DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 26 Jan. '18. No. 2118 NIEUWE GELUIDEN Teekenlng voor De Amsterdammer" van George van Raemdonck f' Het Militalrisme,"datizichzelven doodt FREDERIC LAMOND Is er een van onze hedendaagsche klavierspelen, die zoo voor ons oor weet te ont sluiten de schatkamer der verhevenst gedachten, tot klank geworden door het genie van den nooit geëvenaarden Ludwig van Beethoven? Het is gevaarlijk verge lijkingen te maken, maar voor ons blijft Lamond daarom een primus interpares", omdat voor hem de geest alles is en deze I'IIIIMIIIIIIIIIMI Noodmunt, Oorlogsmunt en Gedenkpenningen IV In een der vorige nummers gaven wij onder de rubriek: Oorlogsmunt en Gedenk penningen de afbeelding te zien van eene Belgische spotmedaille. Deze medailles Ordre du Lièvre" wor den zooals men zien kon, uitgereikt door Belgen aan Belgen, als spot op hunne over haaste vlucht bij het uitbreken van den oorlog, toen de Duitschers Belgiëbinnen vielen, of aan hen die eerst later of in 't geheel niet, terugkwamen. Deze Belgen staan niet meer alleen met hun spot. Ook de Duitschers zijn nu met eene serie spotmedailles of penningen uitgekomen. Deze Duitsche penningen zijn niet gewijd aan hunne landgenooten. Zooals begrijpelijk is geeft juist nu den Weltkrieg", den Duitsche humor en satire, aanleiding, om alles wat van hunne tegen standers uitgaat, aan critiek te onderwerpen. Vooral personen van gewicht in deze ernstige tijden, politieke hoofdleiders, ook bizondere gebeurtenissen, worden door de Duitschers aangegrepen om de tegenstanders belachelijk te maken in beeld, ditmaal op mooi afgewerkte legpenningen, plaquets of draagpenningen. Zoo kunnen wij alweer uit de rijk voor ziene bron, waaruit wij reeds meer mochten putten, het Amsterdamsen Pen ning, Wissel en Effectenkantoor Leliegracht 22" de volgende spotpenningen en nog een toeglftje onze lezers doen zien. De Eerste penning, evenals de twee voltende artistiek uit brons gegoten, stelt voor: potmedaille tegen Lord Edward Grey, die No. 1. Voorzijde nooit ten koste der materie verliest; eerder Is het bij hem omgekeerd. En als dat laatste al eens het geval is, dan bemerken wij het dikwijls niet eens, omdat hij ons al onder den alles meesleependen ban van zijn machtig herscheppingstalent heeft ge bracht. Deze man is als een prediker, die ons de schoonheidswonderen van een tot nog toe ongekende wereld ontsluit. Zoo kunnen wij het werk van den Bonner heros niet hebben geboord, bestudeerd of in ons opgenomen, of Lamond weet ons steeds weer nieuwe hoogtepunten te brengen. Ook waar wij zijne innerlijke gedachten niet altijd kunnen volgen, wenden wij ons niet laat dunkend af, maar hunkeren wij in gedachte naar zijne Erlaüterung", zijne motiveering. Want wij weten, dat zijn geest niet spontaan werkt, ook daar waar zijne menschelijke kracht ons nog wel eens herinnert, dat ook bij het uitbreken van den wereldoorlog in Engeland Minister van Buitenlandsche Zaken was. Natuurlijk zat deze staatsman de Duitsche Regeering erg dwars met zijne politieke zetten, vandaar deze spotmedaille. Op de voorzijde van den penning ziet men Mr. No. 2. Voorzijde Amerika blaast leugenachtige Reuter telegrammen uit inzake Duikbooten, in verband met Engeland en Frankrijk Grey met een masker, volgens de Duitschers dikwijls door hem gebruikt. Op de keerzijde ziet men Justilia met de Gerechtigheidschaal? Maar Justitia houdt de schaal vast aan den Evenaar, het middenpunt van de weegschaal. Niet aan den middenhanger van de balans. Frankrijk is hier Justitia". No. 1. Keerzijde deze man slechts mensch is. Maar welk een mensch! Hoort hem het onbeduidende walsthema van Diabel!l aanvangen en ziet hem den geestelijken groei uitbeelden, die zijn held het aanzijn deed schenken aan die dertig veranderingen", die evenals Bach's Goldberg-variaties, door de eeuwen heen zouden blijven bestaan als een monument, samen gesteld uit de kostbaarste granietsoorten, uit alle hoeken der aarde zorgvuldig bij elkander gegaard. Uit die granietstukken kneedde Beethoven een geheel, zoo machtig van uitdrukking, dat er welhaast geen tweede werk is aan te wijzen, dat eene zoo rijke scala van gemoedsaandoeningen doortrilt, als men hier waarneemt. Iemand, die ons deze kunst ten volle vermag te openbaren, kunnen wij niet hoog genoeg schatten. Zulks heeft Lamond ook nu weer gedaan. Dankbaar mogen we den kunstenaar verder zijn voor zijne heerlijke voordracht der z.g.n. recitatief sonate op. 31. no. 2 en de variaties op een Turkschen marsch, die niet tot de belangrijkste van den meester behooren en die door de snelle opvolging de herinnering aan het bekoorlijk allegretto der genoemde sonate wat spoedig ter zijde stelden. Het nog aan Mozart herinnerende, maar toch in geheel eigen geest uitgewerkte Rondo op. 51 n r. 1. opende het tweede deel van het programma en werd met eene ver kwikkend doorzichtige kleur vertolkt. De Appassionata", die het uitvoerig pro gramma besloot, kwam over ons als een stroom van alles meesleepende levenskracht onderbroken door het heerlijke Andante con moto", toonbeeld van een tijdelijk al geheel vredige rust, om dan plots uit te barsten in een ongebreidelden tonenstroom, die ons tot machtige extase opvoert, zooals alleen een kunstenaar bij Gods genade ons deze vermag te schenken. Moge het gedwongen tijdelijke verblijf in onze stad van dezen grootste der grooten" de bloei van ons muzikaal leven, ook in artistiek paedagogisch opzicht, in hooge mate bevorderen. Het aantal eerste rangs kunstenaars, dat zuiver en alleen van ware uitsluitende liefde voorde kunst doordrongen is, is in onze stad veel geringer dan men denkt. We kunnen er heusch nog een paar onvervalschte" bij gebruiken! H. M. VAN LEEUWEN llllllllllllllllllMIIIIMMIIItlHIIIIimil Eugène Grasset t Den overledene ter eere is dit artikel in de z g Grasset letter gezet: Een decoratieve kunstenaar van ongemeene veelzijdigheid en buitengemeene betqekenis heeft ons in November van het vorige jaar verlaten. Het ligt buiten mijn bevoegdheid, ook buiten mijn ge zichtskring te schrijven wat Grasset te Parijs gedaan heeft op het gebied van ku'-stsmeedwerk, meubelkunst, textielvak en ceramiek, maar niet om even te herinneren, wat hij geweest is voor het Boek, sedert hij met zijn Quatre fils Aymon (1883) eens klaps een eerste plaats veroverde als ornement teekenaar van de bedrukte bladzijde en die plaats behield door zijn talrijke boek- en muziekomslagen en muurprenten. Ik herinner daaraan des te liever om de aangename brief wisseling die ik indertijd over de be ginselen van de Boekkunst met hem had, maar ook en dat vooral omdat hij twintig jaar geleden een boekletter ontwierp, die nog altijd verre uitsteekt De tweede penning beeldt uit, de onbe trouwbaarheid van de Reuter Telegrammen, Voorzijde Bevolkingsmedaille altijd volgens de Duitsche opvatting, vooral in betrekking met z. g. intriges met de Keerzijde Het leugenmasker (volgens Duitschland) dat Lord Edward Grey als Staatsman droeg Fiankrïjk houdt de balans van Waarheid en Leugen van Lord Edward Grey (volgens Duitschland) in 't midden vast Plaats voor de naam van den geborene duikbooten-kwesties, tusschen Engeland en Frankrijk in de rich ting van Amerika. De derde penning geeft wér de over tuiging van Duitsch land dat Engeland wordt beschouwd als Duitschlands groot ste en voornaamste tegenstander. Op de voorzijde ziet men al de afbeel dingen der verbon den Mogendheden (Entente)... In 't midden, in stralenkrans, Enge land, die al de andere mogendheden aan het touwtje heeft. Tusschen die touw tjes' door leest men: England und Sein Kncchte". ()p de keerzijde staan alle tegen Duitschland strijden de mogendheden boven het moderne fabriekswerk der duitsche letter gieterij en waarmede toen onze drukkerijen voorzien en ons boe kenlezend publiek als overstroomd werd. Aan die Grasset-letter wijdde ik d_estijds een afzonderlijke publicatie en liet er mede uitvoeren mijn S t. B a v oof Groote Kerk te Haarlem en mijn Dertig jaar muziek in Holland. Die letter heeft nog steeds mijn voorl efde als boekletter voor teksten, bestemd gelezen te worden en die daarbij een chiquen decoratieven indruk moeten geven. Zij heeft inner lijke qualiteiten, is gemakkelijk lees baar, duidelijk, vormt goede woord beelden en is logisch, en dit laatste is zij, omdat Grasset bij het ontwerpen dier letter uitging van het eenig juiste principe, dat de drukletter niet is een figuur met passer en lineaal gecon strueerd, maar moet zijn een geëgali seerde en genormaliseerde s c h r ij fletter. Daartoe nam hij zijn model in de Karolingische minuskel der negende eeuw. De Grasset is het levende bewijs voor de opvatting, dat niet de historie, maar wel het historische principe het nu en de toekomst bepaalt, of, zooals zijn necroloog Georges Lecomte het in de Illustration van 17 November 1.1 zegt: Eugène Grasset tait au premier rang de ceux quicroientquelaconnaissance du passé, ind spensable pour faire oeuvre moderne, ne doit servir qu'a préparer l'avenir, qu'il faut, non pas l'imiter, mais comprendre ses lecons". rasset, de geestverwant van Puvis de Chavannes, was n der voormannen der hedendaagsche toegepaste fransche kunst en wat hij laatstelijk nog ge publiceerd heelt in het tijdens den oorlog opgerichte tijdschrift Art franfais doet zijn verscheiden des te meer be treuren. Hoewel geboren te Lausanne (1845) en hoewel hij zijn opleiding had genoten aan het Polytechnicum te Zürich was de fransche geest over hem vaardig, was het historisch voelen en weten in hem levendig, had hij contact met het fransche moderne sociale leven, al te gader eigenschappen, die hem bij uitstek geschikt maakten voor de aanpassing in modernen zin van die gebruiksvoorwerpen, welke in merg en been romaansch zijn en waarvan de romein en cursief, onze alledaagsche leesletter er een is Eigenaardig dat indertijd de duitsche boeknijverheid zich voor hem interes seerde. Niet rechtstreeks uit Frankrijk, maar over de in Hamburg?München gevestigde lettergieterij van Geursch und Heyse werd zijn letter door de parijsche gieterij van Peignot?de vier firmanten zijn nu allen gesneuveld hier te lande geïmporteerd. Maar is destijds in Duitschland wel goed be grepen, wat de eigenlijke waarde der Grasset was voor de boekdrukkunst als gebruikskunst ? J. W. ENSCHED schouder aan schouder op den uitkijk. Zeer eigenaardig is de kleine draagpenning, die eenigzins afsteekt door de kleur. Dit is een penning die een bepaald doel heeft maar in de allerlaatste plaats spot". Natuurlijk begrijpt de Duitsche Regeering dat vooralles, hetzij de oorlog nog lang of No. 2. Keerzijde Evenals voorzijde over onbetrouwbare Reuter-berichten (volgens Duitschland) wel kort duurt, dat het volksbestaan moet worden bestendigd. Zooveel mogelijk moet worden gezorgd voor jonge geslachten die de oudere steunen of vervangen kunnen. Vandaar deze penning of medaille. Elke zuigeling, mannelijk of vrouwelijk, wordt zonder dat zij er zich van bewust No. 3. Voorzijde LUISTERT! Luistert naar den Wil der Volkren, Luistert naar de Stem van God, Door het rauwe oorlogsgillen Galmt een schetterend gebod. Luistert, bange rampgenooten, Luistert naar den doffen dreun, Die daar aanbonst uit de verte Achter al het moordgekreun. Hoort het kermen en vervloeken Bij hun roekeloozen gang, Luistert naar de mokerwoorden Van hun daverend gezang. Met een haat van vele eeuwen Komen daar de drommen aan, Ziet ze dringend en geweldig. Wrekend langs de Aarde gaan. Rijken, opent uwe deuren, Buigt ootmoedig tot den grond, Offert dankbaar al uw have Strooit uw goud als bloemen rond. Opgejaagde, dwaze heerschers, Siddert voor den donderkreet, Huivert voor de wanhoopsdaden Van den hijgenden proleet. J. H. SPEENHOFF H. VAN DOOREN & Cie. DEN HAAG - AMSTERDAM - UTRECHT DAMES-HOEDEN en B0NIMRKEN (Sntinentat AMSTERD4M ARNHEM 'B-GRAYENHAÖE ROTTERDAM UTRECHT INHOUD i Bladz. 1: Evenredige .Verkiezing in de praotyk, door v. H. Bnitenlandsoh Overzicht, door G. W. Kernkamp. Uitslag Novellen-W edstryd. 2: Etre-Boog der Vrouwelijke Parlements leden. Feuilleton: Bekroonde Novelle: De Ster venden, door A'n. Baalborn. Spreekzaal:?De Lachende Derde, teekening van Jordaan. 5: Voor Vronwen, door Elis. M. Rogge. Uit de Natnnr, door Jac. P. Thrjsse. 7: Ondor de Liohtschippers, door Bijman Croiset. Boekbespreking, door Fred. van Eedsn. 8: Noodmnnt, door F. Itter. Muziekoverzicht, door H. M. van Leeuwen. Qrasset f, door J. W. Enschedé. Nieuwe Geluiden, teekening van George van Biemdonok. 10: Uit het Kladschrift van Jantje. Stoepje Blauw", door H. Salomonson. 't 8chiet?at, door Melis Btote. 11: Posthnma en 't Voedsel, teekening van Joh. Braakensiek. Biljartaport, door B. Leekenspiegcl. Financiën en Economie, door J. D. Bantilhano. Bijvoegsel: Arbeiders-Onlusten te Weenen, tee kening van Joh. Braakensiek. zijn, in hunne omgeving een dergelijk exem plaar gezonden. Men ziet aan de keerzijde een eenigszins hoekig gedeelte, waarin de naam van den (Weltkrieg) geborene, wordt vereeuwigd. In die omgevingen waar de meeste van deze exemplaren zijn gezonden wacht nog, na den oorlog, eenige bizondere verrassing. Deze penning is vervaardigd uit nikkel en verzilverd. Naar wij uit goede broa vernemen zijn te Berlijn, waar ook bovengenoemde pen ningen zijn vervaardigd nog groote plannen, om tal van sensationeele, geestise exem plaren te laten munten. Vooral omdat een ware manie" ontstaat, niet alleen in Duitschland maar ook in andere landen, om alles te verzamelen wat in deze uitkomt. Belangrijke sommen worden reeds besteed, door verzamelaars, groot en klein, liefhebbers op dat gebied om in 't bezit te komen van verschillende exemplaren en zooals begrijpe lijk is, alles wat geld oplevert, wordt naast de curiositeit, dankbaar aanvaard en door de verschillende mogendheden, ten nutte besteed. Als curiositeit kunnen wij nog mededeclen dat alleen voor de rubriek Broodkaaiten", Brood- en levensmiddelen-bons", over alle landen, in oorlog zijnde of niet, zich heeft gevormd eene commissie, die alles wat op dat gebied, spontaan of voor langen tijd wordt en is in 't leven geroepen, te ver zamelen en eventueel voor 't nageslacht te bewaren. Hierover en ook over andere spot, ernst of luim, volgt meer. F. A. ITTER No. 3. Keerzijde Engeland heeft bevriende Mogendheden aan 't lijntje Alle tegen Duitschland gekeerde Mogend heden op den uitkijk