was gelegen. Anderen oordeelen, dat, hoewel het werk, dat men hen zal opdragen, zwaarder moet zijn dan de gewone dienstplicht, het boven dien nog noodig is den ernst van de ge opperde bezwaren voor ieder individu te toetsen. Dat zijn punten, waarover zoo terloops een meening niet kan worden uitgesproken. Maar dit kan voor het oogenblik wel worden gezegd, dat het vraagstuk van de principieele dienstweigering in een zoodanig stadium is gekomen, dat de overheid het niet langer uit den weg kan gaan, maar haar standpunt hiertegenover zal hebben te bepalen. In het voorloopig verslag van de begrooting wordt de vraag gesteld en de regeering is genood zaakt zich uit te spreken. Het geheel en al te negeeren is niet meer mogelijk. FLAVIUS