12 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 4 Mei '18. -?No. 2132 Noodgedwongen hebben wij 4e prijzen onzer rijwielen moeten ver h DO g e n Getrouw aan onze beginselen hebben wij.da qualiteit er van weten ta handhaven. Een FONGERS is nog steed ziji naam waardig en zijn Pfljs waard. DeGroningerRijwielenfabriekA.FONGERS Iliiiiiiiiiiiiiiii iiiiiiHiHiiiiiiiiiiiMiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiitimiiii ONDER DE ENGELSCHE KRIJGS GEVANGENEN IN DEN HAAG Den Haag is cosmopolitisch, maar dat zegt niet, dat het geen preferenties heeft. Moge er iets van waar zijn dat de blikken der regeerings- en adellijke kringen naar het Oosten ionken, waar men zegt hen het best te kunnen onderhouden, in hun hart hebben zij een zich zelf nauw bekende liefde voor het Zuiden en het dichtst bije Westen be waard. Dat hart gaat open bij het booren van Fransch en Engelsch. Mevrouw is ge vleid het te hooren uit officieren-monden. Wat wonder, dat dan de keukenmeid lief naar zijn minderen kijkt. Mannelijk-Den Haag doet alles om door imitatie nog een goed figuur te slaan. De Engelsche generaalsstok is en vogue bij de zonen der upper-ten en Palthe kan het werk niet af om de weinige costuum-stof, die ons nog rest, een khakikieur te geven. De Engelsche gevangenen, de haveloos gekleeden, die na langen tocht tegen het nachtelijk uur te Schevenlngen uitstap ten, maakten van hun ellende geen melo drama. Eén was er die niets nieuws van den dokter zou hooren. Met gelaten heid hing hij over de trapleuning te kijken naar... ja, waar naar... naar niets. Met gelatenheid hing hij over de trap leuning te kijken. Ernstig ziek, uitermate overspannen, af wijking in het hart" hebben ze me gezegd. Lakoniek, zonder n teeken van verbittering vertelde hij Ja vroeger was ik sterk. Apotheker. Hard werken heb ik nooit gedaan en als ze je dan met de punten van de bajonet de mijnen in drijven en je dan zonder voldoende voedsel dat zware werk laten doen". Zijn buur man was niet tot werk gedwongen: I am a corporal." Maar die naast hem wel. Een touw hadden ze onder zijn armen gebonden, dat van bo/en bevestigd, toen de verhoo ging, waarop ie stond, weggetrapt. Zoo hadden ze hem laten hangen, tot ie eindelijk had toegegeven. Een derde, die niet had toegegeven, was opgesloten geweest, dikwijls met de punt en met de kolf van het geweer bewerkt en had gehongerd. Ze waren nog versuft en keken als honden, die dikwijls met de zweep hebben kennis gemaakt. No, zei de sergeant-majoor, toen ik op zijn kamer zat. No, the German is not correct in the way treating his prisoners." Eindeloos was de reeks gevallen van mis handeling, die hij had bijgewoond in de gevangen kampen. Het ergst in Cassebruch z. 3008 bij Bremen. Een kapitein, kwam binnen, rommelde in wat papieren, lette niet op mij, vroeg zelfs ... rommelde in wat papieren, lette niet op mij. niet naar de reden mijner aanwezigheid. Op de vragen, die hij wel deed, antwoordde de majoor zonder in de houding te staan, maar als in de burger-maatschappij meteen Yes, Sir" of No, sir" waarmede de mindere den hoogere van welken rangook,aanspreekt. De officier stormde naar een andere kamer, geen militair suluut werd hem gebracht. U vergist zich," vervolgde mijn geleider in de hitte van het gevecht denk je juist, en dan wel het meest. Eén oogenblik dat je je tegenwoordigheid van geest verliest, en je bent weg. Heel Je geest is er op gespannen zooveel mogelijk te dooden, zoo zelfs, dat je je na het gevecht niets meerVan bijkomstige omstandigheden herinnert, en je je zelf verwondert, dat je nog leeft. Als je zoo dikwijls je leven inzet, ken je ten slotre geen vrees meer voor het gevaar. Alleen eenigen tijd daarna merk je pas, dat je wat overspannen bent." En als ik nu eens geen Hollandsen jour nalist was, maar een Duitscher? Dan smeet ik u door het raam." Ik koos den meer gebruikelijken weg. In Pavilj oen-Seinpost werd school gehouden. Het onderwijs had ten doel voor te be reiden voor non commissioned officer'' en om na den oorlog de leerlingen er van in de burger-maatschappij te doen profiteeren. Een onderwQzer (ook militair) gaf mij in handen A Handy Help in Obtaining a military first class ce-tificate of education" en ik maakte de uitwerkii g mede van enkele rekensommen, met de oplossing waarvan vele leerlingen, allen werklieden, niet veel moeite hadden. Geen enkele schaamde zich blijkbaar voor de schoolbanken. Voor Palace" in de Wagenstraat hield ik twee corporals" staande. Ze spraken vrij uit, hadden niets te verbergen. Wij zijn volunteers, we komen uit Canada en hebben geteekend, omdat we veel aan Brittannia te danken hebben. En dan little Belgium moest geholpen worden". Een van de twee, een gewoon werkman, die den indruk maakte nooit bewust aan eenige politieke beweging te hebben deel genomen, zei: en het was voor het eerst, dat ik er een zich zag opwinden Het voornaamste Als ik vrij was... voor mij was democracy". Als ik vrij was, ging ik direct weer naar het front om haar te verdedigen. Als je onder autocracy", onder Duitschland zou moeten leven, o, no, dan liever dood. En dan, wat beteekent nu life"?' De clean-shaven" stapten leunend op hun onafscheidenlijken stok binnen. Ik met hen mee. Hun collega's biljartten er met Hollanders, die er zichtbaar een eer in stelden. Anderen trachtten zoo goed en kwaad als het ging aan tafeltjes een gesprek met hen te onderhouden. Velen -lieten zich even welwillend aanspreken en hunne ant woorden verschilden niet veel van de reeds gehoorde. Op het tentoonstellingsterrein bij de Wittebrug waren velen bedrijvig in de weer met toebereidselen, voor de uitbreiding van de grijs-houten gebouwen der Y. M. C. A. (Young men's christian association) die dienen tot recreatie- en conferentiezalen, waar lezingen van allerlei aard worden gehouden. Geen commando werd gehoord en officieren even goed als minderen hanteerden den schop bij het afsteken van gras'oden. Op het lagere gedeelte stelde een H B. S. elflal M. F. C." er een eer In zich te mogen meten met een Engelsch elflal. De Engelsche keeper, een metselaar, maar in zijn spoit-negligéniet in mondain opzicht te onderscheiden van zijn tegenstanders van iet wat hoogere kom-af, did not see any animosity against the German out of the field". Zij vechten even goed voor hun vaderland. Ik heb 't vertikt om te werken. ledere hand op het land, maakt een soldaat vrij. Het ia nog al goed met me afgeloopen. Maar ik heb ze naast me zien neervallen ten gevolge van mishandeling. Die daar ginder kan u meer vertellen. Excuseer me, ik moet op den bal letten". En toen de eerste drie kwartier voorbij waren, brachten ze me bij een stoeren kerel met z waren zwarten knevel. In discussie over den loop van het voetbalspel, keerde hij zich in zijn volle zwaarte om. En weer, als ging hem het geval zelf niet aan en bracht hij rapport over een ander uit: Ja die ben ik. In Lemberg bij Giessen hebben ze me negen uur achter elkaar laten hangen. Toen hebben ze me een jaar en drie maanden in de buurt van Weenen gevangen gezet.",Waarom? Why? I refused to join the Irish Brigade". Het fluitje ging. Pang. Hij ving den bal met zijn harden kop, draafde weg, was alle leed vergeten. Bij een hoek stond, heel alleen,'n officier, lang als 'n tam boer-ma j oor (kkin zijn er maar weinig onder de Engelsche beroeps officieren) achteloos geleund op zijn door buigend stokje. Beg pardon Sir, I would like to ask you a question". Het hoofd keek naar de laagte e = dan weer heel lakonlek naar het spd in de verte. Well, ask as much as you like sir. But l've not the intention to give any reply"". En dat gins zoo langs zijn reus weg, zonder dat ik mij ook maar een oogenblik gefroUseerd kon voelen. I'll rot ask ary military question, I'd only have a psychological imprtssion". Hij hief zijn handen ter hoogte van zijn borst en Beg pardon Sir, I... wees op zich zelf en dan naar al zijn jongens op het groote veld: Well, have your impression,sir!'"'En zijn lach kwam niet verder dan de hoeken van zijn lippen. Was ik 'n spion? De heer Victor Los, die op het hoofd bureau van het Red Cross" boven het Theatre-Verkade zetelt, wist wel van niet. Deze heer, door wiens toedoen ik overal toegang had, vertelde mij dat het Red TJZT HET _ 3 C^-^T/^A Cross" zich ten doel stelt medische hulp aan hen, die hoewel loopend patiënt, er weer geheel bovenop moeten worden ge holpen; het inrichten van hospitalen, waar onder dat op het landgoed van Baron van Bnene, waar 28 overspannenen worden verpleegd. (Een beschrijving van hun aan blik bespaar ik mijn lezers), het in stand houden van scholen land- en tuinbouw, motor-, horlogemakers-, schoenmakers-, kleermakers-, meubelmakersscholen en timmerwinkels), wier voortbrengselen de Hollandsche indusfrie geen concurrentie aandoen. De Engelschen zorgen zelf zoo veel mogelijk voor aankleeding hunner inrichtingen. In geen dier inrichtingen zag ik eenige voorstelling, die aan den oorlog herinnerde. De heer Los «telde mij voor aan den officier van dienst. Een licht-blauw-oogige Highlander, blond, voorkomend en rustig als hadde hij nooit iets anders gezien dan een bahaal van 's konings paleis en als waie hij nimmer bespat met menschenbloed. Den 15 Januari 19',5 was hij bij Lille gehangen genomen. Toen hij voor den Duitschen commandant werd gebracht tusschen drie gewapende soldaten, schold deze htm uit en sloeg hem links en rechts. Op mijn v>aag of 'n Engelsch officier in een zelf Je geval zich niet evenzoo zou gedragen, had hij niet anders dan het korte ,,I don't see how hècould", uitgesproken met zulk een genttemanlikeness dat ik hem onvoorw, ardelijk geloof. Met zijn veertigen (4 offi cieren en 36 minderen) waren zij drie nachten en twee dagen zonder voedsel opgesloten geweest in beestenwagens, waarin zij raar Duitschland vervoerd werden. Hij !kt mij het teeken zien van een wonde hem toe gebracht op een der stations door een uit het publisk, die hem bewerkte door de tralies van den wagen, waartegen hij leunde met het achterhoofd. Onder het geroep van Vrouwen uit de hel", een naam die zij aan hun kleederdracht van Schotsche hoog landers darken, werden zij overal gehoond en mishandeld. Ook hij verzekerde, dat men in het ge vecht geen oogenblik zijn gedachte kwijt raakt. Hij voelde zich dezelfde voor, tijdens en na het gevecht. En op mijn vraag hoe menschen van zijn werkelijke beschaving en ontwikkeling er toe konden komen uit te gaan om anderen te dooden, begon hij een breedvoerige verhandeling, waarbij hij wees op het voorbeeld der Romeinen, sedert welken de volkeren elkander hadden be streden, waarom hij wereldvrede een onbe reikbaar ideaal noemde. En ik had meer het gevoel, dat ik 'n professor in de ge schiedenis had gtïnterviewd dan een vechtkapitein. En ook de andere officieien, die ik zich naar de verschillende afdeelingen in het gebouw zag begeven, waren weer van iop tot teen society-menschen. Burgers cp hun kleeding na. Hun gang, doen en laten staan naar lawn tennis, football of wedren. Op straat in vliegerde vaart op hunne fittsen, in de hand toch nog hun stok, om de beenen de broek van soepele stof, breedgedubbelzoomd boven het bruine schoeisel. Den Haag heeft visite van feestgangers, die uit wijsheid blijdschap scheppen, al gaat een wereld ten onder. In Vieux-Doelen gebruiken zij bij beaftea'', chocolade of koffie met cake en een taartje toe, en de champagne wordt nkt versmaad. In dit p.ihis reikt de hand, die eenmaal zwart was van kruitdamp, dcorzichtig-porceleinen kopjes aan nog al door zichtige dames, die dan ook wel doorzien worden, maar toch vrij wat gezelliger zijn dan fle cipier van een Duiisch gevangenkamp. De Hollanders brengen er hun vrouwen en zusters Of dezen ook de gezelligheid verhooger. ? Ze mUs'aan niet al te zeer tusschen witgelakte pilasters, onder het be schilderd plafond, op het bronzen dikke tapijt, dat den zwaren stap der degrlijkheid onhoorbaar maakt. Nog een weinig oefening en het rythme, dat het strijkje de zaal in triilert, zal Hollandsche onbewegelijlcheid aantasten. Maar de weelde-stemmirg was er wel. Ook was er weelderigs". Maar niet de Engelschen schijnen zno iets als steken van broodkruimels" te kennen. Tusschen Holland's elite loopt een soort, dat ze minder goed verdraagt. In Central" en in House of Lords" wordt gebitterd even onbelangrijk als dat in de Witte" gebeurt. Maar 's avonds in de danszaal van de club: Entre amis" in de Parkstraat, waar de heer Teddy Morgan de dansen leidt met een elegance, die aan den tijd der Tuilerieën herinnert, bewondert men de danskunst van een Highlander-met-bloote-knieëa-onder-het schotsche-rokje (?Een baron" wordt me gauw ingefluisterd) om wien de dames zich verdringen om te worden gevraagd', wat zich ook uitstrekt tot een vorstelijken dronk. Na twaalf uur wordt de kennismaking voort gezet in de intieme salon van Veuve Hoek & fils" in ,,de Vos in 't Tuintje" waar zon der luidruchtigheid maar met niet minder blijmoedigheid oesters worden gesavoureerd. Anderen laten zich rijden naar de Atlantic Bar in de Houtstraat, waar alweer plafond schildering, witlak-muurafwerking, clubfauteuils en dik tapijt hun uitwerking niet missen. En van mijn hoogen bar-stoel voor de hooge bar-toonbank zag ik Engelsche Uut I know what I say ..." officieren, alweer dapper gesecondeerd door hun dames, zich een kalmer, roes drinken aan champie, whisky, menthe Anglaise, cointreax of broux coctail. I know I am a little wrong" zei mij een jong vliegenier, wiens oogen ondanks zijn tot stand niets hadden verloren van dat fixeerende, dat leeuwentemmers kenmerkt. But I know what I say, von Hinniscli from the tenth corps d'armee" at Hannover is a swine. But you know it is not allowed to talk politics, l'am wrong and I am afraid I'll say too much". Dat was zijn belrefd ex cuus om zich weer bij de zijnen te voegen. * Zoo heb ik den Engelschman gezien in den Haag. Van hoog tot laag gasten, die men gaarne op bezoek heeft; waaraan men zich verkwikt, van wie men iets leert; die men alleen liever zou zien onder andere omstandigheden dan deze tijden, waarin zelfs beschaving en levenswijsheid quantitës négligeables zijn. H ij MAN CROISET