Q.Maart '18. No. 2124 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VüR NEDERLAND orfisfieke Combinatie uon do m Een enkele druk op de elecMsche knopen men geniet in eigen woning van het piano spel der beroemdsteRianisten Hef pianospel wordf natuur getrouw en rot in de kleinste fijnheden geheel zelfstandig (pneumatisch eïectrischj weergegeven In Piano als V/eugel onzicht baar gebouwd Met rollen als met de hand te bespelen. Steeds gaarne Ten gefioone. Tot het bouwen van Villa's en Landhuizen zijn prachtige heuvel achtige BOSCHTERREINEN te koop in HET OOSTERPARK te Lage prijzen, mooie wegen, electr. licht, water. ga», l DE BILT station DiriJijiSTOKMAMS4onOSCHüLZ Tel. Int. 38 & 48 KETTNERs Heiligeweg 21/25 AMSTERDAM Onze gekruide Sarde l la WclS in 1916 onbekend. In 1917 een succesartikel. gebruikt gij het nog niet als boter en toespijs? Conservenfaliiiek Hollandia", Bergen op Zoom MEUBILEERING-MAATSCHAPPIJ HOLLAND" N. Z. VOORBURGWAL 274 AMSTERDAM TEL. 5974 N. "?'w^-^iMiitiimt^'-^-^-^ BU HET IIRICHTEH UWER WONIM6 HEBT BIJ 3 PUHTEN IN HET 008 TE HOUDEN t DUURZAAMHEID HARMONIE Bfiï! GEMATIGDEN PRIJS DAT WIJ IN ONZE INRICHTINGEN DEZE EIGENSCHAPPEN VEREENIQEN, BEWIJZEN DE TALLOOZE TEVREDENHEIDSBETUIBINeEN, WELKE WIJ VOOR U TER INZAGE HOUDEN. Fr. MEMOS 20 LEHSCHESTftAAT 22 AMSTERDAM, TEUFHN N. MI2. HEMDEM 11A1 MAAT. 100 gulden PREMIE betaalt H. G. THIEME voor wetenschappelijke diagnose van blindheid aan een oog van d» geboorte dateerend 'OXYDOL' (CHLORAS KALICU3 TANDPASTA) 45 cent p. Tube. liiinl. ffinD, STUK i b, l heiiscbe Fabriek ,,'s-Hage" 'f-GRAVENHAQE. N, V. Maas- en Waterweg Maatschappij tot bevordering van de vestiging van industrieën te SCHIEDAM EN OMSTREKEN Lange Haven 3 Tel. «3 Schiedam Verleent haar bemiddeling bf den Aan- en Verkoop van Panden en Industrieterreinen en het verschaften van Bedrijfskapitaal. l(lllllllllillMIIIIIIIII!llllllll(MllllllllllllnillllllMIHIIItlllllllllllllllllllltllllllUlUllllltliniMIIIIIIIIIIIIUIIItllUllllllllllllimi LIBeRTY feGRAVCNHACe | in eiKenHOUT \ 4SToeierix IQ- £ARMSToeieNA28- l DRCSSOIRJIO- TAFa% 55rIölML29?I MCUBCLMAKÊRS iiiiiiMiMiiiiiiiiMMiMii ..... iiiiiiiinii ....... tiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiniiiiiiii iiiiiiiiiiiiiiimiimiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiHiiiiiiiii * PER FLACON ?1.50 - 0.80 7 EEN VOORTREFFELIJK VOEDINGSMIDDEL: HETZIJ OP DE BOTERHAM; HETZIJ AF EN TOE EEN LEPELTJE. HETZIJ ALS PAP. De oorzaak werd, door de ingenieurs Van der Vegt in 1865 en Welcker in 1887, gezocht in het aanleggen van twee stuifdijken, Ie den Van Oldenbarneveltsdijk in tlutintnintuiinnnniiinniuuMiiiiiuiiitiiiiniiiiiiiiiniiiittiiiiiiiiiniin DE MOBILISATIE EN DE TOEKOMST VAN ONS LEGER VII HET KIESRECHT EN DE MILITAIREN De schrijver betoogt, dat, zoolang de omstandigheden, waarin onzewcermacht zich bevindt, zich niet aanmerkelijk wijzigen, niet alleen het kiesrecht voor militairen niet behoort te worden geschorst, maar dat zelfs maatregelen genomen dienen te worden, zoodot alle dienstplichtige kiezers hun stem kunnen uitbrengen. De ontwikkeling van den grooten oorlog maakt het met iederen dag waarschijnlijker, dat als dezen zomer de algemeene verkie zingen gehouden zullen worden, ons leger nog gemobiliseerd zal zijn. Zoo wordt het vraagstuk van het kiesrecht der militairen door de mobilisatie onverwachts van practische beteekenis. 1610, tnsschen Huisduinen en Noord-Holland, 2e den dijk tusschen Eierland en L?ssel in 1630. Vroeger kon, door deze openingen, over zandplaten bij springtij de Noordzee ftiiiiifffiiifiififfjijiiiiiiimfiiiiiiiiijiiiiiiiimiiiiiiiiiijjiiiiiiiniiiiiimjjiii De kieswet-van Houten, waaronder het kiesrecht der gezeten bourgeoisie zich ge leidelijk heeft ontwikkeld tot het alge meene stemrecht, schorste automatisch het kiesrecht van de miliciens, die zich onder de wapenen bevonden. Merkwaardiger wijze bleek deze schorsing tijdens de mobilisatie practisch zonder beteekenis. Dank zij de moderne interpretatie, die zich weinig be kommert om de bedoeling van den wetgever, door den Minister van Binnenlandsche Zaken aan het artikel, dat over die schorsing handelt, en dat alleen van miliciens" en niet van dienstplichtigen spreekt, gegeven, werden de landweer en landstormplichtige kiezers tot de stembus toegelaten en alleen de miliciens, die voor het meerendeel jonger dan 25 jiar en dus nog niet kiesgerechtigd zijn, geschorst. Het stelsel der additioneele artikelen, waar onder de verkiezingen dezen zomer gehouden zullen worden, geeft aan de regeering de bevoegdheid in de omstandigheden, waarin onze weermacht zich thans bevindt, voor alle militairen, desnoods alleen voorz:over zij zich in bepaalde streken bevinden, het kiesrecht te schorsen. Niet langer wordt de schorsing tot een enkele groep van dienst plichtigen, en een groep, die omdat zij de jongeren en dus de voor het kiesrecht minst beteekenenden omvat, beperkt: eenmaal af gekondigd weert die schorsing alle dienst plichtigen ook deof ficieien en onderofficieren, die in het oude stelsel van de schorsing waren uitgezonderd zelfs degenen, die met klein ver lof zijn, van de stembus. De eenige grens, die de regeering kan trekken, is een geografische. in de Zuiderzee vloeien, deze wegen werden afgesloten, de natuur wreekte zich en schiep een nieuw stormvloedsproh'el" op eene andere plaats. Het oude evenwicht was veibroken, er ontstond een nieuw, zooals altijd l Thans is er eeri evenwicht tusschen de bergruimte der Zuiderzee en de wijdte der zeegaten, plus de vliehors, het stormvlotdsprofiel. Bij zeer hoog Noordzeewater loopt de laatste over en de zaak is in orde. Maar nu wil men dit evenwicht verbreken door de bergruimte der Zuiderzee in weinige jaren belangrijk te verkleinen. Natuurlijk zal de gedwarsboomde natuur zich weder een nieuw evenwicht scheppen en men hoopt, dat dit zal bestaan in het verondiepen der drie zeegaten. Dat is ne mogelijkheid! Maar er is nog eene tweede! En die bestaat in het Oost waarts vloeien der groote watermassa over de Wadden; hier zal een nieuw stormvloeds profiel geschapen worden, de Wadden zullen dieper worden, maar ook de binnenkant van Terschelling en Ameland, en de oever langs de friesche dijken zal aangetast worden. Iets in deze richting is te vinden in bovenvermelden bundel. Op bladz. 14 verwacht Majoor Van Dam van Isselr, dat het VJie zal uitgeschutird worden. Een ingenieur met wien Ik er over sprak, verwachtte, dat het Intreden van den vioed bij het Vlie vervroegd zoude worden. Een ander, ouder ingenieur, gaf mij grif weg toe, dat mijn bezwaar grondig onderzocht moest worden, al paste het niet 2n het kader der optimistische beschouwingen. Het was niet waarschijnlijk, dat de regeering van deze bevoegdheid, die het kiezerscorps met bijna '« deel zou hebben verminderd, gebruik zou maken; de verklaring van den Minister van Binnenlandsche Zaken onlangs in de 2e Kamer gegeven heeft zelfs iederen twijfel weggenomen. Toch is daarmee op den goeden weg de eerste stap nog slechts gezet. De legering onzer troepen en de beperktheid der verloven zal in de gegeven omstandigheden een groot deel der kiesgerechtigde militairen ver hinderen hun kiesrecht, dat in de nieuwe artikelen een door straf gesanctionneerde stemp licht is geworden, uit te oefenen. Het is wenschelijk een regeling te treffe», waardoor de kiezers in het leger op den dag der stemming hun stem, zij het dan ook niet in hun woonplaats, waar zij op de kiezerslijst voorkomen, kunnen uitbrengen. Het zou ingaan tegen het met groote zorg omschreven stelsel onzer kieswst, dat boven alles het geheim der stemming waarborgt, de kiezers te veroorloven elders dan in het stemlokaal te stemmen. Op den grooten dag der stemming, waarop waarschijnlijk voor de volgende 4 jaren de Nederlandsche politiek zal worden vastge legd, zal in iedere garnlzoens- of kantonnementsplaats voor de inwoners gelegenheid bestaan te stemmen. Men zou een regeling moeten treffen, waarbij de militaire kiezers tijdig vóór de stemming van de kiezerslijst hunner woonplaats op die hunner garnizoensplaats worden overgebracht. Daartoe is een wijziging van de kieswet onmisbaar. Even eens is een wetswijziging noodig, indien men En zijn de voorstanders der afsluiting zoo zeker? In bovengenoemde Memorie van Antwoord" leest men op bladz. 4: De uitwerking van de afsluiting zal zich, naar alle waarschijn lijkheid in hootdzaak bepalen tot eenige verhooging bij de Noord-Hollandsche en Friesche kusten nabij den afsluitdijk." Er is dus waarschijnlijkheid maar geene zekerheid, er is eene hoofdzaak dus ook eene bijzaak en hoe groot die eenige verhooging is, weet men niet zeker. Want ook de uitspraak in deze van den heer Beekman, den voornaamsten promotor, blijft bij eene bewering doch geeft geen afdoende waarborgen. Verre van geruststellend is de Memorie van Antwoord" bij de begrooting in de Handelingen der Staten-Generaal. Wij lezen daarin, bladz 4, kolom l: Bij kleiner worden der kom zal deze allicht iets eerder gevuld worden." Nog minder geruststellend: De waterstanden langs de Zuiderzee bereiken, bij hevige stormen uit W. en N. richtingen, niet allfen de hoogte van de Noordzee, maar overtreffen die." De vraag ligt dus voor de hand, of een zoodanige hoogere stand ook niet tegen den afsluitdijk zal voorkomen en of dat hoogere water dan niet weg zal vloeien daarheen, waar het eenen uitweg vindt, dns over het wad. Wat nu daartegen te doen ? Eenvoudig het Terschellinger Wad door eenen zwaren dijk af te sluiten. Hierover zegt de heer Beekman, in zijne brochure op bladz. 122: Mocht dit (mijn bezwaar) juist zijn, wat m.i. nog niet vast staat, dan zou de aanleg van dien dam (over de oplossing zoekt in een andere richting, door op 2 dagen desnoods met een week tusschenruimte, gelegenheid om te stemmen te gever». In de 2e Kamer heeft een onzer politieke veteranen gezegd, dat een dergelijke regeling bij alle politieke partijen instemming zou vinden. Men kan er aan toevoegen, dat de militairen, op wie in de laatste jaren zoo zware lasten voor het vaderland gelegd zijn, de schorsing van het kiesrecht aU een grievend onrecht zouden voelen. In Engeland acht men die aanspraak op het kiesrecht zoo billijk, dat men overweegt aan militairen hel kiesrecht op jeugdiger leeftijd te geven dan aan gewone burgers. In de oorlogvoerende landen heeft men zelfs aan het front de soldaten laten stemmen. De Canadeesche soldaten en verpleegsters aan het Engelsche front in Frankrijk hebben hun eigen vertegenwoordigers naar hun parlement gezonden. De Australische troepen in Europa hebben aan het referendum over algemeenen dienstplicht voor Australiëdeel genomen. Men moet zich niet ontveinzen, dat door een regeling, zooals Ik hier heb aanbevolen, de politieke strijd ook in het leger wordt overgebracht. Dat is in de moderne legers, die het geheele volk omvatten, niet te ver mijden; men kan een burger omdat hij soldaat wordt zijn eerste burgerrecht niet ontnemen. In het leger verbeeldt de aan groote vrijheid gewende Nederlander zich licht, dat hij aan de willekeur van zijn meerderen is overgegeven. Niets kan hem meer slerken het wad)gelijktijdig met de afsluiting moeten plaats hebben, in elk geval niet tot uitstel van dit groote werk moeten leiden". (Is dat nu logissh?) De dam over het wad moet natuurlijk eerst gelegd worden, daarna de groote afsluit dijk ook eerst na de afdamming van het Amsteldiep. Ten slotte nog een paar vergelpingen om de kwestie duidelijker te maken. Summa Summarum! Ik heb er naar ge streefd voor mijn (in mijn bovengeneemde artikelen van 1899 en 1917) standpunt be hoorlijke argumenten aan te voeren en had recht te verwachten, dat daar betere argu menten tegenover waren geplaatst, met name in de Memorie van Antwoord en door den heer Beekman. Utrecht, Oud-Kerkhof 18 I. LORI UiiiiimiiiiiiiiiiiiiMiuiMiiiiiiiMiimiiiiiiiiiiiiii Nieuwe Boeken van deze Week: Prof. dr THEOBALD ZIEGLER, Godsdienst en Godsdiensten. Vertaald door J H. GROE NEWEGEN JR. Met inleiding en aanteekeningen van prof. dr. H. Y. GROENEWEGEN, 124 pag. Amsterdam, Mij. v- Goede en Goedk. Lectuur. Prof. dr. H. BRUQMANS, Algemetne Ge schiedenis, afl. 5. Leiden, A. W. Sijthoff's Uitg. Mg. P. J. BLOK, Geschiedenis eener Hollandsche stad. Eene Hollandsche stad in den nieuweren tijd, Met een kaart, 235 pag. 's Gravenhage, Mart. Nijhcff. Dr. ALOIS RIEHL, Inleiding tot de hedendaagsche wijsbegeerte, vertaald door dr. M. KREUNEN,258pag.Zutphen,W.J.Thieme<$:Cie. Stemming voor de Volksvertegenwoordiging, ge houden aan het Engelsche front, onder de kiezer», soldaten en verpleegsters, uitde Canadeesche provincie Alberta in de heilzame gedachte, dat hij niet meer leed ondervindt dan de belangen van zijn land vereischen, dan de overtuiging, dat hij zelfs in het leger mee kan werken aan het bepalen van de toekomstige regeering van zijn land. F l a v i u s V