l Dec. '17. No. 2110 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND II houden zich bezig met hetgeen te wachten staat. ? .Krijgen wij een strengen winter"; die vraag wordt ons herhaaldelijk gedaan en dan vertellen we het een en ander omtrent het onderzoek van dr. C. Easton. *) Hoofdredacteur van Het Nieuws, doctor honoris causa wegens verdienstelijk werk op astronomisch gebied, den laatsten tijd veel genoemd naar aanleiding van zijn merkwaardige arbeid op het terrein der meteorologie; hoe vindt hij den tijd voor dergelijke wetenschappelijke prestaties, ter wijl een etmaal toch maar 24 uren telt en geen Badeker hem den weg wees. Maar genoeg over den persoon, thans zijn werk. Het onderzoek naar regelmaat in klimaatschommelingen heeft velen bezig gehouden voor Easton aan zijn groots op gezet werk begon en dit kan geen verwon dering wekken. Niet alleen op astronomisch maar ook op astro-physisch gebied zien wij regelmatig terugkeerende verschijnselen en aangezien alle leven en beweging, ajle energie in het heelal, dus ook alles wat er in de luchtschil lier aarde gebeurt, door zonnewerking ont staat en in stand wordt gehouden, ligt het voor de hand dat getracht is de klimaatschommelingen in verband te brengen met veranderingen in de zonsactivitett; deze worden ons allereerst kenbaar gemaakt door het verschijnsel der zonnevlekken. Eene ontzaggelijke hoeveelheid arbeid is bovendien verricht ten einde te onderzoeken, in hoe verre het vast ingewortelde volksgeloof omtrent het verbandiusschen de maansphase en het weer, wetenschappelijk kon worden 'aangetoond. Al dit werk moeten wij stilzwijgend voor bijgaan en ons bepalen tot Easton's onderzoek. Voor eene vroegere studie Schommelin gen der zonswerkzaamheid en van het kli maat" maakte Easton kennis met het materiaal over strenge winters, zooals dat door den bekenden Duitschen meteoroloog Koppen was verzameld. Hij breidde dit uit, door ook alles wat hij vond omtrent zachte" winters bij elkaar te brengen; vergeleek de aanteekeningen onderling, onderwierp ze aan een strenge kritiek, beschouwde alleen West-Europa en na moeizame arbeid was dan ten slotte vrijwel alles verzameld, wat om trent de winters van 760 tot op onzen tijd *) Kon. Akademie v. Wetenschappen te Amsterdam, Verslag afdeeling Wis- en Na tuurkunde 24 Febr. 1917 Deel XXV. Afwijkingen en Periodiciteit der Wintertemperatuur in West-Europa sedert het jaar 760 door dr. C. Easton. bekend kon zijn. Als men nagaat dat hiertoe 300 bronnen moesten geraadpleegd worden, dat niet alle litteratuur op het vaste land aanwezig was, kan men zich een flauw be grip vormen van dit voorbereidend" werk. Uit den aard der zaak was dit waarnemingsinateriaal eene heterogene massa, on geschikt voor bewerking; hierin werd voor zien door de abnormale winters een positieve of negatieve .koufactor" toe te kennen schom melend tusschen + 5 en 5; de normale winter kreeg 0. Het bleek dat de gegevens voor de koude winters na de 14de eeuw tamelijk volledig waren. Easton onderzocht, zonder zich dooreenige onderstelling te laten leiden, of in deze lange reeks kou-factoren" een zekere regelmaat te ontdekken viel. Dit omvangrijke werk leidde niet tot een sterk sprekend resultaat, wel kwam hij even als bij een vroeger empirisch onderzoek tot 1916, alsmede de waarnemingen van 1828 1858 te Parijs verricht, bieden nu gelegenheid de proef op de som te nemen. De temperatuurafwQkingen werden berekend, ingeteekend (De Bilt-Parfjs o, Parijs.) en door een streeplijn vereenigd, waaruit de weten schappelijke kromme" ontstaat. Phantasie wordt niet vereischt om te zien dat de historische" en wetenschappelijke" kromme groote gelijkenis vertoonen. Het is niet noodig dat de maxima en minima samenvallen, de volle lijn is het resultaat eener verzameling van dertien 89 jarign perioden, de streeplijn van slechts n zoo'e periode; bovendien is het oorspronkelijk materiaal waaruit zij zijn afgeleid totaal verschillend. Verder berekende Easton de temperatuuraf wijkingen voor groepen van 11 jaar telkens voor het 3de, 8ste, 13de etc. jaar der 89jarlge periode uit het historische en weten periode, het ligt in het koude gedeelte PQ; merkwaardig is het dat de scherpe overgang van warm naar koud, die volgens de sta tistiek moet bestaan zoo mooi uitkwam. En nu gaan wij dus kou lijden? Niet zoo somber; deze conclusie is uit het voorgaande niet te trekken. Hat veiligste doen wij ons aan Easton's gevolgtrekkingen te houden; volgens hem mogen in de volgende 22 winters nog l of 2 strenge waarvan wel licht n zeer strenge winters verwacht worden. Verder zal de wintertemperatuur, over dat 22-jarige tijdvak als geheel geno men, lager zijn dan in het voorgaande even lange tijdvak; slappe winters zullen niet ontbreken, de kans er op is echter aanmer kelijk kleiner dan zij tusschen de jaren 1905 tot 1916 was. Voor een bepaalden winter valt dus niets te zeggen wel voor een groep van winters, wellicht wordt later nog eens eene methode ? ? T r-O-iri^-t-LJf~r de gevolgtrekking dat er eene ongeveer 89-jarige periode schijnt te bestaan. De temperatuurwaarnemingen gedurende de laatste decennia in West-Europa verricht, verschaffen ons nu een middel het bestaan dier 89-jarige periode meer aannemelijk te maken; want als zij bestaat moeten de temperatuurwaarnemingen passen in de kromme uit het his torisch materiaal sedert 760 afgeleid." Benige omwerking der gegevens was nog noodig, de kou-factor werd in eene temperatuur-afwijking omgezet waarna de dertien 89-jarige perioden tusschen 760 en 1916 werden saamgevat tot een wat wij kunnen noemen geïdealiseerde historische kromme." Wegens mindere betrouwbaarheid ten op zichte van het materiaal der latere jaren werden de 7 perioden vóór 1383 met hun halve gewicht in de rekening opgenomen. Negatieve afwijkingen der historische kromme staan onder, positieve afwijkingen boven de nullijn waarna de verschillende punten door een volle lijn zijn verbonden. (Fig. 1.) Eene combinatie der temperatuurwaarnemingen te de Bilt en Parijs tusschen 1852 en schappelijke materiaal. In fig. 2 is deze ver effende periode voorgesteld. In verband met de hierboven gemaakte opmerking omtrent den oorsprong van het materiaal zijn wij het volkomen eens met de uitspraak dat de overeenkomst verras send" genoemd moet worden. Eene andere voorstelling der 89-jarige periode waarvoor alle abnormale winters gebruikt zijn vindt men in fig. 3; hier is het verschijnsel der periodiciteit het sterkst te voorschijn gebracht. Op het eerste gezicht verdeelt, iedereen die kromme in drie stukken; het koude ge deelte PQ, een min of meer neutraal deel QR en een warm gedeelte RS. Van die warme periode door Easton in 1905 aangegeven met de woorden dat volgens de theorie in de eerstvolgende 10 of 12 jaar zich ternauwernood n enkele zeer strenge winter mag vertoonen" hebben wij genoten of niet genoten, dit is een questie van smaak; maar iets anders is dat wij er afscheid van hebben genomen. Het jaar 1917 (d. i. de winter 1916-1917) was het eerste jaar der nieuwe 89-jarige besproken die de mogelijkheid in uitzicht stelt, iets omtrent den aard van den komen den winter in het voorafgaande najaar te verwachten. De oorlog heeft van die mogelijkheid voor den winter 1918 eene onmogelijkheid ge maakt, dit alvast vooraf. P. H. GALL Adj. Dir. v.h. Kon. Ned. Meteorologisch Instituut 1867-1917. Een Jubileum Het was in eerstgenoemd jaar, dat een Fransch minister van oorlog zich verstoutte een plan tot reorganisatie van het leger aan de Kamers voor te leggen. Hooren wij eens wat de oppositie hier tegen had aan te voeren, l) Jules Simon: Ce qui importe, ce n'est pas 1) Journal Officiel (session 1867). NEDEIUL. HUMT HOLLAND'S m BK&TK ? CENTS SICtAAK Ie nombre des soldats, c'est la cause, qu'iis ont a défendre il n'y a qu'une cause, qui rende une armee invincible, c'est la libertél" Ernest Picard: Par quelle aberration Ie gouvernement peut-il songer a cheicher les forces de la France dans l'exagération du nombre d'hommes. Nolre amendement porte la suppression absolue des armées permanentes et leur remplacement par les gardes nationaux." Pelletan: Le militarisme est une plaie... Je comprendrais les pompiers armés pour Ie cas d'une invasion. Mals une invasion est elle possible? On s'indignerait si je formulais une prévislon semblable, et on aurait raison." Jules Favre: Qu'est ce que je lis dans les documents officiels? Qu'il faut que Ia France soit armee comme sesvoisines.J'avoue, Messieurs, que ma conscience se révolte contte de partilles propositions. NOS v ritables alliés sont les idees... La nalion la plus puissante est celle, qui peut désarmer. Donc, rapprochons-nous sans cesse du d sarmement." Garnier-Pagès: Qu'est ce que la force matérielle? Quelle puissance vous auriez, si vous vouliez avoir confiance dans ie peuple et dans la libertél Le budget de la guerre vous mène a la banqueroute. C'est la plaie, c'est Ie chancre qui nous dévore." Men ziet, er ontbreekt niets aan. Geen uit breiding van het leger, geen staand leger, een inval is niet te duchten en de brand weer slaat hem af, de idee is oppermachtig, de ontwapening nabij; men vertrouwe op het volk en de vrijheid.Maar.. .speling van het lot, drie jaar later vormden deze aposte-1 len de voorloopige regeering, wier eerste en voornaamste taak zou zijn, den vijand uit het land te verdrijven. Die Weltgeschichte, das Weltgericht l Valt hieruit misschien ook voor ons in 1917 iets te leeren? C. C. DE GELDER Kapitein der Infanterie 4-4Binnen!. Vaart Risico Sociëteit. Tilil. 1.10211. gevestigd te A'dam, Bokin 69. Tilif. l. 73211 DIRECTEUREN: Jan A. T. E{Jk, D». J. H. Croockewit De B1NNENLANDSCHE VAART RISICO SOCIËTEIT" sluit: YERZEKERINGEN op alle Binnenwateren van Nederland, België, Dultschland, Frankrflk, enz. YEBZEKERIN&EN op Schepen, Schuiten ea Stoombooten. VERZEKERINGEN op Koopmansgoederen, Huisraad, Inboedels, enz., geladen in Schepen, Booten, enx. VERZEKERINGEN te LAND door geheel Europa per spoor, Wagens, enz. VERZEKERINGEN per POST enz. op Effecten, Bankpapieren, Edelgesteenten, enz. door geheel Europa, naar en van Amerika, naar en van Oost- en West-Indien, enz. VERZEKERINGEN op PASSAGIERSGOEDEREN. De schade In de Hotels enz. wordt vergoed. VEEN Boek jaar 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 DAMMER 1 Pandbrieven in omloop f 349.900, » 601.500, » 831.050, ? 1.054.850, « 1.451.600, ? 2352.300,« 3 522,550. » 4.050.900, J 4 276 .750. > 5.045.350, «.688.850, IYPOTHEEK Reserves f 200, 500, 1.000, 1.500,2.350, 4.300, 8.ÜOO, 1C.QOO, 25. OO,50.000, WO.OOU. BANK Divi dend 1 pCt 2 » 3 » 4 B 5 » 6 t 7 r> 8 i S) n 10 » 11 » Pretoria Hypotheek Maatschappij 5 ",, Pandbrieven a 97'/2 % in 25 jaar aflosbaar telken jare 4 ? van het geplaatste bedrag ifl. aoÉievêoaS! tl l Hypotheekbank iHolland-Amerika TJTDRECHT Pandbrieven 99 V«rkrBcbaar bij alle Effectenhandelaren in stukken van: l IflOOO.-, f5OO.?, f aso en f 1OO.Bedrag Pandbrieven in omloop circa 6 MILI.IOKX «UL,1>EN. gevestigd te HAARLEM. Kantoor Groote Houtstraat 149. Verstrekt gelden onder eerste hypothecair verband ZONDER vooruitbetaling van rente en geeft 4V'2 % PANDBRIEVEN uit in stukken van f1000, f 500 en f100 tegen den koers van 99 %. O Provinciale Crediet- en Spaarbank SCHIEDAM l Tegen beurskoers verkrijgb. bij H. H. Commissionnairs alsmede ten kantore der Bank in stukken van 11OOO.?, i 5OO.?en f 1OO.-. CREDIETVEREENIGING OPGERICHT IN 1853 Kapitaal f 5.000.000. Reserves f 1.1BO.OOO. Hoofdkantoor en 2 Bijkantoren te Amsterdam. 14 Agentschappen in het land. Credieten - Cheques - Incasseeringen - Safe Deposit. Deposito's, »ente thans; met l dag opzegging l roor l maand Tast . 2 Smaanden vast 2*4 pCt n n Pruspectus, Incassotarief en Depositoreglement verkrijgbaar. SCHRETLEN & C£ AMSTERDAM,Sophiaplein 2. NIJMEGEN, Stadsgracht, Int.Tel. N 5701 en N 9128. Int.Tel. 1379 en 1701. Verrichten alle Bankzaken. Verzuimt vooral niet te lezen het zeer interessante EXTRA-NUMMER van 't Financieel Nieuws- en KOSTELOOS verkrijgbaar aan ALLE kiosken, bij ELKEN spoorweg boekhandel en aan de Bureelen: DEN HAAG, Noordeinde 144 (Telefoon Haag 6374) AMSTERDAM, Heerengracht 154 (Telef. Centrum 506) Rott.HyptWlmïTflor Nederland Opgericht 'n 1SS4 Volttekeni Rutuh. apitta! ? 5.001.10». Verstrekt geld op eerste hypo theek xonder vooruitbetaling van rente. Voor inl. wende men xlch tot het kantoor der Bank, Ged. Bierha ven 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen dei R|ks. De Dir. Mr. W. v. ROSSEM, Mr. TH. REEPMAKER. Mr. N. p. c. v. N I L L M IJ De Hae STUDIEBEURZEN 'sGRAVENHAGE, AMSTERDAM, UTRECHT, LEIDEN, Veenestraat 1. Tel. H. 1389 Weteringschans 22<>. ., N. <W3 Minrebroederstraat 22. ., 2352 Rapenburg 4.?. ,, l ft 1.5 HAARLEM, JANSWEQ 42. BQkantoren:Amsterdam,Damrak99 Rotterdam, WQnhaven \29a. 's-Oravenhage, Oed.Burgw.38. Maastricht, Stationstraat 36. De Bank verstrekt gelden tot elk icdrag met een minimum van t SOU en verkoopt 4H pCt. schuldorieven in stukken van f 1000, '500, f 100 en f50. Disconto en Effectenbank AMSTERDAM - ROTTERDAM 's-GRAVENHAGE Aan- en Verkoop van Fondsen. Incasseert Wissels en Coupons. Verstrekt Voorschot op Ongeaccepteerd Handelspapier. De Rente Cassa, Heerengrr. 179, (geb. Assoc.-Cassa), AMSTERDAM. Kapitaal . . ? 1,000,000. Reserves . . 1.266.276,33 DEPOSITO-REKTE: Met l dag opzegging (bedragen tot ? 5000 direct te ontvangen) % pCt. , 10 dagen opzegging . ?4 , Voor l maand flxe . . IJi » . 2 en 3 maand. fixe l'^ . . l jaar flxe. . . 3V« . Prolongatieconditie (tot beperkte bedragen) 1/1 pCt. onder den Pro longatiekoers, met een maximum van 2 pCt. staatel HwttBïBiató w Rottertam Directie : Mr. H. H. C. Castendijk en Jhr. H. F. Schuurbeque Boeye De Bank verstrekt gelden onder eerste hypothecair ver band en geeft ouder eo»irole yen het Algemeen Administratie CE Trustkantoor 4i£ V PANDBRIEVEN uit tegen beurtVosr». VERSCHENEN: jeugd en ooneelheniinerinp door ievr. THEO fflUS-BOBWIEESTER. Pi-ysilng. f 1.25. gel», f 1.75. itgavo van VAN UOLKEMA &WJRESDORF P. POÜWELS J r., Amsterdam, gevestigd 1877 LKI.IJWWKACHT 45, Effecten, Voorschotten in BekeningTEL- 54819423 GESTOKT A M K4PITAAL T K Ul> A M EN RESERVE F 7.500.000. Geeft voorgel lotten aan hare rekeiiing-honders Belast' zich met alle Bankzaken Uitvoering van Effcctenorders RENTEVERGOEDING VOOR DEPOSITO'S: met n dug opzegging 1% pCt. , tien dagen , , . . . l?i . , een rm^and , 2 , » drie maanden . 3 , . een jaar 4 . SAFE-DEPOSIT