Historisch Archief 1877-1940
8126
Zaterdag 16 Maart
A' 1918
DE AMSTERDAMMER
WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
ONDER REDACTIE VAN Prof. Mr. J. A. VAN HAMEL, Prof. Dr. H. BRUGMANS, Mr. E. S. OROBIO DE CASTRO Jr., Dr. FREDERIK VAN EEDEN en H. SALOMONSON
| Prijs per No.
f 0.20. PerSmnd.
f2.25. Abonn.
loopen per jaar |
UITGEVERS:
VAN HOLKEMA
& WARENDORF,
AMSTERDAM
f Advertentiën
omslag
f 0.35 p. regel,
binnenpag. f 0.40 p. regel
I N H O U D i Bladz. l:
Hongerdcmonstratie. Kiesrecht voor Militairen. De
Duitsche Verviaamsching, door T. H. 2: De af
sluiting der Zuiderzee, door C. W. Lely. Militaire
Boutade. Krekelzang, door J. H. Speenhoff.
Feuilleton: De Dood, door Marie Schmitz. 6:
Voor Vrouwen (redactrice Elis. M. Bogge) door
Aletta H. Jacobs en Kgb. O. T. d. M. Uit de
Natntv, door Jas. P. Thjjsse. - 6: Kuastnotities, door
Flasschaert. Een Oostersoh Wjjggeer over den
Oorlog, door Henri Borel. 7: Gen.-Maj, A. B.
Ophorst Manlek in de Hoofdstad, door mr. H.
H. van Ijeeuwen, Significa I, door dr. Fred. van
Eeden. Voor het Ontbijt, teekening van Oeorge
TUI Baemdonck. 9: De Toekomstige Verbinding
van Amsterdam met z(jn achterland, door F.
's Jaoob. 10. Op den Eoonomischen Uitkijk, door
jhr. mr. H. Bmissaert Veizen van H. Salomonson.
Leekenspiegel. Le Boi Soleil, teekening van
Jordaan. Het Nederl. Gymntutiekverboiid door
Friso. 13: Waarom ProEntente en Anti-Dnitsch?,
door J. MoUnaar,?Uit het Eladsohrift van Jantje.
't Soh'etgat, door Melis 81 oké.- 13: Da
SohonwburgSobsidie, teekening van Joh. Braakensiek.
Damrnbriek. red. E. G. du Jonge. Zoo zijn ze, door
Melis Stoke.
Bijvoegsel: De Hieuw e Groep in het Panopticum,
teekening van Joh. Braakensiek.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Hongerdemonstratie
Het helpt weinig, gal te spuwen over
de ellende, die ons met de levensmid
delenvoorziening wordt aangedaan. Wij
zakken tusschen twee stoelen op den grond
en de hemel weet, waar wij belanden.
De levensmiddelen kunnen niet uit
Amerika komen zonder de schepen, en
de schepen kunnen niet varen, zonder
Duitschland. Daarom moet elke regeling,
welke wij pogen te maken, instemming
vinden bij het water en bij het vuur.
Elke overeenkomst zal eigenlijk moeten
worden gesloten op den voet van een
manage d trois.
Maar de ondervinding leert nu wel,
dat dit de hel is in huis!
En \yat baat het, of sommigen op
Duitschland smalen, en anderen tegen de
Geassocieerden een grooten mond op
zetten !
Denkt ge, dat 't een of het andere wat
geeft?
Eén afdoende mogelijkheid ware er,
die wij hier al eens uitvoerig bespoken
hebben: dat ons volk in beginsel en met
overtuiging zich stelt op den basis van
het geheele isolement; ons dus opmaken
om niet langer, naar welken kant ook,
te soebatten, maar alle narigheid in ons
zelve te dragen, en... krom te liggen.
Echter, om alle ontbering, welke zulk
een isolement medebrengt, te aanvaarden,
daarvan is ons volk in de laatste jaren
eigenlijk geheel vervreemd. Het is van
regeeringswege tot ontzegging en zichzelf
aangrijpen het tegendeel van aangespoord.
Toen wij voor eenigen tijd de richting
van zulk eene eigengewilde
isolementspolitiek aanwezen, deden aanstonds aller
lei grappenmakers zich hooren, die dit
toch als een alleronoirbaarsten eisch be
jegenden.
Zij mochten nu nog willen, dat zij er
zich en de natie toe op kon den werken!
Wij allen zouden er, niet: wel bij
varen. Zeker, neen. Maar wel: een
vasten grondslag in vinden, in stede
van al 't gemartel van nu.
Wie weet, of die vorm van onver
schilligheid ons misschien ook nog niet
taktisch het beste uitkomen zou en on
verwachts het meeste doen toekomen!
* *
Wanneer wij evenwel dit uit het hoofd
stellen, dan blijft niets anders over, dan
te rekenen, of tenminste te hopen, op
het verstandige inzicht van de mogend
heden.
Wij zeggen dat voornamelijk naar den
kant der geassocieerden" Zij hebben
waarlijk, of men 't nu wil inzien of niet,
een overwegend belang, ons op onze
eigen beenen te laten staan. Duitschland
heeft dit belang niet, of in veel mindere
mate.
En nu behoeft gelukkig op het oogenblik
de vrees niet groot te zijn, dat ons volk
met zijne sympathie of vertrouwen lich
telijk naar den Duitschen kant zal over
hellen, n'en déplaise zelfs alle praatjes
als van het Ukrainegraan.
Maar de verslagenheid kan zóó groot
worden, dat het lichaam zich als het
ware eenvoudig in arren moede laat
verzakken, en dan door den sterkere
opgevangen wordt.
De neerslachtigheid is hier te lande
nu zoo groot geworden", schreef eens in
vroeger dagen een Amsterdamsche bur
gemeester, en de algemeene malaise
maakt zich zoodanig van alles meester,
dat wij er ten slotte toe komen, er nog
't minste kwaad in te zien, ons uit ver
slagenheid mede in den oorlog te storten".
Onze voorouders hebben dit toen ten
slotte gedaan ook.
En nu moge de voorzienigheid ons
voor dergelijke desperate stemmingen
bewaren.
Maar wie daaraan een krachtig handje
kunnen medehelpen, dat zijn: de ge
associeerden" met Amerika vooraan.
Het ware te wenschen, dat dit ginds
goed werd ingezien en doordacht.
AANPLAKBILJETTEN WAARMEDE DE DUITSCH-VLAAMSCHE BEWEGING DE BELGEN AFVALLIG POOGT TE MAKEN
VAN HUN EIGEN LANDREGEERING
(Zie het artikel Duitsche Verviaamsching)
6ROOTB
E GENTBKUttCE.
&ROOTE
< v*a alle VbaaadBprekegde menschsa vu tóen wijk, om te spreken over:
De VREDE, diéwij eischen
!':v . . . ? ? MEET ??. -; 'V ' "
Kosielocze CINEMAVERTOONIN6
Nieuwe, bijiondere. nooit vertoonde films, en -.
GROOTE LIEDERRVOND T
t EN PRAHRTK»
, 29 JftïMOFlRI 1918
te 6 uur 's avonds, met LIEDERA VOND
KmEHIAVERTOONIN
1750 GUM
l\
door de beste Kmutzangers van Geit
WIJK MEULESTEDE
MEULESTDESTEEHWEG
WOENSDAG 16 JAKUABI 1918
Kinderen beneden de lëJaarTuiet van hunne ouders vergezeld, worden
iniet toegelalea
Gouwraad van Oost Vlaanderen.
Kostelooze Cinemavertooning als onfeilbaar
lokmiddel
U6 POlm, KERKSTRAAT
VolkssjirckiTs der slnd zullen hel vvwinl voeren over :JHiY
.?S5SS-.
Staal Vlaanderen
Kinderen timeden de Ilijaar. niel van linnne ouders vermrld,
\vof!*'!i fifef ^ie£>'v|:ih>n ~
i tJoiwniad van osl-Vlaanderen.
Geen middelen en moeite worden gespaard om te trekken,
ook hen, die mochten weifelen
Kardinaal Aartsbisschop
Krereert naar, YUamacfaHtDiafc»» t Ze» «Bh* hit d* fchooii*
Ti4ei4ftBdin vut coogenaftjniV' Hifcji^iailft VefliitegalMHÜiiltBV t ~ '
De WAALTJES moeten «f ra du zijn, WIJ mogen omen
bailtti»
BV woir uotev ar POUTIÈXE-JANSLAASSEN
ZU MOETEN ZWU6EN!
of ander» mijdt Haver, hm de JUDASPEMNMGE» *"
Maar wij, die ais opperste wet bi) den duivel zourfen ten rade jaan om ons onge
lukkig voile te redden, wif zttBon rf» schanddaden der Pdtriotards «/«weepen ia de
GROOTE MEETING
w ZATEBDA& ZO VOVEMBER
b 7 m m * fin* Fxstml nu M KM*? ComniteiuR,
r: <
(F« U KnoderlfWlluuM !>»*<« VflMH.
A» teloema linl «& r. wur m Vbamlrmi. «w M Uu Hoof.
MANNEN BW VfUÏUWBB. mtft
MEDEBURGERS!
De ellende van het volk door de Duitsch-Vlaamsche
beweging als propaganda-motief misbruikt
DE EUROPEESCHE
It UHi.llls ,
naar VIUJ1K !?> i r<
TMMH.HI-- '
.
"»» ««U//' ' '' .'.,«/,...... < /.r, v, »
l MEM MIA II "?'*'? ' 'l' «k '-"' ""flil.
aan 'twerk met den
GODLOOCHENAiR
KATHOLIEKE VLAMINGEN '
il MACHT, (,i:/.A(; nii;i-:i.lltii'i.n,l>ui(ili.-ai.||«B>Miwm«tin-<-ln!
P4ïllze BKI1.IGE GDDSi)lKNST word: mu-^r-mtt ,ii-> .-*?!« buidel .
i Wil i
De Vrede is nakend!
politieke partijea, die aan de voetea der oarJugsbazen
iiett«flftos1a;i.7de al (;ÏIZK oproapefl ongevoelig lilavea aan
Ellende van ha! Volk
van bet ii.snyi in<\e volk in alle la
parti;*u ia Er:,;slaud en Frankrijk r
VREDE ?
het zoogenaamde MEKKA van br.t :
t Kapitalismus de leiders vt!rLind'iren
UITMOORDEN onzer
' begiooen il« woede van bet h.snyi wl? volk in alle lasden te v
[. , D« dsaUKTaüKhe parti;*u ia Er:,;eland en Frankrijk roepen om
AÜeen in GENT, het zougenaamde MEKKA van hr.t sociali-mn'. bleef de
j Ijzeren knoet van bet Kapitalismus de leiders vcrLindoren v t. s TEGEN HET
lfstaBdig maken van ousf st-hfton Vi,ik '
L MERCIER. d« Vlumiaghater. niwlirmki Kw
ouzeuPaas. zgit KMtkütUk (.f/u, onl d^opoljtlekt n ^J^ :;- n pai
U tradtun mM, ..,.u I HANKHI.IK u vtTm»pt>n
Die ?» zal h*'l oiiui'luk van uus lii-iiMtf <>n van «ui/r KiTk \Mtrttfii!
Hij. die mét BïUANP. den G«xtlaochpuu;ii; i-u Vci^rab^i der VryniKtseliUtra
].-!-!'? n;j'.'.'nknni-ten hi^iit. hij Jio un7\: Vhiaim* lu; omSerpHStoorM h«su-;dl «i'.'
h\.!t VifUjjj!.wh/(JH PD ze- lal wiuin/iuiugh^id dryfi iluor zijn*.- varvoljïin^oR. by
dit' un/e bra\ 'v'iuiaaristen \-TJau^tt t'n verbapOtt liij lu- al wal Vlaams ii ^. . '\
vwdruht <-n »nn maakt HU MISHBL'ÏKT ONS (iKLOOF OM VLAAM»
Bfe-NS \BIJMAKING I'E BKLKTTEN.
Hij .«f/H'ftt ttit'tjtw ittitHf:fHnh'n t'ftvr ui di'i/i urn ilip sirli Ipyru :ijtu' *'*''
iHlxli'tïliys- ftt i;t*Hti'?rftiH>fiff'*tthiiint'H ivr2HtfH
Hij hen:' iii.at d» riiken, tuut sommige svi-iiistenleiders en liljerale
Franskiljons, om on$ schoon 'jfloovig Volk snn het land der Bonnots en
Apachen, der Kérkvtrvolficrs en Godtooclt&iaar* l*1 ivr&oopejj.
KATHOLIEKE VLAMINGEN OP l Wij mosten d* «tem van
't katholieke Gent laten hooren! Met duizenden naar de
MRDEBURGERS!
IK-ki.ji|ik-^nl>t,vti|pii s>Hirt!ll^i>:>fl<«~^nli^irx!iiiMiI trHirfMahi > iif},, Un_M«m
»«.»? Umin» > VIAEV .,mr tof* UH»\ en c,N«p l urn» «. n» «,« m a.,r L?*
t» lij*-» rrruKHT ^^
De officieel» oorlogujxjMo!* der partijen wijk» »MI meo »r«de boordt.
t Koet uitgevochten l
WU ROEPEN : GENOEG l
Na drie jur oloedvergieui londer Muf< bo«p. DSCHEN'WIJ
r,'>.'i,.. ici/Jnt i*a-u dl dtëtot-hut bult"*
GROOTE
l TE DOEN. -KiMiMül k»nnm n\ nh-t
in-: SJH:I u.isn^''iii' IMMTH *>\\\\\ «
piitru i tv /A st.firt'\
BRAVO!
/?j ?'.:< :'</./.-., .<?,!-?aan, 'I--H lifi-r hm- M HHH < l, 'iftin , ed tttf <>at!>Hf*x,
'20ÜO &ENTEITAARS ...... ,. ,
»,l.,?,?-i l, ,?, i. .,*,
jioui en 'toedig Op voor den Vrede!
Arme iurj«r« cu WerkBedtn rao Geul. Uut uwetUm luide hooret.
HABI'KI.IJK WF.r.ivOM 1\' JiK H.\M".i,,\ KR VFtl
3COO tullen Zi, ouk .TUK yt-tïwfw^n door rfc
*«/» de Poolschf m^.ft!Ltt:a Z!CH BH IÏFI
van ZATERDAG, 24 w NOVEMBER, 1917
te ? ir 'sawis. ii l pte F«üil raii iüiiüijiiCMSff
' GENOEG GELEDKX!
n On l (f»J Mtjjd hei voor
NATIONALISTEN
AA.V TE SUHTLX di,- ,n VV^/lA'/ï/.T t'.V VLAAHSCH willen. t> ?: vuordiwto vnn looa !
-?t! wl-t t}ez<)nd!n>i'i en li-v,. ;;>.;. ink v,it: rfni VLinnt^hfii wrr/nu.ta
Dr. AUÖ.
SPREKERS :
S*' Voonitlei ia te Kifts,«.j Atto^isstnEilsboni! ,." M' Mi nn Wiw
mi.t.u o> ta KaUtue SM ,m Km* ,
Vramm en Haai», JongtüngM «i «h^n, sprnkt nM meoif en kunnis ovst ite
g, met du:3ndep naar de
db AnÜ-wciahsien ? Moed, jongeos, DURFT, ge zijt toch
Tok Vlaniiügon al» wij !
Weldra staao geheel Gtmt en ui uf pirüjen rond de Vlaarusche rationalisti
sche vlag gestJiaani l
Burgers, Werklieden! Naar de MEETING nn Zatsrda^ 5 Januari, t 7 uur 's avn waar
IN M. t'Ki>"l/\ \t. \ \\ 1M l KüMM.t.üK < iiNSI K\ UiiHII M
vo*»..^?.^ .^t'.G'-sTEYN? s%*rnerr
9e Heropbouw van Vlaanderen
«J'DE DOENTEl <aiilll!iw|...i.r
mi mi wM
Jsf VAJW WETTEREBI . hw
IJEDERAVOND TE 6 UUR.
Aanleeren van hot « Vlaarusch Wachtlisti. » vuo Jel Van Hoof, t;n i1« « Toi-pns
van VUuuideren. « VAD Lu. ven DuvoaeL
VROUWEN en MANNEN! Met duizenden naar die Vergadering!
Uit duizenden monden moet het klinken : Weg met de politieke
Frenskiljonscbe tiritvcrijeii van inwige hoo'je getstehjhen !
Leo Augusteins
Wlf l'""., .'..'/u..,.".- 'j^'anu. .?,,-,,, l,,;;,,
yaÉiüij^;'^^
khoiic
blwtJ
hebb^a met (c doen .'
Het Pacifisme moet de Gentenaars verleiden
De Ministers van het zelfstandige Vlaanderen" ontzien
zich niet Kardinaal Aartsbisschop Mercier als
volksverrader voor te stellen
Tegen den Europeeschen zelfmoord ageeren de...
moordenaars van Vlaanderen
Dan moet bijna de gedragslijn ten
onzen aanzien veranderen.
Zouden wij dit alles, zouden wij vooral
ook den verderfelijken noodtoestand,
waarin zij ons brengen, den Amerikanen
niet nog duidelijker kunnen maken dan
officieele vertoogen het doen?
Er zijn al zoo verscheidene missie's
heen gegaan.
Maar nu hebben wij in den laatsten
tijd zoozeer in het teeken der demon
straties geleefd.
Wat, indien eens eene zending van
enkele burgers en burgeressen werd ge
vormd, om^/fldstedemonstreerenmeteen
bevrijdt ons van den honger"!
Voor flinke mannen en huismoeders
behoeft dit toch niet vernederend te zijn,
evenmin als voor ons land, dat er mis
schien voordeel van zou krijgen.
v. H.
Militairen
bij de Verkiezing
Het zal bij de komende verkiezingen eenige
moeililkheid geven, militairen, die vaak ver
van de oude woonplaats waar zij kiezer
zijn, gemobiliseerd zijn, mede te laten
stemmen.
Niet allen kunnen dien dag met
kiezersverlof!
Toch moet zooveel mogelijk gedaan wor
den om hun de gelegenheid tot gebruik van
hun burgerrecht te verschaffen.
Dit is Nederland aan zijne gemobiliseerde
mannen verplicht.
Hun zijn reeds zoovele lasten opgelegd,
laat ons dus in dezen,in zake hun staatsburger
schap, hen niet ter zijde laten. Zoo iemand
meestemmen mag, zijn het ook de soldaten
en officieren te velde, op wacht, aan de
kust of in 't fort.
Met verloven schijnt veel gedaan te kunnen
worden. Maar toch zal altijd wel 1/5 der
militaire kiezers niet op den verkiezingsdag
naar huis kunnen.
Tot nog toe heet het, dat de moeilijkheden
te groot zijn, de omslachtigheden te veel,
om ook hen te helpen.
Onzes inziens moet daarnaar toch nog
met kracht gestreefd. Het is eene kleinigheid,
die de Nederlandsche staat aan zijne ver
dedigers bewijzen kan.
De grondslagen der regeling moeten zijn:
dat de militair stemt op den gewonen ver
kiezingsdag; dat de stem gett-ld wordt in
zijne burgerlijke woonplaats, en c'at de waar
borgen voor 't geheim en de zuiverheid der
stemming bewaard blijven.
Maar 't kan niet alles gebouwd op de
onderstelling, dat vrijwel alle legerkiezers
wel met verlof kunnen gaan! Dit is ook om
staatkundige redenen ongewenscht, en kan
ineens in het honderd loopen.
Ons staat een stelsel voor den geest, dat
de stemming der dienstdoeners het gemak
kelijkst kan geschieden door bemiddeling
der bataljonsbureau's of andere militaire
middelpunten, ten overstaan van officieren.
In elk geval moet nog beproefd, hiervoor
een regeling te maken. v. H.
De Duitsche
Verviaamsching
Steeds gaat in Belgiëde stelselmatige
doorzetting van het Vlaamsche activisme
voort. Maar steeds ook komt duidelijk aan
den dag, dat dit slechts een werktuig is
voor de doeleinden eener zekere Duitsche
politiek.
Men moet dit hier te lande wel goed
verstaan, want allicht zou men, met dien
nieuwsten vorm der Vlaamsche beweging"
niet nauwkeurig bekend, er vanzelf een deel
der sympathie aan schenken, welke elk
Nederlander voor de echte en zuivere Bel
gisch-Vlaamsche beweging koesteren moet.
Doch door zulk eene ondoordachte sym
pathie aan het Duitsch-politieke activisme
kunnen wrj hier van uit het Noorden aan
ons zustervolk Belgiëen aan zijn recht op
onafhankelijkheid veel kwaad doen. Tevens
ook onder de Belgen veel verbittering en
wantrouwen tegenover Noord-Nederland wek
ken. Dit is b.v. daar te lande reeds geschied
door de Duitschgezinde wijze, waarop het
Haagsche, in Belgiëveel toegelaten dagblad
Het Vaderland" den loop van zaken met het
Vlaamsche activisme in den laatsten tijd
besproken heeft. Zulk eene houding van
Noordnederlandsche persorganen, die voor
eiken goeden Belg, Waal of Vlaming, een
anti-nationale beteekenis heeft, heeft onder
dat reeds zoo zwaar beproefde volk, zelfs
onder zijne voormannen, verscheidene tee
kenen van teleurstelling tegen Noord-Neder
land opgeroepen.
Laat men daar overtuigd kunnen zijn, dat
het groote deel van Noord-Nederland zui
verder, meer solidair en ook juister weet
te denken!
Om het ware karakter der Duitsch-Vlaam
sche beweging nader te doen kennen,
drukken we eenige van de tailooze aan
plakbiljetten af, die het kleine groepje
i Vlaamsche activisten alom in Vlaanderen,
tot in de kleinste dorpjes, thans verspreiden
laat.
Natuurlijk onder bescherming van de
Duitsche overheid!
Doorziet men hunne strekking?
Die is geene andere, dan om de Vlamingen