DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 8 Jon! '18. No. 2137 HET OFFENSIEF IN FRANKRIJK Teckening voor ,de Amsterdammer" van Jordaan ?Ir ri i De Kruisweg' IIIIIIIIEIIIIIIIIIIIIIIIIIIUUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIMIIIIHUIIIHIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIII tranen meer storten over Belgiëen Servië. Laten wij niet dulden, dat de neutrale wereld ons als huichelaars beschouwd, die in principes gelooven, als ze in ons voordeel zijn en die ze in de papiermand werpen als ze ons lastig worden. De laatste berichten van Was hington doen onze bezorgdheid in dit opzicht nog toe nemen. Er wordt va i welingelichte zijde verzekerd, dat de Geallieerde regeeringen besloten hebben, dat de Hollandaehe schepen in dien dienst moeten worden gebruikt die het meeste resultaat opleveren zal" met andere woorden: inplaats van in de veilige zone te worden gebruikt, zooals de Hollanders getracht hadden gedaan te krijgen, moeten de schepen in de oorlogszöne dienst doen. De ware beteekenis van de qnaestie ligt in het duidelijk bewijs dat de gebiedende eischen van militaire noodzaak het gewonnen hebbe n van de koele berekening van een wijze en verziende diplomatie een diplomatie, die niet n enkele maar alle factoren van den toestand in het oog hield. Wij kunnen een tijdelijk voordeel ook veel te duur koopen, en als wij den blik richten naar het toekomstig vredes verdrag, wordt het ons duidelijk, diit deze verkrachting van ne.itrale rechten en den zedelijken steun die zulk eene daad aan Duitschland geeft ons moreele over wicht bij het aandringen op een rechtvaardig verdrag ontzaggelijk zal verminderen. Zooals men ziet, werd daar de stemming vooruitgevoeld, die voor een groot deel hier te lande is gewekt. In de New-York Times van l April vonden wij nog 't artikel van eenen vooraanstaanden rechtsgeleerde om daartegenover te betoogen, dzi juridisch de Amerikaansche maatregel volkomen in wiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimiiliiiimiiiiiilMliiiimiiiiiimiimiiiimiim den haak is. De redactie van The Nation antwoordde daarop slechts, dat zij dit nimmer had betwist, doch slechts de psychologische, de moreele zijde van de kwestie had gecritiseerd. Het mag Inderdaad tot voldoeningstemmen dat onder het Amerikaansche volk ten onzen aanzien een dergelijk geluid, middenin het conflict, vrijelijk heeft kunnen klinken; al is wat gebeurd is, gebeurd. Het blijft er in dezen op aankomen, dat in de Geassocieerde landen begrepen worde, wat deze schepenrequisitie voor ons beduid heeft, evenals wij er 't oog voor moeten geopend houden, welke beteekenis zij waar schijnlijk voor die oorlogvoerende partijen hebben moest. De kritieke gevolgen, welke de Amerikaansche schrijver duchtte, zijn onzerzijds gelukkig achterwege gebleven. Moge de ervaring ten onzent toonen, dat wat de zorg voor de duu'zame onafhanke lijkheid en welvaart der kleine natiën betreft, in de Vereenigde Staten de roeping zal worden gestand gedaan van inderdaad de beschermer dier kleine natiën te willen zijn. v. H. OELOF flITROEN Kalverstraat 1 l Paarlen, Brillanten - Opgericht 1850 - H_l Goud, Zilver en Horloges TELEFOON 658 N Uitsluitend eerste kwaliteit SPOOK-L1TERATUUR Het is verrassend na te gaan welke boe ken in onzen tijd plotseling een groot debiet vinden. v Men kan niet zeggen dat het leezend pub iek, het publiek waarvan de boekhandelaar en de uitgeever het moeten hebben, een fijnen smaak heeft. Op den duur, ja l Op den duur blijft het goede werk stand houden, maar door een tamelijk ingewikkelde wuking en weer werking van persoon en massa, aan kritiek en publiek. Zoo was Walt Whitman tijdens zijn leeven gi heel onbekend en ob°cuur. En als hij na met zijn werk voor den dag kwam, zou hij ook eeven obscuur blijven tijdens zijn leeven. Toch is hij als groot schrijver erkend en zullen zijn boeken geregeld ge kocht en geleezen worden door een publiek dat nooit zonder hulp zijn grootheid had uitgevonden. Maar wat geeft aan sommige boeken den plotselingen ophef, den boom" waarnaar in Amerika ieder uitgeever uitkijkt als het vaste blijk van talent? Wat zijn de eigen schappen die aan een boek een groot plotse ling succes verschaffen, waardoor het publiek, eeven als bij detheater-kas-stukken, zonder hulp der kritiek, soms dwars teegen de kritiek in, een boek of drama den voor rang geeft en doet inslaan. Zulke succes-boeken zijn soms bepaald slecht, wat structuur en stijl betreft, en worden gelezen om hun tendens, som migen zijn zeer minderwaardig en onecht, en bekooren alleen door hun bioscoop kwaliteiten, hun boeyendheid en prikkeling. Ik denk aan the Scarlet Pimpernel" aan Qua Vadis", aan de boeken van Marie Coreili. Maar waardoor heeft een zeer middelmatig geschreeven, slecht geconstrueerd en weinig Invalid-Portwijn DE BESTE MIDDAGDRANK f3.-p. flesch Wynhandil da Bartaanson, 51 Amstol, Amsterdam beduidend boek als Jörn Uhl zooveel leezers gevonden, vooral in Holland en Scandinavië? Wat verklaart den grooten opgang van Gösta Berling? van Görz Kraft? van Sur la Branche? Ze zijn niet onbeduidend, maar ook niet veel beeter dan honderd andere boeken die geen succes hebben. Het groote publiek ontdekt er iets in dat het verlangt, en slikt de gebreeken, die voor den fijner waarneemende het boek ongenietbaar maken. Zoo heb ik mij verbaasd oover het groote succes van het boek der Golem" van Meyrink. Honderdduizend exemplaren zijn in een paar jaren verspreid. En het is een duister, luguuber, raadselachtig boek. Een moeyelijk te volgen verhaal, vol onwaarschijnlijkheeden en akeligheeden. Het speelt in het Ghetto te Praag en bevat veel joodsche mystiek. H;t is als een lange benauwde droom, zonder eenige troost of verheffing, met tooneelen van menschelijke laagheid, geldzucht, oud-testamentische wraakzucht en harde joodsche haat. Wat bekoott de menschen in dit boek? Wat brengt het groote, roman-leezende publiek, in deezen bangen tijd tot de plotselinge waardeering van dit zonderlinge, verwarde, droomach tige, onplezierige boek? Het is geen vroom boek. Het is zonder jwijfe! demonisch, niet eu-demonisch. Van verzoening of stichting geen spoor. De Golem" is een griezelig onweezenlijk wee zen. Een spook, door zwarte magie gemaakt en met een korts'ondig leeven bedeeld. Een demon, zoo afschuwelijk en leelijk als de monen maar kunnen zijn. En wat of wie die Golem nu eigenlijk is en welke rol hQ speelt is uit het boek niet op te maken. Het begint met een droom, en men is steeds in 't onzeekere waar nu droom ophoudt en werkelijk leeven aanvangt. Is het alleen de prikkeling van het griezeliggeheim zinnige dat den grooten opgang ver klaart ? Maar toch het werk is, als literatuur, niet slecht. Het is veel beeter, veel echter dan de meeste succes-boeken. Het doet mij vaak denken aan Edgar Allen Poe, aan N.V. PAERELS Meubileering MIJ. » COMPLETE MEÜBILEERIN -: BETIMMERINGEN : Rokin 128 Telef. 4541 N iMiMiiimiiimii Schrijver van dit artikel BESCHOUWINGEN OVER DE FMOGELIJKHEID EN WENSCHELIJKHEID VAN EEN VL1EGPOSTDIENST BINNENSLANDS EN MET HET BUITENLAND DOOR JHR. G. A. A. ALTING VON GEUSAU Directeur-Generaal der Poster(/en en Telegrafie Gaarne voldoe ik aan het verzoek van de Redactie om een en ander mede te deelen over het postver voer per vliegtuig, dat in den laatsten tijd zeer veel be langstelling van de zijde van pu bliek en pers ondervindt. Snelheid in het verkeer is een eisch van den tegenwoordigen tijd. Naar den zin van den hedendaagschen mensch gaat geen enkel vervoermiddel snel genoeg. Men verlangt een zoo snel mogelijk vervoer van personen, van goederen en van brieven. Zoowel handel als particulieren hebben er in hooge mate belang bij dat de post zoo snel mogelijk wordt gebracht uit handen van den afzender in die van den geadresseerde. Daarom is het zeker een der voornaamste plichten van de administratie der posterijen om alles in het werk te stellen, wat kan leiden tot een snel en betrouwbaar postvervoer. De behandeling van een brief door de posterijen is drieledig: a. uit de brievenbus naar het vervoermiddel. b. het vervoer. c. van het vervoermiddel in handen van den geadresseerde. De behandeling ad a bestaat in het lichten van de bus, vervoer naar het kantoor, het afstempelen, het sorteeren der correspon dentie naar de richting van verzending en het brengen der postzakken van het kantoor naar het vervoermiddel. De behandeling ad b bestaat in het ver voer per spoortrein, stoomboot, wagen en in de toekomst per vliegtuig; al dan niet met sorteeren onderweg. De behandeling ad c bestaat in het bren gen der postzakken, na aankomst op de plaats van bestemming, naar het kantoor; sorteeren der correspondentie naar wijk, straat en huisnummer van den geadresseerde en eindelijk het rondbrengen door den brievenbesteller. Uit een en ander volgt dat er veel werk moet worden gedaan om de honderdduizenden poststukken, die dagelijks per post worden verzonden, behoorlijk te brengen waar zij wezen moften. V-rsieM'rg van het verzenden der post stukken tan Wxirden verkregen: Ad a do-jr de bu'licbting zoo na mogelijk te laten aanslu ten aan h't vertrek van trein of bout en d >or behandeling niet behulp van goed geschoold en ij'erig pTto'eel. Ad b door de ke.u'e van een zoo snrl mogelijk vir*oer:i iddel en door gebruik making van de voo'd/eli^s'e asnslni ingen. Ad C wederom door behandeling der po«.t met behulp van go?d gfschoold «n ijverig personeel en door het lijdsüp van uitgaan der bestelling zoo fu stig mogelijk te regelen in verband met de aanxomst der voornaamste treinen of bakten. i.iiMiniiiiiiiiM Dostojewski, aan onzen N 'de.-lïndscnen schrijver van Oudshoorn. H^t heeft riie eigenaardige, verrassende oorsprork lijKheid die stellig wijst op iets dat zelf-door!eefd is. Het is niet op effect geschreeven. al is het opzettelijk doorvlochten met een zeer romantische,volstrekt on waarschijnlijke fabel. Een liefdes-geschiedenis van een schoone, rijke, aristocratische vrouw en een arme, obscuure artiest, in een oud, somber gebouw met een kamer die geen uitgang heeft en alleen door verborgen trappen te bereiken is. En de schrijver zelf, die het voorstelt, alsof hij het leeven van een ander leeft, en daarbij zijn eigen jeugd vergeeten is; totdat hij aan het einde weer in zijn eigen bestaan ontwaakt. Dit laatste is, misschien de verborgen oorzaak van den grooten opgang. Het is de gedachte dat ons zelf, ons imponderabellk, zich losmaken kan van ons lijf, en van ons gansene lichamelijke, aardsche bestaan, om tijdelijk de bewustzijns-kern te vormen van een ander menschelijk bestaan. Het boek beeldt uit de moogelijkheid om zich tijdelijk te verplaatsen in het leeven van een ander, en zich alles te herinneren wat een ander het f t doorleefd. Dit is op zich zelf, een ware en rijke ge dachte. Ieder mensch, iedere ziel is als een kosmos, een waereld met een eigen horizon. En het is geen ondenkbare absurditeit, dat zelf, dat centrum, als 't ware te verschuiven in een andere kosmos met een andere horizon, zoodat men zich herinnert al wat een ander, misschien in veele vroegere leevens, heeft ondervonden. Deeze gedachte voert er toe, te ooverweegen, dat ons eigen ziele-centrum zich uit zijn Kosmos, die toch maar een schijn, een Ma j a" is, kan losmaken, en zich met een hooger eenheid kan versmelten. Dit is een vroome gedachte, wanneer ze in dat hooger ziele-centrum, waarin ze zich kan oplossen, een meer liefdevolle, een goddelijke eenheid ziet. Maar dat is in Meyrlnks boek niet aangegeeven. Daarom is er wel leering in en Door het gebruik nu van een vliegtuig voor het overbrengen der poststukken kan alleen de ad b bedoelde handeling het vervoer worden versneld. Een vliegtuig kan een snelheid bereiken van 150 a 180 K.M. per uur onder gunstige omstandigheden, d.w.z. helder weer en geen te sterke tegenwind. Wanneer ik nu een spoorboekje neem van den op 3 Juni j. 1. ingevoerden nieuwen zomerdienst, dan geeft een vliegtuig de navolgende winst: D « B S Sf 0, Sf 3 Si? U <D o. i: t* ?O O :s3* O H ~ m ?O ?a a> 1 ai « < g v J3 5 |li > t; c s g g s g CO ^1* Tf pj 3333 CO M CO t g 2 S K .5 * S S n B o S o o g «i S g M -a M £ 5 -S B o m S .52 o tS l > Men verkrijgt dus zoodoende vergeleken met hetspoor weg-vervoereene versnelling van 3 a 4 uren. Echter moet men daarbij in aanmerking nemen, dat een vliegtuig moet opstijgen en nederdalen op een vtij terrein van om streeks 400 bij 400 M grootte, niet omgeven door boomen of huizen. Wij zijn helaas nog niet zoo ver in de vliegkunst dat men een plat dak boven op een postkantoor als plaats van afvaart en nederdaling kan be stemmen. Dat het intusschen nog eens zoo ver zal komen geloof ik stellig, maar daarop wil ik toch maar liever niet wachten. Nu is het bezwaarlijk om in de nabijheid van onze groote steden, die men per vliegpost zou willen verbinden, een landingster rein van de vereischte grootte te vinden. Die terreinen zullen zeker zeer duur zijn en wanneer men, als met zoo vele zaken, over het kostenbezwaar heenstapt, heeft men nog als nadeel de groote afstand van de landings c.q. inlaad-plaats naar het kantoor. Daardoor zullen de hiervoren ad a. en c. genoemde postbehandelingen noodwendig meer tijd gaan eischen en dus een deel van de verkregen tijdwinst verloren gaan. Hoegrooter de afstand is, die men per vliegtuig aflegt, hoe minder het tijdverlies door het landingsterrein van invloed is. Daarom zal een viiegpostdlenst tusschen ver van elkaar gelegen plaatsen, b. v. van Amsterdam naar Londen, Berlijn of Parijs veel meer nuttig effect sorteeren en over nog grooter afstanden, b. v. naar Moskou, Caïro of New-York nog meer. Daarentegen van Amsterdam naar den Haag. Rotterdam of Utrecht geen noemenswaardig verschil geven met hst spoorweg vervoer. Nu moet men bij het overwegen van een v-r gpostdienst wel onderscheiden of men dien wenscht voor het gewone postvervoer dan wel als speciaal snelvervoer voor die stukken, waarmede men meer spoed wil betrachten en waarvoor men dus ook een bijzonder tarief over zou hebben. Wanneer dit laatste de bedoeling is en van dat standpunt zal men althans voorlooMIMHIIIIIIIIllltlllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII verruiming van begrip, maar geen troost geen stichting, geen zeeeenrijke vreede. Het is een slecht bock, dóór en dóór slecht, en ioch weer artistiek deugdelijk. Literair sterk, maar zeedelfjk minderwaardig en demonisch. Aldus kan het gerangschikt worden bij de boeken van Dostojewski. Sterk en echt, maar amoreel en slecht. En geen wonder dat het Duitsche volk, in zijn teegenwoordige verblinding.deeze soort literatuur geniet. Een ander spookboek kwam mij tegelij kertijd in handen, en wel van een Fransch schrijver Claude Farrère. Het heeft den titel La maison des Hommes vivants. Dit fransche boek wil ook zijn: griezelig, sensationeel, aangrijpend. Het wil uitbeelden de moogelijkheid dat het lichamelijk leeven van een oud mensch kan worden verlengd en verfrischt door de leevenskracht van een gezond, jong mensch ten koste van dat jonge mensch, dat altijd door de operatie verzwakt en somtijds bezwijkt. De schrijver doet al zijn best den leezer te oovertuigen dat het waar gebeurd'' is. Hij bezweert hem zelfs het avontuur, het groote geheim, te gelooven. De wijze van vertellen is kleurig en leevendig, in een schoon en melodisch Fransch. Het boek is veel helderder en welluidender dan dat van Meyrink. Het is eenvoudig, klaar en boeyend. Maar de pooging om het voor echt" te laten doorgaan, is totaal mislukt. Meyrink geeft zich daarvoor geen moeite. Hij laat zijn verhaal geheel onwaarschijnlijk en voegt er nog romantische verzinsels aan toe, die niemand voor waar gebeurd" zal houden. Maar toch is Meyrinks boek echter en sterker, omdat zijn ritme en zijn beelden een doorleefde realiteit toonen. Terwijl het boek van Farrère terstond zich voordoet als een verzinsel van begin tot eind. Het is bedacht, verzonnen en toen uitgebeeld met groot talent en met realistische bizonderheeden, die de waarschijnlijkheid moesten versterken. Juist andersom als bij Meyrink, die blijkbaar in het occult-démonlsche ge deelte in het droom- en spook-leeven eigen ECHNISCHE R.UBR.I ELECTRISCHE SUIKERINDUSTRIE Een belangwekkend nummer van het Londensche weekblad .Electrical Times" (4 April) bevat eene bQdrage betreffende de voordeden van het aanwenden van electrische drijfkracht in de suikerindustrie, naar aanleiding van een artikel over hetzelfde onderwerp ih de General Electrical Review." In den allerlaatsten tijd heeft een aantal suikerfabrie ken in het Verre Westen der Vereenigde Staten stoom door electriciteit vervangen. Dit is eene groote besparing gebleken, daar de electromotorische kracht der fabriek op gewekt kon worden in de hoogdrukpijpen. Daar voor het koken eene groote hoeveel heid laagdrukstoom noodig is, konden stoom turbines worden aangewend in genoemde pijpen in de eerste plaats als reduceerlngskleppen en vervolgens als electromotorische krachtbron. Voor eene suikerfabriek is na tuurlijk voor alles vereischte een doorloo pend bedrijf, en hierop kan men, naar de thans in America opgedane ervaring, beter rekenen, wanneer men eene kracht turbine en de noodige electro-motoren te zamen gebruikt, dan wanneer men uitsluitend van eene stoommachine afhankelijk is. Electrificatie van het bedrijf vereenvoudigt boven dien de werking der machlneriën van den suikermolen. Eene besparing van 15 pCt, tot 20 pCt. aan onkosten werd verkregen, terwijl men minder last had van arbeidsonderbreking tengevolge van defecten dan anders het geval was. Vooral in Zuld-Calforniëzijn verscheidene fabrieken tot dit nieuwe systeem overgegaan. Onder deze dienen vooral genoemd de fabriek der American Beet Sugar Company te Chino, die der Anaheim Sugar Com pany te Anaheim, en die der Los Alamitos Sugar Company te Los Alamit o s. Voor het electrische bedrijf hebben deze fabrieken stoomturbines geïnstaleerd wer kende onder ongeveer 60 atmospheren druk, iterugloopend onder 6 a 7 atmospheren. Bo vendien hebben zij een aanzienlijk aantal electromotoren geïnstaleerd. Behalve voor de suiker centrifugalen, wordt overal met succes gebruik gemaakt van squirrel-cage motoren. Groepsgewijze zouden op de suiker centrifugalen eveneens squirrelcage motoren geplaatst kunnen worden, indien niet in de eerste plaats deze motoren zoo groot waren in verhouding tot hunne krachtsvermogen, en ten andere de witte suiker centrifugalen zoo vaak op den dag stop gezet en weder aangezet moeten worden, dat men liever slip-ring motoren gebruikt om de beste spanningsregeling te kunnen verkregen. Het is mogelijk, dat ook onze suikerindustrie winst konden doen met de in America opg edane ervaring, te meer daar deze schijnt te dulden op eene niet geringe kolen besparing. Lausanne L L BRANTS iiiiiiiminiiiiiiiiiiii u i iiiiiimiiiiiniii u H.VANDOOREN&Cü. AMSTERDAM DEN HAAG - UTRECHT Bewaart gedurende de Zomermaanden Uw BONT in MOTVRIJE KLUIS iiiiiiimiiiiiiniiiiiiii pig zrker dienen uit te gaan dan kunnen de postbehacdeiingen vóór en na het vervoer (ad a en c) ook in belangrijke mate worden versneld. ' Men kan dan speciale bussen plaatsen aan het hoofdpostkantoor en op het vliegterrein, waar alleen de bijzondere lucht-expressestukken voor de af te leggen richting in worden geworpen. Men kan op .het vlieg terrein een bijkantoortje inrichten waar vóór vertrek de stukken even worden nagezien en gestempeld. Men kan op de plaats van aankomst de stukken wederom behandelen en sorteeren aan een aldaar in te richten bijkantoor, van waaruit een expresse be stelling, direct naar den geadresseerde kan plaats vinden, zonder tusschenkomst van het hoofdkantoor. Deze speciale behandeling zal echter veel personeel kosten, zal ook het bouwen en inrichten van bijkantoren vragen en dus veel geld kosten. ervaringen beschrijft, terwijl de liefdes geschiedenis verzinsel is, dieeralsboeyende versiering aan is toegevoegd. Bij Farrere is juist de romantische amourette wél doorleefd, maar de griezelige spookhistorie in het eenzame kasteel met drie oude mannen, is onecht, een Jules Verne verhaal, zooals ook H. G. Wells ze gegeeven heeft. Ook dit boek ontbeert alle vroomheid, het is fantastisch, maar nooit verheeven, spookachtig maar nooit mystiek. Een curieuze, talentvolle schepping, maar een echt boek van onzen tijd, handig, vaardig, inteilektueel maar zonder diepere wijsheid. Tot deeze zelfde rubriek van spookliteratuur kan men reekenen de werkjes van een mij tot nog toe niet bekend Neder landsen schrijver: Joh. C. P. Alberts: Bij den duivel te gast" en het werk der droomers". Het zijn korte, leevendige, geestige fantasiën, dramatische stukjes en dagboek bladen, die een jong, zoekend talent verraden. Teegenoover den Oostenrijker Meyrink, en den Franschman Farrère staat Alberts als de rechte Nederlander: ironisch, weifelend, zeer vlot ter tale en vol diepzinnigheeden. De geestendans op het kerkhof is scherp en treffend, het gesprek met den duivel vol rake ironie. Maar vooral onderscheid zich dit Nederlandsche werk door de aanduiding van diep en vroom besef, dat in het Fransche en Duitsche ontbrak. Meer wil ik er niet van zeggen. Het is beginnerswerk, maar het is echt en hier en daar ook schoon. Het verheugde mij omdat het weer toont hoe er bloei en leeven is in onze Hollandsche literatuur, met alle voordeelen van een diep gedachte-leeven en een rijke, krachtige taal. FREDERIK VAN EEDRN niiiniiiiiiiiiii Levensverzekering Maatschappij H A A R L E M" Wilsonsplein 11 DEVOORDEEL1GSTE TARIEVEN