Historisch Archief 1877-1940
l Jurti '18. - No. 2136
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
I Villa Park Wassenaar!
Pracht Speculatie |
Groote en kleinere, geheel beplante en beboschte vructbare
Villaterreinen, te koop aangeboden, gelegen in het mooiste gedeelte
van het Park Groot Haesenbroek" te Wassenaar.
Dit Villa Park, omgeven door breede verharde wegen en in
de onmiddellijke nabijheid der aan te leggen Electrisclie tram
Haag-Wassenaar-Leideii en Katwijk a/Zee, leent zich bij
uitstek voor groot Landgoed, diverse kleine Buiten
plaatsen of Vlllabouw. Voor inlichtingen wende men
zich tot de
li.V. VOORUITGANG"
Schimmelpennincklaan 24, Den Haag.
STARK'S
'OXYDOL'
(CHLORAS KAUCUS TANDPASTA)
45 cont fm Tube*
Naaml. Venn. STARK & Co.
Chemische Fabriek VHage"
DEM HAAG
Opgericht 183O
Fr,
20 LEIDSCHESTRAAT 22
AMSTERDAM
TELEFOON N. 5812
HEMDEN
MAAR MAAT
Tot het bouwen van Villa's en Landhuizen zijn prachtige heuvel
achtige BOSCHTERREINEN te koop in HET OOSTERPARK te
DE BILT
voedzaam
smakelijk
gezond
met Bergen op Zoomsche Ansïovis
ONDER RlJKS-CONTRÖLE
Bestel een vaatje van WO stuks hij de
Vischconserveniabriek JOLLANDIA", Bergen op Zoom
Lage prijzen, mooie wegen, gat,
electr. licht, water.
l sfatinn l-ï-laat8-tot Elfloit ? H6t »»teri>ark l
»iaiiuii Dir j j STOÖfMg 4 OTTO SCHÜLZ l
Tel. Int. 38 & 48
HET BESTE FINANCIEEL NIEUWSBLAD
NIEUWE
KAPITAUST l
Ak: Keizarspcht 215- Tel. 6925 en 62411.. Ttlur-iim: lEDlNBA
LIB6RTY
MCTZ&G AMSTERDAM sGRAV?MHAGe
AFBÊCLDINGCN VAN
AMDeRe MODeixen
FRAHCO OPAATfVRAAG
M6
TAPCSTRY A6.50%T?Itt
KCN. noren OF MAHorae
Stenografle
Riënts
Balt
Zelfond. 8O t. In d. Boekh. en na postw. bij
RIËNTS BALT, Den Haag, bij wien ook mond. en schr. ond.
De beloofde 5 Gulden verhooging per maand
krijg ik." (w. g.) Me j. D. te 's-H.
EPAETOGEEN
15 HET KRACHT-PREPARAAT BIJ
UITNEMENDHEID VOOR VOLWASSENEN
EN KINDEREN, INZONDERHEID VOOR
ZIEKEN. ZWAKKEN EN HERSTELLENDEN.
lllllllllIIIIUlIItlIlllllllllIIMIMIIIIIIIltllllllllJHIlHlHI
kunsthandwerksman het loffelijk ontslag
onzer Vereeniging.
Ongeveer 500 pupillen, jongens en meisjes,
worden op dit oogenblik door onze Ver
eeniging opgeleid tot een werkkring die hen
in staat zal stellen op eervolle wijze in
eigen onderhoud te voorzien, en die naast
zich hebben gekregen een oudere broeder
of zustei" juist op het moeilqkste oogenblik
in het volkskinderbestaan, n.l. wanneer de
lagere school hen los laat en zij van kind
ineens volwassene worden, of tenminste
daarvoor worden aangezien.
Wij weten dat in andere steden juist nu
weer de aandacht -wordt gevestigd op het
patronaat in vriendscb.appelijkesamenwerking
llllllllllllllllllllllllltlllllllllllllIIBIIIIIIIIIIIIIIIIllllllllllMIIIHIIIIIIIIIIIIIII
Wat gaat mij hun doen aan. Ze lusten het
leven nog. Laat ze 't voor zichzelf uitmaken".
.Je bent een onmensen".
.Zei
Zeker, als je io je definitie van mehsch
lust om te leven noodzakelijk vindt. Je
vindt die brand niet zoo vreeselijk en die
ellenden, maar wel dat er dooden vallen. Voor
jou is de dood het laatste kwaad, voor mij
rust en redding".
Van verre toornde het onheil. Rook legerde
log over de daken. Vlammen weerlichtten.
Rood doemde de gloed. Het duister plein
woelde van ijlende gestalten. Vlagen geraas
dwarrelden op, geschrei, vluchtende voet
stappen, 't meewarig krijten van een kind.
Hierom zou ik het leven kunnen haten",
morde de vriend.
Gemoedsopweüing, Bezoekstemmlng aan
ziekenhuis en slachthuis. Goed bedoeld,
maar vluchtig. Ik haat met mijn rede".
Jij smaalt het leven en hebt Het uitgeperst
tusschen je tanden als een tros vruchten.
Je hebt de schoonheid uitgemergeld. Je hebt
elke vreugde beproefd en gekeurd. Nu hoon
je het met hoofsch en toegeeflijk lachje.
Verdoemd je red. lijke levenshaa.t. Als je er
bij vloekte, dan kon ik je duldeü."
Wat ben je vanavond episch van zegging.
Aan zoo'n schendig kneden van oen
duiventros maakte ik mij nooit schuld!;?. Elke bes
nam ik afzonderlijk, tusschen stt eelsche en
talmende vingers en neep hem uit boven
aandachtige lippen. Je wou me n iet vloeken
hooren rammelen, als klinkende munt. Op
de wijze als Schopenhauer. Ik haal het leven
zonder rethorica."
Je bent een ellendeling."
Je bent andermaal onheusch. Stil, ik ben
een godvergeten onverlaat. Maar je redenf ert
niet, je dobbert op je sentimenten.. Je houdt
me voor een epicurist, die onpzisselijk is.
Zeker was ik epicurist, ik deeöme te goed
en mijn zenuwen veeren niet meeT. Maar'k
was geen zuivere. Zij blijven gelooven in't
genot, ook als ze walgen. Ze -walgen alleen.
Ik haat, juist omdat we tevrrd>sn moeten
zijn met zoo'n serie van pretjes; omdat we
slechts zijn een kluwen van domme driften,
versierd met mooie namen, tot we onszelf
In het medusagezicht kf ;ken; omdat het leven
zinloos is en ons verlei,dt met wat pleziertjes
er een zin bij te verzinnen. Ik wil mijnrede
volgen, ik laat me er piet van lubb en, omdat
met de ouders. Niet lang geleden is in het
Utrechtsche Kinderhuis (thuis voor school
gaande kinderen) de wensch in vervulling
gegaan de kinderen van het thuis vóór het
verlaten der school onder patronaat van een
der bestuursleden te stellen. Inde
Boddaeittehulzen gebeurt hetzelfde. Dat autoriteiten
in onze hoofdstad pogingen doen alle kinde
ren die dit behoeven dezen moreelen steun
te verzekeren, is ons bekend. De lucht is
vol plannen van verbetering op het gebied
van beroepskeuze en vakopleiding, waarvan
de eveneens reeds hier en daar in werking
getreden Advies-Bureaux het getuigenis
afleggen. Terwijl deze in Arnhem, den Haag,
Groningen, Hilversum en Leiden reeds eenigen
tijd werken en het groote Advies-Bureau van
de Nationale Vereeniging voor Vrouwenarbeid
trouwens reeds 10 jaren lang onvermoeid
aan vrouwen en meisjes uit alle kringen
en door het geheele land raad en voor
lichting over alle denkbare vrouwenbe
roepen verstrekt, heeft Ambachten en beroe
pen" in Amsterdam op dit gebied het
initiatief genomen. In Februari 1918 is het
Advies-Bureau voor Beroepskeuze en Vak
opleiding door deze Vereeniging in het
leven geroepen, ten behoeve van de kinderen
welke zich bij ons aanmelden, doch die wij
door beperkte geldmiddelen hebben moeten
afwijzen. De werkzaamheden sindsdien door
dit bureau verricht hebben ons ve'Sterkt
in de meening hoe broodnoodig een goede
voorlichting hier ter stede op het gebied
van vakopleiding is. Op onze wekelijksche
avond- en middagzittingen komen telkens
8 a 10 kinderen, door ouders of ouder be
voegd persoon vergezeld, raad vragen over
de opleiding tot de meest ulteenloopende
vakken. Onze Advies-Commissie is samen
gesteld uit eenige deskundige personen,
allen patroon en patrones der Vereeniging,
geneesheer, onderwijzer en technicus nemen
er aan deel en geven eerst advies nadat een
zorgvuldig onderzoek is ingesteld naar de
lichaamsgesteldheid, de geestvermogens en
aanleg van het kind, naar de finantieele
draagkracht der ouders. Reeds na twee
maanden in werking te Zijn geweest, kan
ons Advies-Bureau oo eenige gunstige
resultaten wijzen, en uit herhaalde aanvra
gen zien wij, dat er vertrouwen wordt ge
steld in onze adviezen. In menig geval van
zeevaartopleiding kon nog tijdig den weg
worden gewezen naar Zeevaart- of Middel
bare Technische School, wij konden ouders
geruststellen omtrent uitkomsten van menige
opleiding, wij hebben herhaaldelijk aange
drongen op plaatsing op Ambaehts- en
vakscholen, en zwakke kinderen den weg
gewezen naar een voor hen geschikte om
geving, in sommige gevallen met succes
verwezen naar speciale adressen.
Een belangrijk ding is dat wij het volle
vertrouwen kiijgen van wie bij ons komen.
haar bevindingen 't leven ondraaglijk maken;
ik tast naar een andere kant aan, de levens
drift zelf, die niets is dan een dommekracht."
Man je bent een averechtsch idealist. Je
consequentie is een ziekteverschijnsel".
De avond was gestold tot nacht. Het
duister leunde zwaar tegen de ramen. On
verwachts grijnsde in het zwart een rauw- j
roode gloed. Huiverend duidelijk snerpte j
het knetteren van geweren. i
Ze zijn vlak bij al aan den gang. V/e
kunnen hier niet blijven, 't Wordt gevaarlijk.
We moeten zien weg te komen",
Stephaan luisterde niet. Hij duizelde. Hij
had de dood als uitkomst beschouwd,theo
retisch. Hij was nu voor 't grijpen. De
bevrijding in de onbewuste dwarrel. Hij
voelde de angst knauwen.
Vervloekt, dat je de dood nog niet aan
durft. Ik wil. Ik wil. Nu is de gelegenheid
gunstig."
Zijn vriend greep zijn arm.
Kom mee. Hoor. O/er een uur schieten
ze neer, wat ze voor de oogen komt."
Ik blijf."
Dat is zelfmoord."
Geen zelfmoord. Ik zal me door het
noodlot laten inhalen,"
Je wou dus de martelaar voor je theo
rieën wezen. Zoo'n standbeeldgebaar houden
jou zwakke lendenen niet vol. Je redeneert
je niet de dood in. Daartoe moet je je op
winden, daartoe wordt meer ellende gevergd
dan jou redekunstige."
We zullen trachten."
Blijf dan. Maar als het lot je inhaalt,
gebeurt dat op 't nippertje toch tegen je zin."
't Plompen van voeten zonk langs de holle
treden, de deur dreunde en verried de ver
laten stilte van het huis. Haelen school weg
in de armstoel.
Niet bang wezen. Dat is de laatste list.
De geest vaardig houden. Ik voel mijn haat
oogenblikkelijk niet, maar ik weet hem. Aan
die angst hebben mijn voorvaderen schuld,
die me met hun atavismen door het lijf
spoktn. Leven wil ik niet, kan ik niet. Dus
de dood. Hoe doodwezen is V ... Beter toch
dan leven. Niet terugschrikken voor het
onbekende."
Hij bleef deinen op zijn onrust.
't Zal goed zijn mijn besluit met
gevoelsmotieven te staven. De ontzetting van daar
buiten aanzien. Daar kan ik het leven nog
eens onder 't vizier kijken."
Wijd sralkte de nacht van den rossen
brand. Kom achter kom, blaakten kolken
van blank vuur. De vlammen waaiden uit,
grabbelden over de daken, zweepten de
muren, rekten bronstig omhoog. Overal
wentelde rook er over als een vliegend
zwerk, spoelde door de straten, dampte uit
roode diepten. In de verte staarde een rij
van gevels, hel belicht. Schijnsels wuifden
en vergleden. Een staketsel van verkoolde
binten dook op en verzonk. Een stortend
dak joeg de gloed omhoog en opende de
verten in nen ommezwaai.
De vernieling maakt me sterk. De natuur
wil zelf de dood, zoekt de vernietiging.
Vreet en kankert in elk leven. Waarom de
ontzetting van bet bewustzijn zoo lang te
dulden, Niet de Christus was de meest
tragische figuur, maar Ahasverus, de wan
delende jood."
De kathedraal stond roerloos als een
zwaargewalde veste. Tastende, wufte schim
men ijlden over het bronzen gevaarte, schrij
nende aloedvlagen schampten langs de
muren, fladderden om schoorsteenen en
gedoorncle spitsen, warend door 't ondoorgron
delijk beelden-struwefl. Het inwendig vuur,
nog bedolven onder de diepe flanken, woelde
in achtersteven en kruisbeuk. Rook gutste
grauw uit gleuven, verhulde de kerk met
troebele walm. Het vuur giste onstuimiger,
bruiste op lanes de vensters. Dan, in de
sombere versteening' daagde een droomge
zicht; het transept brak uit in een geluk
van gelouterde kleuren, uitbeeldend
vlinderwieken, vogelpluimen, herfst en dageraad;
in den ommegang van het koor klaarde
venster na venster en beleden vanaf de tinne
hun ootmoedige legenden. Er achter spook
ten epileptisch-rekkende gedrochten. De ven
sters werden opengereten; steil-op drilden
uit rauwe wonden luiende vlammen. Het
heroisch torso wrong zich onder de wellust
van het vuur,
Het hymen van Kybele. Ik geloof nog
in de blinde almoeder. Dood zijn is deel
hebben aan haar onbewustheid."
Vlijmende vlammen striemden de romp;
gleden wutpsch tusschen stille beeldensier;
omrankten schichtig nispijlers en flitsen;
schoven met gluipende aaiing langs de
gaanNAAR AANLEIDING VAN HET DRUKKE BEZOEK EN
OP AANVRAAG VAN VELE BELANGSTELLENDEN
BUITEN AMSTERDAM WORDT DE
TENTOONSTELLING VAN ETSEN DOOR
M. A. J. BAUER
verlengd tot 15 Juni
DAGELIJKS KOSTELOOS TE BEZICHTIGEN
VAN 10-5 UUR.
ZONDAGS GESLOTEN.
N. v. DE BIJENKORF
AMSTERDAM.
Wij trachten daarom het onderhoud zooveel
mogelijk een huiselijk karakter te geven en
het kind op zijn gemak te zetten. Hierin
hebben wij ongetwijfeld nog veel te leeren.
Maar waar ons doel is: van mensch tot
mensch eerlijk en belangeloos te raden en
te leiden, daar zullen onze krachten zich
ontwikkelen naar de mate der toewijding
aan het werk gegeven.
Ten slotte kan toch van het werken eu
streven dezer Vereeniging getuigd worden,
dat het opbouwend en veredelend is voor
belde partijen, dat 'net personen uit ver
schillende kringen der samenleving met
elkaar in aanraking brengt en wederzrjdsche
waardeering kweekt.
Wij zijn ons inderdaad bewust in den
geest van de oprichters onzer oude Ver
eeniging voort te weven aan de glanzende
draden van verstandige menschlievendheid
die zij indertijd op touw zetten" en die,
hoewel slechts voor weinigen zichtbaar,
tocii in het weefgetouw van onze stad hun
plaatsje innemen en hun weik verrichten.
derijen en bestormden het gekoperde dak
met geesel van schichten. De smeltkraeze
binnen hoosde volle gulpen rook naar buiten.
die loom neerzonk tot vooze smoor largs
den bodem ; zich balde tot klompen;
verIjlde naar overal, logenachtig, als tot een
morgennevel, zachtgrijs gelijk vruchtp'uis:
of steeg, gesleurd in het zog der wieling,
die wentelde om het dak en werd opge
slorpt, somber-rood, omhoog in de krocht
van de nacht.
De diepten loeiden gesmoord, dt ej';^d
kring verwijdde.
De dakglooiing, zooeven vast-gevru'c; ti;
glad als een beukelaar, brak uiteen ondci
het uitbottend vlamgewas, dat bedreef mef
de rook drieste zotternijen. Rook tuiga, elt
spitsen met vliegende wimpels en bi^kn?
takelaadje; krulde loozc, gejaagde hguunjes
in de steenen lobben van voetstutten en
baldakijnen; puilde als darmen uit het n
graan der dakverschansing. Door den lu'den
dreun varieerde grillig gesis en geknotte:.
Vlammen ontrafelden in de kapiteelen ver
eerden met angstig licht de hdligett a\ dt
hoede hunner nissen; hitsten de cintnerc';
uit doove rust, die reikten aan
strak-gespannen keel hun grijns, hoog over de dampende
vuurkuil. Een deel van het dak, spanten et;
balken, daverde omlaag, een storm van
vlammen steigerde jsteil, braveerend ter,
hemel, wande de vonken tot uit een vlucht van
gouden kaf en smakte den rooden v
uurdroesem tot tegen de hemeiwanden.
Rook veegde langs de ramen, vonken
storten er als een gouden hageljacht tegen
Het glas kraakte, straalde de hitte uit. De
gloed wigelde langs vloer en wanden der
kamer. Stephaan kon hem scheppen op zijn
handen.
De vuurdood lijkt me gruwelijk. Ik zocht
alles uit met bezonnen keuze, behalve de
wijze van mijn dood. Deze is anders we!
passend voor mij, den ketter tegen het
eenigst gebod: leef je tijd uit en plant voort.
Moet ik het leven nog in zijn lichamelijke
pijn meemaken? .., Dwaas om zich aan het
toeval over te leveren, omdat ik zelf niet
durfde tortasten ,.. Ik kan iets beters zoe
ken ... Maar geen uitvluchten, ais ik niet
blijf, gebeurt het niet."
De ontzaglijke zuil van den toren heersehte,
onaandoenlijk voor den weerschijn, die hem
ontblootte tot de kruin. Het vuur besloop
heni van binnen uit. Een bastertllcht droop
neer uit de galmgaten vlammen reikten
[?.?aar buiten, tokkelden over de want en
siov.ker. Rond den top knoopten ze een
fciocgonenkop.
De rc.ode hcmelholte was gelijk een
bekkeneel vo! geronnen bloed.
u:- doüd is zóó schrikbarend ... Ik wil
rte' U:ifc:i en durf haast niet te sterven."
? tciii de overzijde plunderden de soldaten,
er-chrruuw verzonk in de huizen, barstte
vr weer uit. Kolven plonsden in de ruiten.
F01 k>.::t>i ais een antieke heros torste met
in^cfoujïtn lende een houweel boven't hoofd
en kraalde een deur. Het tumult draafde
aoorecn. De lijven waren doorzoden van
den ioss?n gloed. Tegen de muren bonsde
bun vU-ekende vreugde. Een wals dreunde
uit een piano, enkelen begonnen een
wan?«'Tlli^c dans. !7larden gelach vlogen los. Een
n:.?.n v/crd voortgeduwd, hij holde over de
kej-c M'imte van het plein, belachelijk;
Yuinplititnpies flitsten, het offer buitelde
o-er deii grond. Het salvo galmde na.
, V'oof mij ?oo n kogel, zoo'n onvoorziene
;:r.;!)K iiig In de hersenen, die weer hun
oude waan gaan opkramen. De rede gaat
nu: begeven. Ik heb alles vroeger toch
uiteejisaaid. .. Ik kan riet meer denken De
dood moest komen als een neksfag, plotse
ling.- onuttwijkbaar..,..
U ij dwaalde door de kamer, geteisterd
door de angst. De ruiten spleten^ rook golfde
naar binnen. Stephaan voelde «^benauwenis
n-'in d ff keel Hij hikte van lÜWdde vreeze,
naar dt wil om te sterven scheen hem als
een donkere dwang door het bloed gevaren.
De brand huifde.
L'eij enkele gil gierde omhoog, vlijmend
al:; ren lemmet. Stephaan greep vooruit,
alsof de dood hem doorstak. Hij vluchtte;
hoi He langs de trap naar buiten. De hitte
snerpte hem in 't gez'cht, vonken stoven,
een schei-beschenen lijk lag schraag over
de stoep; uit het doode masker staarden
hem ontzette oogen tegen.
Hij rende om het leven.