30 Maart '18. No. 2127 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 11 DE BEZWOREN K ABI NETS-CRI S I S Teekenlng voor wde Amsterdammer" van Joh. Braakenslek Timmerman-Gort: Ziezoo, nou zullen we maar zeggen dat het nog wel 'n paar maandjes mee kan IIIIIIIIIIIIIIItllllIIIIIIUIHIIIlIIlllllllllllll Illlllltll HUM IIIIIMIIIIIIIIHIIIIIIIIIIII'iiMIIIMHMIIIMIIIIIMlMIIMIMMIIIHIMMfillllllllllltllil NISCHE RUBRIE Isoleering tegen Geluiden De bewoners der groote steden onder vinden in de meeste gevallen dubbelen hinder van het lawaai, dat rondom door allerlei oorzaken, voornamelijk als gevolg van het drukke verkeer, veroorzaakt wordt. Dat al het lawaai van een groote stad een verkeerden invloed op de bewoners uitoe fent, is door ieder wel geconstateerd, die naar buiten gaar. Op de kleine plaatsen toch doet de stilte weldadig aan. Om de geluidsdemping te kunnen beoordeelen, dient men eerst goed na te gaan hoe de voortplanting van het geluid ge beurt. Velerlei proevenhebbenbewezen.dat geluid voortgebracht en voortgeplant wordt door lichamen, waarvan weegbare deelen vrij snel heen en weer trillen. Hier is expres de uitdrukking weegbare deelen" gebruikt, in tegenstelling met de molekulen (die we als niet weegbaar met de gewone hulpmid delen denken) die ook voortdurend in be weging zijn en in vaste lichamen in allerlei richtingen heen en weer bewegen; in gassen en vloeistoffen is die beweging iets anders, iiiimiiiiiiiiiiimiiiiiiHifiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiHliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim ZUIDERZEE-RAAD Uit vrees voor misverstand hebben we de vlag maar niet uitgestoken. Dat belet echter niet, dat we danig in ons schik zijn en vol plannen en verwachtingen aangaande de nieuwe polders. En wat een mooie instel ling kan die Zuiderzee-raad worden: wel is waar slechts een adviserend lichaam, maar in elk geval een goed adres voor de plannenmakers en de bedenkers van mogelijkheden. Als het goed gaat, kan dat college heel wat adviezen te verwerken krijgen, vooral wan neer ieder naar vermogen wil meewerken om onze nieuwe gewesten zoo volmaakt mogelijk te doen worden. Een van de meest interessante vraagstuk ken is wel dat der bevolking. Over de menschelijke bevolking zal ik maar zwijgen, doch het is misschien wel aardig, om even na te gaan, welke mogelijkheden zich voor doen met de in 't wild levende planten en dieren. Verscheidene daarvan staan om zoo te zeggen gereed, om het nieuwe gebied terstond in bezit te nemen. Eerst komt de ondergang van de oorspronkelijke bevolking. De grond valt droog, schelpenbanken komen aan de lucht te liggen, in de diepere geulen krioelt het van vlsschen en schaaldieren en al wat daarvan niet door de menschen wordt gevangen valt ten prooi aan de vogels, die van alle kanten komen opdagen. Het begint met den Wieringer polder en dat wordt dan in de eerste plaats een buitenkansje voor de meeuwen, de lepelaars en de reigers van het daar hier de molekulen niet meer op dezelfde plaats terecht komen, hetgeen bij vaste licha men wel het geval is. De beweging van weegbare hoeveelheden noemt men wel in tegenstelling met de molekulaire de molaire" beweging. Wanneer nu de lucht, die door een of andere oorzaak in trilling is gekomen, tegen een wand botst, kan die wand in zijn ge heel in trilling worden gebracht en aan den anderen kant de lucht weer in trilling bren gen; in dit geval gaat het geluid (bijna) onverzwakt door dien wand heen. Het kan echter ook gebeuren, dat de eerste laag van den wand in trilling komt en dat in de vol gende laag de molaire beweging gedeeltelijk Fig. l miiiiiiiiiumiii Zwanewater. Maar ookdeTexelaarszullen van de partij zijn en de Friezen.De Schollevaars van Giethoorn kennen al lang den weg hierheen evengoed als de lepelaars van het Naarder meer. Ongetwijfeld zullen de meeste strand vogels en steltloopers een goed jaar hebben en hoogstwaarschijnlijk zullen ze in aantal toenemen. Waar het mogelijk is hopen wij dat door nauwkeurige tellingen vast te stellen. Na eenigen tijd wordt de grond geschikt om bebouwd te worden en de tnensch doet zijn intocht, vergezeld van zaal- en maaimachines en andere instrumenten, waarmede hij het Beloofde Land te lijf gaat. Maar tegelijk met hem kom;n ook de plagen. Wie veel op de Zuiderzee en de Wadden heeft gezeild, moet wel gemerkt hebben dat op sommige zomerdagen van allerlei insecten over het water vliegen, ook 's avonds en 's nachts. Ik heb het wel gehad, dat op eens een paar dozijn smalle grauwe torretjes rond draafden over ons sloepje, en dat aan den Zuidoever van de Noordwestplaat bij Rottum honderden grauwe uiltjes waren aangespoeld. Soms neemt die insectentrek reusachtige afmetingen aan, dan ziet ge duizenden en duizenden eensgezind in n richting voprtfladderen. Heel dikwijls zijn dat koolwitjes of libellen maar vaak genoeg ook andere Insecten. Hoogstwaarschijnlijk hebben we hier te doen met de zeer ge wone verschijnselen van overbevolking en expansie. Ge kunt ervan op aan, dat een nieuw onder cultuur gebrachte polder voor vele van die trekkers het eindpunt van hun zwerf tochten wordt. De smalle grijze torretjes van mijn sloepje zullen uiterst bevredigd neerstrijken in het nog versche gras of graan. Ze leggen daar hun eitjes en drie weken later staat het in de Breehorner Bode te lezen, dat er in den Nieuwen polder al 1 \ "T; ^ " '^ ^ê. Fig. 2 omgezet wordt in molekulaire en dat in elke volgende laag telkens de molaire be weging voor een gedeelte in molekulaire overgaat. In dit geval is het molaire arbeids vermogen van den wand niet voldoende om aan den anderen kant de lucht zoo in tril ling te brengen, dat een duidelijk geluid hoorbaar is. Materialen, die dus de eigen schap hebben om op beschreven manier het molaire arbeidsvermogen van de trillende lucht over te voeren in molekulaire energie, zijn aangewezen om gebruikt te worden voor of in muren en vloeren van gebouwen, waarin geen geluiden van buiten mogen binnendringen. Het meest bekende van deze soort stoffen is wel wol, waarop de alge meen bekende eigenschap van wollen gor dijnen voor deuren berust om geen geluid door de deur heen te doen dringen. IIIIIIIIIIHIIIIII lllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllflllllllllllllltlll ritnaalden gevonden zijn. Op een zoelen Septemberavond komt een groote troep langpootmuggen over den Slaperdijk dansen, den polder in.Kluchtige diertjes, deze daddylonglegs". Ze vliegen laag over den grond, raken even met het einde van het achterlijf het gras aan, veeren omhoog, om een oogen blikje later weer neer te komen en zoo dansen ze den heelen akker af. Het volgend jaar wemelt het.daar van emelten, die net als de ritnaalden de onderaardscheplantendeelen aanvreten en verwoesten. Ook zijn de grauwe uiltjes niet weg gebleven, die hebben grijze rupsen in den grond gebracht en zoo komt er nog van allerlei gedierte, die allen om het hardst onze oogst-schat tingen in de war sturen. En er is ook nog heel veel kans, dat uit Drechterland een groote afdeeling veldmuizen komt opdagen, die kunnen in een nieuwen polder zich soms zeer snel vermenigvuldigen. In de paar jaren, dat het Naardermeer heeft drooggelegen was er al heel spoedig een muizen plaag en een ritnaaldenplaag. Maar nu komen ook de helpers opdagen. Dezelfde vogels, die tegen het einde van de droogmaking aangelokt werden door de ten ondergang gedoemde waterbevolking, blijven nu ook nog en krijgen bovendien helpers. Als hun aantal werkelijk is toege nomen, zooals te verwachten is, dan zullen ze ook in den nieuwen polder willen neste len, wanneer daar slechts de gelegenheid voor bestaat. Indien wij nu alles tot den laatsten vierkanten centimeter tot vlak onder den dijkvoet in cultuur brengen, dan kunnen die vogels er zich niet vestigen, tenminste niet in voldoend aantal, maar dan vreten die ritnaalden emelten en consorten ook een aanzienlijk deel van ons gewas op. Gelukkig wijst de natuur hier zelf den weg. Er blijven in die zeepolders altijd geulen en kreeken over, die alleen met tamelijk Dikke steenen muren zijn, zooals algemeen bekend is, goede geluiddempers. Voor de huurhuizen moet echter gebruikt gemaakt worden van ander materiaal, waarvan de kosten de huren niet merkbaar verhoogen. Om de doordringbaarheid voor geluiden voor de verschillende materialen te onder zoeken, maakt men gebruik van holle ku bussen, die binnenin een blikken kubus be vatten. De buitenste afmetingen zijn een meter, terwijl de binnenste van een halve meter zijn. In de holte wordt een electrische schel geplaatst op een onderlaag van vilt; dit laatste is noodig omdat onderzocht moet worden hoe het materiaal, het geluid uit de lucht overneemt en doorlaat. Stond de schel direct op het materiaal, dat onderzocht moet worden, dan zouden de geluidstrillingen in den wand op geheel andere wijze ontstaan, waardoor totaal verkeerde resultaten ver kregen zouden worden, Dit is direct te be grijpen, als men bedenkt hoe sterk 't kloppen op een muur aan den anderen kant gehoord wordt, terwijl een sterker geluid, een eindje van den muur af veroorzaakt, bijna niet door gelaten wordt. Moet een poedervormige stof onderzocht worden, dan wordt deze in een blikken kubus van een meter ribbe gestampt om den kleineren kubus heen. (Zie fig. 1). Fig. 2 vertoont duidelijk verschillende kubussen uit allerlei materaal vervaardigd met de geleiddraden,*waardoor de schellen in werking gebracht konden worden. Meer dere waarnemers bepaalden telkens den uitersten afstand van den kubus, die juist onderzocht werd, waarop het geluid nog net te hporen was. Daar de sterkste van het geluid omgekeerd evenredig is met den afstand van de geluidsbron, kon uit die af standen gemakkelijk bepaald worden hoe de verhouding was van de geluidsterkten, nadat de telkens even dikke wanden van de ver schillende materialen doorloopen waren. In het algemeen werd waargenomen, dat ruwe oppervlakken een mindere doordringbaarheid veroorzaken. Dit komt omdat bij deze opper vlakten de molaire beweging veel gemak kelijker in molekulaire overgaat. De volgende tabel geeft voor vele mate rialen de doordringbaarheid aan, vergeleken met die van platen van bolsterturf (dit is turf vervaardigd uit de losse bovenste laag van het hoogveen, die hier te lande veel ver werkt wordt op tui f mul) die met pik of asfalt geperst zijn. De materialen, uit kleine stuk jes bestaande, waren steeds samengestampt. MATERIAAL «5 -ö.5'5 'S ?' tu£ i-5'S ?c -0 i -s ' - " S 3 J* b/) u u n ra O JS s 120 1620 950 410 630 1720 1870 1650 2010 500 1100 200 2020 200 300 2 y 2 2 1 5 ) b 5 5 7,3 7 6,7 6,5 6,3 6 5,3 5,3 5 3,6 3,5 2,4 2,3 1,8 1 Kurkafval (fijn) Grind Drijfsteenen Kurksteen met pik . . . . Infusorienaarde Zand met gips Klinkers m.cement er tusschen Kalkzandsteen met cement . Beton Puimsteen Kookssintels Bolsterturf Zand met grind Bolsterturf Bolsterturf met pik of asfalt .(tot platen geperst) . . . Uit deze tabel volgt een opvallend gering doorlatingsvermogen voor bolsterturf, die nog verreweg het beste werkte, als ze met pik of asfalt tot platen geperst was; vooral is te bedenken, dat de platen bolsterturf nog de geringste dikte hebben! Nu behoort turf en ook de tot platen ge perste tuif tot de allergoedkoopate materialen en daarom kan dit ook voor ons land, waar zooveel turf nog voorhanden is, van groot belang zijn. Wel wordt tot nu toe bitter weinig bij het bouwen van huurhuizen er op gelet, dat de verschillende verdiepingen of appartementen goed geïsoleerd zijn, wat geluidsoverbrenging betreft, maar de klacht over sterke gehoorigheid is zoo algemeen en zoo velen hebben schade ondervonden doordat het werken in huis minder goed gelukte door de storende geluiden, dat de beschikbaarheid van goedkoop materiaal, dat dit gebrek verhelpen kan, de huizenbouwers er toe kan brengen de noodige aandacht aan deze kwestie te schenken. Misschien dat van den kant van de bouwpolitie of brandweer bezwaar gemaakt kan worden tegen het gebruik van die platen, die wel niet brandbaarder zijn dan hout, iiiiiifiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuii veel moeite en kosten op niveau kunnen worden gebracht. Van zelf komen vele daarvan vlak onder den dijk te liggen, zooals ge onder anderen zien kunt in de polders Het Noorden, De Eendracht en Prins Hendrik op Texel. Dergelijke terreinen, ondiepe plassen, met laag slecht grasland, vormen ideale broedplaatsen voor verschillende vogels, waaronder juist zeer actieve belagers van kniptorren, langpootmuggen met hun larven de ritnaalden en emelten. Wij zijn in de gelegenheid geweest om dat van zeer nabij te bestudeeren in den polder Het Noorden op Texel. Daar nestelden in het korte strandgewas bij dozijnen de leeuwe riken en de graspiepers, zooveel dat je om de twintig meter een nest van een van deze beide vogelsoorten vond. De een zoowel als de ander voedt zich speciaal met de kniptorren, wanneer die in Mei en Juni in groot aantal uit den grond komen, langs de grassprieten omhoog klauteren om dan hun vleugels te spreiden en wijd en zijd hun eitjes onder te brengen. Een ander bewoner van zoo'n zilt laag land is de bonte scholekster. Hij legt zijn eieren ook wel in weiden en akkers, maar wordt daar allicht door het bedrijf gestoord. indien hij echter in zoo'n waardeloos stuk een droog plekje kan vinden, dan huist hij daar in groote veiligheid. Wanneer zijn half vlugge jongen uit den dop komen, dan gaat hij ze voeren en wel zeer graag met rit naalden. Sommige onderzoekers beweren zelfs, dat een scholekster alleen broedt, waar gemakkelijk ritnaalden zijn te krijgen. Nu daarvoor bestaat in den regel kans genoeg. De langpootmuggen worden gedecimeerd door de meeuwen, en sterntjes, vooral door de laatste. We zijn zoo gewoon om de sterntjes boven het water te zien klapwie ken, loerend naar hun vischje, dat ze dan ook meestal wel met een snellen stoot uit maar toch als opvulsel tusschen vloeren o} wanden gebruikt, de voorraad brandbare stof in een gebouw vermeerderen. Is dit het geval, dan kan het bezwaar ondervangen worden door een ander bindmiddel te nemen, zooals gips of waterglas, die niet minder resultaten zullen opleveren als het genoemde, terwijl ze de tuif onbrandbaar maken. Aan het gebruik van dergelijke isoleerende platen is bovendien het groote voordeel ver bonden, dat ze sterk isoleeren tegen warmte en kou. Hierdoor zou de kolenrekening van menig gezin aanmerkelijk verlaagd kunnen worden. Ook over het binnendringen van geluid van buiten door voortplanting van het gefi y :i i A t w/w/jffl/////////// P i -i w Ie !!) l? Fig. 3 A luid door den bodem zijn vele proeven ge daan. Deze vonden o. a. plaats in een ruimte, die naast de rails van een ondergrondsche spoor in Berlijn aangebracht was. In die ruimte werden volkomen sluitende kamertjes geplaatst, die van beton gemaakt waren en dubbele wanden hadden, die opgeFig. 3 B vuld waren met geluiddempende stoffen om te zorgen, dat door de lucht heen geen geluid naar binnen kon dringen. In die kamertjes konden waarnemers plaats nemen, die met de buitenwereld telefonisch ver bonden waren en hierdoor konden mededeelen, wanneer ze het geluid van een nade renden trein opmerkten. Deze kamertjes konden omhoog geheven worden om er verschillende materialen onder te kurn;n leggen, met het doel hiervoor de geluids overbrenging door den bodem te doen ver minderen. Fig. 3 A, B en C vertoonen de hoofdtypen in doorsnede. In A is door de vulling tusschen de dubbele wanden geen voortplanting van het geluid door de wanden mogelijk; het kan alleen binnendringen door den bodem heen en dit gebeurt dan ook, omdat de cel direct op den bodem geplaatst is. Ook in B ging het geluid door den bodem heen, omdat de stutten van den binnenwand feitelijk direct op den bodem stonden. Alleen in C is de isoleering zoo goed mogelijk, omdat hier onder den bodem nog een isoleerende laag was aangebracht en de binnenste kamer ook volledig door een dergelijke laag van de buitenste ge scheiden was. Als isoleerende laag voldeed ook hier turf, al of niet in gepersten toestand het beste. Het is te hopen, dat ook hier te lande van de verkregen resultaten gebruik ge maakt wordt om, zij het dan misschien ook tegen een iets verhoogden huurprijs, de gele genheid te krijgen in eigen huis volledige rust te kunnen vinden. J. F. V. O. het water weten op te diepen. Maar als de langpootmug zijn eierleg-dans vertoont dan komen de sterntjes beven de wel en met weergalpoze vllegkunst wéten ze dan de schadelijke insecten weg te pikken boven de grassprieten. Nu maken de vischdiefjes ook alweer heel graag hun nesten langs die oude kreeken, zoowei in het droogvallend slib als in het gras bij de leeuwerikjes. Er is dus alle reden, om aan te raden, dat in de nieuwe polders dergelijke broedgebieden worden gereserveerd en dat men vooral niet al te vlug die inzinkingen in den bodem gaat opvullen. Ja, maar, zeggen de hygiënisten, hoe moet dat dan met de malaria-muggen? Wel, ik heb een stuk of zes van dergelijke plaatsen op Texel be studeerd en er met den besten wüvan de wereld geen malaria-muggen, noch hun larven kunnen vinden, ook weinig andere muggen. Die ondiepe waterplassen worden zeer zorgvuldig schoon gehouden en wel voornamelijk door de prachtigste van alle slib-minnende strandvogels, de kluit. Die wandelt op zijn lange loodgrijze poten door het water heen en zwaait met zijn merk waardig omhoog gebogen snaveltje heen en weer, al het klein gedierte grijpend dat aan de oppervlakte of in den modder huist. Sneeuwwit is zijn lichaam, met enkele pik zwarte streepen, malsch zijn roep van kluut, kluut" en onuitsprekelijk onderhoudend al zijn bewegingen en stuiptrekkingen van angst, liefde en opgetogenheid. Een aardig wandeldoel, zoo'n drukke broedplaats. De bewoners van de model-dorpen in den nieuwen polder zullen er wel mee in hun schik zijn. En ik verzeker u, dat de grond, daaraan gewijd, meer opbrengt, dan wanneer hij bezet was met de dikste en hardste tarwe. JAC. P. T H ij s s E