6 April '18. No. 2128 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND DE WARMWATERKAR IN 'T ZICHT Teekening voor de Amsterdammer" van Guurtje Winter Mie, maak dat je er bij komt IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIM Uit verre Landen My dear Kitty, New York Ik ben op de Woolworth Building ge weest. Dat zegt je waarschijnlijk niet veel als ik er niet bij vertel dat dit het hoogste gebouw der geheele wereld is. Zestig ver diepingen hoog j Hat was een heele reis om boven te komen; met de expres» elevator ben je in een ommezlen op de zesentwin tigste verdieping, dan gaat het wat bedaar der aan, wij houden af en toe stil om passa giers in te nemen en eindelijk moet ja overstappen in een lift speciaal voor de toren. Alvorens je boven komt is het zaak je hoed goed vast te maken, want er waait haast altijd een halve storm, je bent dan ook een heel eindje de lucht in; maar als alles (om een scheepsterm te gebruiken goed aan je is vast gesjord, kan je op je gemak van het werkelijk buitengewone uitzicht genieten. Ik trof een prachtige heldere dag, aan alle kanten kon men mijlen ver zien. Het gewoel beneden ons in de straten die nu bedenkelijk nauw leken, was een mierennest, de dikke vette motorbussen, kleine kruipende torretjes, de menseden speldenknoppen; het geheel deed denken aan ijzervijlsel op een stukje papier waaronder men een magneet beweegt. Het uitzicht over de zee is prachtig, in de verte wenkt juffrouw Liberty, aan den linker kant ziet men Government's Island, er vlogen juist twee aeroplanes boven en het leek mij alsof zij aanmerkelijk lager dan wij DE LARIKS Onder al het April-moois is de lariks of lork een van de meest bekoorlijke figuren. Hij is onder de naaldboomen, wat de berk is bij het loof hout: het mooie meisje van de familie. Neem een boschje van deze twee boomsoorten, laat op den grond welriekende viooltjes bloeien en in de twijgen het pas aangekomen fitisje zijn liedje zingen en ge hebt een tafereel vol fijne schoonheid, haast te mooi voor deze wereld. En zeker verelscht het eenige cordaatheid om daar in deze dagen eens een uurtje bij te verwijlen. Maar eigenlijk hebben we die mooie dingen toch even noodig als brood en slaap. Eigenlijk is de lariks geen inlandsche boom. Het gebied, waarin hij in deze geo logische periode echt inheemsch mag heeten, is maar zeer beperkt en bepaalt zich in hoofdzaak tot de Alpen, de Sudeten en de Karpathen. Het is een echte hellingboom, een liefhebber van licht en van een luchtigen bodem, in zijn jeugd afkeerig van stormwinden. In Wallis en Grauwbunderland zijn prachtige larikswouden, in het Engadln veelal gemengd met bergden en arve. Deze verschaffen de jonge lariksen de noodige bescherming tegen den wind, ter wijl dan de arve op zijn beurt weer profiteert van het ijle lichtscherm dat de lariks levert. En onder de hoornen is dan nog plaats en licht genoeg voor de prachtige kruipende Linnaea borealis en het niet minder mooie en interessante nblpemige wintergroen. Maar ik ben hier in Holland al tevreden met die welriekende viooltjes. Terwijl ik lig iiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiitiimuMiMMmimmimtiiiii waren, maar dat kan ook wel verbeelding geweest zijn. Rechts is Ellis eiland, de lan dingsplaats voor de emigranten, verder naar rechts rondgaande ligt Hoboken waar alle groote schepen aankomen, met einig turen kon men de pier van de Holland Amerikalij n ontdekken waaraan de Nieuw Amsterdam als een notedopje lag vastgemeerd. Eindelijk krijgt men een gezicht op de stad en ziet dan nog weer eens dat die toch moeielijk pittoresque te noemen is. Het is een levende landkaart die zich onder ons uitstrekt en zoodoende een juist begrip van de ligging van New York's voorsteden en omstreken geeft. Het was echter erg koud daar in die hooge regionen, en al te lang zijn wij niet gebleven. De snellift voerde ons met duizeling wekkende vaart weer naar beneden, zoo snel dat men een onaangenaam verdoovend geruisch in de ooren waarneemt, en als hij «topt kondigt de llftbediener heel plechtig met een effen gezicht aan: .New York", alsof men van een langen reis terug komt. Het gebouw dat de Cathedral of Commerce" genoemd wordt, is haast een wereld op zichzelf, hoeveel kantoren met bijbehoorend personeel er wel In zijn, weet ik niet, maar eenlg denkbeeld van de levendigheid der plaats krijgt men, als men hoort dat er dagelijks plus minus vijf en twintig duizend menschen in de diverse liften worden op en neer geheschen, dat er zestien honderd vijftig telefoons In gebruik zfjn en dagelijks ongeveer vijftig duizend poststukken aan de verschillende kantoren worden afgeleverd. Het inwendige van het gebouw (dat negen Ingangen heefi) is rijk, de hall en corridors heb ben prachtig marmer en gondversierlng. De geheele toren is des avonds electrlsch ver licht, de top gelijkt een vurige bol die op veertig mijlen afstand in zee te zien is. BeIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIII1 te wachten op de parelmoer-vlinders, de vrienden van die bloempjes, zie ik de larikstoppen in de zon tegen de blauwe lucht. Van de dunne takken hangen nog dunnere zijtakjes af, die zijn bezet met dikke knobbeltjes en daaruit puilt aller lei moois te voorschijn. Uit sommige komen bundeltjes van heidergroene naalden en die bespikkelen den heelen boom. Andere zijn geel of bruinachtig en als de fitis het takje doet schudden, dan komt uit die knobbeltjes een wolk van stuifmeel, want dat zijn de mannelijke bloesems. De vrouwelijke bloemen, die later veranderen zullen in de kleine, bijna ronde Jariksappeltjes, zijn keurig opgebouwd uit mooi gevormde fel roode schubben die met elkaar een pluimpje maken, dat altijd den loodrechten stand weet aan te nemen. Honderden van die roode pluimpjes vlammen nu in het jonge groen en maken een bloeiend larikboschje tot een ding van gtoote schoon heid. De boompjes bloeien al wanneer ze nog niet eens manshoog zijn en aan derge lijke jeugdige exemplaren kunnen wij nu gemakkelijk zoeken naar enkele belang wekkende bijzonderheden. Het blijkt al spoedig dat zoowel de mannelijke als de vrouwelijke bloesems te vergelijken zijn met de knopjes, die naalden bundels voort brengen. Het zijn allemaal zeer koite takjes, dicht bezet of met naalden, of met meeldraden, óf met vruchthalve al de kantoren is er een heel groot restaurant, een naar de laatste eisenen der hygiëne ingerichte Barbershop, eea groote Swlmmingpool, een Turksch bad, een hospitalroom waar steeds een gediplomeerd» verpleegster aanwezig is enz. enz. Toevallig kwam mfj daags na mijn op stijging een aflevering van Leslie's Weekly in handen, waarin het een en ander van Woolworth verteld werd. Woolworth is de man van de 5 en 10 cents winkels. Zooals zooveel Amerikanen is hij als heel arme jongen begonnen met niets of haast minder dan niets, want zelfs do traditloneele ne dollar had hij niet in de zak. In zfjn jeugd schijnt hij zoo onhandig en groen geweest te zijn dat bijna niemand hem in dienst wilde nemen en hij soms zijn salaris zag ver minderen in p'aats vermeerderen. Na veel tobben komt hij eindelijk op een salaris van $ 10 per week, voelt zich nu de koning te rijk en volkomen gerechtigd om te trouwen. Het ging echter nog volstrekt niet van een leien dakje, want na een paar maanden zag hij zijn weekloon weer tot $ 8 teruggebracht. Bovendien werd hij ziek, ging naar huis terug en, meenende voor den handel onge schikt te zijn, kocht hij met behulp van hypotheken een farm van vier acres. Hij en zij* jonge vrouw gingen daar nu vol moed aardappelen kweeken en kippen houden, maar het zaakje ging maar zoo zoo en toen na vier maanden zijn vroegere chef bjj hem kwam en opnieuw $ 10 salaris bood, nam Woolworth dit gretig aan. Op het einde van het eerste jaar had hij vijftig dollars gespaard en was vader geworden! Met dit geld en geholpen door zijn chef opende hfj in 1879 zijn eerste 5 ets. winkel die echter geheel mislukte; daarna beproefde hij het in Lancaster en dat ging beter. Van dien dien tijd af dateert zijn steeds toenemende voorspoed, zoodat hij op l Januari 1917 be zitter was van 920 winkels in de U. S. A. «n Canada, 75 in Engeland en zijn ambitie gestegen is om in elke beschaafde stad van (jeheel Europa 5 en 19 cte. winkels op te richten. In den tegenwoordigen tijd van droe vige strijd echter kan daar niet van komen en dus begint hij voorloopig met een nieuwe store in 5th Avenue tegenover de Public Library op te richten; daarover is heel wat critiek geweest, men vond dat zulk een winkel niet in de voornaamste straat van New York tehuis behoorde, meenende dat alleen de arme klasse daar koopen. Tot ongeveer vijftien jaar geleden was dat ook zoo, nu echter komen daar al Ie standen haar inkoopen doen, omdat het goed en goedkooper is wat men er krijgt; dit geldt natuurlijk voor een bepaald soort artikelen. De reden dat Woolworth zijn waren zoo veel goedkooper kan leveren, ligt daaraan dat hij zulke enorme hoeveelheden tegelijk inkoopt, zelf maakt hij niets, maar houdt fabrieken aan het werk gedurende het ge heele jaar door de geheele productie op te koopen, Wat er alzoo verkocht wordt door de plus minus veertig duizend employés? Zie hier eenige cijfers van zijn verkoop van het laatste jaar: 50 mlllioen paar kousen, 89 millioen pond candy, 20 millioen bladen muzlekpapier, 12 millioen pond zoute apennootjes (een zeer geliefde versnapering hier) 6>fe mil lioen dassen, 15 millioen stukken zeep, 5 millioen brieyen m«thaarspelden,5V» millioen rollen vetvrij papier, genoeg om sandwiches in te pakken voor de voeding van 170 mil lioen menschen,2 millioen 250 duizend doozen met haak- en borduurkatoen, 21 millioen sticks of chewlng gum, geen wonder dat er hier veel met de kaken geschoven wordt. Natuurlijk zijn er nog heel wat meer artike len, maar ik geloof dat ik je voor vandaag genoeg mlllioenen te verwerken gegeven heb, dus Good bye ERNA Een Voorbeeld ter Navolging Te Parijs bestaat sedert 1902 een vrouwenvereeniging, de Union de Pensee F minlne", welke ten doel heeft, vrijwillige, onderlinge voorlichting van vrouwen over verschillende maatschappelijke vraagstukken, ten einde: a. hel vrouwelijk denken te ontwikkelen, tot uiting te brengen en te verbreiden; b. een zoo groot mogelijk aantal denkende vrouwen te vereenigen, die het verlangen hebben samen te werken om de kennis om trent de vrouw, het feminisme en het leven in het algemeen, te verrijken; c. de oorzaak en het doel der vrouwen blaadjes. En dat die organen met elkaar verwant zijn, blijkt weer uit de omstandig heid dat dikwijls genoeg zoo'n kort takje aan zijn voet meeldraden, aan zijn top vruchtenbladen draagt en dat op de vruchtBioeiende en ontluikende lankstakken beweging, alsmede de middelen die toe gepast worden om dat doel te bereiken, bij de autoriteiten, onder het volk en vooral onder de vrouwen bekend te maken; d. de vrouwen voor te bereiden voor de maatschappelijke taak die haar wacht en haar aan te moedigen zich zelfstandig te maken, mondig in het huwelijk en in het maatschappelijk leven; e. volgens een vaste werkmethode een krachtige organisatie te scheppen, bestaande uit zelfstandige afdeeüngen en persoonlijke werkende ledan, alle verbonden met het hoofdbureau te Parijs; /. al wat vrouwe» gedacht hebben en waartoe zij het initiatief genomen hebben aan de vergetelheid te onttrekken. De oprichtster der vereeniging en thans Ie secretaresse is mej. Lydia Martial. Het bestuur bestaat verder uit verschillende be kende vrouwen, die ieder een of meer be paalde rubrieken onder zich hebben; de presidenten en secretaressen der verschillende Franschevrouwenvereenigingen zfjn rechtens eerelid van de Union de Pensee Féminlne. De werkmethode berust op de verdeeiing van het werk in 12 rubrieken, terwijl door ontleding en verbinding van begrippen (door analyse en synthese) het eigene der vrouwe lijke denkbeelden geformuleerd wordt. De 12 rubrieken zijn de volgende: 1. Moraal, sociale plicht, sociaal streven (waarbij ondergebracht worden: evolutie, economie, philosophie, psychologie der vrouw, menschenliefde, internationalisme, enz.). 2. De vrouw op verschillende leeftijden, het kind, de opvoeding (de wil, het geweten, verantwoordelijkheid, evenwicht, eensge zindheid, enz.). 3. Wetgeving, politiek (recht, rechtvaar digheid, vrouwenprogram). 4. Vrouwenarbeid (handel, industrie, landbouw); de keuze van een beroep. 5. Hygiëne; geneeskunde 6. Wetenschappen (haar toepassing en haar vooruitgang). 7. Literatuur; geschiedenis; schoone kunsten. 8. Conversatie, bijeenkomsten, critiek. 9. Propaganda. 10. Feestelijkheden (o.a.tentoonstellingen van boekwerken, die het eigene der vrouwe lijke denkbeelden weergeven). 11. Solidariteit (onderlinge hulp van vrou wen, hulde aan veteranen en overledenen). 12. Archief. Elke bijeenkomst wordt voorafgegaan door een theoretische, historische, philosophische en practische les in het schaken. De onderwerpen die in de eerste vier maanden van het jaar behandeld zullen worden, zijn o.a.: De afdeellngen der gemeenteraden; in welke dier afdeelingen kan de vrouw het vlugst verbeteringen invoeren door middel van de vrouwelijke eigenschappen: orde; zuinigheid; gevoel voor moraal, wei doen en opvoeding; vermogen om vooruit te zien; opstellen van een vrouwenprogram voor de gemeenteraden. Geschiedenis het glorierijk verleden der vrouw door de geschiedenis vergeten; de groote klassieke werken door vrouwen geschreven; de oorsprong van den bijbel en de waar heid ten opzichte van de plaats der vrouw bij de Hebreeën; de groote godin Haemera in Griekenland als god voorgesteld; de Pythagoreïsche school. Hygiëne d* vrouw, hygiëne en op voeding. Opvoeding de vrouw en de opvoeding (de Pensee fém, kent het geheim van kracht en vrouwelijkheid en zoekt het verband tusschen de opvoeding der beide seksen en het levensdoel en de levenstaak der men schen). Begrip en toepassing van de plicht tegen over zich zelf en de gemeenschap van vrouwenstandpunt. De vrouw, de vrijheid, en de wetten, die de daad beheerschen (om voor zich zelf en de gemeenscbap de vrijheid te veroveren moei de mensen volhardend en methodisch werken; vrijheid is gegrond op gehoor zaamheid aan de wetten der natuur en der biologie die men moet bestudeeren. Leer gehoorzamen om te kunnen bevelen, en gij zult vrij zijn). Wetenschappen de wreedheden der vivisectie en haar gevolgen. De rol van de vrouw en van het femi nisme in den familiekring, in da politiek en in de maatschappij. IIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIItllllllllllllllllllllllllllMEIIIIIIIIIIIIIIllllllllllllllMIIMIt blacien ook weer gewone naalden kunnen volgen. Ge vindt dan een lariksappeltje dat uitloopt in een gewone tak, bezet met alleenstaande naalden. Dat is dan een zoo genaamde lange tak", die ge ook op andere plaatsen aan het boompje kunt vinden en die heel dikwijls de voortzetting vormen van een kort" takje. Die korte takjes kun nen jaar in jaar uit telkens weer voortgezet worden door een naaldenbundel, maar ein delijk gaan ze M een langen tak vormen of slapen. De slapende knoppen ontwaken wanneer de boom door vraat of ziekte of bekapping in den zomertijd van zijn naalden beroofd wordt, De vrouwelijke bloesems zijn niet altijd helder rood; soms vindt ge ze ivoorgeel, soms, heel zelden, maar dat kan prachtig mooi zijn, sneeuwwit. Eerst dacht ik, dat dit weer een geval was van brunette en blordine vormen, de roodbloeier zou dan de brunet zijn. Maar dat is toch niet zoo, want dezelfde boom die eerst roode bloe sems voortbrengt, geeft soms in een volgend jaar ivoorgele ef zelfs witte. De oorzaak van die verandering is mij onbekend, het ligt voor de hand om haar toe te schrijven aan verandering in de voeding. Mocht ge een lariks vinden met groene vrouwelijke bloemen, dan hebt ge waar schijnlijk te doen met de Siberische lariks. In den laatsten tijd plant men bij ons ook veel de Japansche lariks aan (Larix leptolepis),die heeft meestal ivoorgele vrouwelijke bloemen en is van enze Europeesche larix te onderscheiden van zijn nog al stijve, bruine jonge takken. De jonge takken van den Europeeschen lariks zijn slark, buigzaam en licht groengrijs, veel mooier dan die van den Japannees, die er anders ook wel zijn mag. Men is de nieuwe larikssoorten gaan aan planten, nadat men met den Europeeschen lariks allerlei tobberij kreeg door te maken. Hij heeft nog al te lijden van een paar zwammen en een paar insecten, die hem Op een bijeenkomst in December 1.1. werd de volgend* motie aangenomen: .De Union de Pensee Féminine zal streven naar verbetering van de moraal door de vrouw." Men ziet, dat de Fransche vrouw, zelfs nu haar land in oorlog is en zij zich in hoofdzaak heeft bezig te houden met het verplegen van zieken en gewonden en met het doen van alle mogelijke mannenwerk om de militairen in het burgerlijk leven te vervangen, desondanks nog tijd weet te vinden om haar sekse-genooten in de ge legenheid te stellen een hoogere ontwikkelingsschool te doorloopen, teneinde haar te bekwamen voor de taak, die na den oorlog voor een groot deel op haar schouders zal rusten: den wederopbouw van het ontred derde maatschappelijk leven. Geen wonder dat volgens een bericht aan de .Nieuwe Courant" in de Fransche Kamer een wetsontwerp is ingediend, waarin voor de vrouwen het kiesrecht voor de gemeente en staatslichamen in gelijken omvang wordt verlangd als de mannen het bezitten. Want zulke intelligente, en waar het een gemeen schappelijk belang te bevorderen geldt, zulke onvermoeibare vrouwen, moet men om haar politieke rechten niet nog ootmoedig laten vragen; dezulken mogen, dunkt ons, verwachten, dat de volksvertegenwoordiging haar met algemeene stemmen verzoekt het kiesrecht in het belang der natie te willen aanvaarden. HENRIËTTE BEERSTECHER MniimflimitMliiiMiliMimniimiiiiiMllimiiiiiiMlIMlimiMlllliiimliilll Kinderwijsheid Woordjes met een L te zoeken, 't Kleine goedje in d' eerste klas Zit te peinzen en te denken Of 't een moeilijk vraagstuk was. Vingertjes omhoog gestoken: Lamp" en .lijster" klinkt het zacht, Wie weet nog een aardig woordje." Vraagt de juffrouw en ze wacht. Hannie zegt: .Loopdeur, dat kan ook, Dat begint toch met een L." Hannie meent .loop door", zegt juffrouw. .'t Woordje loop, ja dat kan wel." Hannie, schudt haar hoofdje heftig: Neen, 'k meen van dat lekkre goed, Dat zoo heerlijk ruikt en dat je Dikwijls op je zakdoek doet." P. A. E. OOSTERHOFF iiiiiiiiiiiinimiiiiiiuiimm iiiiiiiiuiiniiiiii Illllllllllllllllllim Verzoeke alle stokken voor de rubriek Voor Vrouwen" in te zenden Koninginneweg 93, Haarlem. TER WEE'* THEE ZLAAMCHVM 'tnujmatt di Jl gekltarda foto'sinhetO/bum DE WATERSNOOD 19!6 7 5 ets. vooral beschadigen wanneer hij onder on gunstige omstandigheden moet opgroeien, vooral dus waar hij geen licht genoeg kan krijgen en waar de grond niet luchtig is. Op zuidelijke en oostelijke hellingen van onze deluviale heuvels gedijt hij meestal opperbest; op Hagenau staan partijtjes van prachtige gezonde lariksen. Doch elders ziet ge er kwijnen onder de gevreesde larikskanker, die veroorzaakt wordt doon een zwammetje, dat nog al Peziza Willkommi heet, maar nooit welkom is. Soms ook vindt ge op de naalden kleine witte kokertjes, daar hulst een heel klein rupije in, de larve van de schadelijke lariksmot. Ook is er een bladlulzensoort, dat leeft eerst een poos op de sparren en veroorzaakt daar de bekende ananasachtige vergroeiingen. Als ge die opensnijdt vindt ge de vale, blauw groene vlakkige luisjes erin en deze verhulzen soms in groote getale naar de lariksen, waarvan ze de naalden vernielen. De Japansche lariks heeft van al die kwalen minder te lijden, maar is weer minder be stand tegen de honigzwam. Intusschen mag dat ons niet weerhouden, om ten eerste in tuinen en plantsoenen lariksen aan te planten om hun schoonheid en om het op geschikte plaatsen ook met lariksbosschen te probeeren. In de Alpen wordt het larikshout zeer hoog geschat als timmerhout en worden de boomen oud en forsch, er zijn er bekend, die het al zes eeuwen en langer hebben uitgehouden en stammen hebben van meer dan twee meter middellijn. Waar de oudste en dikste lariks slaat van Nederland, weet ik niet. Maar aan een polsdik boompje in vollen bloei heb ik dezer dagen al ruim schoots genoeg. JAC. P. T H II SS E