11 Mei '18. - No. 2133 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLANC AAG ROTTERDAM AMSTERDAM ARTISTIEKE MEUBILEERIN6 SPECIALS OSTWÏEPMH HEEREN MODE-ARTIKELEN - HBERENSTÏUAT 12, GRONINGEN TELEFOON 1083 RV.D.MEIDE '8-GraT*l.weg. - Tel. 1160 STARK'S 'OXYDOL' (CHLORAS KALICUS TANDPASTA) 45 cent p* Tubo, Naaml. Venn. STARK & Co. Chemische Fabriek 's-Haoe" DEH HAAG Opgericht 183O HEERENKLEEDING H.J.LOOR, Utrecht Verschenen: Dagboek van een Amsterdammer DOOR BARBAROSSA PRIJS f 0.95. VAN HOLKEMA & WARENOORF, Amsterdam. imiiiimiiiiinimi mui iiiimiiinimiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiirmij CATALOGUS FRANCO BLOUSe VAM VIT BATIST BLOUSE VAM WIT BATIST M6T leRSCHC KAMT M?T HANDDORDUUR56L 9.75 IN M/ M6T IZso IN MATCM 42 !OT f M N?T 5O AM3T6RDAM IS HET KRACHT-PREPARAAT BIJ UITNEMENDHEID VOOR VOLWASSENEN EN KINDEREN, INZONDERHEID VOOR ZIEKEN. ZWAKKEN EN HERSTELLENDEN. regime zal de staat zich bemoeien met alles, niet alleen met het in deze buitengewone tijden noodige, doch ook met het onnoodige. Eene geweldige macht krijgt de staats bureaucratie door deze bemoeienis, eene geweldige macht over al het geschapene, over wat daar hoogvliegt en laagkruipt, over wat daar groeit en bloeit, te pronk in de hoven of verscholen onder hagen. De centrale bureaux voor inkoop en rationeering dwingen kooplieden en industrieelen hunne geheimste boeken open te leggen voor de oogen van nieuwsgierige ambte naren, die... reeds misbruik van hunne verworven wetenschap maakten! De papier distributie geschiedt, naar het heet, niet ten nadeele der politieke vrienden... En de bureaucratische omslag deed reeds menig hapje verloren gaan, dat wij moeilijk mlsU fl J?L-/1~JLlM-/*-/M-JA.'*-'± JL ttj-l VEERTIENDE PRIJS van onzen Novellen-Wedstrijd NARCISSEN DOOR A. WAS-OSINOA Als Lieske zich deor het opge schoven raam naar beneden boog, kon ze de kinderen zien spelen in de nauwe straat, maar ze deed het niet ; het hoofd achterover gebogen tegen ie donkere, van ouderdom bijna zwart gewerden vensternis, staar den de blanke, lichtblauwe oogen over de daken, waar de late lentezonneschijn overlag. Daken, oude bemoste daken, roestig vaal bruin en donker violet in de schaduw, maar helder, vroolijk, vol onverwachte glanzen en schitteringen, waar de zon viel. Bruin grijze muren van zware massieve steen, waartusschen de brokkelige kalk schemerde, met hier en daar een forschen lichten toets, waar de pleister een scheur verborg. Vreemde schoorsteenen, die van ergens omlaag sche nen te kruipen en opklom men tegen de eeuwen sen konden. Zoo beklaagt de ,.Neue Züricher Zeitung" zich bitter over een bureaucratisch katoenschandaal, waarvan wij de dupe zijn geworden. Men weet, dat wij gelijk alle Europeesche neutralen lijden aan katoenge brek. Men weet ook, dat de bureaux van zaken doen zoo mogelijk minder begrip hebben dan een kip van flensjes bakken, en van haast maken even weinig als een os voor de kar. Wat men niet algemeen weet, is, dat op het oogenblik hier in Zwitserland vele duizenden si ukken calico en cretonne liggen, betaald door de Duitsche klanten, die ze evenwel thans niet mogen uitvoeren. Bij de tegenwoordige katoenprijzen was men kort geleden in de gelegenheid deze stuk ken terug te koopen. Het bureaucratische bewind laat echter zulk eenen koop niet toe zonder zijn consent. Den aanvragers werd dit noch toegezegd noch geweigerd. De bureaux behandelden het geval, en behan delden het net zoolang, totdat de regeering, onder welke de eigenaars van het katoen ressorteeren, haren onderdanen alle verkoop verbood, zoodat nu onze kansen verkeken zijn in letterlijken zin. Dit is n voor beeld uit vele. Moet het verwonderen, wan neer de .Schweizer Export Revue", sprekend over de centrale regeeringsbureaux voor Import en Export, hen VerkehrtA n s t a 11 e n noemt in plaats van V e r keh r s - A n sta11 e n ? Thans echter is onze bureaucratische regee ring in de knel geraakt tusschen de tegen strijdige belangen en verlangens der beide voornaamste groepen harer aanhangers: der boeren en der kleine burgers. Dit is onze tegenwoordige regeeringscrisis, de melkcrisis. Want het gaat om de melk. De regee ring heeft indertijd een maximumprijs voor melk vastgesteld. Hoewel nu deze bijna de helft hooger is dan vóór den oorlog, be weren de boeren het er niet voor te kunnen doen, en niet voor te willen doen. Ze mesten er varkens mee: de melk gaat warm van de koe den trog in l Of ze maken er voor eigen gebruik boter van: deze Is een zeer goed vervangmiddel voor wagensmeer l Voor het burger publiek is zoodoende al minder en minder verkrijgbaar. De kiezers der steden en dorpen beginnen te mopperen tegen heeren bestuurderen". Heeren bestuurderen" dringen aan bij hunne kiezers uit den Boerenbond. Stel hooger prijzen, antwoorden deze laatsten. Dat nooit! roepen de burgers: non possumus... En zij vinden steun bij de socialisten, die gaarne den kleinen bur german bij hunne gelederen zich zagen voe gen. De raddraaiers, nu, onder de door het socialisme geleide oppositie zijn natuurlijk de Bolsjeviki van Robert Grimm. Het gezelschap van Grimm dreigt inder daad voor Schulthess even catastrophaal te worden als het geweest is voor Hoffmann. Want het is in het gezelschap van Grimm, dat het hoofd onzer bureaucratie is geraakt bij zijne poging om zoowel de boerekool als de burgergeit te sparen. Hij heeft namelijk het volgende belangwekkende novum op staatseconomisch gebied voorgesteld: De boeren krijgen hunne verlangde aanmerke lijke verhooging der melkprijs en de burgers De schrijfster. oude muren, zich er aan vastklemmend, als om steun, om dan ineens frank omhoog te rijzen, waar ze stil en zwart, als dreigend, stonden tegen den lichtenden hemel. Vlak bij was een slanke kleine toren, van donker gele steen, met bruine kalkvoegen. Het puntige leien dak, oploopend met sierlijken lijn, stond te glanzen in het licht, dat het als met streelende hand omvatte, dade lijk onder het dak glommen de breede lage ramen, bijna zonder tusschenruimte naast elkaar gerijd. Lieske's fantasie zag de donkere gestalten van de Middelburgsche kooplieden opklim men langs de smalle wenteltrappen, ze zag da witte kragen blank schemeren, de groote zwarte hoeden de gezichten verdonkeren, tot ze ineens opleefden in het vol instroomend licht. Dan spiedden ze door de uitkijkramen naar de schepen, die de Schelde opkwamen varen naar de haven van Vlissingen. Dat was in den tijd, toen de Middelburgsche reeders nog schepen uitzonden om nieuwe wegen te zoeken op da zeeën. Het carillon van de Lange Jan begon te spelen. Met langzamen, heiderenklank gleden de tonen aan over de daken O Heer, die daar des Hemels tente spreidt" Lisske zag den toren niet, maar in het westen, waar een blanke wolk stil etond in het parelmoer van den hemel, was het torentje van het stadhuis, dat als fijn grijs kantwerk, nu omzoomd door een vreemd lichtenden violetten schijn, boven de daken ree». Nu was de wolk voor de zon aan alle kanten scheen het licht uit haar blanke diepten op te wellen, wijd uitlaaiend in breede, rosgouden bundels - tot het ver vloeide in de ijle klaarte. Slechts die eene wolk, en de glijdende klanken van het carillon in Lieske's hoofd gingen de woorden: Hij komt met de wolken en aller oog zal Hem zien... Aller oog zal Hem zien... Het kind vouwde de tengere handen. Als Hij nu kwam als Hrj «ens plotse ling stond op die wolk, die daar zoo vreemd alleen hing in den helderen hemel. ... En zijn aangezicht glom gelijk de zon en zijne kleederen waren wit, gelijk het licht"... Be oogen glansden groot In het teere ge zichtje, de handen klemden heftiger samen als Hij nu kwam en als Hij dan zoo stil, zoo zonder gerucht hier binnen ging en Zijne handen lei op moeder's hoofd even even maar. In de kamer kraakte scherp een stoel. Lieske. Het kind keerde zich om een donkere nevel vol dwarrelende lichtpuntjes was voor haar oogen, toen wenden ze zich aan de donkerte van de groote lage kamer en zag Lieske vader lang-lui gestrekt in den ouden rieten stoel, het hoofd achterover in een lulden, onkedwongen geeuw, die de zwarte holte van den wijd open mond met de regelmatige bruin berookte tanden toonde. - Vader? Met wijd armgebaar rekte de man zich uit, ging met eenige groote schreden naar het raam God, wat weer 'n dag, de hemel beware me. Lieske wachtte stil. Nu wendde hij zich om haal me 'n dub beltje sigaren. De oogen van het kind, waarin met het wijken der droomen een vage angst gekomen was, gleden naar het ledikant ach ter in de kamer en ontmoetten den blik van de zieke, groote lichte oogen in een stil wit gezicht. Ga maar gauw aven Lieske, - het was de klanklooze stem van een teringpatient. Het kind kwam bij het bed en kuste schuw de smalle wang. Maatje. Pop, toen wezen de oogen naar de deur. Lieske hield de hand op, vader zocht in zijn portemonnale, scharrelde tien centen te samen, daarop gleed het tengere figuurtje de kamer uit. Met een klap gooide de man de porteraonnaie op de tafel, lachte even kort en scherp. Nog 'n kwartje heb ik erin, dat 's alles. Henrl. Ja, Henri, ik kan 't ook niet uit m'n beenen snijden, wat? - Nee. Nou dan. Hij gooide zich weer in de rieten stoel terug staarde donker, 'n diepe plooi tusschen de wenkbrauwen, voor zich betalen toch niet mér, want... de regeering past het verschil bij. In alle opzichten is dit misschien niet een novum. Want men moet weten, dat thans reeds op kosten van bijpassing door den staat de armeren der natie zekere levens middelen, waaronder ook melk, kunnen koo pen tegen prijzen, die vrijwel overeenkomen met die vóór den oorlog geldende. Toch is het Schulthess niet mogelijk geweest de helft der overige zes Bondsraadsleden voor zijn voorstel te winnen. Moeten dan ook al de vele honderdduizenden vreemdelingen melk drinken op kosten van den Zwltserschen staat? vroeg men. Want het gaat toch niet aan tegen de buitenlanders uit zon deringswetten te maken...! Overigens had men ook weinig op met eene algemeene staatsbedeeling zelfs ten behoeve der ver mogenden. Wel was men geneigd het aan tal bedeelden aanmerkelijk uit te breiden. Het eind van de geschiedenis is geweest, dat de boeren wél hunne verhooging krijgen doch de burgers niet hunne algemeene vrij stelling. Zoo besloot de Bondsraad, ge durende den oorlog dictatoriaal, met meerderheid van stemmen. Hij rekende echter buiten Robert Grimm, aan wien Schulthess vast zit. Grimm belegde dadelijk een groote partijvergadering te Olten, waar men besloot den Bondsraad het ultimatum te stellen: vóór 11 April het voor stel van Schulthess aangenomen, of anders algemeene werkstaking. De onuitgesproken bedoeling onzer Bolsjeviki is den staat zoo veel mogelijk schulden te laten maken ten behoeve eetier met den particulieren eigen dom strijdige staatsbedeeling om dan ten slotte de laatste grondslagen aan dien eigen dom te ontrukken door de staatsschulden te delgen met behulp van algemeene con fiscatie van capitaal. De kleine burgerman, die niet veel verder nadenkt dan tot morgen of op zijn best de volgende week, toont in dezen veel lust om achter Robert Grimm aan te loopen. Want al maar hooger prijzen betalen voor de noodige levensmiddelen ten bate der boeren, dat wil hij niet en dat kan hij niet; en zich zelf als armlastig opgeven om in gesloten te worden bij de groote staats bedeeling, dat is zijne standseer geluk kig nog! te na. uit. 'nMensch is als een gevangene in z'n eigen huis, is dat 'n ellende. 'n Stilte viel... De zieke, heel jong nog lijkend mei de groote glanzende oogen in het witte gezicht tusschen glad-zwarte vlechten lag te luisteren naar het juichen der spelende kinderen be neden, klanken, uitgestooten in jubelende, onbezorgde levensvreugd. Lente.... Het raam omlijstte een stukje lichtende lentelucht, deze doorschijnend gele tint her innerde haar aan het goud van zoabeschenen narcissen lentebloemen... wat had ze de lente liefgehad, de lente en het leven. Ze rekte zioh uit, voelde onder het laken het strekken der beenen nog korten tijd dan zouden deze veeten stil?voor altijd onbewogen omstrakt worden door het witte laken dan was het uit, voorbij somi was deze gedachte zoet, soms vatte ze haar bij de keel met worgenden angst... Henri duwde met wrevelig gebaar de portemonnaie in z'n broekzak. Nog vier dagen... Dan is 't de eerste, zei ze als 't geld dan maar komt. 't Moet komen, verdomme, komt 't ro>.: toe of niet. Is 't geen ellende, dat ze je naar zoo'n godvergeten nest sturen. Wat kan j; hier doen. Je stand ophouden moet je nog... waarvan? Inspecteur van een levensverze kering-maatschappij, 't klinkt goed, rnaar 't geeft beroerd slecht te eten, 'n abonnement in je zak en geen geld om eropuit te gaan. Lieske kwam binnen, lel het zakje sigaren op de tafel en ging rustig bij een tafeltje zitten met haar schoolwerk. Weer was het stil. Henri stak een sigaar aan en blies de blauwe rook in kringetjes omhoog. De deur werd tamelijk onzacht geopend. Mevrouw ? Henrl stoof op Verdomme kan j s niet kloppen, als je binnen komt. 't Peuterig dienstmeisje zag met een loerenden blik terzij, terwijl de mond nauw een tergend lachje verborg. Dat moest je ook nog verduren, zoo 'n diensthit, zoo 'n armelijk, slecht gekleed mormel met twee afschuwelijke piekerige vlechtjes dwars achteruit staand, boven 'n De Bondsraad heeft op het ultimatum der Bolsjeviki niet direct geantwoord, doch heeft het parlement in buitengewone zitting bijeengeroepen om over deze zaken te be slissen. Men lette hierop wel. Dit wil zeggen, dat de omstandigheden hem eindelijk den last der inconstitutioneele volmacht te zwaar hebben gemaakt, zoodat hij er in principe afstand van doet en wij dus wel weder terug zullen keeren in meer constitutioneele banen. De Bolsjeviki zijn ondertusschen den 13den April te Olten teruggekeerd zon der de algemeene werkstaking te proclameeren en ook zonder een nieuw ulti matum te zenden, ditmaal aan het parle ment. Want de meesten hunner leiders maken deel uit van dit parlement, zoodat zij dezen keer een ultimatum tot zich zelf hadden moeten richten. Zij willen dus eerst afwachten hoe de volksvertegenwoordi ging zich uit zal spreken, en zijn met andere woorden voor het oogenblik overtroefd! Hieruit blijtst weder, hoe sterk hij staat, die in eene ware democratie zich stipt houdt aan de bepalingen der constitutie. Wat er nu echter ook gebeure, het zal in allen gevalle belangrijk zijn. Zegt de volks vertegenwoordiging: neen! dan moeten de Bolsjeviki hun ultimatum richten tegen hare meerderheid, en zal in de meest democra tische onzer moderne democratieën het vraagstuk uitgestreden worden, wie onder zulke omstandigheden sterker staan, de constitutioneelen of de anti-constitutioneelen. Zegt zij echter: ja! dan krijgen wij de ont wikkeling eener interessante proeve van staatseconomie. Want op de algemeene melkbedeeling volgt brj de huidige graanschaarschte binnenkort de algemeene broodbedeeling, en bij het tegenwoordig stijgen cier Duitsche prijzen, de algemeene kolenbedeeling, en zoo voort. Eene dergelijke ontwikkeling r,u van staatseconomie bespre kende heeft Taine in zijn des Odgines de la Frartce contemporaine" gezegd: Au bout du principe, on enirevoit un ordre de choses ei' l'Etat, seul propriétaire foncier, seul capitaliste, seul commeii;ant, avant tous les citoyens a sa solde et a son service, assigrerait a chacun sa iache d'après ses aptittides et distribuerait a chacun sa ration suivant ses besoins." Lausanne. LI. BRANTS tanig halsje terwijl je voor wat sehoreme centen meer zoo 'n prachtig Zeeuwsch kind in huis kon hebben, met 'n soepele hals met roode kralen en pittige donkere glansoogen, jawel, hij draaide zich korzelig om. jaantje? vroeg de kianklooze stem. jaanije trad vooruit en hakkelde met be scheiden neergeslagen oogen en 'n brutalen mond m'n moeder zeit, dat 'k nou m'n loon mot hè, en aars zou ik maar gaan Even zwijgen toen keerde Henri zich om en vroeg hoog Wat krijg je? Van twee weken, da's 'n daalder. Nou, dan wacht je tot de volgende Zaterdag, dan betaal ik je 'n week extra b-grepen? Jaanlje gniffelde. 'k Zal 't moeder vragen en vertrok met een zoetelijk dag meneer, mevrouw, Lieske Lieake boog het zwak-blanke gezichtje, waarin een felle blos was opgestegen, ditp over haar werk. Op de trap klonken Jaar.lje's sloffende echreden. Henri strekte z'n beenen ver uit en nam tnct verveeld gebaar een Middelburgsche krant van 'n dag oud 'n flinke krant lezen kon er al lang niet meer af, de Mid delburger lazen ze met hun drieën. Er werd gebeld. Lit-ske wipte overeind met geëmotioneerd geiichije ze was bang voor de bel, die bracht zelden wat goeds. Even later kwam ze terug. 'n Post pakket Pa. 'n Postpakket, in 'n oogwenk stond Henri op z'n lange beenen, was het beschut tende papier van 't kistje afgescheurd. Hij zette z'n zakmes onder 't deksel wat snoeperijijes, 'n velletje postpapier met eenige krkbelige lettertjes zorgvuldig gevouwen om 'n gloednieuw krakend briefje van tien. Ah, ze! Henri, turend op het groenige blaadje. De oogen van de zieke wachtten stil. Van je moeder Till. Van moeder, dat was smartegeld, gespaard in een gastlmiskamertje. Henri's stemming was plotseling omge slagen. Veel is 't wel niet, zei hij opgewekt, (Vervolg feuilleton op pag. 7)